HAMEKA-GARREN KAPITULUA

Gizonaren bekatuan erortzea

        58 Jainkoak zorionarentzat egin zuen gizona. Gehiago dena, Jainkoak kreatu zuen saindutasunezko eta inozentziazko estatu batean. Hori da Eliza katolikoaren sinhestea; sinheste hori finkatzen da, bai Liburu Sainduen, bai Elizako Aiten lekukotasunaren gainean. Testamentu zaharraren hastean irakurtzen ditugun hitz hautarik: «Jainkoak egin zuen gizona bere irudirat», (Et creavit Deus hominem ad imaginem suam: ad imaginem Dei creavit illum. (Gen, I, 27).) Elizako Aitek daukate, graziazko estatuan izan dela gizona kreatua. Huna zer oraino irakurtzen dugun: «Jainkoak egin du gizona, zuzena» (...Inveni quod fecerit Deus hominem rectum. (Ecclesias, VIII, 30).) erran nahi baita, justua eta saindua. Gauza bera, Jaun Doni Paulok asko hitzez erakusten dauku.

        Saindutasunarekin, Jainkoak eman ziozkan gizonari, arimako eta gorphutzeko dohain berezienak. Haren adimenduak Jainkoa eta egia ezagutzen zituen, ez hargatik osoki, Jainkoak bere burua ezagutzen duen bezala: ezen Adame, nahi bezain ederra, eta, gisa batean perfeta izan zadien, kreatura bat zen; haren bihotza ongirat eta Jainkoaren amodiorat ekharria zen. Gorputza bera, arimaren edertasun hortan partalier zen, eta ez zituen bere baitan, guk, bekatuaren ondorioz, gurekin garraiatzen ditugun jaidura tzarrak.

        Lurreko errege eta aphez, Adameren kargua zen, kreatura guziak Jainkoa ganat altxatzea, adorazionean, amodioan eta esker-onezko sentimenduetan .

        Bainan, oi zorigaitza! Bere erreboltaren segidan, zerutik kanpo emana izan zen. Aingeru gaizto edo debruak ez zuen jasan ahal izan gizonaren inozentzia eta zoriona, lurreko parabisuan. Gutiago oraino jasaiten zuen pentsamendua, Adame eta Eba eta hekietarik ilki behar zirenak, jarriko zirela zeruan, berak eta haren lagunek galdu zituzten tronuen gainean.

        Gure lehen burasoak tentatu zituen eta gaizkirat ler-arazi.

        Huna nola dakarken Liburu Sainduak Adameren eta Ebaren erortze deithoragarriaren ixtorioa.

        Sugea zen, Jainko Jaunak egin zituen animale guzietan amarrutsuena. Hartu zuen debruak sugearen itxura, agertu zen emazteari eta erran zion: Zertako debekatu dautzue Jainkoak, Parabisuan diren arbola guzien frutuetarik jatea? Ebak ihardetsi zion: jaten dugu Parabisuan diren arbolen frutuetarik; Parabisuaren erdian den arbolaren frutuaz den bezinbatean, Jainkoak debeku egin dauku, haren unkitzea eta hartarik jatea, beldurrez eta hil gaitezen. — Sugeak erran zion emazteari: Ez, ez zarete segurki hilen. Jainkoak badaki, hartarik janen duzuen egunean, zuen begiak idekiko direla; Jainko batzuen pareko izanen zarete, eta ongia eta gaizkia ezagutuko ditutzue (Genes, III, 1-5.).

        59 Erran behar dugu, urrunago joan gabe, izan direla gizon inpioak, Liburu Sainduko kondaira huntaz burlatu direnak, hala nola Voltaire, guzietan higuñena, zoinak baitzion: Nahi nuke sugeari mintzatu, bainan nahi nuke jakin zer zen haren mintzaira. Hitz hautan, inpio bezain arin eta ergel agertzen da Voltaire, bere izpiritu guziarekin.

        Bertze kapitulu batean erran dugu gorago: Debruak, nahiz eroria, eta ifernurat kondenatua, Aingeruen naturaleza hargatik atxiki zuen; ongiarentzat izan behar zuen bezala, gaizkiko botheretsu gelditu zen; hainitz molde eta itxura hartzen ahal ditu gure tentatzeko. Mintzatu zen Ebari, suge baten ahoz, guri bertze asko moldetan mintzo zaikun bezala.

        Egia othe da, ez duela sekulan Voltairek haren boza entzun, eta ez dela sobera ardura, haren zerbitzari arras umil izan? Voltairen biziari da, galde huni ihardestea. Nik, galdea xoilki egiten dut. Ezen, liburu hau guzia ez nuke aski, Voltairek suge tentatzailearen mintzairari jarraikiz, bere bizian egin dituen tzarkeria guziak erran behar banitu.

