FIRI-FIRI
XXV

Lana egin daigun

txiri-txiri,

ta agertu deigun

firi-firi.

GRANADAKO TXIÑEL BATZUK
ABADE BIGAZ

        Gobernuak oraintsurengoz asmauriko konplot barregarriari eskerrak, gauza polit bat yazo da Granada aldean.

        Gobernadorearen aginduz, Dukal deritxon erriko parrokoa preso artuta, Padul izeneko errira joan dira Gobernadorean txiñel zintzoak Gobernadorearen tarrantan (automobillean), erri onetako parrokoa preso egiten.

        Au mezea emoteko gertuten aurkitu dabe.

        Ta itxi deutsie mezea emoten, mezea emon ta gero elizatik eurok ikusi barik urteteko modurik ez daula egingo ta.

        Olangorik egin ez dagian, bada-ezpadan be, elizpean geratu dira berari itxaroten.

        Baña, bera mezea emoten egon dan artean, elizatik eta elizpetik kanpora egon direan erriko lagunak, elizako ateetan Gobernadorearen tarranta ta txiñelok ikusiaz asarratuta, asarre bizian yagi dira txiñelon aurka, euron artzain ona preso eroaten ez deutsiela itxiko argi ta garbi arpegi-arpegira diñotsiela.

        Ta txiñel zintzook, alan jentea ikusirik, abade biak bertan itxita, anka eragin deutsie euron tarrantari txistua baño ariñago.

        Ta pozik, abade biak eta ganera euron azurrak bertan itxitea gertau ez yakienean.

ARAZOYA EMOTEA IZANGO ZOAN

        Atzo Kongresoan, diputadu katalan batek, Royo Billanobari begira, auxe esan dau: Biba Perogrullo!

        Ta Txitxuk, yakin egin gura izan dau, antza, zegaitik esan deutson ori diputadu katalan orrek Royo Billanobari, ta yakitearren, seguru, itandu egin deust.

        Baña, leku onera etorri da ointxe sagarretan!

        Nik, barriketarako (bada-ezpadan, badiñotsut, irakurlea, eztodala gogoan emen barrikarik, barriketea baño), barriketarako asti andirik eztaukot orain eta, al dodanik erantzuerarik ariñena ta errezena emon bear deutsat, auxe diñotsadala:

        —Zeozegaitik esango yeutsan.

        —Ori... ori... banenkian, ugazaba, diñost berak,

        —Diputadu katalan orrek berorrek be yakin yok Royo Billanobak esan barik Royo Billanobak berak berorren lagunai esan yeutsien au zertxu au: O queréis y no podéis o podéis y no queréis.

        —Yakin badau, Biba Perogrullo! esan barik, ¡eso ya lo sabíamos! esan bear eban morroi gazbako orrek erdera garbian.

        —Baña ori... Royo Billanobari berari arrazoya emotea izango zoan.

ZER YAZOTEN YAKO TXITXURI?

        Txitxuk eztakit zer daukon ointxe, ordu gomutagarri onetan. Zer yazoten yako orain Txitxuri?

        Esku eskoyan erabilli daun idaztortza (idazteko lumea) idaz-lanetik aldendu ta paperaren ganetik kendurik, mayaren ganera, edo, laburtxuago esateko, mai-ganera bota dau.

        Ta gero, neuk esan neinkean baño ariñago, beso biai ta esku biai Uzkudunek baño be yaz obeaz eraginda, esku biai alkar iru bidar yo eragiñaz iru txalo indartsu yo dituz, bere sur luzearen azpian daukon agin bako ao politari auxe esan eragiten deutsala:

        —Aufa! Au da poza! Ondo gabiltz gaur, oyez?

        —Osasun apur bat bayaukaguk, Jainkoari eskerrak.

        —Osasun ori, Jainkoari Berari eskerrak, ugazaba, Firi-firi lanak egin doguzan guztian euki dogu. Ta umorea be bai. Baña gaur, ganera, beste zorion bat daukagu.

        —Bai, eztok zorion txikia eutzat eta neutzat eu aspaldiko pozen egotea.

        —Berori be ezta gitxi poztuko gaurko zorionaren barri yakin dagianean. Orretarako, ona, berorrek eta neuk esaniko gauzakaz neuk baltzitu dodazan lau paperotara, begiratutea baño eztauko.

        —Alantxe dok. Iñoizko letrarik ederrena erakusten deustak or, Txitxu.

        —Nik letrea beti daukot ederra. Ezpeyo begiratu letreari. Begiratu begioe arrayai... ta kontau beiz ia! Bat emen, lenengoan; beste bat emen, bigarrenean; beste bat emen, irugarrenean; ta beste bat emen, laugarrenean.

        —Olan doala, paper bakotxean firi-firi bat yoak gaur geure Gaseta maitera.

        —Quod erat demonstrandum.

        —Mutil, latin be badakik?

        —Bai Albornosegaz yarduteko beste.

        —Itxi egiok bakean apur baten Albornoseri. Ille betean atsedon egin beur yok, seguru be.

        —Atsedon egin bear daula? Deskantsau egin bear daula? Emongo neuskio nik orreri mundu onetarako deskantsua, bein ta betiko..., buruan zeozegaz yota. Jesus! Zer esan dot orain? Quod erat vitandum? Neuk yo barik, Jainkoak biotzean ikutu dagiola... bein...

(Au, zerbait geyagogaz,
1933-ko Agorrillaren 6'an argitaratu zan)