www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Eskaraz egia
Jean Martin Hiribarren
1858

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Bertsio elektroniko honen egilea: Ales Bengoetxea. Donostia.

Iturria: Eskaraz egia, J.M. Hiribarren. E. Lasserre, 1858.

 

 

aurrekoa hurrengoa

VI.
BRAHMA, VIXNU ETA SIBA
EZ DIRE JAINKO

 

        Hainitz buru mota da lurrean: Jakin guti, mintzari hainitz, lerro ezin akhabatuak arthaldetan, buruzagiak bakhan. Mintzo naiz bide goibeletan alha direnez. Ez daramatza ungiaren kharrak; ezen etziteken hainbertze ez axolatu, jakin gabe bederen, eian ethorkizuna jokatu zutenek hedoiean bazuten berek sinhesterik bere erranetan. Gizon handiek gauzak urrun ikusten dituzte; asko gauetan argi eman dezakete; bainan ez dakit zer othe ziren hainitzen xedeak, uztartu dituztenean Kristorekin Brahma, Budda, Vixnu, Siba, Isis, Osiris, Hor, Zoroaster, Likurge, Numa, Mahomet, Luter eta Calvin. Hemen aiphatu nahi nituzken jakinak gai dire ikusteko berek, ez dela iduripenik xumena Kristo eta bertze izen hoik garraiatu nahi dituztenen artean. Zenbaitek ikusi nahi zuten behar bada, jostatzeko, zein errexki buru arin eta ergelek sinhesten zituzten jaiuren araberako irakuspenak: josteta itsusia! Dena den, ezpainetarat beira hirriz daozkotenei erran diozakete: ez duzue ikusten burlatzen garela zuetaz? Aitzakiak nahi zintuzten nahien arabera egiteko; erran dautzuegu nahi zinutena; bainan gure erranek zer zimendu dute? Gizonak gare, mintzari ederrak nahi baduzue, bainan ez dugunak ikusten gizonen izariez urrunago. Zertako duzue hoin sinhets errexa? Zertako hartzen ditutzue lanbroak egiatzat? Ezen gure erran guziak zer dire? Egiaren asiki batzuek. Tuiek ez dute sinhesten hobendunek bere alde mintzazeko hartu duten gizona: Tontoak ez ditu ernatzen bertze baten atzartasunak, ozarkeriak ere ez du hilen egia! Bainan detzagun ezagutaraz hekien Jainkoak.

        Brahma, Vixnu eta Sibak egiten dute Industarren Trinitatea. Brahma da maizenik lehen presunatzat hartua. Ez hirririk egin: hark egin zuen mundua arroltze batetik. Gaineko kroskoa jarri zen zeru, azpikoa lur; erdia airek bethe zuten. Ez du nihork erran zer bilhakatu zen gorringoa, nahiz kroskoak baino gehiago balio zuken. Naski Jainkoak iretsi baitzuen gosaitako, lanaren ondotik! Brahma ganik dire sainduak, zeinen artean handi baita Narada, xirolari bat, trufaria, nahastalea, ikus ahal guzien porroka garaitzalea; arras ez bada, bederen heinbateraino, ergelen miraila. Zerua eta lurra jendez bethetzeko, Brahmak egin zituen ehun muthil eta ehun neskatxa; bainan oro zeruan gelditu ziren; etzuen batek ere jautsi nahikatu lurraren iraultzerat. Orduan egin zuen gizon bat: Brahaman. Nola oihan guziak basa abere baitziren, gizon berri hori errenkuratu zitzaion deus etzezakela egin eta nihorat etzioakela. Brahmak athera zuen besotik seme bat, Brahmanen zaintzeko. Bethi zelatan egonez ez baitzezaken bil jatekorik, hura ere errenkuratu zen, eta Brahmak athera zuen laborari bat ixterretik. Azkenean agertu zuen nonbaitik laugarren gizon bat, ororen muthil izateko. Balentria handiak dire hoik. Guzien gatik, Industarrek ez diote ohore berezirik bihurtzen Brahmari, gaindiz diren arren erresuma guzian Vixnu eta Sibaren Elizak. Gure herritako jakinek nahi liokete egin bere haurrek baino gehiago: nork zer behar du erran, bereziki jakitean zer putikoa zen Brahma? Jainko nausiagoko batek arthiki omen zuen zerutik, gaizki ibili zuelakotz saindu bat bere etxean. Barkhamenduaren ardiesteko miliun urthez ibili zen xingili! Lau aldiz ganbiatu zen gorphutzez. Ikusi zen aldiz lohi, nigarti, bele, izkiribatzaile. Lau buruekin agertzen dute. Bazituen bortz; bainan Sibak khendu edo ebaki zion bat, arinegi atzemanik. Joka nezake gure arteko jakin zenbaitek buru ideki hura atzematen dutela adoragarriena, zeren galdu zuen hek maite duten guduan. Nola nahi den, bekhoki behar dute horren izartzeko Jesu-Kristorekin. Arroltze batetik egin da mundua; berak egin bazuen arroltzea, oilo behar zen, gizonak banazka egin zituenaz geroz, batek bertzearen beharra irakutsiz. Trinitateko presuna dela diote! Nihork jakin gabe nola, iztapeka aurkitu zen lore baten gainean. Berak etzakien zer zen, ez nondik heldu zen. Bertze Jainko batek eginarazten zion othoitz, ikhasteko etzakitzanak. Egun goibeletan sorthu zen, nihork ez jakin noiz. Ez ninteke beldur errateko nihoiz ez dela izatu Brahmarik, eta alegiazko izen bat dela hori, sorginena bezala: xoroak baitire, eta izanen ere bai, mamuek behar dute bizi! Ez du balio mintza gaiten Brahmaren nigarrez gaizkien ondotik. Beldurtzeko zen haren aurkitzea eskaile eta nigarti guzietan. Etzuen deus irakutsi ikusten ziren gauzez baizik, non etzen berri handi bat lurra xitan egotea, egiteko gizona arroltze bat bezala. Bainan dugun utz izate bitxi hori, ikusteko Vixnu.

