XLVI
ERREBARDIN ETA BERE PIPEA

        Ez eutsan iñok iñoiz be deitu Errebardin, geuk bere abizenagaz ez bere ezizenagaz barik aitatu gura dogun gizon selebre areri.

        Errebardin izen au geuk asmaturikoa da. Ta zelan egin dogun jakin gura badozue, oraintxe esango deutsuegu.

        Aolantxe egin dogu: berak, edanda egoanean, esaten eban biba la erreplubika-tik arturiko erre-gaz berari erriak imiñiriko ezizenaren antz apur bat daukan bardin polita batuta.

        Esan lei eztaola txarto, beintzat geure eritxian, ba geuk ondo dagoala deritxagu.

        Beti bardin ez eban edaten berak.

        Ta beti bardin egon be ez zan egiten gauza guztietarako.

        Baña, edanda egoanean, bai, beti egoten zan bardin aonetarako gauzotarako: biba la erreplubika deadarrez ibilteko, ta bazterrak guztiak bere min berotuaz erreteko ta erderaz nai euskeraz nai ingelez berba egiteko.

        Txorierrin jaio zan. Erandio ondoko erri baten, urrean.

        Orraitiño, gaur ezta bizi Txorierrin.

        Aingeru-errin biziko al da, ardao edaterik gogoan eztaula, Jainkoaren arpegi gozoa ikusteagazko janari gozoagaz bizirik zoriontsu aurkituten dala!

        Ardoa edaten non ikasi eban eztakigu.

        Kanpoetan ibillia be bazan ta...

        Ain zuzen be, kanpoetatik atzera bere errira etorri zanean egin eban, geuk dakigula beintzat, bere lenengo selebrekeria.

* * *

        Bilbora eldu zanean, bere etxekoai eskribidu eutsien urten egioela berari aonen egunetan ta aonen ordutan Artxanda-ganera asto bategaz; ba Artxanda-ganetik asita bere etxera bitarteko bidea asto-ganean egin gura ebala, bitarteko lurrari bere oñakaz ukutu barik.

        Ta, a barriz! asto ori ekarri egioela ara, Artxanda-ganera, txiliñez josiriko idun-ugela idunean ta arranez josiriko txalmea garrian dituzala, bere etorrerea, urrunetik be, bere auzokoai ezagun egin dakioen; orretarako bera zelan etorriko dan aurretixik eurok jakitun imiñita.

        Ta aolantxe, txilin-otsean ta arran-otsean, jatsi zan Artxandatik bera, bere oiñakaz barik, astoaren oiñakaz lurrari ukututen eutsala.

        Ta alantxe sartu zan etxean, Artxanda-ganean asita, bide guztian, ezker-eskumatik lagun bi zituzala: kuñatu bat txapliguak (bolanderak) botaten eta beste kuñatu bat zantzoka.

        Ta lurrean bere oiñak imiñi ta laster, alango esperentzia busti egin bear dala ta, ikaragarrizko jan-edana egin bear dala agindu eban.

        Egun atan bertan, lurrean bere oiñak imiñi ta laster busti ei jakozan, etxekoak dakiela, eguno lenengoz, bere oiñok.

        Eta arik gora... zeinbat oin-bustite ez eban izan?

        Andiena negu gogor-gogor bateko gaurik otzenean izan eban.

        Selebrea ezeze, gogorra be bazan bera gero...!

        Oiñak bustita egoala, gauberditik gorako lei 151 baltz ikaragarri batek atrapau eban (berak mozkorra atrapau eban baizen gogor), Tasiok orduan eukan ardantegitik edo besteren batetik urtenda edo.. atarata, Erandioko landan.

        Landea betean ibilli zan biba la erreplubika deadarrez or ordu erdi inguruan.

        Arik eta don Tomas abadea, gaixoren bategana izanda, bere etxerantz landatik etorrela agertu artean.

        lkusi ebanean don Tomas abadea zala etorrena, bada-ezpadan... abadeakaz ez eban gura asarrerik eta, biba la erreplubika guztiak baiño indartsuago badiño:

        —Y los curas tamién!

        Ta gero don Tomaseri berari, berak entzuteko giñoan:

        —Gau on asko eroan dagiala, don Tomas!

        Ta au don Tomaseri esan, ta bere pipea biztu ta gero, ezer esan barik luzaro itzarrik ezin egon ta... mozkorrak baño logureak geiago eginda, landa berean jausi zan... zan giñoan.

* * *

        Urrengo goizean an agertu zan gure Errebardin agoa zabalik, pipeagaz batera agoa beteko lei-zati ikaragarri bat, ardaomargoa artuta, agoan daula... Ta etxunda luze-luze, ta arnasarik barik. Gizajoa!

        Otzak gogortuta ilda egoala ta, Juezari esaten joan zan batabat.

        Baña Jueza etorri orduko, bear egin eban eguzkiak.

        Eta eguzkiaren berotasunagaz urtu egin jakon lei-zatia, ta era batera jausi jakozan agotik lei-zatia eta pipea.

        Ta onek jausiaz batera, orra non jagiten dan bera! Ta Jueza landara baño bera Tasion ardantegira ariñago joan zan, eskuan atrapauriko pipea musturrean daula.

        Juezak, landara alperreko joatea egin ta gero, illa non dagoan itanduten Tasionera bertara joan zanean, antxe bertan aurkitu eban gure Errebardin selebre gogorra... esku baten pipea, besapean txapela ta beste eskuan basukada ardaoa dituzala... Tasiori esaten:

        —Aurten, Tasio, Loiuko ardao-erremata geuk biok egin bear joguk.