XXVII
KRISTAUGAI

        Goiz guzian lanean jardun ondoren, eguardian etxeratu, ondo garbitu ta, elizara abiatu ziran soñeko ederrenez, gure bi gazteak.

        Austerre eguna zan. Eta arratsalde artan asten zan Batayorako berrogei eguneko «Katekumenatum» edo gertaera ura. Erko'k izan nai zun Izartxo'ren aitautxi; Elizaren legeak galerazten zion, bañan. Andrazkoak amautxiakin aurkeztu bear zuten, eta aitautxiakin, berriz, gizonezkoak.

        Lizardi'koak sartu ziran etxeko andre Urdiñe izango zan lzartxo'ren amautxi. Ta Urdiñe onen seme gaztetxuak ere batayoa artzekoa zala ta, Erko egin zuten aren aitautxi. Etzun Erko'k, orrela, Izartxo'ren itzalik galdu al izango.

        Kale guzietatik barra-barra zetozen gizakiekin batu ziran gureak, eta ayekin batean elizan sartu.

        Andik gutxira, eliz atzeko gelatxo batetik, eliz gizonak, lerro-lerro, eliz-aurreko aldarera abiatu ziran polliki ta aundikiro, ondoko abeslariak kanta ta kanta ari ziran bitartean. Lurrun-ontzizko mutilla zetorren aurrean, ontzia batera ta bestera txairo erabillirik. Gurutzedun «subdiakono» bat zun atzetik, bi kandeladunen erdian; eta «diakonoak» gero; eta apaizak...; eta gotzaya, azkenik, bi apaizez inguraturik, eta iñungoen apain, eta urrezko txano eder bat buruan.

        Aldare aurreko alki eder batean exeri, ta Kristaugai guziak deitzen ditu gotzayak. Ba-datoz ok lerro-lerro, andrazko bakoitza bere amautxiakin, eta gizonezko bakoitza bere aitautxiakin, danak ankutsik eta soingañekorik gabe.

        Ba-datorkio Izartxo'ri bere txanda. Ta gotzayaren aurrean gelditzen da ixil da umil, bi eskuak bular gañean.

        Ta asten da gotzaya, Izartxo eskutik daraman, Urdiñe andre argiakin:

        —Ta onen izena?

        —Lizardi'ko Izartxo.

        —0! zeñen izen polita! Eta nungoa da bera?

        —Goiko mendi oyen beste aldekoa.

        —Goiko mendi oyetakoa e? Ta andik onaraño etorri al da batayoa artzeko?

        —Bai, jauna, bai, artarako bakarrik etorria zaizu.

        —Nola iritxi zayo, ba araño Kristo'ren berri?

        —Erko bere gayak erakutsi dio. Erroman egondako guda-mutilla bait du au...

        —Baita... baita... Ta nolako neska da?

        —Ezin obea.

        —Zuk ezagutzen al duzu?

        —Nere etxean egiten du jan da lo. Ta ixilla, otzana, esanekoa, bakuna, zintzoa ta zuzena da oso.

        —Zer diote berataz gurasoak eta Erko'k?

        —Nik esan dizkizudan gauz berak, jauna.

        —Ondo da. Nola esan duzu onen izena?

        —Lizardi'ko Izartxo.

        Ta liburu aundi bat eskuan arturik, urrezko luma eder batekin lzartxo'ren izena bertan ezartzen du.

        Eta lerroko guziakin bukatu zunean:

        «Bejonzaizuela, kristaugai maiteok —asi zan gotzaya ozenki—. Deabruaren menpean bizi izan zerate, orain arte. Orregatik etorri zerate jopu bezela, ankutsik eta soingañekorik gabe.

        «Orain bañan, elizaren liburu ederrean idatzita daude zuen izenak. Ta baita zeruan ere, liburu onen bitartez. Ango errikoak zerate, enetxoak, ez emengoak. Atzerritar bizi zerate lur ontako erbeste ontan. Utzi, bada, emengo gauz guziak; eta jarri itzatzue zuen biotzak goyan, jarri bai zeruko edertasun guzietan.»

        Andik aurrera egunero joaten zan Izartxo elizara; eta mesa aurreko otoitz-erakutsialdietan, bere anima jazten eta edertzen zijoan.

        Araolari zeritzan eliz-gizonak, bi eskuak buru gañean, arao berexiak jalkitzen zizkion, aurrenik, anima artan deabruak oraindik izan al zezazken indar, eragin eta aal guziak, bereala galdu zitzan.

        Itun zarreko zatitxoak irakurtzen zizkioten, gero, erakutsiaren bidez, eta gotzayak bere guna berexia azaltzen itzalditxo xamur batean.

