LEHEN KAPITULUA

Zoin den premiatsua eta beharra Erlijionearen ezagutza

        4 Zeru ederraren, itsaso zabal eta mendi handien sahetsean emanez, zer daiteke gizona, haren gorphutzari xoilki behatzen badugu?

        Deus, erran baditake. Ur ttintta bat, hare bihi bat.

        Bainan nahi bezain flakoa izan dadien iduriz gizona, bere arimaz munduaren errege da.

        Adimenduaz, bere nahiari sumetitzen ditu bestia hazkarren eta borthitzenak; hekien indarraz probetxatzen da bere onarentzat; itsasoko ibaiak aphaltzen ditu, bere eskuez egin dituen untzien pean. Zeruko izarrak berak bortxatzen ditu haren gidari izaitera, munduaren bazter guzietarat egiten dituen urrats eta kurridetan. Mendiak zilhatzen ditu, eta ebasten diozkate bere erraietan gordeak dagozkaten burdinak, zilharrak eta urreak; eta, Jainkoaz eginak izan diren aberastasun horiek, bere behar eta atseginentzat antolatzen eta moldatzen ditu.

        Bainan, materiaz egina den mundu hunen mugetan gelditzen othe da gizona? Haren adimenduak ez othe du pentsu eta gutizia handiago eta gorago denik?

        Bai; hetaz probetxatzeko, Jainkoak eman diozkan mundu huntako on eta aberastasun guzien erdian, bere baitan sartzen da. Ikusten du, horiek guziak baino gorago den zerbeit badakarkela berekin, eta dio: Zer naiz? Nondik eta noren ganik heldu naiz? Zer da ene egitekoa mundu huntan? Norat noha?

        Othe da gizon bat, adimenduaz dohatua den phondutik, noiz edo noiz, bere kontzientziaren eta pentsuen sekretuan, galde horiek bere buruari egin ez diozkanik?

        Ah! badakit; badire gizon libertinak, lur huntaz gorago deus ikusi eta bilhatu nahi ez dutenak; bere zoriona, aberastasunetan eta aberastasunek emaiten dituzten atseginetan bilhatzen dutenak, hitz batez, haragian pulunpatuak bizi direnak; heki ez zaiote laket gauza hauki ohartzea.

        Gogo onez erran lezakete: Zer dire horiek guziak? Gure atseginetan nahasten gaituzten amets tzar eta ilhun batzuek; bizi gaiten alegeraki, bizi atseginetan. Zer duten gure begiek ikusten, zer gure sentsuek sentitzen, badakigu. Gero zer izanen den nork daki? gerokoa, gero...

        5 Hori bada hainitz zoroen mintzaira, ez daiteke izan, zerbeit adimendu eta geroaz den gutieneko antsia dutenena. Doi doia erraiten gintuen galde horiek noiztenka bederen izpiriturat ethorriko dire. Nahi dugu jakin zer garen, nondik heldu, eta norat hari garen.

        Hemen agertzen zaiku Erlijionearen baitezpadako beharra.

        Denbora guzietan izan dire gizon izpiritu ernekoak, argia, gauza hoikien gainean, bilhatu dutenak. Bainan, entseiu guzien gatik, egiazko Erlijioneaz kanpo, zenbat duda, zenbat ilhunbe, eta dena den erraiteko, zenbat errokeria!

        Eta lehenik, Jainkoaren beraren ezagutzaren gainean! Batzuek onhetsi izan dituzte bi Jainko: bat ongiarena, bertzea gaizkiarena. Hainitz populu izan dire Jainkotzat ezagutu eta adoratu dituztenak iguzkia, izarrak, lurreko bestiak eta landareak berak.

        Eta ahalgerekin erraiten dudan gauza izigarria, izan dire populuak, zaharretan argituenak, hala nola Grekoak eta Erromanoak, aski behera erori direnak, bizio tzar guzien baimena, bere Jainko faltsuetan bilhatzeko. Bazuten ohoingoaren Jainkoa; bazuten lohikeriarena. Hitz batez, krima itsusienak ohoratzen zituzten eta berek egiten, Erlijioneko gauza batzuek bezala, hartako ziren tenploetan eta urtheko egun hautatu batzuetan.

        Desordena izigarri hoikien guzien erdian, nola aurki, egiazko Jainko osoki saindu eta perfetaren ezagutza? Urrun detzagun laster gure begiak, usteldura zikin hortarik, eta dezagun erran: Egiazko Erlijioneaz kanpo, ez da behin ere egiazko Jainkoa ezagutua eta adoratua izan, berak nahi duen bezala ( Erran dezagun ere hargatik, ez dela sekulan, osoki itzali, gizonen artean, egiazko Jainkoaren ezagutza. Patriarkak, Israelgo populua, Job, hor ditugu lekuko, izan dituela Jainkoak, denbora guzietan, egiazko adoratzaileak; eta Paganoen artean berean banaka batzuek.).

