XXIX
KRISTO'REN MIRABE

        Kartsuago biurtzen zan Izartxo elizara, iganderoko ibillaldi oen ondoren. Eta arao berak entzuten zitun an, neskak, egunero. Egunero, gurutze santuaren siñu berak egiten, bekokian. Irakurgai ta otoitzak zitun, bakarrik, bereix; eta asteazkenetan, baita siñuak ere.

        Gaurko ontan, apaiz bat ondoratzen zayo, ta txixtuz bustitako beatzakin, belarri-ezpañetan ikuitzen du, esanaz:

        «Ephpheta, quod est adaperire, in odorem suavitatis».

        Ori bera egin bait-zun, beñola, Kristo'k itxu ta mutu bat bere aurrera ekarri ziotenean, eta ala, entzun da mintzo-erazi bait zion mutil eriari.

        Itxiak ere izan zitun ordurarte Izartxo'k bere belarriak, Jaunaren itz ederrak entzuteko, ta bere mingaña ere lotua, Jaunari bere biotzeko asmo xamurrak agertzeko.

        Abesti eder bat amaituta, lau «diakono» eliz erdira aurreratu, ta aldare nagusiaren gañean, bakoitzak eskuan daraman «Ebanjelioa» jartzen dute. Gotzaya, ondoren, zutitu, ta onela asten da:

        «Lur ontako itzak bakarrik entzun izan dituzute, orain arte. Lur ontako itzak, gauz txiki ta ustelkorrak adierazten dizkitzute, bañan, eta gezurrezkoak ere bai, askotan.

        «Zeruko itza ederrak entzun bear dituzute, orain, enetxoak. Mundu au ezereztik egin zun Jaun aundi aren itzak. Ortziko izar ugari ta eder oik erabiltzen ditun Jaun aundiaren itzak. lñungo gaitz eta oker guziak sendatu zitun Jaun xamurraren itzak.

        «Erne, enetxoak! ideki belarriak, zabaldu biotzak. Jauna da mintzo.»

        Eta diakono batek Matei deunaren Ebanjelioaren lenengo zatia irakurtzen du ozenki:

        «Abraban'ek belauneko Dabid'en seme dan Jesukristo'ren etorki-idaztia.

        Abraban'ek Isaak sortu zun. Isaak'ek Jakob sortu zun. Jakob'ek Juda ta aren anayak sortu zitun...».

        Itxi gero liburua, estali zapitxo eder batean, ta ondoko urrezko kutxan gorde zun.

        Gotzaya altxatu ondoren, eta entzundako itzen guna onela azaldu zun:

        «Kristo, lur ontara gure pekatuen zorrak ateratzera eldu zala ta, artarako bideak atontzen asi zan. Enda jator bat berexi zun aurrenik, besteen guzien artetik, Israeldarren enda. Erri ortako azia izango zula Berak, eta iñungo esker, doai ta emari berexiz jantzi zun erri zoriontsu ura. Artako aitagoi Abrahan, lsaak eta Jakob jantzi, batez ere, ayen belaunez-belaun etortzekoa bait zan Bera.

        Nolako lurra, alako azia, nolako azia alako landarea. Landare ederra izango zan Kristo'k, alako lur eta aziak ere eskatzen».

        Bigarren diakonoak Mark deunaren zati au irakurri zun:

        «Jainkoaren Seme dan Jesukristo'ren Berri Onaren asiera. Isai lgarleak idatzita dago:

                «Ara, nere aingerua bidaltzen dizut,

                bidea zure aurretik gertu dezaizun.

                Ojuz dago basoan, ta aren mintzoa au da:

                Aren zirkuak zuzen itzazute.

        ltzok beterik, basoan Joan azaldu zan bataiatzen, ta ogen-askatzerako garbai-bataioa aldarrikatzen».

        Itxi gero liburua, aurrekoak bezela, estali zapitxo eder batean, ta ondoko urrezko kutxan gorde zun.

        Gotzaya berriz ere altxa, ta entzundako itzen guna onela azaldu zun:

        «Kristo'k bere etorrera Abrahan'dik Jose'raño, belaunez-belaun gertu zun bezelaxe, gizonen artean bere burua aldarrika agertzea ere, igarlez-igarle gertu zun. Ta azkeneko igarlea, ta igarlerik aundiena Donibane bataiaria izan zan. Igarle aundi onek, Israeldarren biotzak atondu zitun, Kristo bear bezela artu zezaten.»

