XI.
ZOROASTER EZ DA JAINKO

        Ager bedi Zoroaster. Persiako zen, Indietan ibilia, eta handik lekhora, Magoek adoratua suaren itxuran. Ez da errex jakitea bat ala bia izan diren izen hortako. Badire sorrarazten dutenak bat, 2459 urthe Jesus baino lehen. Babiloniarra zen hura, handizki aitua izar itzulietan. Bertzea sorthu zen, 518 urthe Jesusen aitzinean. Etzituen bortz ilhabethe baizik, haren amak izan zuenean amets bat: ikusi zuen zerua sutan, eta sua haurraren estaltzen. Lau belatxek khendu nahi zioten sabeletik; bainan jaun batek haizatu ziotzan eta sendatu zioen hek egin zauria: mirikuek ere ez dute gehiago bederen egiten. Amak garraiatu zion senharrari zer gerthatu zitzaion; senharrek jakin behar dituzte emazten ametsak ere! Gauzak hainitz erran nahi baitzuken, senhar-emaztek bilhatu zuten astia bat. Badakite orok zer diren astiak: laborantza ezin ikhasi dutenak, tratuko ezdeusak, bururik ez dutenak nausi izateko edo ontasun ibiltzeko; eztirenak on aita, seme, ez muthiltzat! Hetarat dioaz berehala zuhurrak, abere abiatzen zaiotenean itzulika, gibelaren gainerat erori nahiz zango bat edo biak eskastuz. Alabainan gaitza duenak ona nahi! Astiak erraten diote azienda eri dutela, eta badioaz etxerat, bortz libera utzirik, gaitza etxean dutela entzun sari. Zoroasterren aita-amek ikhasi zuten gehixago: zer bada othe? Hekien haurra argi handi izatekoa zela! Astiek maiz berri onak dituzte: zer irabaz lezakete zorigaitzak aginduz? Bihotz ilhunhari mehe dario sari. Haurra sorthu zen hirriz, buruko zainak handi eta ageri: berri ona! Erregek bi zathi egin nahikatu zuen, bainan besoa ihartu zitzaioen: hura harentzat! Handik laster, haurra ebatsia da eta eramana morthu baterat.. Han erretzerat zaramakatelarik alkaterna eta breiazko su batean, kharrak gosna bilhakatu ziren, eta haurra lokhartu zen atsegin guzietan: berriz ere jakinek handi atzemanen dituzte Egiptoa, Babilonia eta Indiak! Hetan ditu adimendu onak bere bazkak. Egin diozatela haurrari othoitz, eta agur lurreraino, ez dadin mokhor atzar ezagutzen ez dutenen kontra: erakuts diozatela haur ttipiari bere handitasuna, hertsatuz gorphutza eta izpirituak! Zazpi urthetan pozoatu nahi izan zuten; bainan etzion edariak deusik egin! Behar bada on egin ere zion! Hamabortz urthetan eskola egin zion aitari: Oh bah! Sinhetsazue: nola izanen zen bertzenaz handi? Hogoita hamar urthetan hasi zen karitate egiten: zikhoitzek izanen dute hor errateko, bainan Jainko zaharren axkide jakinak ez dire zikhoitzak: buruko eta soin ederrik badabilkate neskatxa gazte zenbaitek, heki esker! Begiak edo buruak itzultzen badiotzate eskalei, zertako dire zahar eta itsusi eskuak hedatzean? Ihesi zioalarik behin Zoroaster, atzeman zuen bidean hibai bat, bainan joan zitzaion gainetik baia-baia, ura harri izan balitz bezala: hun! zer diozue hortaz? Eremuan sarthu zen, eta han egon xingili! Jakinei ederrago zaiote xingili, belhauniko baino, ez naski ixterrez on direlakotz, gauza ezin ikusia, galtza luzeak ethorriz geroz; bainan naski lekhukoen arraizia bide gatik. Zoroaster gogoetan zagon, jakiteko nola hobetuko zituen gizonak, aingeru bat ethortzean galdetzerat, zer bilhatzen zuen? Jainkoaren ganat joaitea, ihardetsi zion, lege zenbaiten bilha: Ez othe zakien Jainkoa orotan zela? Behar bada uste zuen etzuela liburutegia berekin, eta haren beharretan zela asko galde handiri ihardesteko. Hala bazen eta ez, aingeruek garbirazi zuen eta zerurat eraman, begiak itsuturik: erran beza gero norbaitek zikhinak garbitzen direla eta gaxtaginak itsutzen! Etziteken ere Zoroaster Santxo Panza hirrigarri bat... Nahiz ez dezakegun erran zertako itsutu zuten, badakigu ikusi zuela nahi zuena. Geroztik zakien erraten lurreko gauza hoberenak ura eta sua zirela. Laster egin zuen bigarren itzuli