GURE INDARRAK

        Azkenaren aitzineko aldian naski erraten ginuen ez ginuela aspaldian, hoin denbora gutiz, hoinbertze ele makur eta zozokeria alde orotarik aditu, nola azken boz-aldi hortarik hunat...

        Liburu baten geia baginuke, nahi bagintu oro altxatu eta orori ihardetsi.

        Dezagun bakarrik hemen aipa, gure irakurtzale anitzek egun hautan guk bezenbat gogoan duketen gauza bat.

        Nahi nuke, hemen erran gogo dudana bi hitzez erran; bainan ez da errex anitz errateko litakenean, laburki mintzatzea. Bizkitartean, dugun ikus, ene irakurtzalea, ea zuk eta nik egun, hitz laburrez edo luzez, elgar adi dezakegunez.

        Ori, adixkidea, berehala erran dezazudan, zerbeitxe baino nahiago nuke, zu eta ni, iragan egunetan elgarrekin ibiliak bagine, etxez etxe, herriz herri, boz eske. Jainko ona!

        Egiazko azken ofizioa hori da, boz eske ibiltzea. Egia da badirela leherra azken ofizio; bakotxak bere hura dauka beti azken; bainan nik uste azken guzien artean, orotarik azken-azkena den... gazeta egitea.

        Ez duzu sinesten, adixkidea? Jarraik zazkit otoi bururaino eta adi zazu hauxe.

        Beraz boz aitzineko egunetan, banindoan ni ere bidez bide, bertze zenbeitek bezala nik ere ene ahala egin nahiz zuzenaren alde.

        Holakoetan bakotxak zer ere baitu bere baitan edo bere eskuko duenik, eta hartarik ari da. Aberats denak eskainiko du zilar eta urre. Mintzatzeko jakitatea duena mintzatuko da ahalik hobekien, ez dea hala? Buruz ari ez dena, ar ditake eskuz edo zangoz; bakotxa alabainan duen hartaz balia. Nik beraz nere ofizioa hau izaki eta ez zitzautan iduritzen deus hoberik egiten ahal nuela, ezenez boz-emaile guzieri Eskualdun gazetaren hel-araztea, eta ikusten nintueneri neronek eskuremaitea: «Ori, Manex edo Piarres, irakur-azu hori. Eskualdun gazeta da; hunek ez du egiarik baizik erraiten». Baia ba? Batzuek ihardesten zautaten: «Gure herrian boz biltzeko munduan den gazetarik hoberena ala deus ez, batetara doa. Hemen ez dugu gazeta beharrik; gizonak aski dire, holako paperik gabe».

        Bertze batzuek aldiz hartzen zuten, eta iduriz gogotik ere hartzen nik eskaini gazeta. Bainan haur batekin gazeta hura zenbeit auzori hedatu ondoan, uste zuten araiz lan guziak hartan akabo zirela. Iduri eta gazeta bat aski den, bertze laguntzarik gabe, boz-emailen buruan egiaren sar-arazteko!

        Zenbeitek erran ere dautate. Balio du holako gazeta baten hedatzea! Eztikiegi mintzo da Eskualduna. Ez duzue aski kopeta. Behar zintuzkete gorri horiek errautsi...

        Hau eta hura; ehun mila estakuru. Huts guziak gure gain. Nahi nuke nik jakin horrela mintzo direnek, zer egin ote duten berek?

        Zer egin dute, eta zenbat agertu edo behartu dituzte beren buruak «gorri horien errausteko?»

        Guti, guti. Haro egile handienek gutienik. Españolak errraiten duena: «muchos espantos y pocas obras».

        Bozak joan dire ba, eta gaizki joan? Horra egundainokoetan gure gizonak zoin bere eskualde mintzo. Batek hau; bertzeak hura. «Nik hau egin; nik halakoari hala eta hula erran».

        Muchos espantos beti.

        Ah! Eskualdun hori hedatu balute gehixago! Azkarkixago mintzatu balitz! Hau edo hura erran balu goraki!

        Ori, adixkidea, nahuzu trenka dezagun solasa? Orok gure erratekoak badituzkegu. Eman dezagun, egia den bezala, oro guti edo aski hobendun girela, batzu kopeta eskasez, bertzeak lazakeriaz.

        Bainan nik onets ez dezakedana da aditzea gazeta batek egiten duela bozak xuxen edo makur joaitearen gora-behera guzia.

        Gazeta batek badu beti bere indarra, bainan ez du berea baizik. Batzueri iduri zaiote ez dakit zer egin dezakela Eskualdunaren heineko gazeta on batek; bertze batzueri deus ez zaiote.

        Goazin bierartetik.

        Ni, gazeta egilea naiz; eta bizkitartean ez dut baitezpadako ilusionerik, hemen erraiten ditudan egien indarra urrun, urrun doakela.

        Guk ez dugu hemen deus egiten ahal, hazi onaren tzarretik berextea baizik.

        Bertzeri doakote hazi haren hedatzea, haren begiratzea ihizi gaixtoetarik eta sortu ondoan ere, handitu arte artatzea.

        Bada frantsesez erran zahar bat solas huntara doana: «Si chacun balaie devant sa porte, la rue sera propre».

        Erran nahi baita: Bakotxak bere etxe aitzina garbitzen badu, karrika guzia burutik-buru garbi izanen dela.

        Utz ditzagun ele alferrak, eta jo aitzina. Bakotxak bere eginbidea bete dezala, guk eginen dugu gurea ahalik hobekiena.

        Adixkideak, lagun gitzatzue, bazterretikako elek lotsatu gabe.

Eskualduna, 1893-10-06