SEIGARREN BURUA

ARTZEN DITU
LENBIZIKO IKASLIAK

        Animen salbaziuaren amoriuak suturik asi zan Franzisko predikatzen itzez ta ejenpluz. Denbora asko igaro bañon len ikusi ziran predikatze onen frutu ugariak. Quintabalko Bernardo zeritzan gizon prestu ta aberats bere errikuak nai zuan ikusi alderagotik Santuaren bizi-modua. Asmo onekin gonbidatu zuan bere etxera, eta gaua igarotzeko jantzi zion Bernardok oe zuri ederra beraren gelan. Oeratu ziran bata eta bestia, ta biak zeuden ernai. Franzisko zeguan Bernardo noiz luak artuko zuan zai, eta Bernardo berriz Franziscoren zelatan. Alako batian Bernardo gezurrez lotzat ematen da, eta Franzisko, egiaz ta ziñez lo zegualakuan Bernardo Jauna, jaiki zan ixil oetik; belaun-bikatu zan; eta biotza ta besuak Jaungoikuagana jasorik, esaten zuan: «Nere Jaungoikua ta guziya». Deus meus et omnia. Eguna argitu arte etzan aspertu Santua itz amoriozko oek esatez. Oian zeguana ari zan bere buruari esaten: «Egiaz, ona emen Jaungoikozko gizon bat». Ordutik Bernardo Jaunaren biotza irebazi zuan Franziskok, eta goizian goiz egin zion Santuari galdera au: «Baldin artu balitu morroi batek bere nagusiaren eskutik ondasun aundiyak urte batzuetarako, eta morroiak urtiak bete baño lenago, naiko balu ondasun aiek gabe bizi, zer deritzaio egin biar lukiala aiezaz?» Erantzun zion Santuak: «Len-bai-len nagusiari biurtu». «Ni naiz bada ondasun aundiyak artu dituan morroi ori; nai diozkat orain nere nagusi Jaungoikuari bertatik biurtu. Beragatik jartzen ditut zure eskuetan denak, zeren nai diotan nik ere zure bizimoduari jarraitu». Poztu zan Franzisko gizon onen konbersiuaz txit asko. «Ondo ere ondo da, Bernardo, —esan zion Franziskok—; baña zure asmo eder orrek izan ez dezan inguru txarrik, bigar goizian ateraziko diogu San Nikolasko apaizari meza bat Jaungoikuaren naia ezagutzeko. Esan bezela bigaramunian joan ziran meza entzutera, eta meza bukatu zanian idikiazi zioten apaiz Jaunari iru aldiz meza-liburua. Lenbiziko idiki aldiyan letu zituzten itz oek: «Nai badezu txit prestua izan, zuazi, saldu zazu dezun guziya eta emaiezu beartsuai». Bigarrenguan berriz beste itz oek: «Ez dezazula zeregan bidian ezer ere eraman». Irugarren idiki-aldian azkenik letu zuten beste itz au: «Baldin norbaitek nai badu nere ondoren etorri, uka deiola bere naiari, ar-dezala gogo onez bere gurutzia ta darraitela». Esan zion orduan Bernardori Franziskok: «Ona emen nik eta nerekin bizi nai duten guztiak gorde biar dutena. Bernardo, santutasunaren bidiai nai badiozu jarrai, zuaz, egizu entzun dezuna». Ezaguturik argiro Bernardok Jaungoikuaren gogua, zituan aberastasun eraman al zitezkian guziak, Asisko plazaren erdira eraman zituan. Saldu ere bai, eta diru guziya eman zien eskale ta biartsuai. Au izan zan gure Aita-lenaren lenbiziko semia, zeñari eman zion jantzi bat, soñian zerabillen gisakua.

