HOGOI ETA LAUR-GARREN KAPITULUA

Gauza beraren segida.

        139 Ez zuen huts egin ene adixkideak. Egia lañoki bilhatzen zuen, eta biharamunean, etxerat ethorri zitzaitan erran tenorean. Nik, ene aldetik, atsegin handirekin berriz ikusi nuen; ezen, bezperan, elgarren ganik urruntzean, iduritu zitzaitan haren izpiritua jadanik egia ganat itzultzen hari zela.

        Ez zautan deusen erraiteko astirik ere utzi, eta huna nola berehala bera mintzatu zitzaitan: Gogoan erabili ditut, zuk atzo erran hitzak. Ontsa ikusi dut Apostoluek erran dituzten gauzak, guziez errexki ikusiak ahal izan zitezkela. Ez daiteke beraz erran, zoroa edo fede tzarrekoa izan gabe, enganatuak izan direla. Eri baten sendatzea, hil baten phiztea, horiek dire gauza batzuek itsu ez direnek ikusten ahal dituztenak.

        Ez dut beraz erranen, Apostoluak berak gauza hoikien gainean enganatu ahal izan direla. Bainan, hainitz pentsaketa izpirituan ibili dut gau huntan. Izpirituko hainitz borroken ondoan, galdegin diot ene buruari, eian, bere abantail edo irabazi zerbeiten bilhazeko, ez othe gaituzten gu, Apostoluek enganatu.

Nik

        Bainan, plazer ba-duzu, zer irabazi izan zezaketen Apostoluek? Erran zioten Jesusek: Predika zazue ene Ebanjelioa. Bainan ere erran zioten: dizipuluak ez dire nausia baino gorago; ni, gaizki bilhatu naute, eta zuek ere gaizki bilhatuko zaituzte.

        Eta hargatik, horren jakinean, Jesusen Ebanjelioa predikatzen dute. Izpiritu Sainduaz bethea izan den bezin laster, Jaun Doni Petri mintzo da populuari. Haltoki eta beldurrik gabe, Jerusalemeko jenderi erraiten diote zer krima izigarria egin duten, Jesus Nazarethekoa, Jainkoaren Semea hil dutenean. Ez diote egia itzaltzen: «Gaixtaginen eskuez hil duzue» (Per manus iniquorum affligentes interemistis. (Act. Apost. Cap. II; 23).). «Bainan phiztu du Jainkoak» (Quem Deus suscitavit. (Ibid. Cap. II, 24).).

        Ez da hortan baratuko Apostoluen lekukotasuna. Jesu-Kristo predikatuko dute lanjer guzien erdian. Presondegiak, azote kolpeak, ezpatak, kurutzeak, guziak ezti izanen zaizkote Jesusen lekuko izaiteko.

        Galdegiten dautzut orai: zerbeit irabazi othe dute Apostoluek gauza horietan? Ai! gizonak naturalki bizia maite du! Oinazeari eta heriotzeari ihes egiten du bere ahal guziez. Beraz, Jesusen mirakuiluak, haren phiztea, zerurat igaitea gezurrak izan baziren, zertako eta zerentzat ixuriko zuten Apostoluek bere odola? Zertako emanen zuten bere bizia gezur horiek sustengatzea gatik? Zer zen bada hortan hekien irabazia? Mundu huntan, biziaren galtzea, heriotzea; eta gezurrez hari baziren, bertze munduan, gisa hartako gezurtieri zor zaioten bethiereko zorigaitza. Ezen krima handienetarik izanen zen, Jesus gizon xoil bat izan bazen, Jainko bezala adorarazi nahi izaitea.

        Zer erranen duzu, iguzkia bezain agerian diren egia horien kontra?

Harek

        140 Ikusten dut, egiazki fede onean behar zirela izan Apostoluak, eta ez gaituztela nahi izan enganatu, bere biziaren gostuz. Nihork ez du, bere nahiz, gezurrarentzat bizia emaiten, deus irabazirik gabe, ez mundu huntan, ez bertzean.

        Bainan horiek guzietarik, ez zait oraino gauza bat baizen agertzen; Apostoluak erroak eta zentzu gabeak zirela.

Nik

        Zer? Apostoluak erroak eta zentzu gabeak zirela? Ah! egizu kondu! Erro hek beraz konbertitu ahal izan dute mundua; erro hek herrautsetan eman dituzte Jainko faltsoak: erro hek munduko jakintsun handienen erakaspenak kordokatu dituzte; erro hek irakutsi izan dute izan daiteken dotrina ederrena eta garbiena; pasione tzarrak eta atsegin lizunak nausi ziren tokitan, eman dute garbitasuna; urguiluaren orde, umiltasuna; lur huntako gauzen amodioaren orde, ikusten ahal ez diren bertze biziko gauzen amodioa eta esperantza. Ez, ez; erroek eta zentzu gabeek ez dezakete holako gauzarik asma ere, eta are gutiago egin. Eta bizkitartean, Apostoluek egin dituzte. Gauza miresgarri hori ez daiteke hitz huntaz baizen konpreni: Apostoluak egiazki, Jesu-Kristoren lekuko zinak ziren, Izpiritu sainduaz argituak eta gidatuak.