        Irugarren diakonoak Luka deunaren zati au irakurri zun:

        «Seigarren illabean Jainkoak Gabirel aingerua Nazaret deritzan Galilai'ko irira bidali zun neskatx batengana. Neskatxa, Jose zeritzan Dabid'en belauneko gizon baten emaztegaya zan, ta neskatxaren izena, Mari. Onengana orduko, ba, aingeruak esan zion: «Agur, eskertsu; Jauna zurekin; onetsia zu emakumeetan...».

        Itxi gero liburua, besteak bezela, estali zapitxo eder batean, ta ondoko urrezko kutxan gorde zun.

        Gotzaya irugarrenez ere altxa, ta entzundako itzen guna onela azaldu zun:

        «Kristo'k Abrahan eta lsaak eta Jakob eta... izan zitun beren aitagoi. Isai, Jeremi, Ezekiel, Daniel, Donibane... bere igarle. Eta ama...? Mari, iñun ere dan izakirik ederrena.

        Bere diñako ama zedin, jatorrizko pekaturik gabe sortu zun Jaunak, eta goi-esker eta emari guziaz bete.

        Done ta aingeru guziak batean artuta luketen aundi, eder, garbi, ontasun ta gurena baño geyago zitun gure Andre Mari'k, sortu zan une berean ere.»

        Laugarren diakonoak Donibanen zati au irakurri zun:

                        «Asieran ltza ba-zan,

                        ta Itza Jainkoagan zan,

                        ta ltza Jainkoa zan.

                        Asieran Bera Jainkoagan zan.

                        Dana Berak egiña da,

                        ta Bera gabe ez da egin

                        egindako ezer ere.

                        Beragan bizitza zan,

                        ta bizitza gizargia zan;

                        ta argia illuntan ageri da,

                        ta illunak etzun artu».

        ltxi gero liburua, beste guziak bezela, estali zapitxo eder batean, ta ondoko urreko kutxan gorde zun.

        Gotzaya laugarrenez ere altxa, ta entzundako itzen guna onela azaldu zun:

        «Aita Jainkoaren barrenean eta Beraren bete, Semea Jainkoa ere da betidanik. Noizkoa noiz dan baño lenagotik. Eta Kristo deritzan Itza edo Semeak Aitaren altzoa utzi gabe, Andre Mari'ren sabelean giza-aragi egiazkoa artu zun eta gizona egin zan.

        Gizona bere jatorrizko bide zuzenetik okertu egin zan. Eta bere, gizonaren damuz eta alegiñaz, ezin barkatuzkoak bait ziran gure pekatuak, ayen zorra ateratzeko egin zan gizon Kristo gure Jauna.

        Illunak,... bereak... etzuten artu, ordea...! Aitzitik ere, esan eta egindako arrigarri guzi ayek maitez ordaindu bearrean, eriotzera ondatu zuten. Nolako eriotzera, gañera...! Masallekoak..., zigorkadak..., arantzak... eta era guzietako irain eta oñazeak jasan-erazi ondoren, gurutze gogor batean iltzez josi zizuten.

        Ona emen, enetxoak, zenbat oñaze, min eta naigabe kosta dizkion Jaungoiko maiteari zuen batayoak. Ona emen, enetxoak, Kristo maitearen itzak, maitezko itzak, ezin neurtuzko itzak.»

        0! Ok danak entzutean Izartxo'k biotzean sumatu zitun ziztak! Zenbat eta nolako gauz ederrak esan eta egin ez ote zitun, izan ere, Jaunak. Danak bertan ikasi nai lituzke neskatxak. Ezin, bañan, danak batean, eta ederrenak eta garrantzi aundienekoak sortan bildu, ta orain azaldu bear dizkiote, buruz ikasi ta biotzean ondo gorde ditzan.

        Ba-darama gotzayarengana eliz-mutil batek; ta aren oñetan belauniko dula, gotzayak mutillari:

        —Zer izkuntzez aitortzen du Jainkoa, euskeraz ala lateraz?

        —Euskeraz.

        —Azaldu iozu, ba, siñestea euskeraz.

        Eta asten da mutilla: Siñesten dut Jainkoa... Eta neska, aren itzak berritzen, dijoa ezti ta eskurakoi.

        Eta ba-dator Jainko aundi ta on oneri itz egiteko ordua. Ene...! Eta nola Jainkoari mintzo? Zer esan? Eta nolako maite ta begirunez esan?

