HAMALAUR-GARREN KAPITULUA

Ifernua

        186 Ifernua! Zer trixtezia, zorigaitzezko leku hortaz mintzatu behar izaitea? Bainan behar dugu, zenbat nahi dorphe zaikun.

        Onen eta gaxtoen bethi-ereko zortea, ez daiteke bera izan. Ez dezake gauza hori onhets, Jainkoaren justizia soberanoak; errexki, gure adimenduak berak ikusten du, justuari saria zor zaiola, bainan ere, hobendunak gaztigua merezi duela.

        Hala nola, geroago ikusiko dugun bezala, baita zorionezko leku bat, Jainkoaren amodioan hiltzen diren justuentzat, bada ere zorigaitzezko leku bat, azken oreneraino, Jainkoaren etsai egon nahi izan direnentzat.

        Leku hura da, ifernua.

        Egia horren gainean, ez dauku den gutieneko dudarik uzten fedeak.

        Lege Zaharrean, Berrian bezala, ardura erakutsia zaiku. Huna zer dion Isaias Profetak: «Damnatuen bihotza ausikiko duen harra ez da hilen, eta hek erreko dituen sua ez da itzaliko» (Vermis eorum non moritur, et ignis eorum non extinguetur. (Isai. XXIV, 66).). Judithen Liburuan irakurtzen dugu: «Su bat emanen diote Jainkoak, eta har bat, hekien haragia ausikiko duena, eta bethi pairatuko dute» (Dabit enim ignem, et vermis in carnes eorum ut urantur, et sentiant usque in sempiternum. (Judith, XVI, 21).).

        Bainan bertze zer lekukotasun behar dugu, Egia bera denak, guzien juie soberanoa izan behar denak, hitz hau erraiten duenean damnatueri: «Urrun zaizte ni ganik, madarikatuak, zohazte bethi-ereko surat» (Discedite a me, meledicti, in ignem aeternum. (Matth. XXV, 41).). Eta bertze hitz hau oraino: «Joanen dire gaxtoak bethiereko sofrikariotarat» (Ibunt hi in supplicium aeternum. (Matth. XXV, 46).).

        Ez da bertzela mintzo Jaun Doni Paulo: «Damnatuek jasanen dute bethi-ereko heriotzearen gaztigua» (Paenas dabunt in interitu aeternas. (II. Thessal. I, 9).).

        Bethi-ereko ifernua! horra gauza bat, gaxtoek jasan ez dezaketena. Aiphatzen entzutea bera, garratz eta gogor zaiote. Bainan zer da zuzenagorik eta justuagorik?

        Zer? bizi huntan direino, mezprezatzen, eta oinen pean emaiten dute, Jainkoaren gu ganako onesgua eta amodioa. Badohaz bere bide tzarretan, Jainkoaren legea ostikaturik, haren gonbidu eztieri gor egonez. Eta horiek hola direlarik, ez duela Jainkoaren justiziak bere bide zuzena izanen?

        Jainkoa ona da, diote; ez du nahiko, berak egin duen kreaturaren zorigaitza. Bai; dudarik gabe, Jainkoa ona dela. Bainan ona delakotz, ez othe da ere justua? Jainko ona eta urrikalmendutsua mezprezatua izan bada, azken oreneraino, ez othe du Jainko justuak agertu beharko? Nola onhar dezake, haren handitasun osoa eta Jainkozkoa, izan dadien ez deusentzat atxikia?

        187 Ona dela Jainkoa diozu? Bai ona da. Eta ona delakotz, zer da egin ez duenik, gu, bide zuzenean atxikitzea gatik? Zenbat abisu, bai eztiak, bai garratzak, gure arimen irabazteko? Zenbat moldetarat erran daukun: «Egizu ungia, izan zaite giristino on, eta ezin erranezko zorion batez sariztatua izanen zare; bainan, gaizkia egiten baduzu, ene justizia bortxatzen duzu, zure gaztigatzera. Jainkoaren hitz on eta mehatxuzkoak alfer izan badire, noren falta izanen da? Nori beharko zaio jazarri? Jainkoari, edo gure itsumenduari?

        Gaztigurik ez balitz bertze munduan gaxtoentzat, bestia errabiatuak baino ariagoak gintezke. Pasione tzarrek ez lukete gehiago zedarririk; laster ikus ginezake lurra, lohikeriaz, ohoinguez, gizon hiltzez estalia. Ez liteke justizia zuzenik. Gauza makur guzietan, hazkarrena nausi; hanbat gaxto flakoarentzat.

        Jainko justu eta zuzen batek egin duen munduan, hori izan othe daiteke justiziaren azken hitza?

        Nork onhets dezake, bere bizi guzia, Jainkoaren zerbitzuan, eta bere laguneri ungi egiten eraman dutenak; hala nola, San Bixintxo Pauloko bat, Jainkoaz ikusiak izan ditezkela, bertze bizian, ibaika bere lagunen odola ixuri dutenak bezala?