bat Jainkoa ganat. Orduan bera zen: itsuturik eraman zuten lehen aldian, eta halere ikhasi zuen bidea: Gizona ziteken othe hura? Iragan zuen mendi suzko bat xingili saltoz, eta ikhasi zituen Zen-Abesta liburuan diren gauzak suaz, uraz, harmez, aberez eta bertze gainerako gauza beharrez lurrean. Xanfarin batentzat hartu zuten jaustean Magoek; bainan gero, iduriturik zerbait gehiago behar zela, galdetu zioten nola behar zuten bizia luzatu edo arraitu: magoek oraiko gizon aituen gustuak zituzten! Irakurri ziotzaten bi lerro bere liburu Zen-Abestanetik; bainan lehen lerroa entzun orduko, joan ziren ihesi, haur borrokariak bezala, Bidart bere errient zuhur eta ernea ikustean. Beldurrak hil zituen erdiak, eta bertzek galdetu zioten barkhamendu, burua basan: ez belhauniko! Hartako behar bada asko izpiritutsu ez dire belhaunikatzen. Basarat jautsiren dire lehenago, eta biziki sainduago izanen dire! Athera behar dugun Zen-Abestan liburu handia zela: ihesi egortzen zituen etsaiak! Angelesek zerbait emanen zuten haren izateko, Inkermango suan, bide egin nahi etziotenean Rusianoek. Behin erregeren gorthean sarthu nahi izan zen Zoroaster, eta hetsi zioten athea sudurraren gainerat. Bainan sarthu zen nonbaitik: behar bada athe zilhotik, sorginak bezala, eta oro harritu zituen. Nihork etzuen ezagutzen, bainan egin zioten hainitz galde, eta ikusi zuten gorthean guziek etzela Peilo. Erregeri erran zion: Jainkoak egin ditu lurra, izarrak eta zazpi zeru. Artha du ezagutza dutenez. Bizi da eta janariek hura dute ithurri. Hark egina zare, zu ere, zor diozu khoroa: haren izenean heldu naiz. Horren ondotik hartu zuen berak nausi itxura eta hasi zitzaion erregeri toka, erakutsiz liburua, eta erranez: Egiten baduk hunen arabera, ungi izanen haiz orai eta gero: hanbat gaxtoago ez baduk egiten! Erregek galdetu zion mirakulu bat, jakiteko eian Jainkoaren izenean heldu zen.

        —Zen-Abestan duk mirakulu handiena, ihardetsi zion: Irakurrak, eta ez duk deus gehiago galdeturen. Bainan hain gorako gauzak ziren liburu hartan, non aho zabalka hasarazi baitzuten errege. Etziren hargatik mirakuluzko gauzak behar liburu hartan, bertzenaz etzioten hainbertze beiraturen asko jakinek: mirakuluez goiti zilhatzen du hekien izpiritu zorrotzak! Nola errege eta haren lagunek mirakuluak nahi baitzituzten baitezpada, Zoroaster eman zen egiteko bidetan. Paparorat ixuri zuen berun urthua, hartu eskuetan, eta etzen erre den gutiena! Ez da erraten non eta noren aitzinean egin ziren gauza handi hoik; bainan naski Zoroasterren egintzak sinhets ditezke itsurat, eta ttipienak ere gorenean ezar. Errege beretzerat baitzaramakan, Magoek eman zuten gela beltzean: Nork asma zuken holakorik? Zorigaitza orori darraikotela diruri. Erregeren zaldia eritzen da: sartzen zaizko barnat gorphutzean bere lau zango-besoak! Hertzek ala hezurrek egin zioten bide? Ez dakigu; bainan mirikuek, oro dakitzatelarik gaitzetan, hemen etzakiten deusik. Etziren bada itsurat jokatzeko gizonak, bereziki zaldi batez zioanean! Zoroasterrek agindu zuen zaldiaren sendatzea, bainan profetatzat ezagutzekotan errege, erregina eta gorthesano guziek. Lau zaldi zango-zathi onegiak ziren, ez egiteko aithorra hekien ilkhiraztalea gizon edo izate berezia zela. Erregek lau aldiz deitzen du Zoroaster profeta, eta aldi bakotxean, hor non zango bat jalgitzen den zalditik! Profetak hordirazi zuen behin errege, eta erakutsi zion zeruan beharko zuen tokia: biba hordien begiak! Errege hark lagundu zuen hedatzen Zoroasterren erakuspena. Nihork ez daki hargatik non eta nola hil zen mende ilhunetako argi hori. Ekharria ninteke ohorerik batere ez bihurtzerat, haren lagun jakinek erran arte noiz behar diren hasi. Bizi izan diteke oraino, eta bertze hura bezala heldu balitz liberan kantatzerat!!!