        Quintabalko Bernardoren konbersiua aditu zuanian Kataneoko Pedro, Eliza-nagusiko, katedraleko, kanonigu batek, egun artan bertan, utzirik guziya jarri zan Franziskoren bandera-pian, zeñari ere eman zion jantzi egitura berekua, eta aldegin zuten Erreka-okerra Rivo Torto deitzen zan tokira, nun ere arkitzen zan etxola utzi bat. Ala Bernardo nola Pedro Franziskoren lenbiziko ikasliak izandu ziran txit birtute aundiko erlijiosuak, gero kontairan ikusiko dan bezela.

        Asisko Gil erri guztian ezagutua, eldu zan jakitera Bernardok eta Pedrok nola jarraitu zioten Franziskori. Espiritu Santuak gidaturik jo zuan Rivo-tortora eta irten zion bide-erdira Franziskok. Ikusi bezain aguro aozpeztu zan Gil, Santuaren oñetan, esanaz: arren ar zezala bere lagundiyan. «Nere anai maitia —dio Santuak—, zuk nai zenduke Jaungoikuak bere soldadutzat artzia. Ori da grazi txit aundi bat. Alere Jaungoikuak nai du eta atoz gurekin». Eraman zuan beste bi anaietara eta esan zien: «Jaungoikuak biali digu gaur anai on bat». Bide-lagun Gil arturik onentzako jantzi billa irten zan Santua Asisrunz. Bidian arkitu zuten emakumetxo biartsu bat. Gili esan zion Franziskok: «Emaiozu kapa emakumetxo orri». Berialaxen eman zion. San Buenabenturaren denboran oraindik bizi zan anaia Gil, eta dio Santu jakintsuak au zala erlijioso txit santua. Asko da esatia bere santutasuna adierazteko, San Franziskoren Ordenan B. Gilen ofiziua egiten duala Elizak apirillaren ogei ta iruan.

        Santua bere iru ikasliekin Rivo-tortoko txaolan egon ziran egun batzuetan orazio luzietan, ta gero irten ziran mundura itzez ta egitez Jesukristoren dotrina azaldutzera. Bernardo eta Pedro juan ziran Emiliara; eta Gil ta Franzisko Ankonako Markara. Apostolu berri oek nun-nai Jaungoikuaren aunditasunaz eta ontasunaz itzegiten ziran. Beren itzaldietan esaten zien kristauai: guarda zezatela Jaungoikuaren lege santua: maitatu zezatela Jaungoikua; zein biartuak zeuden penitentzia egitera. Baziraden onelako itzak ongi gustaturik on egiten zienak. Baziraden ere txarkeri aundiak egiten zieztenak. Askoren iritzian ero batzuek ziran. Izandu ziran leku batzuetan lokatsaz arrikatuak. Jantzi santu ura ostikatu, isekaz ta txarkeriaz, azkenik makilaz ere juak. Guzia eramaten zuten Jaungoikuarengatik. Atsegin aunditzat zeduzkaten gisa onetako eramankizunak. Aitzitik ordukoz iñork ondo artutzen bazituzten, illuntzen ziran aien biotzak. Ala esan oi zuan gero, ta beiñ esan zion anaia Gilek bere Aita-lenari: «Aita, ondo artutzen gaituztenetik gizonak, galtzen degu gure gloriya».

