Luis Mari Muxika

 

XIRLA DESESTALIA

 

G. Aresti-ri

 

Itzal krudelek hitz egin zuten,

xirla morea hondar humilean

ezkutatu zen,

eta ezkutatuaz-gero berriro azaldu

herriaren hats orokorra

ur mozkor, galant eta unibersaletan

gaindik harro gureganatzean.

 

Herririk ez zen, —bazen—, auskalo...

euskaldunek ez zekiten,

giroak bere ekinduran

izpiritua jan baizion,

halako herri humil, otzan baketsua...

Herria herri zenik ere ahantzia zegoen,

herriak erregerik,

           legerik,

                      biltzarrerik ez zuen...

 

Baina, animali baketsu ta noblea bat-batean

altxatu zen,

suaren forma,

metalen garraisia,

grinaren haserrea

           ta aldiaren mozioa jantzi zituen.

 

Herria pizti bihurtu zen,

           krudel, anker, porrokatu egin

           bere asmoak.

 

Halako herri zintzo ta noblea

(ah, gure «noble pueblo vascongado») hori

herri zital, gaizto, erreboltari itzuli zen.

 

Gure herrian hitzak, begiradak eta laztanak

zigorrak ziren,

fusilaren besarkadak bere agina

gure haragiaren ozeanoan

hustutzen zuen,

Europa osoa harritu zen,

«ah, ah, herri zintzo, benedikatu hori

zer jazo zaio,

semeak hain gaizto bat-batean bihurtzeko?»

 

Gure semeetatik,

gure andere

eta asmoetatik (eta poetetatik)

sentimendu gazia

burdina bezala irtetzen da,

eta aintzina ta geroa,

oraina ta historia

mendi handi, galant, sekulakoan

biltzen da,

eta askatasun-nahiaren hibai luzeak

inoiz ez dira bukatzen.

 

Nahiz-eta nere herrian

denak ez jakin, herri honek euskara bat

baduela, naiz-eta, naiz-eta, naiz-eta...

herri honen asmoak inork ez jakin (?),

aspaldidanik xirla hondarreko lo moretik

atera da,

eta libertatea esperma galanta bailitzan

gure asmoen,

gure besoen,

gure ahaleginen hibai behera

galanki datorkigu.

 

Ez dut ikusi haiako esperma lodi, mozkor

unibertsalagorik,

hibai horrek hamar, ehun, mila seme bulartsu

segida gozoan daramatzi,

sabel gordinen isuria

historia berri baten arroketan

hautsiko da,

ta sentimenduaren ardoak

gure kale ta bulevarretan

ihes egingo du...

Zigorrak gure soinetan

hitz egingo dute,

zaplaztekoak gure ahaleginean

ezinez lehertuko dira,

eta gure asmoen kopa luzetik

etsaiek, arerioek, zigortzaileek ere

ardo berria edan, edan, edan

beharko dute,

ezpata basatien laztan metalikoa

alferrikakoa izanen da,

gure haragiak egunsentia beregan

izanen baidu,

aspaldian estalirik zegoen xirla humila

eguzki berriak erantzi,

           desestali,

                      desezkutatuka baidu...