30. ARRIZABAL-GO JAUNA ETA BIDAZTIA

        Antxiña-antxiñako aldietan, mendi jagi ta eder baten txuntxurrean, orma sendoko gaztelu bat egoan. Gaztelu eder ori «Arrizabal» izenez ezagutzen zan, eta an gizon aberats bat andikiro ta nasaikiro bizi zan. Aberats okitu arek, barriz, bere gaztelua apaintzen urtero-urtero diru-pillo andiak eralgiten ebazan. Bitartean, bere inguruko txiroak (beartsuak) ogia jan eziñik negarrez bizi ziran. Biotz gogorreko gaztelu-jabeak beartsu gaisoai iñoiz be ez eutsen ezer emoten.

        Egun baten, bidez-bide nekatuta yoian bidazti txiro batek, gaztelu aretan gaba egiteko aterpea eskatu eban. Eta Arrizabal-go jaunak, aren eskabideari arramuskadaz erantzunik, auxe esan eutsan berbots lakarrez:

        —Gaztelu eder au ez da ostatu-etxe. Beraz, ez daukazu lekurik emen. Joan zaitekez zeuk nai dagizun lekura.

        Ori entzunik, bidaztiak, apal-apalik, auxe esan eutsan:

        —Zuri iru itaun egiten izten ba-daustazu, emendik poz-pozik joango naz...

        —Tira, ba; emendik arin alde egitearren, iru itaunak zeuk nai dagizunean zuzen egidazuz, ba: neuk aal dodanez poz-pozik erantzungo dautsut-eta —erantzun eutsan zaldunak irribarrez.

        Orduan, bidaztiak auxe itandu eutsan:

        —Gaztelu onetan zure aurretik, ¿nor bizi zan?

        —Neure aita —erantzun eutsan jaunak.

        —Eta zure aita baiño leen, ¿nor egoan emen?

        —Neure aitaita.

        —Eta zure ostean, ¿nor bizi izango da?

        —Jaungoikoak gura ba-dau gura, orain emendik urrintxo bizi dan neure semea —esan eban pentsakor gaztelu-jabeak.

        Orduan, bidazti agurgarriak, aregana begi errukitsuz begiratuta, berbots gozoz auxe esan eutsan:

        —Zuetariko bakotxak, leku onetan alditxo bat eginda beste bagarik, urrengoari lekua itzirik, etxe onetatik alde egin bearra izaten ba-dau... gaztelu eder au, ondo ausnartu ezkero, ostatu-etxe baiño ez da, eta zuek, emen, beinbeiñeko ostalari batzuk baiño ez... Beraz, olan dala, zure gaztelu au dala-ta ez zaitez arrotu, ez lar arduratu, zure aurretikoak lez: usterik gutxien dagizunean, guztia itzi bearra izango dozu-ta. Gaztelua edertzen eta apaintzen eralgiten dozun dirua eta geiago, barriz, biotz zabalez eta esku zabalez beartsu artean zabaldu egizu, bai, eta, bertotik alde egin dagizunean, an goian, betiko bizitzan, zeure egintza onakaz egindako jauregi ederra, jauregi betikorra, aurkituko dozu... Lur onetako aberastasunak aldi laburtxorako baiño ez dira; angoak, barriz, beti-betiko.

        Eta Arrizabal-go jaunak, berba ikutugarriokaz biotza bigunduta, bidazti agurgarriari gaba egiteko aterpea gogo onez emon eutsan.

        Eta gizon aberats arek, entzundako berba ederrak egun oro ausnartzen ebazala, arrezkero eskeko-beartsuai esku zabalez lagunduaz eta beste egintza on asko egiñaz eta abar, zeruan jauregi ederra, jauregi betikoa egiten jardun eban.

        Aren buru-biotzetan berbok ondo ezarrita geratu ziran: «Lur onetako aberastasunak aldi laburtxorako; angoak, barriz, beti-betiko».