        Tentazionea ethorri zenean, zer egin zuen Ebak? Beharko zukeien, dudarik gabe, ihesari eman, ikustearekin, suge tentatzailearen hitza Jainkoaren hitzaren kontra zohala. Bazakizkan Jainkoaren hitza eta mehatxua; han dago hargatik tentazionean, etsaiarekin hitzketan. Aithortzen du Jainkoak erran ziotela: Frutu hortarik jaten baduzue hilen zarete. Bainan, duda jadanik haren izpirituan sarthua da: «Beldurrez, menturaz, hil gaitezen: Ne forte moriamur». Dio hainitz ongi S. Bernatek: «Jainkoak seguratzen du, emazteak dudatzen, satanek ukatzen». (Deus affirmat, mulier dubitat, Satan negat. (S. Bern. De div. serm. XII, n. 3).) Ez, dio satanek, ez zarete hilen, bainan badaki Jainkoak frutu hortarik janen duzuen ordutik, idekiko direla zuen begiak eta Jainko batzuek bezala izanen zaretela.

        Erakas-garri handi eta ongi pisatzekoa! Ikus dezagun hemen zer lanjer eta hirriskutan emaiten gaituen bilhatzen dugun, edo bederen urrundu nahi ez dugun tentazioneak. Ebak zer egiten du? Ihes egiteko orde, tentazionearekin jostatzen da; sugearekin, hitzketan dago. Zenbat Ebaren alaba, gisa berberean bere erorikoen edo hutsen hastea aurkitu dutenak! Ebak, sinhesten ditu, erdi bederen, sugearen hitz eder eta gezurrezkoak; laster, frutu debekatuaren gutizia bere baitan sentitzen du... Behatzen dio... Ez, aintzineko beldur eta ikara sainduarekin... Debruak jadan bere lana eta bidea egin du. Ikusten du Ebak frutu hura ederra dela begietako eta ona behar dela izan gustuarentzat: tentazionea bethi hazkartuz doha. Azkenean Ebak frutua hartzen eta jaten du; Adamek hartzen du Ebaren eskuetarik, eta jaten du harek ere.

        Bekatua egina da; gizonak Jainkoari, kreaturak kreatzaileari desobeditu dio. Jainkoaren madarizionea lurraren gainerat erortzera doha.

        60 Hainitzek ez dute berehala ikusten, zer krima eta bekatu izan zaiteken, frutu batetarik jatea. Nahi dut, gauza bere baitan xoilki kontsideratuz; bainan bertzela agertzen zaiku Adameren bekatua, barnago eta hobeki bilhatzen badugu. S. Agustinek, hoben guziak, hoben handienak aurkitzen ditu Adameren eta Ebaren bekatuan, eta dio, hori izan dela aski erran ez daiteken bekatu bat: Ruina ineffabilis, et ineffabiliter grande peccatum.

        Zenbat ongi, Jainkoaren ganik errezibitu zuten gure lehen burasoek! Nola eta zenbatetaraino izan ziren gaindituak! Bere ariman, bere gorphutzean, bizi huntako gauza, on, eder, zuzen guzietan, zer izan zezaketen gutiziatzeko?

        Dohain eta on guziak bazituzten mundu huntan; eta bizi huntako zorionetik lekora, zeruan bethi-ereko zoriona. Zer eskergabetasuna, ongi egin horiek guziak ahanztea! Jainko ongi egile soberanoari, obedientzia ekharri nahi ez izaitea!

        Hortik lehenik eskergabetasuneko krima.

        Urguluaren krima ez da ttipiagoa. Ez zizaioten aski Adameri eta Ebari, Jainkoaren idurirat eginak izaitea; nahi izan zuten, berek Jainko batzuek bezala bilhakatu, sugearen hitz gezurtiaren arabera. Jainkoaren esku amultsutik izan dohain ederrak ez zizaizkoten aski, ez baziren Jainkoaren pareko egiten. Zer urgulu erro eta zoroa kreatura batean!

        Bertze buru batetik oraino, zer laidoa, gure lehen burasoen bekatuan, Jainkoaren majestate eta handitasun soberanoaren kontra? Jainkoaren hitza bazterrerat emaiten dute, eta Aingeru gaiztoaren hitzari jarraikitzen dire. Erran zioten Jainkoak: Frutu hortarik jaten baduzue, hilen zarete. Eta debruak erraiten diote: Jainkoak enganatu zaituzte; jan zazue frutu hortarik, eta ez zarete hilen. Eta debruaren hitza dute sinhesten.

        Esker gabe, urguluz betheak, eta Jainkoaren alderat inpioak, horra zer izan ziren gure lehen burasoak.

        Izan ziren ere bihotz gabe bere ondokoentzat; ezen, berek merezitu duten zorte deithoragarrirat herrestatu gaituzte guziak. Hokien krima delakotz, Jainkoaren madarizione justua gizon guzien buruaren gainean da.

        Manamendua eztia eta errexa zen; segidak ikaragarriak; gisa guzietan bekatua handia, nahiz materia ttipia, iduriz. Arrazoia du S. Agustinek dionean: ez daitekela erran zenbat handia izan den Adameren bekatua: Ruina ineffabilis et ineffabiliter grande peccatum.