IX itzelkarra

        INAZIO. Jaungoikok eta bere Ama brijiñek (sic) osasuna diotela Jose Jauna; baita ere bere gerazi komeni zaiona mundu onetan, eta zerun artu dezela bere ondon. Atseindet orren bizkor aurkitzea; eta pamilie nola dauka? Eta abere guzik ere okerrik gabe?

        JOSE. Zoro bat dirudizu arimarik ere salbatu gabe. Eseri zaite zure semearekin eta esairazu etxean nola utzi dituzun, bada zuk aitatu dituzun guztiok ondo gera Jaunari eskerrak. Eta nola orren alegere? Esan liteke aguardiente pizkaren bat eran dezula. Neurriarekin edo neurrigabe izan da?

        INAZIO. Ez modu batera ta ez beztera; katillu zabala bete esne arto sopakin. Nere andrek eskumuñak emanaz beorrentzat esandit beorrek bezela, sarritan alare, zoratu zatala, zeren ume bat bezela (eta nik erantzuten nion apaiz bat bezela) ari nintzala irakortzen. Ala da izan ere; guzia ikasi det aimarie bezelaxe eta badeitzot iritxiko dituala gaur ematen diran guztik, bada gogo izugarrie jarri zait.

        JOSE. Goazen bada bertatik.

                F, M, RR, R, S.

                f, m, rr, r, s.

        Fe(efe), me(eme), rre(erre), re(ere), se(ese).

        Famea, feria; mama, momoa, marea, mea, moroa, mirua, morroa, murrua, morroia, rasoa, errosea, Rosa; erre, erroa, errua, arra, arria, arrima, erramua, aria, ura, urra, urrea, arria, era, erraia, afaria, moroa; sarea, sarri, sasia, sei, seme, sisa, soroa, sua, suia, usaia, usoa, sasoia, sarrera, amari, amorio, amorraia, ase, asi, ausi, erosi, eraso, erausi. Maria, euria ari da. Orramaiari isuri zaio? —Ez. —Eramaizu; iruria ere bai. Au ur arrea! Ifar aizea asi da. Zer da frase eder ura «ori ori ori?» —Asmaria- Zer sermoi edo abade zar amoriosua! —Sofia, zer aur edo ume itxusia! Farrez edo aserre; armiarma edo ar ari urre ura?

        Ederkiro; guazen aurrera.

                L, LL, N, Ñ, P, X.

                l, ll, n, ñ, p, x.

                le(ele), lle(elle), ne(ene), ñe(eñe), pe, xe(ekis)se.

        Ana, ala, oiea, oloa, olioa, eulia, eulea, laia, loia, leoia, illa, illea, olloa, leioa, lana, lañoa, lapa, lupia, lepoa, Olano, oiala, illoia, anaia, añoa, apaña, ixo, auxe, pixa, ipiñi, epela, pala, liñaia, naia, nanoa, niñia, ona, oña, piñua, pilloa, pipa, pipola, polaña, puñala. Blas, eun eper il da piper salsan ipiñi. —Ez lumer epelduan obe da. Fletxa, mueble bearra du. Brasila eraman bear al du? —Sofia, zein zan himno solemnean ibilli dan frailea? Zer boza duen! Plazan zebillena bronzean pluma berdeaz? Nere osaba; sinplea.

        Beajun deizuela nere maiteak! Auxe da burnizko bidetan ibiltzea! Eta egiaz ala da, zeren nik garatu zaituena (sic) aiñ zabala ta labaiña da non baporea ez da premiazkoa eldutzeko lenago nai degun lekura. Itxomazute orain mezatara eta arratzaldean bukatuko degu.

        JOSE. Ona bada arratzaldea; gakitzon.

                G, J, C=Q=K, T.

                g=j, c=q=k, t.

                ge=jo(ta), ca(ce), que(qu)=ka, te.

