BORTZ-GARREN KAPITULUA

Ez da Jainko bat baizen

        41 Aintzineko kapituluetan, klarki agertu zaiku egia hau: Badela Jainko bat gauza guzien Egilea eta kreatzailea, izaite guzien ithurria eta zoina gabe deus ez bailitake.

        Fedeak, gure adimenduak, gizon eta mende guzien sinhesteak agerian eman daukute egia handi hori, egia guzien zimendu beharra.

        Bainan othe da Jainko bat baino gehiago?

        Ez, erranen dut katiximarekin, ez da Jainko bat baizen, eta ez daiteke izan gehiago.

        Gure adimenduari bere argiak galdegin baino lehen gauza horren gainean, erran dezagun, zer lekukotasun Jainkoak bihurtzen dion bere buruari, Liburu Sainduetan.

        Huna nola mintzo zen Israelgo haurreri: «Ikus zazue, ni... ni naizela Jainko bakarra, eta ez dela nitaz bertze Jainkorik» (Videte quod ego sim solus, et non sit alius Deus proeter me. (Deut. XXXI, 39).). «Ni naiz lehen eta azkena; nitaz kanpo ez da bertze Jainkorik.» (Ego primus, et ego novissimus, et absque me non est Deus (Is. XVI, 6).) «Nor da Jainko, zioen Dabid Erregeak, baizen gure Jauna; nor da Jainko, baizen gure Jainkoa?» (Quoniam quis Deus praeter Dominum? aut quis Deus praeter Deum nostrum? (Ps. XVII, 32).) Gauza bera dio Jesu-Kristok hainitz aldiz. Bainan luzeki bailaiteke guzien erraitea, huna nola bere Aitari mintzo zaion, Jaun Doni Joanesen Ebanjelioan: «Bizitze eternala da, zu ezagutzea, zu egiazko Jainko bakarra.» (Haec est autem vita aeterna: Ut cognoscant te solum Deum verum. (Joan XVII, 3).) Entzun dezagun oraino Jaun Doni Paulo: «Badakigu ez dela Jainko bat baizen.» (Scimus... Quod nullus est Deus, nisi unus. (I. Cor. VIII, 4).)

        Hori izan da Lege zaharreko Patriarken, Profeten, Israelgo populuaren sinhestea, ez zenean noiztenka, bere pasioneak gatik, Jainko faltsuen adoratzera errebelatzen. Hobeki oraino eta argi handienarekin, Eliza katolikoaren sinhestea, hitz huntan Nizeeko konziliuaz emana zaiku: «Sinhesten dut Jainko bakar bat baitan.» Gauza bera dio Latrango laur-garren konziliuak.

        Ikus dezagun orai, zer dion gauza horren gainean gure adimenduak, nahi bezain herbala izan daiteken.

        1ik Jainkoa da, jadanik erran dugun bezala, izaite bat osoki perfeta; ez daiteke beraz haren sahetsean izan, bertze izaite bat osoki perfeta laitekena. Bat ez bertzea ez laiteke orduan, osoki perfeta. Baten perfezioneak ez laitezke bertzearenak; ordutik, batek bertzea, bere izaitean eta perfezionetan ttipi eta mendra lezake; bat eta bertzea elgarren mugarriak laitezkenaz geroztik. Bia diren ordutik, batek ez bertzeak ez luke beraz izaite osoa! Ez laiteke beraz Jainko.

        Iduri edo etsenplu bat. Bazindu lurraren gainean, landa bat, izari edo muga gabekoa osoki, ez daiteke bertzerik izan; balitz bertze bat, hura zurearen muga laiteke.

        2ik Jainkoa osoki botheretsua da, eta guzien nausia; haren bothere eta nausitasunak ez dute mugarririk; ez laiteke bertzela egiazko Jainko. Bainan nola daitezke bi izaite betan osoki botheretsuak eta betan guzien nausiak. Hetarik bat bederen, bertzearen bothere eta nausitasunetik kanpo laiteke eta bertzea haren peko. Bat balinbada bertzearen nausi, hura bakarrik da Jainko: batek ez bertzeak ez balu nausitasun oso hori, ez laiteke Jainkorik.

        Ez da hain gaitz, hoikien guzien konprenitzea, izpirituko artha poxi batekin.

        42 Bertzalde oraino, mundu huntan ikusten dugun ordena miragarriak ez othe dauku ikustera emaiten, ez duela mundu hunek Egile, nausi eta gobernatzaile bat baizen? Gauza guziak, zeruetan, lurrean bezala, lege eta ordena beretan dohaz. Ageri da hortarik, ez dela lege bat, ordenatzaile eta nausitasun bat baizen. Non eta ere bai litezke bi nausi, bat bertzearen peko ez direnak, laster eta zalu, ordena ona hautsia laiteke. Ez laiteke haren iraupena hainitz denboretako.

