XXXIX
TXOMIN SAKRISTAUA

        Eztakit eta, ezin esan nei zegaitik, baña nik uste dot Txomin izena daukala sakristaua danak, onezaz priera errena bada (koxoa bada), nai ta nai ez izan bear daula gizon selebrea.

        Inor izan bada, ondo selebrea izan zan neure abadegei-aldian, zerbait lenagotik, neure erriko elizan, Txomin izena eukala ta errena zala, sakristautzea egiten eban gizona.

        Errena izatea desondrea ezta, ta berak be ez eukan desondratzat; eta bere erriko elizan sakristautzea egitea, barriz, atan be ainbeste urtean, ondra anditzat eukan.

        Baña berantzat ondrarik andiena auxé zan: elizan kantateko berak eukan lango arkea eukitea.

        Bularrari esaten eutsan arkea. Alan da ze, kantu-aldi bat egin eta gero, emen jaok arkea! esaten eban guztian, esku eskumea bularraren ganean iminten eban.

        Elizan kantateko arka onekoa izatea, bere eritxian, ain ondra andia zalako, ondra ori abade guztiak eukitea gura eban. Baeukan zorionean bere parrokiko txaunburulagunak (koajutoreak).

        Eta, o ze pozik erantzuten eutsan oneri beronen meza nagusietan!

        Eta abade jaun berau ite missa est kantaten asten zanean, ain modutan poztuten zan ze, pozaren pozagaz, anka errena bestearen neurrira ekarten eban, laburrago izan ta guzti be, ta biak neurri bardiñean eukiten zituzan berak Deo gratias erantzun artean.

        Au ikusteko zoriona... koruan bere ondotxuan gengozanok eukiten gendun, ondo begiratu ezkero.

        Lenengo neuk erreparau neutsan urrean, ta gero, neuk esanda aurki, beste abadegei batek.

        Beste iñok eztakit erreparau baeutsan, baña geuk, erreparau geuntsanok, erreparau geuntsan egunetik gora, ite missa est mezeak eukan jai guztietan, aparteko jaia eukiten gendun esperentzi oneri begira; albait ixillen baña, barre gozo onik egiten genduala.

        Ta jakin egizu, irakurlea, geure barre gozook albait geien izan zitezan edo, ori ta geiago be egiten ebala.

        Abade jaun orrek ite missa est luzea botaten eban; ta ite missa est luze onen bitartean, berak, bere ondotxuan gengozan abadegei biok ikusi ta entzuteko eran, onek barregarrikeri guztiok egiten zituzan:

        Ite bitartean anka laburra bestearen neurrira ekarri ta gero, buruari eragin ta geuri begira, auxe esaten eban:

        —Bajaok or arkea!

        Gero, missa bitartean, abadeari berari begira, esku eskoiari altararantz eragiten deutsala:

        —Ondo oa! Ori dok arkea!

        Ta est bitartean, samea estul antzeko zer bategaz albait ondoen garbitu ta gero:

        —Baie etxaukok txarra Txorna txikerreko mutillek bere!

        (Txorna txikerreko mutille bera zan).

        Eta est kantatea abadeak amaituaz batera «entzuik neurea be» esan eta gero, bere ite missa est guztia besteko Deo gratias luze bategaz erantzuten eutsan, anka errena bestea baño apurren bat luzeago iminten ebala.

        Ta gratias-en ostean, grazi andiagaz anka osoaren ganean gorputz guztiari bira osoa eragiten eutsala, anka errenagaz o antzeko zer polit barregarri-barregarri bat egiten euskun.

        Ta au zer polit barregarri-barregarri au egin ta gero, serio-serio, anka erren ori arteko senera ekarten eban; alantxe eukiteko... urrengo ite missa est nagusirartean.

* * *

        Il artean eutsi ei eutsan bere gogaldi onari beti bizirik eta beti kantaten ikusi gurako neban gizon ain selebreak.

        Ilten neuk ez neban ikusi; baña iñoiz entzun dot bere buruari Ne recorderis kantaten il zala.