HOGOIETA BATGARREN KAPITULUA

Politika legeak esklaboen gañeko

nausitasunari ukitzen zaizkonak,

12 heriotze nahi izanak eta ez nahi izanak,

15 aita edo ama zehatzen edo madarikatzen dutenak

16 gizon bat ebatsi dutenak,

18 bata bertzea zehatzen dutenak ihardukitzean,

20 bere esklaboei bidegabe egiten diotenak,

22 liskartzean emazte izor bat

zehatzen edo butatzen dutenak,

28 gizona edo bestia iotzen duen idia,

33 eta urphutzu zillhatu dituztenak

estaltzen eztituztenak.

        1. Hunako hauk dituk proposatuko diotzatean legeak.

        2. Erosten baldin baduk esklabo hebrear bat, zerbitzatuko au sei urthez, eta zazpigarrenean ilkhiko duk izateko deskantsu deusere pagatu gabe.

        3. Ethorri baldin bada bere gorphutzarekiñ xoillki, ilkhiko duk bere gorphutzarekiñ: baldin bazuen emaztea, haren emaztea ere ilkhiko duk harekiñ.

        4. Bere nausiak eman baldin badio emaztea semeak eta alabak egiñ izatu diotzana, emaztea eta haren haurrak haren nausiarentzat izanen dituk: bañan ilkhiko duk bere gorphutzarekien.

        5. Esklaboak erraten baldin badu frankoki, maite diat ene nausia, ene emaztea, eta ene haurrak, ez nauk ilkhiko deskantsu:

        6. Orduan bere nausiak erakharriko dik hura iuieen aitziñera, eta hurbillaraziko dik atherat, edo atheko-pillerorat, eta bere nausiak zillhatuko ziok beharria ezten batez: eta zerbitzatuko dik bethi.

        7. Norbaitek saltzen baldin badu haren alaba esklabo izateko, eztuk ilkhiko esklaboak ilkhitzen diren bezala.

        8. Desagradatzen baldin bazaio bere nausiari promes eman izatu eztioenari, erreskataraziko dik, eta eztik izanen puxantza haren saltzeko poblu arrotzari desloialki konportatzen dela haren alderat.

        9. Bañan hura prometatu baldin badio bere semeari, egiñen ziok alaben zuzenaren arabera.

        10. Hartzen baldin badu bertze bat beretzat, eztik gutituko deusere haren neurrimendutik, haren beztitzetik ez hari zor zaion maitarasunetik.

        11. Egiten ezpadiotza hirur gauza horiok, ilkhiko duk diru batere pagatu gabe.

        12. Gizona zehatu izango duena halako maneraz non hiltzen baita, hillaraziko ditek heriotzeaz.

        13. Guziarekiñ ere guardian egotu izango eztena, bañan Iainkoak okhasionez inkuntrarazi izango duena haren eskuan, ordenatuko daroat lekhu bat zeñetara ihes egingo baitu.

        14. Bañan norbait altxatu baldin bada bere nahiz espresuki bere lagun proximoaren kontra haren hiltzeko fiñeziaz, atheratuko duk haña ene aldaretikan, hil dadintzat.

        15. Bere aita edo bere ama zehatu izango duena, hillaraziko ditek heriotzeaz.

        16. Nork ere ebatsi izango baitu gizon bat, eta saldu izango baitu, edo edireten baldin bada haren eskuen artean, hillaraziko ditek heriotzeaz haña.

        17. Nork ere madarikatu izango baitu bere aita edo bere ama, eta hura hilleragingo ditek heriotzeaz.

        18. Zenbeitek iharduki baldin batute eta batek io baldin badu bertzea harri batez edo ukhabillaz zeñetarik ezpaita hill izatu, bañan erori baita oherat:

        19. Iaikitzen baldin bada, eta ibiltzen kanpoan prematzen dela bere makhillaren gañean, nork ere io izango baitu haña kito izanen duk: guziarekiñ ere bihurtuko dik egiñ eztuen trabailluaren intresa, eta sendaraziko dik haña osoki.

        20. Norbaitek io baldin badu haren gizaesklaboa edo haren emaesklaboa makhill batez, halako maneraz non hill izatu baita haren eskuaren azpian, eztitek faltatuko haren punitzera.

        21. Guziarekiñ ere bizitzen baldin bada egun bat edo biez, eztuk izango hartazko punizionerik, ezen hori duk haren dirua.

        22. Batzuek gudukatzen diren orduan, eta zehatu izango dutenean izorra den emazte bat, eta haren haurrak ilkhitzen baldin badire, eta guziarekien ere kolpea ezpaldin bada mortala, kondemnatua izan beharko dik pagatzerat emaztearen senharrak iratxakiko dioen arabera, eta emango dik pagua iuieek ordenatuko duten arabera.

        23. Bañan kolpea mortala baldin bada, emango duk bizia biziarentzat,

        24. begia begiarentzat, hortza hortzordañ, eskua eskuordañ, oña oñordañ,

        25. Errea erreordañ, zauria zauriordañ, uspela uspelordañ.

        26. Norbaitek iotzen baldin badu bere gizaesklaboaren begia edo bere emaesklaboaren begia, eta galtzen badio begia, utziko dik hura goatera libro izatekotzat bere begiagatikan.

        27. Erorarazitzen baldin badio hortz bat bere gizaesklaboari edo bere emaesklaboari, utziko dik haña goaterat izatekotzat libro bere hortzagatikan.

        28. Idi batek iotzen baldin badu gizona edo emaztea eta hiltzen baldin bada presuna kolpetik, idia lapidatua izango duk, ekzepzionerik batere gabe eta eztitek ianen haren haragitikan: eta idiaren iabea kito izango duk.

        29. Bañan idia lehenago kostumatua baldin bazen iotzera, eta haren iabea abertitua izatu baldin bazen protestazionerekiñ eta ezpaldin bazuen begiratu zerengatik hillarazi izatu baldin badu gizona edo emaztea; idia lapidatua izango duk: eta oraño hillaraziko ditek haren iabea.

        30. Dirua iratxakitzen baldin badiote bere burua erreskatatzeko, emango dik bere biziaren erreskatura iratxaki izango zaizkon gauza guzien arabera.

        31. Iotzen baldin badu semea edo Alaba, egingo ziaiok lege horren beraren arabera.

        32. Idiak iotzen badu esklabo bat, nahiz gizona nahiz emaztea, noren ere baita idia eta hark emanen ziotzak hogoi eta hamar zillhar pheza haren nausiari, eta idia lapidatua izango duk.

        33. Norbaitek idekitzen badu phutzu bat, edo norbaitek zillhatzen badu phutzu bat, eta ezpaldin badu estaltzen, eta harat erortzen bada idi bat edo asto bat,

        34. phutzuaren iabeak errekonpentsatuko dik, eta errendatuko ziok dirua haren nausiari: bañan hil dena harena izango duk.

        35. Eta norbaiten idiak kolpatzen badu bere lagun proximoaren idia, eta hargatik hiltzen baldin bada: salduko ditek idi bizia, eta errepartituko ditek dirua erditik eta idi hilla ere errepartituko ditek erditikan.

        36. Bañan ezagun baldin bada, idia lehenago kostumatua zela iotzera, eta nausiak begiratu ezpadu, bihurtuko dik osoki idia idiordañ bañan idi hilla harena izango duk.