Itsasoak iraultzan
Jean Louis Davant

Maiatz, Uhargi 6, 1986ko martxoa

 

ILARGI BERRIAK

 

                  Urte hartan etorri zen

                  Bazko baino lehen uda.

                  Martirak berpiztu ziren

                  Ekaineko azkorrian.

                  Arraultz opila jan zuten

                  Aitamekin sukaldean.

                  Laster Praka Irabarna

                  Komentuan sartu zen

                  Arantzazun alabaina

                  Eta Pasaiko portuan

                  Euskaraz ikasi zuan

                  Musika Herzog Enrique

                  Jaun ospetsu horrek ere ...

                  Eta hona miraria

                  Nola dugun etorria:

 

Bakea, emazte,

Bakea zurekin

Eginenko dit.

Ilargi zaharretako ilunbe luzetan,

Zein guduka lazgarriak gure lurretan!

Zeruko sua harturik,

Hartan burdina landurik,

Noren aurka,

Nork ote orain badaki?

Noren alde,

Iñork orain ez daki...

Azken batean,

Ezin bestean,

Zuri atea dardoaz bortxatu nizun,

Zuri bai gerla irabazi nizun

Zoritxarrez

Pyrrus honek!

 

                  Bi nigarren artetik

                  Artoa baino haundiago

                  Hitzeman zenidan gazta.

                  Egin bedi zure nahia

                  Elgean bezala ohean ere,

                  Amen!

 

Ez amen

ez birjinen

ez puten

ez besteen ahotik

holako agintzarik

ez sinets

ez onets.

 

                  Etxean artoa mehe,

                  Baina gaztarik batere.

                  Ai, ei, gaizo ni

                  eta gaixo zu,

                  ene lagun tristanta.

                  Gerlari baten indar mandoa,

                  Ametsen amets antzua!

 

Ni, ni, ni ... Nini!

Niri hire besoak, elgerako.

Niri hire sabela, oherako.

Bere gelaria behar din gerlariak,

Senar duenak, Jauna badin, Allah Jainkoa!

Ez hakiena gauza soil eta arrunt hau:

Aberastsak din hazten abereak hazten diozkan sehia,

Esnea ohera ekarten dion neskatoa.

Etxe oneko etxekandere egin hintudan,

Ez haunat usu zanpatzen, ilean behin doi-doia...

Estima zan arren, hik jabe ona dun!

 

                  Andere Amaia bera,

                  biziaren Ama-Lurra,

                  Jabe On Goiko egin nuen,

                  Ar bihurtu nuen,

                  suzko dardo batez armaturik,

                  Ortzi, Jupiter, Deus!

 

Baina zure bihotz mina,

urzo gorri, ene lurretarik ihes

urrungo zeruetara

ihintz bita,

nongo hedoi beltzetara

itzal eske.

 

                  Esku laster zu soroan

                  baina sukaldean ezpainak motx,

                  ohean bularrak xorrotx,

                  atx, gibel aitzineak hotx...

 

Antzu ene indarrak.

hau dinagu idortea.

Eihartzen haritz ondoak,

hil-zorian artzan-hora,

agortu iturriñoa.

 

                  Gure karlosak ostatuz ostatu,

                  jo hara, jo hona.

                  Gure mutxurdinak gerla gorrian,

                  beti frantzesez.

                  Etxe ondarra jan behar diküzie,

                  laster ospitalialako gütützü

                  tristant eh bat bezala.

 

Orain aski da,

bai aski gerla.

Ez zaitut, maitea, haboro setiaturen.,

hertsaturen, bortxaturen, zapaturen.

Ez gudua, maitasuna.

Burdinazko dardoa sura botaturik,

olibatze adar bat txitxukatu dizut,

eskulpitu,

adelatu.

Hona edalontzi hau,

ori sagardoz beterik

bakearen izenean,

harrazu eta edan otoi.

 

                  Hola mintzatu zen gizona

                  1977 garrena zelako urtean,

                  ilargi berrietako lehenean.

                  Sukaldetik baratzera,

                  saltegitik lantegira

                  hegalez urzo xuria:

                  Jakin duxuia berria?

 

Euskal-Herriko emakumeen biltzarra

akelarren egin zen

ilargi xuritan:

berrehun mila emazte

ta neskatila gazte,

neskatxunak eta neskatoxeak eta neskatxak kondatu gabe.

