XLVII
MUGIEKO TRENA

        Mungiari Mugie esaten deutsienak trenari bultzia esaten deutsienak baño geiago ete direan nago.

        Ta aorretxegaitik diñot MUGIEKO TRENA.

        Au tren au ondo ezauna da Txorierri-aldean.

        Txorierritar uts-utsa da izan be ta.

        Bere burdinbide guztia Txorierrin erdi-erdian dago; ta Lutxanatik Mugierako Burdinbidea esaten jako bere burdinbide orreri, ta burdinbide orretatik dabillen artean, Txorierrin erdierditik dabil.

        Ta, zelan ibilli be gero!

        Ez txoriak lez, egorik ez deutsie imiñi oindiño ta; baña polito.

        Ta ibilkerarik politena Asutik zear egiten dau beti be. Asue bera dalako Txorierrin biotza edo...

        Iñon be ezta ibilten trope, ariñegi ibilliagaitik an edo or iñor galduteko eran; baña atan be or Asuen, Sondika ta Erandio bitarte polit orretan, ikustea izaten da zein polito ibilten dan.

        Asutik igaroten dan bitartean, betaurreko barik be, argiargi ikusi leioz bertatik urrun eztagonak bere burpil, ardatz eta letrarik zeenetarañoko guztiak.

        Esan lei Asutik olan igaroten dala... Asuek berak bera obeto ikusi dagian.

        Ta esan lei, baita be, bere ibilkera polit orretan ataraten daben zarata gozoagaz, beste leku batzuetan «banajoak, banajoak» esaten badau be, or Asuen, Asueri berari txeraka, auxe esaten daula: «emen naukok, polit orrek: emen naukok polit orrek».

        Eta or Asuen, Asueri ainbeste gura deutsalako edo, eztau urten iñoiz be erralletatik, neuk dakitala beintzat.

        Bere erralletatik urtetea geienetan Lutxana-aldean izaten da. Txorierritik urten gura eztaulako.

        Baña Asuen... zetarako urtengo dau errailletatik? Errailletatik urtenda ezta esaten «emen naukok, polit orrek: emen naukok, polit orrek».

        Eta Asueri ainbeste gura deutsalako, eztau atrapau, neuk dakidala, or Asuen, bere makiñearen azpian, iñor, Asukorik bertakorik beintzat.

        Bere aurreko sarean, bai, atrapau eban bein, beragaz olgetako, Asue bertoko andra zar bat.

        Ogi-saltzallea zan berau.

        Josepa eukan izena.

        Gure Josepa ogi-saltzalle onek, trenik ez eban gura ezetarako be ta, asto baten ekarten eban Bilbotik edo Deustutik Asue bertoko bezeruentzako ogia.

        Ta bein, Asue ta Erandio bitartean, burdinbide beraren ondoko etxe batera, bertarako ogi nagusia besapean daula, bere astoaren atzetxutik doala, tren orrek bere txistuaz «anka egizu arin, astoa» esanda astoari beste aldera joateko lekua emonik, Josepa bera, gor samarra be bazan bera baña, berari ezer esan barik, polito-polito, aurreko sarean atrapau eban.

        Josepak, tren orren sarean bere burua ikusi ebanean, gorroto biziaz, oratu eutsan sarearen goi-aldearen ganeko farolari esku bategaz, ta besteagaz, makiñisteari iñon direan zemakuntzak egiteari emon eutsan.

        Makiñistea ogiaz nondik buruan aparauko ebillen.

        Baña makiñisteak barre baño ez eutsan egiten.

        Ta ez zan geratu trena, bere lekura, geltokira, eldu artean.

        —Josepa —esan eutsan makiñisteak, geltokira bein eldurik, trena geldituaz batera—, zer deritxazu, Josepa? Tren onek ez zaituzala koxuko, baie...

        Ez berorren barruen beintzet —erantzun eutsan berak garratzik, bere ogi nausia besapean daula, sare-ganetik geltokira saltu eginda.

        Ta eztabaida polit bat izan eben antxe, gaurko Benito kondutoreak edo orduan Benito beronen bearra egiten ebanak prakako eskumako sakeletik (poltsatik) atarata bere txistua jo artean.

        Makiñisteak, makiñeari bere txistua jo eraginda, esan eutsan Josepari, geiago esateko lekurik ez eukala ta:

        —Zeure suiñe ixen gure neunke, Josepa.

        —Asto bi euki daidazan? Ogiegaz darabiltana naikoa dot...!

        —Neu be ba... —diñotso makiñisteak, makiñea ibilten imiñiaz batera.

        —Ik jan eingo eunko, nok emon euki ezkero.

        Ta au esan ta beingoan, besapetik atarata, ogi nausia, «eutso!» esaten deutsala, burura jaurtin eutson.

        Ogia, ...makiñistea surrean jota, fogoneruaren atzeko edo alboko ikatz-zaran baten sartu zan.

        Ta Mugiera eldu ziranean, ikatz-loiak zelanbait kenduta, makiñistearen ta bien aboetatik, euron sabeletan.

        Alango beste ogikada bat artutearren, ibilli zan gero be makiñistea Josepa makiñearen sarean nondik atrapauko, baña ezeban geiagotan atrapau.

        Ta trenak, besterik atrapateagaz eztauko konturik eta, Asutik igarotean, eztau egiten arrezkero besterik, Asueri berari txeratxuak egiten deutsazala, polito bertatik ibilliaz, berari, Asueri berari, auxe esatea baño:

        —Emen naukok, polit orrek; emen naukok, polit orrek.