        Erakutsi zien Santuak agurtutzeko modu au: «Bere pake santua eman deizutela Jaunak». Oso penaturik zeguan anaia Gil munduak gaizki artzen zualako agur modu au. Erantzun zion Franziskok: «Barkatu egiezu, zeren zer egiten duten ez dakiten. Egiaz esaten dizut etorkizuneko denboretan izango dirala aundizki ta jator oneko gizonak, itz oriek adituta zu eta zure anaiak errespetuz inguratuko zaituztenak». Itzuli ziran bada lenbiziko misio au bukatzian berriz Rivo-tortora. Beste bat etorri zitzaion onara jantzi santuaren eske Franziskori, Sabatino zeritzana, eta eman zion. Au da laugarren ikaslia. Bostgarren bat andik laster agertu zan Moricoren izenekua. Au eritegian etsirik zeukatela denak, mirari aundiarekin sendatu zuan Franziskok. Juan Capella izan zan San Franziskoren ikaslien artian seigarrena. Ondo asi zan au, baña gaizki bukatu zuan. Bizitzan eta eriotzan Judas berri bat izandu zan. Abiatu zan, Santuak agindu bezela, guzien biartasunai begiratzeko kontua ongi eramaten. Baña denborarekin, oztu zan animako lanetan, eta asi zan lurreko gauzai begi argiarekin begiratzen. Ondo esanaz saiatu zan santua onen biotza irebazi nairik; baña etzuan aditu nai izan bere aita maitiaren esanik. Orduan ezin bestian amenazatu zuan gaitz izugarri ta eriotza txar batekin, baldin ezpazuan mudatu nai. Alferrik izan zan. Arrapatu zuan eritasun gogor batek. Au zan legen-arra, lepra nazkagarri bat. Eramankizuna aitu zitzaion, desesperatu zuan, eta azkenik Judasen gisa bere burua urkatu zuan.

        Birtutian sendotu zitezen ta oitu ere bai eskian, biali oi zituan Santuak bere semiak eskera askotan bakoitzaren jaioterrrira, obeto lotsa kentziagatik. Ala asko aldiz eramankizunak merkatxo ta ugari izan arren, Jaungoikuaren amoriuaz oroiturik, pozik eramaten zituzten.

        Geituaz zijuan egun batetik bestera Franziskoren seme taldia; ona zergatik gogoratu zitzaion Obispo Jaunari guziaren berri ematia. Juan zan bada Obispu Jaunarengana eta eman zion beren bizimodu guziaren kontua. Gogortxua iduritu zitzaion Obispuari bizimodu ura. Erantzun zion Santuak: «Jauna, nere iritzian deritzot gogorragua dala lurreko edozer gauzaren jabe izanik bizitzia. Zeren gauza oriek ardura aundiya eskatzen duten, ta zeren lasterrago Jaungoikuaren ta projimuarenganako amoriua itzaltzeko baizik ez diran». Ontzat artu zuan erantzuki au Obispu Jaunak, eta gañera agindu zion bere laguntza.

ENPERADORE OTON LAUGARRENARI
ADIARAZTEN DIO
SANTUAK ETORKIZUN TXAR BAT

        Eztaki birtutiak aundi txikien aparketarik. Aundiai bezela, txikiai begiko argi batekin die begiratzen. Berdin bada Franziskoren ta bere semien itzak nola batzuentzat ala bestientzat izan ziran. Rivo-torton zeudelarik, Enperadore Oton laugarrena zijuan Erromara, Aita Santu Inozenzio irugarrenaz koroatzera. Etxola miragarri aren ondotik igarotzian, bialdu zion Franziskok bere seme bat Enperadoriari esatera: «aren orduko gloria arek etzuala denbora luzian iraungo». Etzitzaion ondo iritzi Enperadoriari esan ura; baña laster denborak erakustera eman zuan, zein egia aundiya zan esan ziotena. Zergatikan etzuan gorde koroatzian Aita Santuari eman zion itza; eta urte buruan izan zan Aita Santu onezaz beraz elizatik landara botia.

