FIRI-FIRI
XXXVI

Lana egin daigun

txiri-txiri,

ta agertu deigun

firi-firi.

MAURA SUTSUA EZTABIL FIRI-FIRI

        Betokertxu, Txori onak bere eskutitz gozoan aginduriko Betokertxu katu barre-eragille nagusia, ez yaku etorri oindiño.

        Beintzat, geure aurrean, geuk ikusteko lekuan, geuk dakigula ezta agertu.

        Domekan etorri ezpada, suertez be, geu Maura sutsuak Burgosen bota eban diskurtsoa radiotik entzuten gengozala...

        Izan leitekean, gure etxeko atera eldutea, suertez be, bitarte orretan, ta berak atea yo arren, guk ez entzutea, Maura sutsu orren zaratakaz.

        Olan izatea, beti be, oba izango da gaixorik dagoala ta aonetxegaitik etorri-eziñik egotea baño.

        Geuk olan uste dogu, ta berak be bere eskuan dauko olantxe uste izatea, geure eritxi argalean. Maurak berak berbea lodi bota dau. Arranoetan, mutil ori ezta ibilli firi-firi!

ESAN DEUSKU TXURIK BERE ERITXIA

        Tira! Bota dau Maura orrek berorren diskurtsoa, ez beingo-beingoan baña.

        Denpora gitxiago bear izan dau Txuri gureak Maura berorren ganeko eritxia emoteko.

        —Ta, Txuri, zer deritxak berbalari (oradore) orreri? —itandu deutso Txitxuk, berbaldi zaratatsua amaitu daneko.

        —Zer eritxiko deutsat! Berba asko egin daula.

        —Ta ondo, oyez?

        —Ondo... Tira! Batzuetan, bai. Baña ez nau ni lorindu... Ori, morroi ori, berbalari ona ta guztia izango da, baña...

        —Baña diñok?

        —Baña asko aurkituten dot nik morroi orregan, jauna. Baña, Betokertxu noiz ikusiko ete dodanezko zeragaz, eztaukot burua geyagotarako euki be ta..., bat bakarrik esango dot...

        —Esaik ba, esango badok.

        —Ara ba... Ointxe esango dot, baña, ez gero niri agirakarik egin! Nire eritxian..., Maura ori... katolikuentzako baño obea da... katu laikoentzako.

EMON DAU TXITXUK BERE BERBEA

        Eldu gara barikura, Jainkoari eskerrak.

        Baña Txitxuri, eldu garean egunera eldu, ta bitartean, lau edo bost egun igaro ta guzti be, ez yako aiztu Txuriren arrazoi zurtasunez betekoa; ta gaur berton be, zazpi bidar gitxienez esan dau Txurik bere arrazoi orregaz Maura sutsua bere lekuan imiñi daula: berari yagokon lekuan.

        Ta orain auxe diñost, Maura ta katua, biak, euron lekuetan itxita:

        —Ezteritxo, ugazaba, ondo izango dala orain geure gauzak gogoan izatea?

        —Geure gauzak asko dozak, guztiak era batera gogoan izateko —diñotsat neuk.

        —Danak era batera ez, baña banan-banan... Orain, lenengo, ardurarik geyen emon bear deuskuna.

        —Ta, zein dok ori?

        —Zein izango da! Orain esku artean darabilguna.

        —Firi-firia izango dok, oyez?

        —Firi-firia, bai, firi-firia. Lenengo-lenengo, badaki gaurko au zeinbakarrena dogun?

        —Nik ez yaroat konturik.

        —Ez ba. Berorrek firi-firiak egin ta egin ibiltea baño eztau besterik gogoan.

        —Nik naikoa egiten yoat orregaz...

        —Bai, ba. Argitara urteteko lekura bialdu egiteko ardurea neure ganera itxita dauko ta...

        —Bai, ta ik ondo betetu be ardura ori.

        —Al dodan lez. Baña biok be... zeozer geyago egin bear dogu.

        —Euk esango dok.

        —Orain egin bear doguna auxe da: kanpoan dirua atarata baño ezpada be, gaurko Firi-firi au arteko danakaz batu ta guztiokaz liburu bat egin, Kili-kili izenagaz atara gendun bestekoa.

        —Euk diñoazan Firi-firi guztiokaz euk gura doan lango liburua egiteari ondo yeritxat, Txitxu. Baña orretarako kanpoan dirua ataratea ez yatak ain ondo paraten; atan be, kanpoan atara-bearrik ez yaukagula. Jesuitak, euron gauza ixillekoak ixillean euki yaiguzan, astean-astean bialduten yeuskuezan diruakaz eurokaz... dirurik naikoa ta lar euki bear geunkek.

        —Euki bear geunke. Baña baki ba... Nik badiñotsat: kontuak neuk ondo atarata daukodaz. Gaurko Firi-firi au bape luzea bada, arteko guztiak beroneri erantsita, badaukagu Kili-kili izenagaz atara genduna besteko beste liburu bat egiteko lain.

        —Etxakiat ba.

        —Egin daigun ta aorduantxe ikusiko dogu.

        —Egia diñok orregaz. Bai, mutil. Egin ta gero ikusiko yoaguk. Baña, igarten ezpadok...

        —Igarten ezpadot igarri, parkatu egingo deutsadaz nik berorreri berorrek zor izan leistezan neure orain arteko, oraingo ta bizi nazan arteko aloger guztiak.

        —Zer diñok, Txitxu?

        —Emon dot berbea.

        —Ta, eure berba orregaz... zeinbat berba uste dok egongo dozala orain-arteko Firi-firi guztietan, gaurko au barru doala?

        —Nik dakit ba? Ainbeste dira ze...! Baña utsik egiteko bildur barik esan neyo, orraitiño, izango direala eurok, gitxien-gitxienez, ogeta zortzi... mile.

        —Orrenbeste berbagaz zeozer egin geinkek. Gitxiagogaz egin yoek diputadu izan dozan morroi batzuk euron diputadutzea.

(Au, zerbait geyagogaz,

1933-ko Urriaren 29-an argitaratu zan)