GENOA-TIK

1915eko martxoaren 29an

        Banekien... Gaur goizean ohetik jagiagaz batera badinost neure ontziburuak:

        — Batxi, zenbat diru beharko dozu hemen?

        — Ba, Don Rikardo, ez dakit. Ez dakigu zenbat egunean berton egongo garen be-eta.

        — A, oraingoan guztiz arin urtengo dogu hemendik eguraldi onak egiten baditu —dinost berak.

        Hau entzunik guztiz alai joan naiz herrira Joselito bigarren sukaldina atzetik dodala (zer hainbat gitxien bertora etorteko herri egokiagoa da herri hau, sarri etorteko baino, guretzat hornikarientzat).

        Handik lastertxoan badinost neure lagun Joselitok:

        — Jozú!, ¿qué é lo que se ve allí?

        «Nekatxin el amuzki!», dinot neure artean. «Zer dok hori?». Hor berrehunen bat gizon etozen kantu ikaragarrietan, eta '¡Viva el Sciopero! Gora oporketa!', deiadarrez.

        Kaian egon diren italiar ontzi guztietara joanik hareetako itsaskide guztiek urtetan izan dabe 'Gora oporra!' zarataka, eta honetara berehala aldra hori hasi da, eta eurenagaz urten dabela uste izan dabenean, denok urten dabe Milano kalera handik manifestazzione edo arranoan joateko Genoako gobernadorearengana.

        Aldra horren aurretik joiazan janzki baltz eder, bonbin, erloju-kate eta eraztun ederrak atzamarretan eroazan morroi bi. Bata zen itsas-beharginen lehendakaria, bestea lehendakari-ordea. Honeek morroiok ziren horko Tejero eta enpaiduak legez, beharginen birrerosleak, eurok eraztun urrebitxizkoekin eta bien bitartean atzetik ekarren gizagia barru-prakak apurtuta haragiak agerian. Honeek dira morroiak inor ondo ipinteko burua gertu ipini ohi dabenak, inor txarto ikusteak zeregin handia emoten deutsenak, baina behinik behinean lehenengo euren opilari sua ezartzen deutsienak. Eurok behinik behinean janzki ederrak eta dirua ugari sakelean, eta bardintasuna prediku, eta ederki euren jarraileei izerdia edan.

        Gizon aldratik urtenda, neu egon naizen dendara sartu da lemari bat. Itsastar bikainen antza dauka beronek. Txakur handi baten ogia eskatu dau, eta denda-morroiak damotson arte itauntzen deutsat neuk:

        — Zer jazo jatzue holan ustez uste barik itsastarrok oporketara joateko?

        — Hara, neure adiskidea —dinost—, hamabi urte daroadaz Carmen ontzian. Guztiz ondo nabil barruan, gaur ontziburuak txanela margotzen agindu deust, eta etorri dira lagunak, pintura ontzi eta itsuskia uretara jaurti ondoren dinoste: «Tira geugaz», eta bultzaka atera nabe eta ez dakit ez zer eskatzen daben nire lagunok, ez nora goazen orain.

        — Orduan zuk ez dakizu zer erantzun, edozeinek zeozer itauntzen badeutsu...

        — Ez nik, ene gizontxoa, hareek gure aurretik doazenek jakingo dabe.

        Bertara dendara berehala etorri da emakume ez txiro ez aberats antzeko bat, eta gizon aldrari begira jarririk dino: «Ancora esta salvata la Italia». Lehen ezin ginen elikatu janarien salneurria hodoietan egoalako, hemen gagoz aspalditxuon erdia gari uruna eta erdia arroz uruna daben ogia irentsi ezinik, eta berau be 60 centessimi kiloa, eta oraintxe gagoz ondo, oraintxe salbatu da gure aberria! Ontzi barruetan gari zamakuntza osoak usteltzen nork hutsitu ez da-eta

        Ekarten badira baserrietatik pozik behar eginda berehala ontziok hutsituko leukiezen gizonak... oporra... ontziok aida batean hutsitutea nahi izanik, zama-jaubeari otuten bajako makina elektrikoekin hutsitutea... oporketa... hau esanda negar anpulu zoliak begietatik jaurti ondoren, emakumetxu horrek dino:

        — Eta barriz gehien jasan edo sufritzen dogunok geu, erdikook gara. Gu, ez garelako besteok legez ausartzen horma ertz batean limosna bat eskatzen, ez gaixotzen garenean gaixo-etxe batera joaten.

        Halantxe da, ene irakurle kutuna. Orain 50 egun urten ginen hemendik, eta hor hirurogei ontzi inguru egozan garidunak hutsituten hasi gabe. Euretarik gehienak oraindino hemen dira.

        Behinik behinean iraun duen hile bian hemen dagoz Castaño, Asuarca eta Otañez, horko Bilbaoko ontziak be. Zer balio dau flete edo eroan-ekarri sariak goitik ibiltea, ontziok hemen utzi behar badabez euren irabazi guztiak?

        Bilbaoko ontzijaube abertzaleak, pentsatu ondo nora botaten dozuezan ontziok.

        Hemen gaur itsastarrak dira oporkariak, eta honeei laguntzeko egun gitxi barru hor dira besteok be... eta salerostea lupuak jo daiala.