        Je, jo, joa, eje, iji, jaki, jeiki, ijitoa, joku, jokatu, kako, kukua,kakaoa, kaikua, kokotea, uko, kaja, kajoia, kea, takoa, tokia; takoia, ukatu, ukitu, kisketa, troka, titia, eta, ito, ata, otea, oitu, kito, titara, trikua, flautea, trotea, treta, frutua, prijitu, tratatu, trukatu, ikatza, kokotza, jetzi, trabajatu, tristetu, trinketea, Etna, etniko, Atlantes, Atlantiko, Witiza, Walia, Liwa.

                Ga, ag, gla, gra. Ka=ca, ac, cla, cra.

                gue, eg, gle, gre. ke=que, ec, cle, cre.

                gui, ig, gli, gri. ki=qui, ic, cli, cri.

                go, eg, glo, gro. ko= co, oc, clo, cro.

                gu, ug, glu, gru. ku= cu, uc, clu, cru.

        Gu, gogoa, aga, ago, igo, ego, egoa, Goia, gaia, degu, bego, egia, ogi, geiago, geiegi, tegi, bage, ogei, berrogei, igui, Etxague, zigueña, eguerri, eguerdi, eguena, deguena, geigo, gaziago, gitxiago; Jose, jaso, josi, gajoa, juango, juzgatu, jeringa, jigante, Jaungoikoa, jaieguna, itokiñak, zizak, jakingo, tabakotegia, zikinkeria, koskoa, kazoa, zekena, zezena, zekorra, gazeta, igasagarra, agasajoa, akatza, katetzallea, zikinkiro, klaberina. Elaskala, brinko, brokela, klera, klima, kredoa, kriselua, kristala, grana, grilluak, drogeria, Wiseriko, Wilfredo, Maximo, Maximino, Maximiliano. Joakin egon dek zitzak jotako zamarra bat bizkarrean eta ganibeta ezkuetan itz bat esan bage; jan dik eta juan dek gogoak ematen dion tokira zoro baten gisa. Beatriz, joakit Jesukristo zeruetako Jaungoikoaren seme gurutzean iltzez josi zutenari otoitzera Enrikeren osasunegatik.

        Ona igandea gustora ta protxuz eta iñoren kalte gabe igaro. Zoazte ongi gaur zortzi arte. Torizute bi ipui erderatik biurtuak jarri dituanak itz neurtuetan euskaraz irakortzen eta nai badezute buruz ikasita etorriko zerate orduan.

        Ona bi ipuitxo berritzuendako eta asto ez jakiñentzat, eta zuek bersoetan ere irakortzen oitzeko.

                        I.

                Igel erauslebatek

                Bere putzutikan

                Aditu omen zuen

                Ollo bat kakarean.

                Eta esan omen zion:

                —«Sinistuko ez nuan

                Ziñala zu, nere aizpa,

                Aserre maiean.

                Eta orrenbeste otsekin

                Zer berri zenduela?».

                —«Bakarrik esateko

                Arrautza para nuela».

                —«Arrautza bat bakarrik

                Eta ainbeste bulla?».

                —«Orixe ta ez besterik

                Nere maite igela».

                Eta ni arritzen ez da

                Zu ikaratzen zera

                Ixildu gabe kraz kraz

                Goizetik gauera?

                Zerbait egin dedala

                Eman det aitzera.

                Ta zuk balio ez dezu ta

                Zuaz ixiltzera.

                        II.

                Onako ipuitxo au,

                Naiz ongi irten ez,

                Asmatu det orain

                Zer uste bagez.

                Kasualidadez

                Zelai nere erriko

                Bere aldamenez

                Zoan igaro asto bat

                Zer uste bagez.

                Kasualidadez

                Pito bat beretan

                Aztua artzaiez

                Arkitu omen zuen

                Zer uste bagez.

                Kasualidadez

                Gertura zitzaion

                Aizea emanez

                Purruztararekin

                Zer uste bagez.

                Kasualidadez

                Sarturik pitoan

                Bada bere aizez

                Txistu eragin zion

                Zer uste bagez.

                Kasualidadez

                Oh! esan zuen astoak:

                Au ondo jo dekan!

                Gero ez dakitela

                Astoak musikan!

                Dira bada astoak

                Ikasi gabez

                Bein bat dakitenak

                Zer uste bagez.

                Kasualidadez