Ibon Sarasola

 

EZTEBE PAREDOIAN

 

(Zirriborro probisionalak)

 

PAREDOIA mementorik krudelena da

Mementorik krudelena zazpiretako egunsentian paredoian

Egunsentian paredoian eztarrira iganda korapilatzen

Zaituen

Antsia

Zer egun da, zer ordu da, Jauna?

Angustia

Eztarriko korapiloan esplikagaitza: hau gerra da

Hau gerra da. Mendien beste aldean, itsasoraino

Zure lagunak borrokatzen jarraikitzen dira

Oraindik. Diotenez

Gauez berrirabazten dute egunez

Abioien pean galtzen duten haitza.

Lautada honetatik iparralderantz behatzen duzu,

Mendiez bestaldeko gerrara paredoiko pake

Ikaragarritik: iparralderantz

Zuk. Zuk

Aldiz hegoalderantz, zeren hegoaldetik sortalderantz

Hegoaldetik sortalderantz zazpiretako egunsentitik

Etsaia

—zure itsasoa orain lehen aldiz ikusi duen etsaia

Intxortako zure trintxerara helduko baita.

 

Paredoia da unerik krudelena

1937ko udaberriko haize urratuan

Gasteizko lautadaren gainetik

gortzen duten

abioi urrundik helduak pasatzen

ikusten dituzu

Ongiaren eta Gaizkiaren infernutik batbatean jetsirik

zure batailoi ditximatua birditximatuko dutenak dira

zure laguna oroitzapen bihurtuko dutenak

eurian

agian ama alargunduko duten abioi urrundik helduak

pasatzen ikusten dituzu

zuk. zuk

goizero zeure trintxeran, Intxortan edo Lemoan

 

Zer ordu da, zer egun, Jauna

itxaroten dituzunak dira, berehala,

Ongiaren eta Gaizkiaren infernutik jetsirik,

Bonben pean munduaren eta bizitzaren zentzua gal

dezazun arte

Bizitzeko gogo zoro hori, etxeko pake subazterra

gortzen duten abioi urrundik helduak

zure emaztea, emaztegaia edo arreba zaharrena erretagoardian

akabatuko dutenak dira

zure seme txikiak edo anaia jaio berriak

eskolan ikasiko ez dituen

bonbaldietan...

 

ORAINDIK EZ ZEN habearen suntsidura eta kea

metal irakinaren labetik jeistean

atsegin ez zitzaizkizun gauzak,

uniformeak eta numeroak, espaloiaren

lege derrigorrezkoa zure bidexigor oin-hutsa azpiratzen,

eta garoaren eta kresalaren

hondamendia, oraindik ez ziren

mila baino kantitate handiagoak,

oraindik ez hizkuntza arrotza

plomozko letra belikoez eskolaren paredoietan ikas-arazia

zure hitz sehaskatsua amaren ezpainetan

zetiatzen.

 

Oraindik kanpaiaren erreinua zen nekazariaren

jeografian, eta olaren ximista aldez aurretik

aditua, atariko xakolin bertsolariaren

jakituria ahoz-aho ezagutarazia. Orduan zen

hamaika harri zutituen harremana, haritzaren hizkuntza

udalehentsua abarkaren eta makilaren esan-nahi

azkenean.

Oraindik taula zen, eta xalupa, konstelazio ikas-berrien

azpian, izugarria lamia-koba pertsekutatuaren keinua

artzainaren ezpain tolesgabean.

Ihiztari inoiz aipatuaren kanabera soila

errekaren borondate guztiz mehearen egokitasuna

borobilki gurutzatzen. Oraindik laboraria, kapitain bere goldean,

eta uhin basatiaren krudelkeria arrokan

miserere arrantzalea ondartzaren hertzean ehortzen.

Baserritik jeisten den eztai-gurdian

lihozko izera brodatuaren

jabego oso hori, aztorearen eta oin hutsaren

aboz oraindik ez lurperatua, noiz ezarri zen

zure adin ahalguztiduna?

 

Zure itsasoa ezagutzeko berrogei egunez eta berrogei gauez

ibili behar izan duenak

ez daki irakurtzen

zure arbola elementalaren orria eta

zure euriaren zuhurtasunaren eskuizkribua

kalendarioz-kalendario

mormoratua.

 

UNIBERTSOAN EHORTZIRIK

arrotz zeure etxean

ate hertsiren eta leiho ahulki argituren

ordu ezaguean

ME HACEN EL FAVOR SEÑORES, SON 182

ke airean zintzilikatuaren eta errege destronuratuaren

garaia da

Drugestorearen hesteetako zaldi izugarrietan.

Bost edalontzi husturen artean Me han dicho que escribes en vasco

qué dificil, no? Gasteiztarra, Estibaliz

etorri behar ez lukeen trenaren xistua

bezala. Udaberri berri honetan ez dituzu aurpegiak ikusten

soilik behera-behar eragotzia lege orotatik at

POR FAVOR SEÑORES, QUE VAMOS A CERRAR

soilik hautsontzia pospolo erre eta zigarro-hondarrez gainezka

beste egun bat beste hainbat bezalakoa.

Pues nos lo pasamos ideal. Zu.

Zu, arroztasunaren muga ikaragarrietaraino arrotz

amorantearen ezpain urrunetan gudari beti bentzutua

POR FAVOR SEÑORES, BUENAS NOCHES

geldi zaitez orain nirekin

BUENAS NOCHES. BUENAS NOCHES, SI, BUENAS NOCHES.

Oh! aquí siempre esta lloviendo

AGUR, BUENAS NOCHES.

 

Donostian, Euskal Herria

gu eta gure poema-liburuaren paredoi izugarriak.

 

Zure bihotza da paredoirik desolatuena.

 

 

 

(Oharra: Duela urte t’erdi, «Lauaxeta»-ren heriotzaren inguruan poema luze bat lantzen hasi nintzen, anglosaxoi poemagintzaren, eta bereziki T. S. Elliot-enaren irakuraldien ondorioz. Poema, Maldan Behera-ren egile Gabriel Aresti-ri eskainia pentsatu zen. Hemen papereratu direnak poema horren zati landu eta publikagarrienak dira, bere probisionaltasunean.)