        Orduan behar ginduke erran egiazki, ez dela, ez ungi, ez gaizkirik; ez justiziarik, ez Jainkorik.

        Bainan bai; bada Jainkozko justizia bat. Onentzat saria den bezala zeruan, gaxtoentzat ere bada gaztigua, eta gaztiguaren leku bat: ifernua.

        Hain da gauza hori zuzena, non, paganoek berek onhetsi izan baitute. Guzien sinhestea izan da, leku bat badela, zointan, bizi huntarik lekora, onak izanen baitire sariztatuak, eta bertze leku bat, zointan gaxtoak izanen baitire gaztigatuak.

        Katoliko guzien sinhestearen arabera, gaztiguko leku hura, ifernua da.

        188 Zer da ifernua? Zer dire ifernuko penak eta gaztiguak?

        Lehena eta handiena, nahiz ez den orai gure izpirituetan ungi sartzen ahal, da Jainkoaz gabetuak izaitea.

        Gure arimak, gose eta egarri du zorionaz. Gutizia hori ez daiteke Jainkoaz beizik sosegatua izan ahal; zeren, Jainkoaz beraz gozatzeko, eginak baikare.

        Mundu huntan gareino, lur behere huntako gauzek abusatzen eta llilluratzen gaituzte; hainitzetan ere, emaiten daukute, aphur bat bederen, zorionaren itxura enganakorra. Bainan heldu da oren bat; lur huntako gauzetan zoriona bilhatu duen arima, gorphutzetik berexi da; eta orduan, mundu huntako on guziak galdurik, haren baitan egiten da leze bat, Jainkoak xoilki bethe dezakena.

        Bainan, ez da han Jainkoa, leze horren bethetzeko. Bekatoros damnatuaren arima, bethikotz Jainkoa ganik urrundua da, eta hartaz madarikatua. Hegaldatu nahi luke, bere bake eta sosegua, hura baitan aurkitzeko. Bainan, bethi entzunen du hitz garratz hau: Hoa, ni ganik urrun, madarikatua! Eta hortan da harentzat ezin erranezko sofrikario bat.

        Ai! orai badaki ungi, zoin den Jainkoa ederra, handia, maitagarria; badaki, zer zorion aurki zezaken hura baitan; eta, deus ez dezake gehiago. Badaki orai, galdu duela Jainkoa, Jainko guziz ona eta zorion soberanoa, eta hori, bere faltaz.

        Desesperatzen du pentsamendu horrek. Zeruko erresuma bethikotz galdua izaitea, hori da, dio S. Krisostomok, sofrikario bat, su guziak baino mila aldiz dorpheagoa. Jakiteko ungi, zer zorigaitz den zeruaren galtzean, behar laiteke jakin, zer zorionetan diren zeruaz gozatzen direnak.

        S. Piarres Krisologok, mintzo delarik Ebanjelioko aberats tzarraz, erraiten du: «Aberats tzarra, ifernuan gehiago tormentatua da, galdu duen zeruko zorionaren pentsamenduaz, ezen ez, jasaiten dituen sofrikarioez. Ifernuak baino gehiago oraino, zeruak erretzen du. Haren tormentetarik handiena da, zeruan ikustea, lurrean mezprezatu dituen pobreak».

        Zorigaitzean, mundu huntan gareino, ez dugu konprenitzen eta pisatzen ahal, zoin den handia, bethikotz, eternitate guzikotz, Jainkoaz gabetua izaiteko sofrikario hori. Ez baitakigu, zoin den ona, ederra, maitagarria Jainkoa, eta zer zorion zaukan bere baitan, bere justu eta adixkideentzat. Bainan, ifernurat kondenatu bekatoreak, Jainkoa ikusi izan du juiamenduan, bere edertasun eta maitagarritasun osoan; bere faltaz, Jainko hura, bethikotz galdua izaiteak, eginen du, haren sofrikario handiena eta saminena.

        189 Huna, ifernuko sofrikario bat, errexkiago konprenituko duguna: suaren sofrikarioa. Han da su bat bethi erretzen, eta bethi bizi uzten duena. Ez da su hura, mundu huntako suak bezalakoa, bainan su bat, Jainkoak bere justizian eta koleran phiztu eta buhatzen duena; gorphutzean eta ariman sartzen dena, gatza haragian, ustelduratik begiratzeko sartzen den bezala. Jesu-Kristoren beraren hitza da (Omnis enim igne salietur. (Marc. IX, 48).).

        Badakit zer erraiten duten, bethi-ereko su hortan sinhetsi nahi ez dutenek. Nola daiteke su bat, bethi erretzen duena, bere bazka suntsitu gabe? Ihardetsiko diotet: Zer bada? Arima eta gorphutza ez deusetarik egin dituen Jainko botheretsuak, ez othe diozakete, Jainkozko bothere beraz, suaren sofrikarioa jasan-araz, bizia kendu gabe? Bizia emaiten eta kentzen duenak, bere nahi xoilaz, ez othe dezake bizia begira, kreatura batean, berak nahi duen bezala? Biziaren eta heriotzearen legeak, nork egin ditu baizen Jainkoak?

