GANBOA TA OÑEZ

                Saritua izan zan Arantzazun 1886an

                Errodrigok Birjina Arantzazukok, eta Errodrigoren aitak

        ERRODRIGOK

Lengo aldian bati

Entzun neutsan, aita,

Etxe asko erre, ta

Zituela bota;

Batalla andiren bat

Or Bizkai aldean,

Diñoe, izan dala

Askoren kaltean.

        AITAK

Errodrigo maitea,

Aiñ dira andiak

Guztizko luzaroan

Euskeldun-erriak

Daroazan zorigatx,

Damu, ta negarrak,

Gerrak daukezalako

Ondorengo txarrak.

Gizaldi erdi bat da

Erdibitu zala

Ulibarrin euskeldun

Erri on au ala.

Banda bat da Gamboa

Ots egiñikoa,

Oñez deitzen dabena

Beste aldekoa.

Arrezkero dabiltzaz

Beti emen gerran,

Ez dakit, noz jakuzan

Jarriko bakean.

Amaika etxe dabe

Biztuak ondatu,

Laboreak ugari

Erre, ta kizkaldu.

Beste guraso askok

Euren bizitzea

Galduta itxi dabe,

Ume zurtz etxea.

Gu emen atx arteetan

Bizi gara ondo,

Orrelako negarrik

Eldu ez dalako!

        ERRODRIGOK

Aita, kantau oi dabez

Batzuk, ta besteak

Euren aldeko garaitz

Gloriaz beteak.

Baña, nik kantetan dot

Aloñan bakea,

Bertan irago gura

Neuke denporea.

Ene artaldeari

Jaramonik ondo,

Ene txabolatxoan

Gabez eginda lo.

Taloa, ta esnea

Jan arren bakarrik,

Besterik baga bizi

Naz pozez beterik.

Ez alda etorriko

Araño gerrea,

Ondatu ez daiguen

Gure artaldea.

Zerren gerra zaleen

Tronmpetaren otsa,

Nire txistuagazko

Oso da garratza.

Nire soñuak poztu

Oi dauz arditxoak,

Gerrarien tronpetak

Larritzen gaixoak.

Aita banoa, bada,

Orain eurakgana,

Zergaitik zaiñ bagarik

Egin daben gaba.

Badakizu nintzala

Bart Baltzategira

Etorri talogeitzat

Urunaren billa:

Eta gaur Domekea

Zalako gaeñra,

Jasteko entzutera

Mezea kalera.

Bestelan Aloñan nik

Nai dot bada bizi,

Kalerik ez dot gura

Aldala ikusi.

Antxe daukadalako

Naikoa pozgarri,

Landa zabal berdeak

Naitean jazarri,

Kerizpeak aukeran,

Ditudaz topetan

Urak zelakoak nai

Iturritxoetan.

Txirritxirrien soñu,

Txorien txistuak

Orreek dira entzuten

Ditudan kantuak.

Txabolako atean

Jarririk gabetan,

Ikusgarri ederrak

Ditut zeruetan.

Illargiari beti

Deutsat jaramoten,

Egunik egunera

Ze alde dakarren,

Baita izar batzuri

Oi deutset igarri,

Nundik, nora, ta zelan,

Oi diran ibilli;

Eta adoraturik

Euren Egillea,

Zein dan Jaungoiko

Naurririk bagea.

Beragan neure uste

Dana ipiñirik,

Neure kamañatxoan

Jarten naz etzunik.

Agur, aita maitea,

Domekara artean,

Ez aldozu izango

Okerrik astean.

        AITAK

Zorionekoa da

Gizona munduan,

Bizi bada asabak

Zirean moduan;

Euren lurrak landuaz

Euren baserrian

Euren oitura zar, ta

Siniste garbian;

Munduko andikien

Egarri bagarik

Iguiñ baga etxeak

Dakarrena janik,

Izan ez arren gauza

Urian lakoak

Osasungeitzat, baña,

Dira obagoak.

Noberen artaldeai

Eginik jaramon,

Gizendurik urtean

Txarri, edo zekor,

Taloa ta esnea

Urdai, ta aragia,

Naikoa bada ez da

Txarra baserria.

Gañera laboreai

Gagoz gu begira,

Adurra darigula

Ontxoak badira.

Ez daukagu munduko

Andien amesik,

Abere ta lurrakaz

Bizi gara pozik.

Goixetan egiñagaz

Geure erregua

Jaunari eskiñiaz

Egun zabaldua.

Berari opaturik

Geure neke lanak,

Gaberaño izaten

Ditugun dan danak.