        Otoitz batzuk belauniko azkenekoz egin, eta «diakonoak»: Signate illos oju egiten zunean, gurutze santua egiten zion Urdiñe"k Izartxo'ri bere bekoki gardenean. Eta ura bein da berriz egiñaz, Arkalen bezela, Lizardin bezela, irtetzen zan Izartxo elizatik, «diakonoak»: «Catechumeni recedant» esan orduko.

        Eskeintzerakoan gero, Urdiñe'k bere ta Izartxo' ren oparigayak eskeintzen zizkion gotzayari. Berebat ere egiten zun Erko'k bere besoetakoaren izenean. Ta ala, ogi ta ardo ayetan adierazitako kristau zintzo ayek Jaunari, egunero, bere buruak eskeintzen zizkioten.

        Eta Mesa santua aurrera zijoala, Izartxo'ren izena beste kristaugayen batean, Sagarakoan ozenki ta danen aurrean irakurtzen zan, Jaunari argatik danak otoitz beroak egiñaz.

        Bigarren asteazkenean, bigarren azterketa izan zun lzartxo'k, bere bizikera ta ikaskizunen azterketa.

        Eta azterketa ontan ere, egoki baño egokiago egon zan lzartxo. Ta aren buru gañean eskuak jarri, ta bekokian gurutzea egin ondoren, gatz bedeinkatua eman zion txastatzeko apaizak.

        Gatza...? Arritzekoa zan ura ere, aatik! Usoa, bere amonak ere gatza botatzen bait-zun sutara sorgiñak uxatzeko...! Ez, ez. Etzan ura alakoa, ez. Zuurtziaren gatza zan au. Ala zion, beintzat, apaizaren otoitzak:

        «Gure Jaungoiko maitea!: Zure mirabe Izartxo oneri errukiz begiratzeko umilki eskatzen dizugu. Eta lenbiziko janari gatza arta baitu, ez bego luzaro zure janari jainkozkoaz ase gabe. Gogoz bero izan dedilla beti, uste onez alai ta zure izenen menpeko. Eraman ezazu, Jauna, bizitza berriaren iturrira, zure siñistedunekin Zuk agindutako betiko zoriona iritxi dezan».

        Eta apaizak ixilki esandakoak, gotzayak ozenki borobilduaz:

        «Entzun biotz onez, Jauna, gure eskariak, eta gure ezbear guzietan zabal iguzu zure esku indartsua».

        Eta gatza yaztatzeko eman ondoren, olio sainduz igurtzitzen dute neska.

        Iru gauz onuragarri ekarri oi dio gorputzari olioak: eta gaitzak kendu, eta indarrak geitu, eta osasuna sortu.

        Iru gauz oyek adierazi nai dizkitzu, bada, eliz-siñu onek. Eta oiko olioak gorputza lez, olio saindu onek, ere anima sendatzen, indartzen eta gaizkatzen dizu.

        Sendatu? Etzizun Izartxo'k, bere animan, gaitz asko topau: sorgiñetan siñistea, ta ayenganako bildurra, orratx dana! Eta aspaldi, kendu zizkion Erko'k oyek ere.

        Indartu? Bakuna ere zan berez Izartxo, ta agudo, Erko'k agertu bezin laster, siñistu zizun berak Kristo'gan, eta Aren egi ta agindu guzietan. Siñistu... ta maitatu. Eta nola maitatu ez Kristo, maitatu ere, alako biotz zabala agertu zigun ezkero? Eta Kristo'k merezi dun siñiste ta maiteak ez bait-dizkitzute iñungo neurririk, emen bai, emen erruz irabazi zizun neskats xamurrak.

        Gaizkatu? Etsai ta deabru guziak garaitu izan zitun ordurarte, deabru guziak berekin zizkizun Basurdi ura garaitu, batez ere.

        Amor emana izango al zun, bañan, artzai dollorrak? Egia zan bai, bere burua garbitzeko Batzarrera deitu zutela. Deabru arek, bañan, bere mendietara iges egin zizun, bere artalde osoa Olearso'n utzita.

        Eta bere burua jarei ikusteagatik bakarrik, iges egin ote zun, ba? Ez al zan an, Mendaur'en alegia, beste zerbait okerragorik asmatzen ibilliko?

        Bai, Basurdi setatsu arek asmatu litzazken burruka guzietik iges egiteko, zeruko laguntz aundia bear zun. Eta ala, iñungo jayera ta biotz kartsuz egin zizun lzartxo'k olioz igurtzitzeko siñu berexi ura.