SEI-GARREN KAPITULUA

Trinitate Saindua

        44 Trinitate Sainduaz mintzatzen hastearekin, umilia gaitezen, aphal gure adimendu ez deusa eta adora dezagun.

        Zer diren mixterioak, badirela gure Erlijione Sainduan, jadan gorago erran dugu luzeki, kapitulu berezi batean.

        Erraiten ginduen: Mixterioez, erran nahi da, gure adimenduak konpreni ahal ez detzazken gauzez inguratuak bizi gare lur huntan berean. Ez detzazkegu bertzela erran gure begieri eta adimenduari uko egin gabe. Nola beraz ez dire izanen Jainko guziz handia baitan, hainitz gauza, harek bere argi izari gabekoekin konprenitzen dituenak, bainan gure argi flakoez gorago direnak? Horra zer den mixterioa.

        Hemen aiphatu behar duguna, eta esplikatu, gai garen bezain batean, mixterioen mixterioa da, guzietan handiena, guzien artean errespetagarriena.

        Trinitate Saindua! Jainko bakar bat; eta bizkitartean hirur presuna Jainkoa baitan; bat bertzea bezain handi, hirurak perfetak, eternalak, erran nahi du hirurak Jainko, eta hargatik bere batasun perfetean, Jainko bakar bat baizik ez egiten:

        «Aita Jainko da, dio S. Athanasiok, Semea Jainko da, Izpiritu Saindua Jainko da; eta hargatik ez dire hirur Jainko, bainan Jainko bakar bat.» (Ita Deus Pater, Deus Filius, Deus Spiritus Sanctus. Et tamen non tres dii, sed unus est Deus. (Symb. S. Athan.).)

        Errokeria laiteke, mixterio hartan sarthu nahi izaitea, gure izpirituaren argi xoilekin. Jainkoaren hitzari behar gare beraz jarraiki; eta gero, Jainkoaren hitzaren ondotik, Eliza katolikoari, eta mende guzietan eman duen erakaspenari behar ditugu argiak galdegin.

        Entzun dezagun lehenik Jesu-Kristoren beraren erakaspena. Huna zer erran zioten bere Apostolueri: «Zohazte eta argi zatzue, lurreko jende guziak, bathaiatzen ditutzuelarik Aitaren eta Semearen eta Izpiritu Sainduaren izenean.» (Euntes ergo docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti (Math. XXVIII, 19).) Ez du erraiten Aitaren eta Semearen eta Izpiritu Sainduaren izenetan, bainan bai izenean, erakustera emaiteko, badirela egiazki hirur presuna Jainkoa baitan, bainan izaite, naturaleza, eta Jainkotasun bakar bat xoilki.

        Jesus bathaiatua izan zenean, eta bathaiako uretik ilkitzen zelarik, dio Ebanjelio Sainduak, zeruak ideki ziren, eta ikusi izan zen Izpiritu Saindua jausten uso baten itxuran, Jesusen buruaren gainerat. Denbora berean, entzuna izan zen boza bat, zeru goratik heldu zena eta boza harek zion: Hau da ene Seme maitea, zointan eman baititut ene bozkario guziak (...Vidit Spiritum Dei descendentem sicut columbam, et venientem super se. Et ecce vox de coelis dicens: Hic est filius meus dilectus, in quo mihi complacui. (Math. III, 16-17).).

        Ebanjelioko hitz labur horietan, ikusten ditugu Trinitate Sainduko hirur presunak: Aita, mintzo dena, SEMEA zoinaren baitan Aitak eman baitu bere bozkarioa, eta IZPIRITU SAINDUA, Jainkoaren Izpiritua, uso baten itxuran zerutik jausten dena.

        Huna zer dion oraino Jesu-Kristo, Berbo Dibino, gizoneri zeruko mixterioen erakustera ethorria zenak: «Noiz eta ere ethorriko baitzatzue nik ene Aitaren ganik egorriko dautzuetan Parakleta (edo Izpiritu Saindua) zoina baita egiaren Izpiritua Aitaganik ilkitzen dena, harek enetzat lekukotasun emanen du.» (Cum venerit Paraclitus, quem ego mittam vobis a Patre; Spiritus veritatis qui a Patre procedit, ille testimonium perhibebit de me. (Joan. XV, 26).) Horra ongi klarki, Trinitate Sainduko hirur presunak. Nahi duzu oraino entzun Jesu-Kristoren bertze hitz bat? Huna zer dion: «Nik othoitz eginen dut ene Aitari, eta bertze IZPIRITU bat egorriko dautzue. «Et ego rogabo Patrem, et alium Paraclitum dabit vobis (Joan. XIV, 16) Hemen ere hirur presuna: EGO, Ni, edo Jesu-Kristo Semea mintzo dena; PATREM ene AITA; PARACLITUM, IZPIRITU SAINDUA.

        Zer daiteke klaroagorik?

        Berbera izan da Apostoluen erakaspena, eta ez zaiteken bertzela.

        45 Korinthiako dizipulueri izkribatzen zuen Jaun Doni Paulo Apostoluak: «Jesu-Kristo gure Jaunaren grazia, Jainkoaren amodioa, eta Izpiritu Sainduaren dohainak izan daitezela zuekin.» (Gratia Domini nostri Jesu-Christi et caritas Dei et communicatio Sancti Spiritus sit cum omnibus vobis. (II ad Corinth. XIII, 13).) Ederragoa da menturaz oraino Jaun Doni Joanesen hitz hau, osoki agerian emaiten duena Trinitate Sainduko mixterioa: «Hirur dire lekukotasun emaiten dutenak zeruan: Aita, BERBOA, eta IZPIRITU SAINDUA, eta hirurek bat egiten dute.» (Quoniam tres sunt qui testimonium dant in coelo: Pater, Verbum et Spiritus Sanctus; et hi tres unum sunt. (1 Joan. V, 7).)

