XIV.
ONEK EZ DUTE GOIBELIK ATZEMATEN

        Gaizki ibili nahi dutenentzat dire goibelak Jainkoaren egintzetan. Onek ez dute hedoi handirik, eta balinbadituzte ere, badioaz aitzinat ungian. Emagun badirela bi herri etsaiak: Urramendi eta Serres. Nihoiz heldu bada Urramendiarrik Serresat, berehala egorria da Xuhaizti deithu erreka basatsu eta sugeti baterat, herri bazterrean dena neguko aldetik. Gainerakoan toki guzia dena lore da, dena lili, mahats, sagar eta zuhamu. Ez diteke baratze arraiagorik. Haize oro eztiak dire, uri oro aberatsak, hotz ala beroa bethi izaritan, hirriak merke, osasun hautuak. Urramendiarrek errege berritzen dute urthe guziz. Errege zaharraz ez da nihoiz aiphurik. Berriak atzea behar du, ez jakiteko legea, herriko jende xehek ere ez dakitena. Eginez geroz errege, arras nausi da urthe osoan nahi duenaren egiteko. Urthe buruan, oro khentzen diotzate gutien ustean, begiak itsutzen eta arthikitzen dute Serresko lurrerat. Han laster ezagutzen dute nongoa den, eta egorzen Xuhaizti errekarat, han nigarretan akhabarazteko. Egun batez Urramendiarrek egin zuten errege Buron, gizon izpiritutsu, zuhur eta prestu bat. Zerbait zitzaion bere erregetasuna; ezin asmatuz zagon nola higan zen hain gora; bainan bereziki hura khexatzen zuena zen, ez entzutea nihor mintzatzen aitzineko erregez. Galdeak egiten zituen zerbait argi nahiz; bainan ihardetsi behar bidean, mintzatzen zitzaitzkon bere handitasunaz. Urguluaren bazkek etzioten asetzen izpiritua. Aitzitik ikusi zuen bazela zerbait gehiago edo gutiago gordetzen ziotenik. Argien eskasean, bilhatu zuen azpikoen ungitzea eta prestutzea. Gudu batean bihotz guziak beretu zituen, agertuz bera hirrisku guzien erdian. Geroztik aiphatua zen urrun. Bainan nahiagoko zuen jakin, oro baino, aspaldion gordetzen ziotena. Bilhatzen duenak egia, atzematen du. Haren berthutez ukitua, ethorri zitzaion gorthesano bat, eta erran zion beharrirat herriko legea. Buronek bihurtu ziotzan eskerrak. Laster uholde batek arthikitzen ditu Serrestar batzuk, untzixka batean, Urramendiko alderat. Ikusi zituztenek lehenik berehala galarazi nahi zituzten; bainan erregek etzuen holakorik aitzen. Ekharrarazi zituen gorterat eta ungiz gainditu. Serrestar lehen jendetarik ziren. Mintzatu zituen banazka eta ororekin egin ezagutzak. Iduritu zitzaionean jabetu zela hekien bihotzez, erran zioten, hekien herrian nahi zituela akhabatu bere egunak, eta egorriko ziotzatela aitzinetik, nihork jakin gabe, bere urre eta zilharrak. Horren ondotik egorri zituen bere herrirat diruz galkhatuak untzi berri batean. Eman zioten bere erregerentzat ere khoro bat, urre eta harri bizi zariona. Geroztik artha guziak zituelarik bere azpikoez, bildu zituen ontasun handiak emeki emeki eta egorri untziz Serresat. Ethortzean khoro galtzeko eguna, etzen laztu; sobera ungi hartuak zituen bidexkak ungi izateko nola nahi. Utzi zituen beraz bihotz onez bere azpikoak soinekoen khentzerat, oin eta zangoen amarratzerat, begien itsutzerat, etsaien herrirat etxatzeko oldez. Serrestarrak erne zauden, eta kosta jo erromes bat bezala heldu zenean hekien bazter baterat, besoetan hartu zuten egin zituen axkidek eta eraman gortherat. Han izan zituen galde ahalikako ungi guziak.