        Presuna horrek haur baten itxura du batzuetan, suge bat azpian birabira jarria, ohe egiten balio bezala, altxatuz bere ehun buru pabiluntzat, iduri gaineko arrundan hupa edo flokak. Uren zelhaiean hedatzen da ohe miragarri hori, Vixnu gainean lo dagoela. Ez du bertzerik egiteko. Holako Jainko onik baliteke bertzetan ere, bereziki muthil eta langiletan. Hargatik eginarazten diotzate Vixnuri hamar inkarnazionetaraino. Nola? Ez dakit, deus ez duenean egiteko. Gauza bat badakit: ohoin eta lohiek gogotik nahi dutela bere Jainkotzat. Ez da Jainko zelataria: ez alainxe!

        Siba gauzen suntsiraztalea da, eta badu bertze dohain bat iduriz lehenari ez doakona: gauza ezeztatuen arregiteko dohaina. Emaztearekin jarria dago urrezko tronu batean, izpiritu eta muthil inguru. Menden akhabantzan oro suaz galaraziko ditu: gizon, izpiritu eta Jainkoak berak. Brahma eta Vixnu ez dire gehiago izanen: zer Jainkoak beraz? Siba bakharrik geldituko da khar baten itxuran, saltoka khean dabilala. Bainan gau luze baten ondotik, kharrak hartuko du egiazki bere nonbaiko errotik, eta oro bilhakatuko dire aitzinean bezala, bertze zenbait mendentzat. Erakusten dute Siba gizon zilharrezko baten itxuran, bortz bisaia, lau beso, begi bat, eta bortz ilhargi hasterekin kopeta bakhotxean, tigre larruz soinekoa, harezko orena edo hiru hortza harmatzat. Batzuetan hiru begi ditu eta bi beso. Horra Jainko bat handi eta ona, begi, beso, kopeta edo ilhargi hasten araberako lanak baditu. Dantza jauzietan hari da lurreko errautsen gainean: haren adoratzailek badute non kopeta estal ilhargi hastez, burdin goria lagun, non sudurra marrazta Gangeko ligaz edo behi khorotzez: erna jakinak!

        Bortz ehun urthe Jesus baino lehen, ezagutuak ziren Brahma, Vixnu eta Siba. Hastapenean behar bada zerbait on erakutsi zen hekien izenean, bainan basa-sukharrak etzuen aurkitu zedarririk, eta ahalkagarri liteke erratea zer itsuskeriak adoratu diren geroztik Trinitate horren izenean. Horren adoratzaile berriak berak, khartsu lohikerian, ez lioazke gizon hiltzeraino aldaretan. Othoi, begotz bere alde Brahmistak; badire aski dohakabe hirur hogoi miliun!!! Ordu da mintza gaiten Buddaz.

 

aurrekoa hurrengoa