Gizonkien ikuspegitik askaturik,

arren nahikeriatik biluzirik,

larru gorri zauden,

larru zuri, hori edo beltx,

denak ederrak,

oro garbiak

Eba guztiak.

 

                  Goiko arren ordezkari zenbait

                  Madriletik etorri zen laster

                  eta Parisetik noizbait,

                  apal-apalik,

                  ustekeriez ontutsik eta atorras,

                  arrosa korda lepoan,

                  sagardo kopa eskuan,

                  bakearen eske.

 

Ez ziren ez ministro, ez deputatu, ez senatore,

are gutiago prefet ez gobernadore.

Jatorrak ziren, xuxenak, langileak,

auzo elkarteek aukeratuak,

gizon pollitak gainera.

 

                  Gaua zen eta

                  goxo zen eta

                  bularrak librean airos,

                  sabelak hegoan uros

                  Hondarribiko ondartzan

                  eta Hendaiako plaian,

                  Ekaineko ilargitan

                  emazteak fandangotan...

 

Halere gizon pollitak

ez zituzten izorratu,

ez zankardoxka bortxatu

sabelean punpeka

guztiek lerro-lerroka.

Bakea zieten deklaratu.

 

                  Tratu bat finki egin zen.

                  Hau zuen pundu lehena

                  eta halaber azkena:

                  emaztea zazpi amorioz

                  maitatuko du gizonak,

                  hau ber gisan emazteak,

                  baldin merezi badu,

                  hortan eta guztietan

                  elgarren bete baitaude,

                  biak berdin dignitatez

                  eta ere eskubidez.

 

Hargatik emazteari

haurren ekartzea beti,

humerik nahi badu:

nolaz daiteke bestela?

Ordainez emakumeen Foruak

Araudi gisan berriturik

eta puska bat emendaturik

bistan dena,

berpiztu zituzten.

 

                  Amnisti osoa eta orokorra

                  gizonei eman zieten,

                  aitzineko bekatuak barkatu

                  arkeriari ez berriz lotzekotan.

                  Iraultza bat egin zuten

                  guztiek elgarrekin

                  Euskal-Herria libratuz.

 

Bat Ama-Lur, azpikoa,

eta Jabe On, goikoa,

zerua eta lurra,

Alpha eta Amaia.

Etorri zen berriz ihintza,

emetu zen lurra,

lilitu arrosa.

 

                  Bernat Etxepareko zena

                  saindu egingo zuten,

                  emazteen fabore ta defentsan

                  idatzi zuenaren omenez,

                  amorioz egin zien ongia gatik

                  — lehenbiziko saindu arra,

                  eta ez agian bakarra,

                  Jon Doni Bernat Etxepareko —

                  oilarra izan ez balitz,

                  goi arra izan ez balitz.

 

Beraz emakumismoaren profeta,

emaztegoaren igarle ar bezala

zuten goraipatu

harri gorrizko irudi batean.

Geroztik haren Salmoak

debozionekin abesten dira

afal ondoan

sagardotegian.

 

                  Betiereko bakea

                  Iruinean izenpeturik,

                  laster Gabriel Aresti

                  eta Jon Doni Mirande

                  euskal heterodoxoen

                  elehuskara batuan

                  gazteek oihustatu zuten

                  herriko eliz'atean.

 

Aste beteko jaialdia

ospatu zen lur osoan.

Zazpigarrena, pausatzeko,

besta egin gau guztian.

Izarren soinu ixila,

bihotzen dantza geldia

Eta zahar gazteen jauziak!

 

                  Berrogei gauez, euria eztiki

                  ortzirik ez harririk gabe.

                  Berrogei egunez, pausordua arraheinki,

                  lotsarik ez ahalgerik gabe.

 

 

 

Orain ez dago nausirik

ez eta herriko jaunik.

Artoak zazpi buru,

ardiak zazpi axuri,

behiak zazpi xahal.

Zazpi bihotzekin haurrak.

Bizian zazpi aldiz iraultza

gerlarikan gabe

ilargi berrietan.

 

                  Eskerrak abestu beti

                  Biziaren Amaitari,

                  Goiko eta Pekoari,

                  Eta zorionak orori,

 

                                                        Halabiz

 

 

Itsasoak iraultzan
Jean Louis Davant

Maiatz, Uhargi 6, 1986ko martxoa