        Ez dezagun, mugarririk eman nahi izan, Jainkoaren bothereari. Ausartzia handia eta inpioa laiteke. Erranen othe dautet ere, Jesu-Kristok enganatu gaituela, hitz hau erran duenean: Zohazte bethi-ereko surat: Ite in ignem aeternum.

        Eta, bere ustez argituxago direnek erraiten badautet, arimak ez dezakela suaren pena jasan, izpiritu delakotz, erranan diotet: Urruntxago hedatu bazindute zuen jakitatea, ikasiko zinduten, azken buruan, arimak dituela pena guziak jasaiten; arima baita biziaren prinzipioa. Arimatik berexia den gorphutz batek, ez dezake deus jasan; jasaiten du, sofritzen du, arimarekin juntatua delakotz. Gorphutzaren medioz arimak sofritzen duena, zertako ez dio, Jainko osoki botheretsuak sofri-araziko, gorphutza arteko izan gabe? Horra nola, juiamendu jenerala aintzinean ere, ifernuan diren arima xoilek, suaren pena jasaiten duten.

        Badire beraz ifernuan, bi pena damnatuentzat. Bat, Jainkoaz gabetua izaitea, eta bertzea, suan erretzea. Eta, egia dorphea eta garratza, bainan egia, zoinaren pentsamenduak lazten baikaitu: Pena horiek bethi-erekoak izanen dire; ez dute sekulan akabantzarik izanen.

        Origenistek, bere buruzagi Origeneri jarraikiz, erran izan dute, noiz edo noiz, ifernuko penak akabatuko direla. Hori da eresia, edo, fedearen kontrako erakaspen bat, bortz-garren konzilio jeneralean Elizak kondenatu izan duena. Liburu Sainduek, Elizako Aitek, eta, mende guzietako Elizaren erakaspenak ez daukute dudarik uzten ahal, gauza horren gainean. Bertze deus gabe, aski litzaikuke Jesu-Kristoren hitz hau: Zohazte BETHI-EREKO surat: Ite in ignem aeternum.

        190 Osoki ez bada, guti bat bederen, adimenduak berak ikustera emaiten dauku, bethi-erekoak izanen direla ifernuko penak. Zer estatutan sartzen baita gure arima bertze bizian, bethikotz finkatua da estatu hartan. Zer baita gizona hiltzean, halakoa izanan da ere, hil ondoan. Bekatuan, eta Jainkoaren herran balinbada, bekatuarentzateko esteka, bethi, hura baitan dago; bethi beraz, Jainkoaren justiziaren eta kolera zuzenaren pean izanen da.

        Ez daitekenaz beraz bekatorea konberti, ez duenaz geroztik gehiago graziarik izaiten ahal, ez dezake eskain, Jainkoaren justiziari dohakon satifazionerik. Bethi beraz, bekatore dago, bethi hobendun, bethi zordun Jainkoaren justiziaren alderat. Haren urrikia bera, ez daiteke Jainkoaren amodioaz sustatua den urriki bat izan; bainan, desesperazionezko eta errabiazko sentimendu bat.

        Bai; nahi dut Jainkoa ona dela, eta haren ontasunak ez duela mugarririk. Bainan, ez dauzkigu, abisuak, gonbidu eztiak, mehatxuak, ez eta laguntza nasaienak guphidetsi. Eta haren amodioaz, haren nahikunde onaz, burlatu bada gizona, azken oreneraino, nori behar da jazarri, baizen bere buruari, bere itsumenduari eta bihotzeko gogortasunari. Amodioa eta urrikalmendua mezprezatu dituen ondoan, uste othe du, bere justizia soberanoa Jainkoak ixil-araziko duela? Bada, juztizia horrek galdegiten du, bekatua, iraunen dueño, izan dadien gaztigatua.

        Zoin zuzenki dion S. Gregorio handiak: «Nahiko zuten gaxtoek, bethi bizi lurraren gainean, aintzinat bethi bekatu egiteko. Nola ez baita izan mugarririk, bekatuarentzat eta gutizia tzarrentzat zuten nahian, galdegiten du Jainkoaren justiziak, ez dadien ere akabantzarik izan hekien gaztiguan» (D. Greg. M. Lib. XXXIV. Moral. cap. XIX.).

        Oi! pentsamendu ikharagarria eta lazgarria! Bethi eta bethi, Jainko guziz on, eder, eta amultsuaren ganik urrunduak! Bethi, sekulan ttipitzen ez diren su lametan pulunpatuak! Hori dakigularik, nola egiten ahal dugu bekatu, eta nola, bekatuan egoiten ahal gare?

        Ai! entzun dezagun eta ardura gogoan erabil Izpiritu Sainduaren abisu hau: Orhoit zaite heriotzeaz, juiamenduaz, ifernuaz, zeruaz, eta ez duzu bekatu eginen: Memorare novissima tua et in aeternum non peccabis.