GEXUA TXARTO ZAINDU TA OSATU

        Emen esango doguna Seminario baten yazo zan, ez Gazteiz'kuan, urriñago baten baño.

        Mutil ikasle bat gexotu zan; geruago txartuago aurkitzen zan. Seminario'ko nagusiyak eta bertako osalari arduratsuak asko alegindu arren, mutilla bai yoian eriyotzaruntz arin baño ariñago.

        Elexakuan emon eutsoezan gizajuari, ilteko gertakizunak egin be bai, eta gero gelditu zan konorte barik, eta alan iraun egiteban orraiti.

        Osalariyak Seminario'ko nagusiyari esautson, illuntzi baten mutil gexua ikusita gero, osaki bat ekarri ebala gau aretan mutillari emoteko, ta arexek eragiten ezpa-euston, galdutzat euki leikela.

        Gexua zaintzen egoten ziran Seminario'ko gexozaña ta beste «famulo» (ikasle-otseña) bat. Onei deitu eutsien eta osalariyak gexozañari botillatxu bat emon eutson esanaz:

        —Or amar ta erdietan emongo dautsozue gexuari kollarakada bat botilla onetan dagoanetik eta gero ordu-erdirik ordu-erdira beste kollarakada bat, danau amaitu arte. Edo hilgo da biyarko, edo asiko da osatzen. Neu etorriko naz biyar goizian goizetik, ia botika onek zelan eragin dautson ikusten.

        Ganeratu zituan osalariyak beste uarpen batzuk eta alde-egin eban.

        Gexozaña ta beste lagun «famulua» nagusiyaz batera yuan ziran Seminario'ko gexo-gelara eta gerotxuago nagusiyak «gabon» esanda alde egin eban bere gelaruntz.

        Gexozaña ta bere laguna bakarrik gelditu ziranian, itxi eben osaki-botilla gexuaren oe-ondoko maitxuan, kollaria alboan-da: gela erdira mai bat atara eben, yezarri ziran aurrez-aurre, ipiñi eben mai-ganian zigarro pakete bat, bana ezpanetan ipiñi ta ixitu, atara berrogeiko bat, eta asi ziran tutian garratz.

        Areek bai pozik! Euren gogo guztia jokuan euken; aztu yaken arei dana; munduan eurek bakar-bakarrik bizi izan balira lez egozan, etxaken bururatzen ez gexorik, ez osalaririk, ez botikarik, ez Seminario'rik; areek ezeben ikusten besterik aurreko laguna eta kartak eta zigarro-paketia mai-ganian baño.

        Goizaldera-arte alan ekin eutsoen. Noz edo noz konturatu ziran, eta gexozaña larritu zan oso:

        —Ai ene Jaingoikua! Gu gaiagozak onak a mutil! Ondiño gexuari kollarakada bat be ezyautsaguk emon eta iya irurak dozak. Oin zer eingo yuagu? Botillan dagoana gaurko gau onetan emon biar geuntson, ordu-erdirik ordu-erdira kollarakadia emonda. Oin ori ezin egin geinkek. Oin dana emoten badautsogu biarbada il eingo dogu, ta emoten ezpadautsogu, ostera... Ai ene! Auxe dok larriya!...

        «Famulua» be an eguan ixillik bildurtuta. Zati baten egon ziran zer egin biar eben erabagi eziñik.

        Errosario bat be errezau eben belauniko. Azkenez erabagiya izan zan botikia komuneko zulotik botatia ta alan egin eben.

        Eguna zabaldu ta laster eldu zan osalariya Seminario'ko nagusiyaz.

        —Nik esan neutzuen moduan emoutsozue bokitikia?, itandu eban osalariyak.

        —Bai yauna, erantzun eban gexozañak.

        Osalariyak gexua ondo-ondo ikusi eban eta Seminario'ko nagusiyari esautson:

        —Eragin dautso ba, atzoko aldian askoz obeto aurkitzen dot, urtengo dala uste dot.

        Gexozañak eta «famuluak» ori entzun ebenian arnasa andi zaratatsua artu eben; gogo guztiya zabaldu yaken, euren ardurabakotasunak ezebala ondoren txarrik ekarri ikusirik.

        Gexua guztiz osatu ei zan.

        «Famulo» arek, gero abade eginda guk ezautu gendunian, edesten euskun yazokun au.