ARDAUAK ON EGIN

        Ni eskola-mutikua nintzanian, atso bat, Drake gatx-ixenduna, bixi zan gure errijan, mardo-mardua bera, ta al ebanian ukondoa goitik erabilten zalia.

        Orregaitik, amaika bider ikusten gendun Drake ardanetxetik bere etxeraño bitarteko Eleiz-Arriaga deitzon etxiaren aurreko bide-mallan jezarrita, batzuetan arnasa artzen nekatu zalako, beste batzuetan gauza etzalako asko geiao ibilteko.

        Bein gexotu zan atso au, ta txarto. Nik orain eztot gomuta zer euki eban. Dana dala, egunik egunera txarto yoian, ta osalarijak adirazo eutson Drake'n alabeari, (alaba ezkondu ta sendidun bategaz bixi zan-ta) Elexakuak artzeko ama gertau biar ebela, bijaramonera nekez bixirik elduko zala-ta.

        Alantxe ba, arratsalde aretan, berandutxuan, eruan eutsoezan Elexakuak Drake'ri ta gero, abadia etxetik urteteko zanian gexuak esan eban zeozer, igarten zala gauzaren bat eskatzen ebala.

        —Zer diño?, itandu eutson abadiak Drake'n alabeari.

        —Orra ba jauna, esaten be lotsa ixan leiteke; baki beorrek gure ama zelakua dan, egunokaz eztaust bakerik emoten beti ardaua emoteko berari.

        —Ba osalarijak esan daunez, eztauko aldeiterik erijotzatik, gaur gabean il biar dau, ta olan dan ezkero, ardaua emonak ezin leio gatxa geitu, ta beraz, emoiozu atsegin edo gusto ori.

        Alabeak, bakarrik gelditu zaneko, deitu ta esan eutson neskato bati:

        —Urlijetxu, juadi arin-arin trabenara ta ekarri-dan kuartillu bat ardau.

        Ekarri eban, eta alabeak eruan eutson amari edontzi bete, ezkerreko besuaz burua piskat jaso-ta:

        —Ia ama artu tragotxu bat esanda ipiñi eutson edontzi ezpanetan.

        Atsuak egin eutson dangada on bat edontziko ardauari, ta esan eban:

        —Ai au don gauzien gozue!

        Ezpanak be miazkau ebazan.

        Andik ordu-erdira-edo, igaro zan osalarija etxe-aurretik, eta ikusirik Drake'n alabea ate-onduan, itandu eutson ia gexua bixi ete-zan ondiño, ta baietz ba. Orduan sartu zan, gexua ondo ikustau eban, ta uartu eban, ikaratuta, len baño obeto eguala. Zer ete-zan ezin igarrita, esan eutson andriari:

        —Oni ezer emoutxozue ala?

        —Ara ba jauna... ba...

        Gorri-gorri eginda geratu zan andria zer erantzun ezekijala, ta osalarijak au ikusirik, eta geiago estutu ez gurarik, alde-egin eutson esanaz:

        —Ba ezer emon badautsozue emoiozue barriro be, on egin dautso-ta, len baño askozaz obeto dago.

        Au entzun ezkero, jakiña, alabeak amari txurrutadatxua emoten eutson beti-be eskatzen eban bakotxean, eta geruago ta obeto, orra or Drake osasunera etorri zala mama gozuaren bitartez. Andik geruago urte askotan bixi ixan zan Drake, zar-zar egin arte.

* * *

        Ori olan ixan zan arren, ez gero etxian daukozuen gexuari ardaorik emon, bati on egin dautsonak beste bati kalte egin leio-ta.

        Ara: Murcia'n iruen beroenak (calenturas tercianas) ain ugarijak diran alde aretan, gixon batek eukazan gustizko zallak, ezin kendu ezetatik be. Egun baten soluan lan-ixkijen bat egiten iñardubala, etorri jakon beroena ta asarratu yakon, ta albuan egoan errekan sartu zan. Eskuz letxe kendu yakon beroen-gatxa, ezeban geiago ezer ixan.

        Au jakin eban auzoko beste gexo beroendun batek, eta berak be, urrengo beroen-aldija etorri yakonian, errekan sartu zan, baña ordu bete barru gorpu zan.

        Batari bustitiak osasuna emon eutson, bestiari bustitiak erijotza ekarri eutson.