        Errax! Kristo'k berak esan bait-zigun zer eta nola mintzo gure Aita Jainkoari... aita bait-dugu Jainkoa, ta aitarik arduratsu ta maitekorrena.

        Eta gotzaya bera dijoakio aurretik Jaunaren otoitz xamurra ematen:

        —Aita gurea

        —Aita gurea...

        —Zeruetan zaudena

        —Zeruetan zaudena...

* * *

        Ta, iritxi gera, onenbestez, batayo aurreko azken azterketa ta siñuetara. Exeri da gotzaya, aldare aurreko bere alki nagusian, ta banan-banan deitzen ditu kristaugayak.

        Ba-dator Izartxo ere, ta gotzayak ederki jantzi ta mintzo oznenez:

        —Izartxo, egiten diozu uko Satan'i?

        —Bai, egiten diot.

        —Eta aren egin guzieri?

        —Bai, egiten diet.

        —Eta aren aundikeri guzieri?

        —Bai, egiten diet.

        Eta gero, azkeneko siñu au azaldu nairik, jarraitu zun gotzayak:

        «Bai al dakizute zer egin duzuten? Ankutsik eta soingañekorik gabe etorri zerate, austerre egunean bezela, ez bait zenioten, oraindik, Satan'i ukorik egin.

        «Orain bai, orain jarei zerate. Sarkaldera begira, ta eskua arantza luzaturik, uko egin diozute Satan'i. Sarkaldea emengo illunen esku-aldea dan bezela, Satan animako illunen aita bait da, aita beltz, itsusi, zikiña.

        Bildurgarri ta indar aundiko aingeru likitsa zan. Orain, bañan, Kristo gure Jaunak azpiratu ta ondatu dizute betiko. Ez duzute, onezkero, aren bildurrik izan bear.»

        ltz ok entzutean, Basurdi etorri zitzayon Izartxo'ri burura. Ez al zun gotzayak aren izenik aldatu izango, Satan deitu zunean? Baldin izenak berdiñak ez ba zituzten ere, berdiñak zituzten izakiak, bai. Beltz, okerra ta bildugarria zan Basurdi; Erko'k azpiratu ta ondatu zun, bañan, Kristo'k Satan bezela. Eta biei uko egin zien lzartxo'k, Satan eta Basurdi'ri, biek ere ezetsi, bien bildurra ere ken.

        «Satan'en egiteak, jarraitu zun gotzayak, eta dantzak dira, abesti lizunak, burrukak, eriotzak, gezurrak... Oeri ere uko egin diezute, ez duzute alakorik geyago egin bear».

        Etzun Izartxo'k oetako ezer ere egin. Dantza... bai... Orratx! ori egin izan zun ba..., eta aski maiz, alai eta lirain egin ere. Dantza oyek etziran pekatu izango, bañan. Alako dantza garbi ta txukunak pekatu...? Beste dantza batzu aitatuko zitun gotzayak itz oyetan. Iñoiz geyago dantza eder eta alai arek egin gabe gelditu bearko al zun, ba, berak... Erko'ri galdetuko zion, mutil onari agertuko bai bere barruko kezka ura!

        «Satan'en aundikeriak, gotzayak berriz, aren asmo putz eta gezurrezko indarretan siñistea da: sendagai, kutun, sorgin, lami, ireltxu, azti, ta ayen antzeko erokerietan biotza jartzea».

        Au bai, au neretzat da, esan zun Izartxo'k berekiko, gorri-gorri eginda. Utzi nitun, baña, Erko ezagutu nunetik. Eta uko egiten diet, orain ere berriz; ziñetan uko, iya orainarte iltzear kikildurik eduki nauten, txaldankeri oyeri.

        «Orain, bada, Gotzayak bukatzerako, orain, bada, Satan'i uko egin diozuten ezkero, jantzi zuen soingañekoak, jarri zuen oñetakoak, eta zutik eta alai begira Sortaldera, eguzki aldera. Ta ara eskua luzaturik, argi ta argi guzien aita dan Kristo'ri eskeñi izkiozute zuen buruoik, eskeñi bai, bein da betiko».

        Eta gotzayaren esanera jantzi ta zutitu ondoren, esan zun Izartxo'k:

        «Gorputz eta anima, naizen guzi au, Zuri opa dizut, Jauna; eta Aitaren, Semearen eta Gogo Gudenaren izenean batayoa artzeko zin egiten dut, zin sendoa egin ere.»