Errosariotxoa

Gabean gabean

Errezaurik uts baga

Apari ostean

Etzatzera goaz gu

Biotz zabalagaz,

Eguna ondo juan

Jakun usteagaz.

Alantxe bizi gara,

Ene semetxoa,

Jaunari zor deutsagu

Eskerra naikoa.

Izan zaite, bai, izan

Baserri zalea,

Maitetuten dozula

Zeure txabolea,

Diñozun legez antxe

Bizi zara ondo,

Iñon bere etzara

Obeto izango.

Zoaz ordu onean,

Domekan etorri,

Lagunduko deutsut nik

Mezatara zuri.

        ERRODRIGOK

Jaungoikoak dizula

Aitatxo egun on,

Domekea baño len

Ona, emen nator.

        AITAK

Zetan zatoz semea

Zapatua izanik

Orrelan arnasarik

Bere artu eziñik?

Zer gertatuten jatzu

Ze barri dakazu?

Esan egidazu.

Agur zuk etzenduan

Domekara arte?

Biyar arte semetxo

Etzinduan uste.

        ERRODRIGOK

Etzaite ikaratu,

Aitatxo maitea,

Barri eder bat dakart,

Zeruko gauzea.

Jakin egizu, jakin,

Zelan gaur goixean

Gezaltzatik aurrera

Ardien atzean

Niñoala santa bat

Billatu dodala,

Ain eder, ain galanta

Ikusteko dana.

Andra guztizko bat da

Umeaz besuan,

Jantzita Erregiña

On baten taiuan.

Aranz arbola baten

Ain bakartokian

Errañua botiaz

Dago agirian.

Dala, diño, Artzaiña

Ama Erregiña,

Eta txabolatxo bat

Dabela premiña.

        AITAK

Zelan izan ete da

Alan agertzea,

Askorentzat izango

Da gatx, sinistea;

Baña, zelan daukadan

Nik sendo fedea

Jaunarentzat ez da gatx

Nai zer egitea.

        ERRODRIGOK

Aita neuk bere ezin

Eginmda sinistu,

Ikusi arren bere

Dudan naz aurkitu;

Mirarien bat zala

Ziertu izango,

Umill umill jarririk

Azartu natxako.

Berbaz al dan ondoen

Egiñaz berari;

Baña, berak obeto

Erantzun deust niri.

Entzungo dozu laster,

Zer erantzun deustan

Baña nik neuk lenengo

Auxe deutsat esan.

          * * *

Nor zara o! Andrea

Umeaz besuan?

Nundik sortu zatxakuz

Emen eremuan?

Nundik agertu zara

Oren miragarri

Erregiña andi bat

Dozula irudi?

Buruan koroia ta

Purpuraz soiñean,

Ezin asmaurik nago

Nor ete zarean,

Al zara artzaiñen bat

Baña, nor zaintzeko

Ezpadozu ardirik

Begiratuteko?

Badazaut zareala

Seme orren Ama,

Arpegiz dozulako

Beorren antz dana.

Eta noren Erregiñ

Izan zindekez zu,

Basoan nok adorau

Iñor ezpadozu?

Eta toki oberik

Zuretzako etzan,

Aukeratu bagarik

Orrelan arantzan?

        BERAK ERANTZUN DEUST

Iru gauza orreek naz,

Errodrigo ona,

Ama, Erregiña, ta,

Gañera Artzaiña,

Jaungoikoa da nire

Seme, ta Bildotsa;

Zeru, eta lurrean

Neuk daukat agintza.

Orra zelan ni nazan

Iru gauza orreek,

Munduan ainbat doe

Ez dauz beste batek.

Umilla nintzalako,

Jaunak nindun egin

Gizon danenetzat Ama,

Artzain, ta Erregiñ.

Berak dauka emonik

Niri ardurea

Zuen guztioena

Oso ta betea. Errodrigo etzaite

Alan ikaratu,

Onezkero nor nazan

Dozu ezagutu.

        GERO NEUK ESAN DEUTSAT

Badazaut zareala

Zeruko gauzen bat,

Ikusiaz batera,

Au gogoratu jat.

Ez dodalako iñoz

Aiñ andra ederrik

Munduan ezagutu

Gaur arteraño nik.

Dirudizu Eguzki

Goixetik jagia,

Alegeretuteko

Euskeldun Erria.

Berau dagoalako

Aspaldiko urteetan

Gorrotoan sarturik

Gerra gaiztoetan;

Eta zelan dagoan

Artzen kastigua,

Deritxat errukitu

Jakola zerua.

Uste dot, o! Andrea,

Bien bitarteko

Jainko, eta gizonen

Zareala izango.