        Iduri zaut ikusten dugula orai, ez dela Jainko bat baizen, eta ez daitekela izan gehiago. Lege zaharreko Profeten, Jesu-Kristoren eta Apostoluen hitzek, konziliuen erakaspenek, gure adimenduaren argiek; guziek, gauza bera diote, horren gainean.

        Ez dugu, hargatik, deus nahi gorde irakurtzen gaituzteneri. Egiak ez du deusen beldurrik. Erraiten dugu beraz, hainitz populu eta jende izan direla, Jesu-Kristoren Ebanjelioa predikatua izan aintzinean, kreaturak berak Jainkotzat ezagutu eta adoratu dituztenak. Ez dute konprenitu ahal izan ez daitekela Jainko bat baizen. Bere itsumenduan, Jainkotzat atxiki dituzte iguzkia, izarrak, bestiak, lurreko landareak: hitz batez, zerbeit on egiten edo zerbeit beldur emaiten ziozkatenak. Bossuet handiak, denbora ilhun hetaz mintzo zelarik, erran ahal izan du, guziak, erran behar bada, Jainkotzat atxikiak zirela, salbo egiazko Jainko bakarra. Badire oraino holakoak pagano jendeen artean.

        Gehiago oraino, gorago aditzera eman dugun bezala, Erlijionearen beharraz mintzo ginelarik. Populu argituenetan beretan, pasione tzarren amodioak berekin dakarken itsumendua hain handia izan da, non krima itsusienak eta ahalkagarrienak ohoratu eta Jainkoztatu bezala izan baitituzte. Mintzo naiz hemen Grekoez, Erromanoez, erran nahi da denbora zaharretan, izan diren jende argituenez. Tzarkeria guzien berme eta kontsekratzeko bezala, buru emaiten zuten, bere pasione galduetan asmatu zuten Jainko faltso bat. Gauza bera orai ere ikus daiteke, Jesu-Kristoren Ebanjelio Sainduak eta egiazko Erlijioneak argitu ez dituen lekuetan.

        Izan dire ere aski zoroak erraiteko, guziak Jainko direla; Jainko, gizon guziak, Jainko, munduan diren izaite guziak. Hori da erraitea, ez dela Jainkorik. Non laiteke orduan ongia, non gaizkia, ongi egilea eta gaizki egilea higual Jainko balire? Bainan, gu irakurtzen gaituztenak arima zuzen eta izpiritu erneak dire. Ez diotegu eginen laidoa uste izaiteko, den gutiena ere errokeria eta zorokeria horietan bara ditezkela.

        43 Ilhunbe hoikien guzien erdian, ez da deus bertzerik, baizen debrua, Egiazko Jainkoaren orde, bere burua adorarazi nahi duena, eta gizonak bere segidan herrestatu.

        Luzifer eta haren lagun izan diren aingeru erreboltatuek ez dute zeruan erreginatu ahal izan. Jainkoak, bere justizian, pulunpatu izan ditu bethikotz, ifernuko lezetan. Orduan, bere herran, gaztigatzen zituen Jainkoaren kontrako errabian, lurrean nahi izan dute jarri, zeruan galdu zuten gloriazko eta ohorezko tronua. Hortakotz, laguntza galdegin dute gizonen pasione eta jaidura tzarreri. Oihuz erran dute: Gu gare aberastasunak, gu atseginak, gu lohikeria; eta, gauza horietan, bere azken zoriona emaiten dutenak jarraiki izan zaizkote eta jainkotzat adoratu dituzte.

        Horiek guziak jasan ditu Jainkoak, ikus ginezan zenbat dugun haren beharra. Bainan erran dezagun ere laster, Jainkoari ohore eta gloria bihurtzeko: ez da sekulan, Jainko egiazko eta bakarraren ezagutza galdu, lurraren gainean. Adan gure lehen aitatik hasirik, Patriarkek, Profetek, Israelgo populuak, eta hor hemenka bertze hainitzek begiratu izan dute artha handirekin. Ethorri da gero, Jainkoak eman orenean, Jesu-Kristo, egiazki Jainko eta egiazki Gizon dena, eta Jainkotasunaren gainean egia garbia erakutsi dauku.

        Eta orai, Jesu-Kristoren Ebanjelioa lurraren bazter guzietan predikatua da. Leku guzietan distiatzen du Kurutze Salbagarriak. Egiazko Jainko bakarra ezagutua eta adoratua da. Eta Eliza eder eta handietan bezala, salbaia gaixoen zurezko et lastozko eliza erromesetan, ber-ehun milliun baino gehiago bihotzek kantatzen dute: Credo in unum Deum: Sinhesten dut Jainko bakar bat baitan!