FIRI-FIRI
XXX

Lana egin daigun

txiri-txiri,

ta agertu deigun

firi-firi.

TXITXU, UGAZABA BILBOTIK DALA

        Bilbo-ingurutik urruntxu, baña España-barruan, erri koskortxu baten, anditxua yazo da egunokaz edo oindiño egun asko eztala, eskola-ispetore errepublika-zale zintzoegi bateri eskerrak.

        Jaun andi au, erri orretako eskola-maisuari otoz-otoan, artetik ezer esan barik, sartu yako eskolan. Ta atrapau dau eskola-maisu gizajoa umeai eskola-gauzak irakasten, baña mai-ganean izparringi eskoatar batzuk daukazala.

        Ez yako ondo pareu ispetore errepublika-zale andi orreri maisuaren mai-ganean olango paperak ikustea, ta badiñotso maisuari agiraka-soñuan.

        —Pero ¿qué? ¿Es usted monárquico? ¡Hombre, parece mentira! Sepa usted que ningún maestro de España puede ser monárquico, una vez que el Magisterio español ha mostrado claramente su ferviente adhesión al nuevo Regimen.

        Maisu gizajoa, agiraka garratz au entzunik, ikaratu egin da apur bat. Baña ikaratik al izan daun bestean urtenda, bildur apur bategaz be, zelan edo alan erantzun bear deutsala ta, aolantxe erantzun dautso bere nagusi asto nagusi orreri:

        —Permítame, señor Inspector, que le diga que yo no soy maestro de la República, como tampoco lo he sido, antes, de la Monarquía. Yo soy maestro de la Nación, maestro nacional, y no conozco ley alguna del Estado que me inpida profesar estas u otras ideas. Procuro cumplir fielmente los deberes que me impone mi cargo de maestro, y creo que, como maestro, no estoy obligado a más.

        Ispetore dotore orrek eztau ezer erantzuten onetara.

        Umeak aztertuten (esamiñetan) asten da, maisuaren aurrean, baña maisuari berari orretarako baimenik eskatu ez olango kunplimenturik egin barik. Bere edukasiño laikoak galerazo egiten deutso, antza, olango kunplimentuak egitea.

        —Oye, niño, diñotso umeetariko bateri: ¿cómo se llama el Presidente de la República Española?

        Badaki ume orrek nor dan Lendakari ori; baña inspetore dotore berorrek bere maisu maiteari egin deutsan agiraka ganorabakoagaz ikaratuta, berari agirakea egin ta ganera ostikadaren bat emon edo beste astakeri andiagoren bat egin leyola ta, bildur da esaten.

        Zarragotxu batek, orraitiño, arin urten deutso, atzeari begiratu barik, bizkor ta urduri:

        —Ya sé yo, señor Inspector. Se llama don Niceto Alcalá Zamora.

        Au entzunik, asarre bizian sututa, gora-goraka, geuk, asti geyago daukagunean, Jainkoak gura badau, euskerara biurtuko doguzan berba gomutagarri onek esan dituz ispetore errepublika-zale zintzo zintzoak:

        —Se dice «Excelentísimo Señor don Niceto Alcalá Zamora». ¿No les enseña a ustedes el maestro a dar el tratamiento que corresponde al primer magistrado de la Nación?

        Ta beste itaunerik geyago egin barik, beste ezetan eskola atako umeetariko batxu be aztertu barik, eskola bereko «libro de visitas» izeneko liburuan serio serio onetxek berba biok ezarri dituz: «Instrucción deficiente».

* * *

        Orrekaz berba biokaz eskola orretako maisuaren lana guztia-bearrekoa edo guztia-bearrekoa baño txarragoa dala erakutsi gura dau ispetore dotore orrek.

        Baña eskola berorretan berorrek egin daun lana zelangoa dan esateko eskubidea ete daukodan yakin gura neunke neuk...

        Irakurla bakotxak esango dau, orraitiño, bere eritxia, bakotxak bere barruan.

        Ta gatxaren andiaz, barre batzuk egin bere bai, bear-bada.

        Nik neuk beintzat egin dodaz batzuk.

* * *

        Ugazabari itanduko neuskio ointxe ia zer deritxon onenbestegaz amaitutzat erakutsi neyon Firi-firi oneri.

        Baña, ain zuzen be, bera etxean eztagoalako izan da dana dalako au neuk egitea ta...

        Berak esan deust goizeon:

        —Bilbora yoan-bearra yaukat gaur eta etxaukat Firi-firi-rik egiteko astirik. Euk egin bearko dok. Ia zelan portaten azan, Txitxu!

        —Badoa berori orduan.

        —Ointxe yoan bear yoat. Badakik zortzirak ganean yoaguzana... ta zortziretan urteten yok Turubion tarranteak.

        —Bai, aberirik eztaukonean.

        —Emen ez yok euki iñoz be, neuk yakitala.

        —Ez Bilbon be, neuk dakidala, gaur artean; baña bada-ezpadan ba esan deutsat.

        —Ire kontuak!...

        —Ganera, egia esan, Turubiok berak ez beste iñok kalterik ez izatekotan, poztu egingo neinteke gaur bere autoak aberia eukiteaz, berori atzera etorri deiten, gaurko bija ori urrengo baterako itxita. Ba bildur naz Firi-firi-a berori barik egiten.

        —Naikoa dok barriketarik, Txitxu. Ez egistak autoa galdu eragin. Banayoak. Ondo ibilli emetik!

* * *

        Bakizu zeuk, irakurlea, zelan nabillen neure Firi-firi onegaz.

        Firmeu be neuk egin bearko dot, antza.

Txitxu

(1933-ko Iraillaren 10'ean argitaratu zan)