ALAITZEN DITU FRANZISKOK
BERE IKASLIAK

        Animak salbatu naiak bultzaturik, juan zan Franzisko beriakin Rietiko ibarrera. Arkitzen zan ibar artan ermitatxo bat arroka baten zimian. Egunaz itzez ta egitez, itzez baño ere egitez geiago, erriari Jaungoikuaren amoriua ta munduko gauzen menospreziua adiazi ondorian, gabaz biltzen ziran ermitara Jaungoikua laudatzera. Gau batez Franzisko oraziuan zeguala, Jaungoikuak agertu zion bere utsegitien zor guzia pagaturik zeukala. Une artan gelditu zan kordegabe Jaungoikuagan sortuta. An erakutsi zion oraindik Jaungoikuak, berak zimentatu biar zuan Ordena ari, gertatuko zitzaion guziya. Joan zan ikaslietara eta egin zien itz-aldi au: «Alaitu ta poztu zaitezte, nere semiak, Jaungoikuagan. Ez dedilla goibeldu zuen biotza, gizon itxura gutxikuak ta jakinduri gutxikuak geralako. Aditzera eman dit Jaungoiko guztion Aitak nola bere bendiziuakin zabalduko dan mundu guzira pamili txiki au. Ez nuan batere asmorik zueri esateko ikusi detana, baña karidadiak biartzen nau esatera. Ikusi ditut bada emen inguruetako bide guztiyak gizonez betiak gurekin bizitzera datozela. Bai Prantzesak nola Españolak; bai Inglesak nola Alemanak nai dute ta datoz nere agintiaren pian jartzera: iduritzen zitzaidan beren oñ-otsa aditzen nuala».

        Urte asko igaro etziran ta Franziskoren esana bete zan. Aitaren berri on onek poztu ta alaitu zituan ikaslien biotzak ta indar-berritu; eta etorkizunaren berri zekianari bezela, geroko gauza ta gertaldiyak ezagutzen bazituanari bezela, eta artarako doaiaz Jaungoikuak apaindu ere bere espiritua: guziya zekialako uste osuan galdatu zioten, zer izango ote zan orduan jartzen zuan Ordena artaz? Orduan agertu ziezten Santuak Ordena ark izango zituan gora-berak. Nola gizon santu askok Jaungoikua alabatu ta onratuko zuten; eta nola izango ziran beste batzuek epelak Jaungoikuaren serbiziuan. Au esan zien Santuak gorde zitezen Jaungoikuaren bildur santuan, eta arrotu etzitezen oroiturik gizonaren argaltasunaz. Emen artu zuan beste ikasle bat Filipe Lucia deitzen zutena. Au izan zan zazpigarrena; eta denak, denborale puska bat Rieti ta bere inguruetan igaro onduan, berriro jo zuten Rivo-tortoko txaolara.

PRESTATUTZEN DITU
BERE SEMIEN BIOTZAK ETA
DENAK IRTETEN DIRA
MUNDUAREN LAU ALDETARA

        Txit eder ta gozuak ziraden Rivo-tortoko etxolatik irteten ziran Santutasunaren usaiak. Birtutia beti da maitagarri. Dudatu ez genezake Franziskoren ikasliak gizon prestu ta birtutetsuak zirala. Birtutiak baditu bere mallak, eta besteri maitarazi biar dionak edozein birtute, iduki biar du berak txit malla garaian. Ona zergatik gure Aita-lenak egiten zizten Apostolu berri aieri erakusaldi guziz espirituzkuak. Birtute guztien artian pobre ta umill erakusten zien izaten; zeren bi birtute maitagarri oek nai zituan bere Ordenako zimendutzat jarri. Ezta, izan ere, zimentarri sendoagorik oek baño. Orain nola nai zituan mundu zabalera biali, itzegin zien onela: «Ezagutu dezagun, nere anai maitiak, gure deitza zein dan aundiya. Ez gaitu Jaungoikuak bere urrikaltasunaz gure salbaziua bakarrik egiteko autatu, baña oraindik beste askorena ere bai. Biar degu zabaldu mundura santutasunaren usai gozua, itzez baño ere egitez obeto. Gizon ezerez batzuen antza idukiagatik, ez degu deskonfiatu biar Jaungoikuaz, Bera itzegingo da gure bitartez. Guzia utzi degun ezgeroz, ez gaitzala lurrak engaña. Ez deiola gure biotzak diruari begia argitu. Ez dezagun esan iñorengatik bere aurrian esango ez litzakianik; naiz izan aberatsa, naiz ez. Gaizki nai digutenakin, ongilliakin bezela amorio berdiña agertu dezagun. Guazen ta berritu zagun munduan Jaunaren lege santua. Izan gaitezen oraziokoiak, umillak, modestuak eta eraman aundikuak. Ez dedilla gure artian esker txarrekorik izan. Zeruko desneke betikuak, aztu azi dizkigula lurreko neke laburrak».

