FIRI-FIRI
XLIX

Lana egin daigun

txiri-txiri,

ta agertu deigun

firi-firi.

        Atean da batabat ointxe.

        Bai, ba barriro be yo dau atea.

        Ondo kontuz yo be gero!

        Txitxuk, daukon gorragaz, ez gor andirik daukolako baña, ez eutsan entzungo.

        Baña entzun deutsat neuk, eta, Txurik entzun ete daun ala ez begira egon barik, banoa neu atera... ia nor dan.

        —Nor da? diñot neuk, nor dan yakin gurarik.

        —Esan barik be igarri bear eban berorrek, ugazaba; ba yakin bear leuke berorrek, aiztu ezpayako, nik zelan yoten dodan atea; baña esan bear badeutsat, esango deutsat.

        —Eu az, Txitxu?

        —Bai, jauna. Zabaldu bei arin atea, ugazaba, neu estutu baño lenago.

        —Ator, ba, gizajo andi ori. Zabaldu yak atea. Baña ik zabalago bear dok, urrean, oraingoan. Zelango zorroak dakazak besapeetan? Mutil, ez yakiat estutuko ete azan eu naikoa eurok eta guzti barruan sartuteko. Ondo zabal ator eurokaz!

        —Itxi beist bakean barrura sartu artean.

        —Kostauko yak olan, aurrez, sartutea. Errezago sartuko einteke alboz.

        —Bai, surra okertuta!...

        —Ba okertuik, barruan sartu arterako.

        —Ona daukot euki be ointxe berau, beronegaz ziñuetan ibilteko ta!...

        —Gorrituta daukok.

        —Bai, ba; atea yoten ainbeste bidar erabilli ezkero...

        —Orduan ik, Txitxu, kanpotik izanda ona etsera atorrenean, atea Txurik edo nik irigi yagigun, surragaz yoten dok emen atea?

        —Bai, ugazaba. Ez giñean geratu orretan ba? Ai, berorren burua!

        —Orain eu ez adi geratu or. Ai, ire surra! Izerditan daukok. Ekarri egik arin barrura, otzitu barik.

        —Itxi beist zorrook, barrura sartu al izateko, erarik onenean edo errezenean iminten.

        —Polito imiñi be egin dozak gero, bata zilborraren ganean ta bestea mokor bien goitik. Ze polito!.... Sartu dozak, eta eu be sartu az eurokaz, mutil. Ai, ire burua! Surra erabilteko baño geyagotarako doala esan leik.

        —Bearko da burua, ugazaba, Txurigazkoa ta norbere barruagazkoa (kontzentziagazkoa), bata bestearen kalte barik, zabal zabal egiteko. Zorioneko kontzejaltasun orrek ardurak emoten deustaz.

        —Txitxu, kontzejala ez azala, nondik nora emon leisk ardurarik kontzejaltasunak?

        —Ai, jauna! Kontzejala ez naz; baña izateko arrisku andian ikusten dot neure burua. Ta aorretxegaitik, kontzejaltasuna artu ta urrengo egunean damutu egin leikidala kontzejaltasuna artua ta, ordurako, bada-ezpadan be, kontzejaltasuna bear dan eskubideaz zelan itxi neinkean pentsetan asi naz.

        —I, pentsetan asi baaz, ez az geratuko pentsau barik.

        —Eta, badaki zer pentsau dodan?

        —Ez euk esan barik.

        —Neuk esango deutsat ba. Ara zer pentsau dodan: neu kontzejal atarateko kandidaturak edo zerak egiteko ardurea Txurirentzat berantzat itxita, aolangoxe itxidaturak edo direanak egitea. Beutso bat. Irakurri bei.

        —Eure gauzea dok eta, euk irakurri egik.

        —Ondo dago. Baña euki bei berorrek eskuan, ia ondo irakurten dodan ondo begiratuten daula. Beutso!

        —Tirok, ba! Asi adi irakurten.

        —Ta berori... begiratuten.

TXITXUK

BERE KONTZEJALTASUNA

ITXI EGIN GURA DAU

ITXI DAGIALA

EZTAGIALA ITXI (1)

        (1) Itxi dagiala gura daun botanteak, bergantea ezpada, borrau beiz EZTAGIALA ITXI diñoen berbak. Eta eztagiala itxi gara daun botanteak, kokoa ezpada, borrau beiz ITXI DAGIALA diñoenak.

        —Zer deritxo, ugazaba?

        —Ondo irakurri doala, urrean. Beintzat, euk irakurri doan leztxe irakurri yoat neuk be.

        —Neuk neure begi txiki biokaz irakurri dodan leztxe berorrek berorren lau begi andiokaz irakurri badau..., esan lei biok be ondo irakurri dogula. Baña orain beste eritxi bat eskatuten deutsat. Zer deritxo itxidatureari berari? Ondo eginda dago?

        —Bayetz esan leik. Gaubekak egin yok, eztok?

        —Bai, jauna. Tira! Egin..., egin..., esan lei neuk egin dodala lenago, ta Gaubekak gero imiñi ementxe papertxu onetan eta beronen antzeko beste amairu milletan. Amairu milleok orrako zorro biotan imiñi ei deustaz.

        —Amairu millegiño agindu deutsak? Bayagok erri onetan ba, urretan be, orrenbeste botodun?

        —Gaur, ez; baña nik neure kontzejaltasuna, oindiño artu barik daukodana, itxiteko asmoa artu dagidanean, izan leiteke orrenbeste arenbaten egotea, bularreko umeetarañoko guztiak botoa daukiela.

        —I az mutilla gauzak aurretizik pentsetan!

        —Nik orain gura gura neunke pentsau dagien kontzejaltasuna arturiko gizon guztiak, bein artua damututa egon ezkero, itxiteko..., neuk pentsauta daukodan botaziño ori eskatu bear dabela. Jenteak pentsau eztagian kontzejal-bearrak eurok uste eben besteko alogera eztaula emoten ikusi dabelako itxiten dabela eurok euron kontzejaltasuna. Yarraituko al deustie guztiak!

        —Yarraituko deue, bai, batzuk, akordaten bayakiek, arrika edo olan.

(1934-ko Iraillaren 23-an argitaratu zan)