OGETA ZORTZIGARREN IPUIÑA

Basaurde garaun-bagakoa

Baseritar bateri basaurdeak

egiten eutsan bere soloetan

kalte askotxu gari-artoetan,

ta gero, traska, iges abereak.

Zer? diño: ez al aut artuko,

eta nos edo nos eskupeetuko?

Etorri joakon gau minez sarri,

ta baten eskuak deutsaz ezarri,

iminten dabela zorionean

txarra bere mendean.

Ebaiten deutso ezker belarria,

egiteko alan ezaugarria,

ta isten deutso joaten basora,

elduko etzalakoan solora.

A, osatu jakanean zauria,

ezpeukan bere lengo belarria,

jazo jakanagaz ia azturik,

dakus jabeak soloan sarturik.

Baia zaratea asmau, ta arinka

igesten dau laur-oinka.

Beste gabean dago zorotziten

ta dantzu artoak lurrera egiten

belarri bakotx toa marra marra,

zelan zaldi-mandoak garagarra:

eta apurtuten ortz-aginetan

biurtu-giñokoan urunetan.

Baserritar gaixo kalte artuak

egozten deutsaz ostera eskuak,

ta ebaiten belarri eskoioa.

Belarri motz, eurt: oa.

Girrintzaka doa bere basora,

odola eriola, ja solora

ez geiago etorteko gogoaz.

Zegaitik, diño, donga, joan agoaz

kalteak egitera basterretan?

Zetaako baserritar gaixoari

galdu euk bere lan-izerdia,

urteko janaria?

Osatu zan belarri motzekoa,

ta kilika eukan lengo soloa.

Eh! Banajoak, diño; nok arina,

txakurrakaz burrukatzea egina.

Ez bada, ene burua, larririk;

jateko bear ez dok belarririk.

Boa geldi geldi solo maitera

entzun-bidea zur dauko etxera,

otsik ete danez ango atean,

ez bazan, bitartean

artoz asetuteko atseginez,

ez bildur aziz, ez ikara minez.

Baserritarra orduko soloan

mutilakaz zelataka egoan:

eta, traupa, bertan dau arrapetan,

eta lokarriakaz katigetan.

Gurrinka baltzak ordu ain estuan

eskintz ederrak egiten zituan.

Entzuterik, ez, ez jako ematen

bai aserrez esaten:

Ah goapo, kalte-egilla gaistoa!

zegaitik izan az onen eroa?

Enkusan nire onegitasuna:

nik bere bai eure gaistotasuna.

Ez jagok iretzat parkaziñorik,

ez bizia euri isteko gogorik.

Irugarrenez ene eskuetan

jausi az: ta burdina saietzetan

izango dok: ta ilten dabe beingoan:

ta artu pozik lepoan

mutilak etxera eroateko

ta auzoetan barriak emoteko.

Eguna orduko biaramunean

imini urdea zaldiganean

ta artzen dituk burni zulotuak

su auts-txu galantagaz prestatuak

Abietan da su-taunpa gogorra,

iratzartu leiana ordi konkorra.

        Trast, trast, trast emen: plaust, plaust,

                plaust bestean.

                Sua aldean aldean.

Zer dok au? diñoe erriko mutilak,

atso-agura ta umetxu sotilak.

Asten dira barriro su plaustadak,

ta jagi or-emen ke lañokadak.

Dator gero lagundia urira,

kaletarrak guztiak antxe dira.

Andik doaz andiki batenera

ordotsagaz eskintza egitera

ta, ai! ez dabela belarri apurrik

                dakuste arriturik.

Batuten da ara gizon-tegia

ateraten jake zaragia.

An bai zala atsegin atsegina!

ardaoagaz onretan kaltegina.

Ebat'eutse zarra zarra burua:

jente guztia dago sor-gortua,

ez ebalako garaunik arean:

ta ez etozan alkarren artean

zein ete zan aren erabagina,

                guzurra ala egia.

Ez gazteak, ez arren ikaratu

dakutsuenagaz ez sor-geratu:

diño bertan batek asko jakinik,

ta ipuiña egia uts eginik:

Zelan euki garaunen ispirik,

onek, galdu dabezan belarri bik

zentzatu ez, ta badoa solora

ekarri baga lengoa gogora?

Kastiguak onduten eztabena

garaunik eztaukena.