        Era onetako erakusaldiakin alaitu zituan Santuak bere ikaslien biotzak. Eta atera ziran Rivo-tortoko estalpetik munduaren lau aldetara zazpi ikasliak, beren maisua zortzigarren zala.

        Bina-binaka jarririk, bik artu zuten ipar aldeko bidia, beste bik jo zuten egualdera; bi irugarrenak sortalderunz joan ziran, eta laugarren biak sartalderunz; denak gogotik ekin zioten bidiari, biotzak Jaungoikuaren amorioz suturik, asi ziran onela mundua konbertitzen. Igaruan topatzen bazuten eliza bat, sartutzen ziran eta adoratzen zuten Jaungoikua beren Aitak erakutsitako orazio onekin: «Adoratzen ta bedeinkatzen zaitugu, Kristo, zeren zure gurutze santuarekin erosi zenduan mundua». Baziran leku batzuek ongi artutzen zituztenak, beste leku batzuetan berriz txit txarki. Franziskoren semiak Jaungoikuaren goguarekin bat eginik arkitzen ziran ta zetorrena zetorren bezela artzen zuten eramankizun berdinarekin. Asko lekutan galdetzen zioten zein ziran eta nunguak! Erantzuten zioten umill: «Gu gera Asistik eldu geran gizon penitente batzuek».

        Bernardo eta Gil eldu ziran Florenziara. Gido deitzen zan gizon batek urrikaldurik eskaiñi zien dirua. Baña seme leialak etzuten artu nai izan. Arritu zan Guido jauna gizon aien birtutiaz, eta ordutik geroz jende asko juaten zitzaien animako egitekuak zuzendutzeko itz onen eske.

ARTZEN DITU
IKASLE BERRIYAK

        Franzisko itzuli zan aurreneko bere lagunarekin Rivo-tortora. Jakin nai zuan bere semiak zer bide jo ote zuten. Beragatik Jaungoikuari egin zion orazio, eta denak alkarren berri gabe biribillatu ziran Rivo-tortora egun gutxiren gora-berakin. Nork esan gure Santuaren poza zenbateraño igo zan, adituta bere semiakgandik Jaunaren ta projimuaren amorioz eraman zituzten naigabe gogozkuak kontatzen?

        An aurkeztu zitzaizkan beste lau ikasle berri: Konstanzio, Bernardo Viridant edo Bijilanzio, Barbaro ta Silbestro apaiza.

        San Damiango elizarako saldu ziozkan Franziskori Silbestrok arri batzuek. Quintabalko Bernardok plazaren erdiyan pobriei eman ziztenian, ondasunak saldurik, zituban diruak, Franziskori eman zion keja, ark saldutako arriak etzituala ondo pagatu. «Ori ala bada —esan zion Santuak—, arbeza» esanta, sartu zuan eskua zaku-diruan eta eskuak eman zion guziya jarri zuan Silbestroren eskuetan. Bide txarreko diru onek etzion pakerik ematen Silbestroren animari. Gau batez izandu zuan miragarrizko amets bat. Iduritu zitzaion ikusten zuala izugarrizko dragoi bat Asis inguruan guzia irintxi naian. Alatan agertu zan Franzisko, zeiñaren aotik irteten zan lurret ik zeruraño eta munduaren alde batetik besterañoko urrezko gurutze bat, eta gurutziaren dizdiadurak igesi jarri zuan dragoia. Iru aldiz izan zuan amets au Silbestrok, eta arriturik juan zan Santuari adia ematera. Santuaren itzak ere geiago mirestu zuten, eta aren santutasunak ainbesteraño ukitu zion biotza eze, ez bakarrik kezka ematen zioten diruak biurtu zituan, baño oraindik geiago, umill eskatu zion Franziskori, artu zezala bere ikaslien artian, eta ametitu zuan. Au gertatu zan milla berreun ta bederatzigarren urtian.