Asarrez ez deusku, ak

Bialtzen euririk,

Agorrez bizi gara

Danok erdi illik;

Eta baldin bazara

Zu Jaunaren Ama,

Euria zeuk jaditxi

Zengi bereala.

Gure Artzaiñ, Erregiñ,

Ta Ama bazara,

Euskal-lurra artu-izu

Zeure ardurara.

        BERAK ERANTZUN DEUST

Jakizu Errodrigo

Ene gogokua,

Euskeldunetan zaitut

Zu aukeratua.

Adierazoteko

Gauza oneek zuri,

Ta nai dot igarri

Daiozun aitari

Beti izan dodala

Zuen ardurea,

Eta gura dodala

Emen txabolea.

Bertatik zainduteko

Erri euskalduna,

Zein dan niretzat jente

Laztan ta kutuna.

Baña, alan bearrez

Gaur zorigaiztuan

Aurkietan da agorraz

Ia ondatuan.

        GERO NEUK ESAN DEUTSAT

Banoa arin-arin

Aitari etxera

Emen jazoten dana

Iragarritera.

Erregutuko deutsat

Laster txabolea

Egin bear jatzula,

Amatxo maitea.

Bestela ez dozula

Egingo euririk,

Geratu etzaitean

Oso ondaturik.

          * * *

Auxe da, ene aita,

An dana gertatu,

Zuri esan artean

Etorri naz estu.

Goazan, arturik laster

Alditugun zurak,

Sentigarri liztake

Busti daian urak,

Nire ustean dauka

Ak erabagia

Artuta bereala

Eiteko euria;

Eta zuk badakizu

Eurien premiñan,

Zelan gaizki gagozan

Emen aspaldian.

        AITAK

Goazan, ene semea,

Dagoan lekura,

Zergaitik ikustea

Nik bera dot gura.

Jaungoikoaren Ama

Ziertu dalako,

Txabolatxo bat baño

Geiago zor jako,

Goazan Errodrigotxo

Goazan bereala,

Ondrau daigun, mirariz

Agertu dan Ama.

        ERRODRIGOK

Etorri zaitez aita

Neure ondorean,

Neu joango natxatzu

Aurretik bidean;

Zergaitik bear dogun

Guk toki txarretan

Irago atx arte ta

Leku labanetan;

Baña begiratuaz

Astiro astiro,

Elduko gara miñik

Egin baga ondo.

Goazan an agiri dan

Artalde azpira,

Eta andik garbiro

Tokia agiri da.

Goazan egonagaitik,

Aldapa gogorra,

Alimo, ene aita,

Igo arte gora.

        AITAK

Arañoko bidea

Ia ez da asko,

Bildur naz, baña, ete dan

Andik ikusiko.

        ERRODRIGOK

Ara, ara, an aita,

Ara nun dagoan,

Antxe arako sasi

Andien alboan.

Ez dozu begiztetan

Arantza gañean

Esan deutsudan legez

Zeuri len etxean?

Begira egiozu

Dauka artzaiñ antza,

Arpegiko azala

Baltzerana dauka.

Baña, ederrez zelan

Dan paregabia,

Dudarik bapere da

Birjiña Maria.

        AITAK

Goazan aguroago,

Adoradu daigun,

Mirari bat dala au

Garbi da ezagun,

Gero joan bearko

Dozu Oñatira,

Alperrik erreguka

An neketan dira,

Ez dabe ez euririk

Au ikusi arte,

Zerutik eratsiko

Ezetara bere,

Lenengo bear dabe

Onaxe etorri,

Ama-Semeok zelan

Dagozan ikusi.

Eurok adorau, eta

Gero txabolea

Bearko deutse egiñ,

Semetxo maitea.

Baña, geuk aurrenengo

Daiogun erregu,

Pekatoriokgaitik

Daitezan bigundu.

        ERRODRIGOK

Zeuk ala neuk asiko

Dogu erregua?

Asi-zu zeuk zergaitik

Zara gurasua.

        AITAK

Asi zaite lenengo

Zeu ene semea,

Zarealako bere

Aurkitutzallea.

Belauniko jarririk

Berorren oñetan,

Abe Maria asi

Zaitez errezetan.

        ERRODRIGOK

Agur, Agur Maria

Graziaz betea,

Jaungoikoa da zugaz,

Birjiña maitea,

Andra danetan zara

Zu bedeinkatua,

Ta Jesus zure sabel

Dontsuko Frutua.

        AITAK

Pekatariokgaitik,

Jainkoaren Ama,

Erregutu egizu

Orain arren bada;

Eriotzako orduan

Begiok gugana

Zuzendu, ta eroan

Gagizuz zeugana.

        ERRODRIGOK

Amen.