BIZIBIDE ONA

        Orain berrogeta amasei urte inguru dirala, Bilbaoko Erruki-Etxia (San Mameskua) iragiten iñarduenian, egun baten, zoritxarrez, aldamiño bat apurtu ta, bere ganeko gizon, arri, erreminta, ta guzti beera yuan zan.

        Antxe, zauri ta mallatu andiyak artuta, argin bat mankau zan. Jaso eben Gexotegira (Hospitalera), naikua txarto. Sasoikua zan ondiño, mutil ona ta ixilla ta biargiña, euzkelduna, Bizkaiko baserri txiki bateko semia.

        Gexotegitik urten baño lenago, Erruki-Etxiaren iragintzea amaitu zan, eta bere lagun argiñak sakabanatu ziran andik, bakotxak al eben lekura, etxera edo beste iragintza batera alde-eginda.

        Urte batzuk geruago atariko argin bat Durangotik Bilborako kotxian etorrita, Udaletxe ta San Anton-ostian, Erronda-kaleko musturrian kotxetik yatzi zan, eta Udaletxe-aurrera ta merkatu-lekura urten ebaneko, antxe bertan, ziarkaletxu ta Goenkale ukonduan, gizonezko batek, eskeko antzekua bera, irri barre egiñaz esautson:

        —Emendik zabiz, aiskide?

        —Baaai... erantzutson ezin ezauturik.

        —Zuk enozu ezautzen, ezta?

        —Ez ba...

        —Etzara gomutetan San Mamesen argintzan alkarregaz bierrien ibilli giñiela, ta bein, mankaute, Hospitalera yaso ninduela?

        —Baita!... Ointxe gomutetan naz... da, zelan zabiz gizajo ori? Eskien ala?...

        —Bai olantxe da, eskien nabil. Priesaik ezpadaukozu, erdu ona Goenkalera ta bertoko ardan-etxe baten amaiketakotxu bat biyon artian eingu ardao zuri ta guzti, erdu, neuk konbidetan zaitut oinguen beintzat. An kontaukotzut neure barri.

        Yuan ziran ba bijak Goenkalera (Somera kalera), ardanetxe baten sartu ziran; yezarri ta txikerdi bana ardao zuri garbituta, eskekuak agindu eban ekarteko maira txorixo egosi bana, ogiya ta kuartillo bat ardao zuri. Beriala gogorik onenagaz biyak barriketan asi ziran.

        —Zer yazo yatzun ba? —iñotson argiñak eskekuari—. Etziñien osatu ala?

        —Ara: ni Hospitaletik alta emonda bialdu ninduenien, eneukan indarrik lanerako; enintzan gauza ordu laureneko bierrari eltzeko, asi orduko izerdi larriyak urteteustan bata.

        —Makal egonak egiten dau ori.

        —Alan ba, ni bierrerako gauzez, iñundik euki ez; eneukan aitik ez amik, ez anaiaik ez arrebaik; munduaren erdiyen bakarra nintzan.

        —Aurkikera itzela zan.

        —Ain itxela! Gosiek il bier ninduen, da lotsien-lotsiaz neure begiyek lurrai yosita nituela, eskien asi nintzen... Ai zelako lotsariyek igaro bier izen nituen lenengo aldiyetan!

        —Baia, zu, eskien astie izango zan zeu gogortu artien.

        —Bai ba; bein gogortu ezkero, barriro bierrien asteko asmoz.

        —Etziñien gogortu, orduan.

        —Bai, gustiz; illebete batzun buruen guztizko ederto nenguen baia, nik be neure kontuek atara nituen.

        —Zein kontu dira orrek?

        —Argintzan baño eskien aloger askoz andiyagua ataraten neban, birriten andiyague gitxienez, ta neure buruai esan neutson: «Onetara eure bizibidea daukok iye neke barik, eta argintzan neke andiyaz erdiye baño gitxiago irebazikok, aukerea daukok, txarrena artzen bok, munduan danik astorik andiyena izango az».

        —Eta zeure buruek erantzutzun...

        —Ez izateko astua, ta eskien yarraitzeko; ordurako lotsak be botata neukezan-eta.

        —Ederto ataratozu orduan.

        —Ezteukozu bizibide oberik. Egin biar dana da, apala izan. Nik Aitaguria esaten dot beti etxeko difuntuekaiti, baia benetan, biyotzez; emoten badauste, eskerrak emon eta esan «Jaungoikue zeugaz edo zeuekaz»; emon ezik, bein be arpei txarrik ipiñi ez, burue makurtu ta «beste bein izengo da, ta Jaungoikue zeugaz». Ardura andiye deukot ardao-usaiñik sumau eztaistien. Eta gizona, eztakizu, etzeunke siñistuko zenbat gurustien, zelako txerie egitustien danak.

        —Sekuleko bizibidie zuzendu dozu orraiti! Lotsiaitik ezpalitz, goguek emon leio beroi artzie.

        —Bizibide onek daukona da, ondo yantzita ezin ibilli. Eskekuek obeto emoten dau yantzi zirzillez. Ostantzien, libre bizi da, gura dauanian ibilli, gura dauanian etzun edo jezarri, iñok eztautso agintzen, lapurren bildurrik eztauko... bera baño obeto iñor ezta bizi.

        —Dirue aurreztu be bai zuk.

        —Ainbat daukot aurreztute oingoxe. Orain arte lez, edanien yausten ezpanaz eta apal ta bigun izaten banaz, uste dot zartzarorako zeozer batuko dodala.

        Euren amaiketakua eginda, banandu ziran argin pobria ta eskeko aberatsa, edo beintzat aberats izateko bizibidia eukana. Emen edestu dana yazorikua da gero; ezta ipuña.