Harek

        Ez dakit egiazki orai zer erran. Ikusten dut gu enganatuz, ez zezaketela deus irabazirik izan Apostoluek. Jesusen lekuko izaiteko bizia emanez, bere fede ona frogatu izan dute. Ez daiteke izan bere bizia emaitea baino lekukotasun handiagorik. Ez zirela ere erroak, ikusten dut orai. Hala izan balire, ez zituzten Jerusalemeko gizon argituek entzun nahiko, are gutiago Erro makoek. Jadan beraz ekharria naiz zurekin, Apostoluen lekukotasunaren onhartzera.

Nik

        141 Ez dut bizkitartean oraino akabo. Erran behar dauzut, nahi izan bazintuzten ere Apostoluek bere denborako gizonak enganatu, ez zutela egin ahalko.

        Apostoluek erraiten zituzten gauzak, Jesusen mirakuiluak, phiztea, zerurat igaitea, guziek edo hainitzek bederen ikus zetzazketen gauzak ziren. Hain ziren ere gertakari espantagarriak, non behar baitzituzten guzien begiak atzarri eta ernatu. Horra zer duen Jaun Doni Petrik predikatzen. Zer? Ez othe dire bada guziak haren erranen kontra altxatuko? Ez othe du Jerusalemeko populuak haltoki Apostolua gezurtatuko erraiten diolarik: Zer diozu, eta zertaz mintzo zare? Gutartean gauza horiek gertatu direla diozu? Gu ere hemen ginen, eta ez dugu deus holakorik ikusi.

        Bainan, bertzela dohazi gauzak? Lehen predikuan, hirur mila presuna Jesusen Erliijoneari irabazten ditu Jaun Doni Petrik; bigarrenean, bortz mila.

        Bainan, erroak eta zoroak doi-doia deitzen zintuen gizon horiek, nola gisa hartako gauza espantagarriak sinhets-araziko zituzten ez balire egiak izan? Nola sinhetsaraz, hainitzek aspaldiko urtheetan, eri ikusi duten gizon bat sendatua dela; hobian emaiten ikusi duten hil bat, phiztu dela, ez balinba-dire horiek hola? Gisa hortako gauzak ez ditu nihork nahi sinhetsi, eta arrazoin handirekin, froga handi eta dudan ezin emanezkorik gabe. Hortakotz diot, Apostoluek nahi izan ba lituzte ere bere denborako eta tokietako gizonak enganatu, ez zutela ahal izanen. Ikusiko duzu errexki.

        Apostoluek prdikatzen zituzten gauzak, ziren bere baitarik miresgarriak eta espantagarriak. Bertzalde, populu guziaren begien aintzinean eginak bezala emanak ziren. Gezurrak ba-ziren, arras errex izanen zen beraz hekien kontrako frogaren egitea.

        Froga horren egitea abantail handia izanen zen Juduentzat. Ezen, egiak balinbaziren Jesusen mirakuiluak; berek kurutzean eman zuten Jesus hura, bere indar xoilez thonbatik ilki balinbazen, gero igan zeruetarat, beraz Jesus Jainko zen, eta hek Jainko-Gizon baten hiltzaleak ziren.

        Bat edo bertzea: edo gezurra zioten Apostoluek, edo Juduak hobendun eta hobendun handienak ziren. Egia bazioten Apostoluek konprenitzen dut Juduek sinhetsi dituztela eta konbertitu direla. Bainan gezurrezkoak balinbaziren Apostoluen erranak, hekien prediku eta segurantza guziak alfer eta debalde izanen ziren.

        142 Gauza hori hobeki oraino ikustea gatik, etsenplu bat emanen dugu. Emagun, zu bizi zaren herrian gizon bat hil dela, thonban eta lur pean emana izan dela. Ikusi duzu, badakizu, badakite guziek. Huna non hirur edo laur egunen buruan, heldu zaitzun norbeit erraitera: Hila ikusi duzun gizon hura phiztu da eta agertu da bere adixkideri, mintzatu zaiote, jan du heiekin. Zenbat nahi ausartzia eman dezan bere hitzetan, ez duzu sinhetsiko, non ez dituen froga edo ageri segurak emaiten. Egiaz mintzo bada, froga dezala beraz bere errana; ez dire gisa hortako gauzak hala hula sinhesten. Gezurrez aldiz hari bada, zer nahi erran dezan ere, ez zaio nihor jarraikiko. Erranen dut gisa berean: Nahi izan bagintuzte ere Apostoluek enganatu Jesusen mirakuiluen, biziaren, phiztearen, zeruetarat igaitearen gainean, ez ziren sinhetsiak izanen. Eta bizkitartean, Jerusalemen berean, Juduetarik hainitz irabazi dituzte Jesusen Erlijioneari; mundu paganoa itzulikatu eta konbertitu dute. Nola bada daiteke hori? Arraintzaile pobre eta jakitaterik gabeko batzuez egiteko, hori, bertze mirakuilu guziak baino handiago bat litzaiket.

Harek

        Aithortzen dut; egiaz bntzutua naiz, ez nioten gauza hoikieri gisa hortan artharekin behatu, eta ez nuen ere izpiritua hoinbertzetaraino hedatu.

        Orai arte asko dudetan nintzen; sinhesten dut orai. Zorion handia zait ene haurtasuneko eta lehen gaztetasuneko fedea kobratzea. Ene adixkide zahar eta maitea, zer tenoretan konfesatuko nauzu bihar goizean?