        Hobeki jakin izan othe dute bederen gizona nondik heldu den? Horren gainean ere, zenbat erakaspen gezurrezko eta zenbat errokeria!

        Batzuek asmatu eta erran izan dute, ez dela Jainko kreatzailerik; mundu hau bethitik eta bere baitarik dela; hekien erranez, lehenik landareak, gero bestiak, ximinoak eta azkenean gizonak, bere baitarik moldatu izan dire: haitz azpitan eta lur gizenetan onddoak heldu diren bezalatsu. Eta oraino hemen, guk badakigu lurra badela Jainkoaz egina, eta lurrean ere, Jainkoaz emana onddoaren hazia edo gaia.

        6 Ditezkela gisa hortako zorokerietan baratu direnak, eta, bere ustez, gizon argituak! Nola erakustera emaiten daukuten zoin den laburra gizonaren adimendua, egiazko Erlijioneaz argitua ez denean!

        Baina, gisa hortakoa balitz gizonaren ethorkia, zer luke mundu huntan egiteko? Zer behar luke bilhatu, hemen iragaiteko dituen egun laburretan?

        Ez du nahiko hitz hau baizen entzun: Bizi nadin atseginetan; goza ongi, lehenik, biziaren primaderaz, eta gero, bil aberastasunak, zer nahi den bidez. Bertutea? Zer da hori? Zer da zuzena, zer justizia, ez balinbada ni baino gorago Jainko bat, ene Egilea eta Nausia, ene egintzen juiatzeko?

        Eta horrela eginen du. Harentzat, gezurra, gauza ona, zerbait on emaiten badio; ohointza, balentria ederra, ez bada atxemana; adixkide baten enganatzea, haren etxeari eta familiari bakearen kentzea, zer atsegina, bere tzarkerietan, zerbeit probetxu aurkitzen ahal badu.

        Lehen ere segurki izan dire, Jesu-Kristoren Erlijioneak mundua oraino argitu ez zuenean, gizon aiphatu eta izpiritu handikoak.

        Nola bada, gizon argitu eta aiphatu horiek, hala baitire Platon, Aristote eta bertze asko, hainbertzetaraino errebelatu izan dire, gizonen bizia gidatu nahi izan dutenean, eta erakutsi nola behar den Jainkoa adoratu eta zerbitzatu? Zertako hekien liburu eta erakaspen ederretan, hanbat gauza egiaren eta adimendu zuzen baten kontrakoak, giristino legean altxatua den haur ttipi batek errexki xuxen letzazkenak?

        Hekien ezin eginak, ungi ikustera emaiten dauku, gure biziaren gidatzeko ez dela aski gure adimenduaren argia.

        Ene ethorkiaren eta eginbideen gainean, ilhunbetan utzi nauten gizon hoikieri, galdegiten badiotet: Eta gero, hil ondoan, zer da? Zer izanen da ene zortea? Batzuek erraiten dautet: hil ondoan, pausu ezti bat, lo bat sekulan akabantzarik izanen ez duena. Bertze batzuek: hil ondoan ez da deus gehiago gutarik gelditzen. Zer da arima, diote? Hitz bat, eta bertze deus; beraz gorphutza lurrean ustelduko da, harrek janen dute, eta oro akabo hortan.

        7 Horra zertarat garamaten Erlijioneaz eta Fedeaz argituak ez diren erakaspenak. Ez, ez dugu sekulan hori onhetsiko; badugu arima bat; kontzientzia bat badugu ongiaren eta gaizkiaren juiatzeko; sentitzen dugu badela bertze bizi bat, hunen ondotik, zointan, ungia eta bertutea saristatuak, gaizkia eta bekatua gaztigatuak izanen baitire.

        Bainan zerk du, gu baitan, finkatzen eta hazkartzen sinheste hori, duda guziak, den ttipienak ere, kentzeko moldean? Jainkozko erakaspen naturalezaz goragoko batek; Erlijionearen ezagutzak, Fedeak.

        Horrek dauku segurki erakasten, Jainkoak eginak eta haren kreaturak garela; bizi labur hunekin ez direla guziak akabo, bainan bethiereko bertze bizi batentzat eginak garela. Horrek dauku erakusten, bethi-ereko bizitze zorionezkoa ardietsi nahi badugu, zer behar dugun egin: gaizkiari ihes, eta ongiari jarraiki.

        Ez da hortan baratzen. Bere erakaspenak osatzen ditu, erranez, zer den gaizki eta zer ongi, eta beraz, nola heltzen ahal garen akabantzarik izanen ez duen zorionerat.

        Lauda dezagun, Fedea eman daukun Jainko ona eta handia: Fedea, argi saindua, munduko nahasmendu eta gezur guzien erdian, segurki gure urratsak zerurat gidatzen dituena.