        Hitz hautaz, mixterio miragarria agertzen zaiku bere egia eta edertasun guzian. Ez daiteke deus gehiago erran: Aita, Berboa eta Izpiritu Saindua, eta hirur presunak Jainko bakar bat, izaite bakar bat: et hi tres unum sunt.

        Nola daiteke hori? Ez dezagun bilha. Mixterio bat da, eta guzietan lehena eta handiena. Jesu-Kristo, Jainko Egia bera dena mintzatu zaiku bere ahoz, eta ere bere Apostoluen medioz; aski da; sinhets dezagun eta adora, eta aphal gaitezen Jainkoaren Izaite osoki handiaren aintzinean!

        Erraiten badaut norbeitek, Jesu-Kristoren eta Apostoluen hitzak ez ditudala behar den bezala hartu, ihardetsiko diot, katoliko guzien Fedearen bermea eta argia denak, Elizak, bethi gisa hartan entzun dituela behar den bezala hartu, ihardetsiko diot, katoliko guzien Fedearen bermea eta argia denak, Elizak, bethi gisa hortaz entzun dituela hitz horiek. Memento guziz, bere othoitz eta ofizio guzietan, Trinitate Sainduaren orhoitzapena gogoan emaiten dauku.

        Kurutzearen seinalea da, giristinoaren seinalea: hortan behar da beraz aurkitu, giristino erakaspen guzia, labur-laburzki. Hortarik ilkiko dire bertze guziak, erroetarik landariak eta landaretarik, loreak eta frutuak bezala. Bada huna Kurutzearen seinalearen hitzak: AITAREN ETA SEMEAREN ETA IZPIRITU SAINDUAREN IZENEAN. Sakramenduak ere, Jainkozko hirur izen horiekin emaiten dire. Elizaren othoitz gehienak hitz hautaz zerratzen eta akabatzen dire: GLORIA AITARI, GLORIA SEMEARI, GLORIA IZPIRITU SAINDUARI.

        Theologo handi eta argituek esplikatu izan dute, nola, eternitate guzitik Trinitate Sainduko hirur presunak bat bertzearen ganik heldu diren, argiaren ithurriak argia emaiten duen bezala, amodioak amodiozko sentimenduak; hirurak eternalak, hirurak Jainkozko Izaite berekoak, hirur presuna hargatik berex bethi gelditzen direnak. Bainan ez dut nik liburu hau Theologo handi, jakintsun eta izpiritu zorrotzentzat izkribatzen. Izkribatzen dut ene herritar Eskualdun maite, ximenki Fedean argituak izan nahi dutenentzat.

        46 Itxura edo iduri batzuek badire bizkitartean argi poxi bat bederen gure izpirituetan emaiten ahal dutenak, ezin konprenituzko mixterio horren gainean.

        Hala nola. Iguzkian badire hirur gauza: iguzkia bera, argia, eta berotasuna. Gisa berean erranen dugu, badirela Jainko baitan: lehenik Jainko Aita, ithurria eta prinzipioa, iguzkia den bezala; Semea, aitaren ganik heldu dena, hala nola argia iguzkitik; eta azkenean, Izpiritu Saindua, Aitaren eta Semearen ganik amodioaz heldu dena, berotasuna, iguzkitik eta iguzkiaren arraioetarik heldu den bezala. Hirur gauza horiek, iguzkian, bat bertzea bezain zahar dire eta ez dute iguzki bat baizen egiten.

        Ederragoa da oraino Trinitate Sainduak gizona baitan eman duen itxura eta iduria. Gizona egitera zohalarik, Jainkoak erran zuen: «Egin dezagun (eta ez egin dezadan), gizona gure idurirat (eta ez, ene idurirat). Bada, badire gizona baitan hirur puxantzia edo bothere, izaite berean: lehenik, arima bera; bi-garrenekorik, arimak bere izaiteaz duen ezagutza; eta hirur-garrenekorik beretzat duen amodioa. Beraz, arimaren izaitea bera, ezagutza eta amodioa: horiek hirurak arima berean, eta hargatik arima bakar bat.

        Iduri eta itxura horiek argi flako bat emaiten daukute Trinitate Sainduaren gainean, bainan ez mixterio hori osoki konpreniarazten. Hori da ez daiteken gauza, gure izpiritu flakoentzat. Jainkoa da xoilki, osoki eta den bezala konpreni dezakena.

        S. Agustin izan da Elizako Dotor aiphatuenetarik eta mende guzietako handi eta jakintsunetarik bat. Itsaso hegian zabilan egun batez, buru guzia unatua eta deboilatua, Trinitate Saindua nahiz konprenitu. Betbetan haur ttipi bat ikusten du, maxkur batekin, itsasoko ura hartzen zuela eta ixurtzen, ariñan egin zuen putxu xume batetarat. Erraiten dio: Zer egin gogo duzu, haurra?

        Putxu huntan nahi dut eman itsasoko ur guzia. —Gizon handi eta jakintsunak hirri egin zuen haurkeria hortaz. —Bainan hori ez daitekena da; ez duzu bada ikusten itsasoa handiegia dela, eta zure putxua ttipiegia? —Ez duzu beraz uste, dio haurrak, eginen dudala egin nahi nukena? Bada, nik erraiten dautzut, errexkiago gauza hau eginen dudala, zuk konprenituko duzun baino, Trinitate Sainduko mixterioa. Hitz horiek erraitearekin, haurra suntsitzen da. Aingeru bat zen, haur ttipi haren itxura hartu zuena, S. Agustinori erakusteko mixterio horren konprenitzeko asmurik ere ez zuela izan behar gizonaren izpirituak.