MAKABEOEN LENBIZIKO LIBURUA

LENBIZIKO KAPITULUA

        1. Gertatu zan Alejandro, Filipo Mazedoniako erregearen semea, eta Grezian lenengo erreñatu zuena, Zetimgo lurretik irten, eta gero; eta Dario, Persaen eta Medoen erregea garaitu zuen ondoan;

        2. Irabaztea asko guda; eta toki guzietan erri murrutuen jabe egin zan, eta lurreko erregeak il zituen,

        3. Eta irago zan munduaren atzeneko mugetaraño, eta asko erreñutan arrapatutako gauzakin aberastu zan, eta mututurik gelditu zan lurra bere aurrean.

        4. Eta bildu zuen martizti andi, gogo eta indar txit sendoko bat, eta bere biotza urgullutu, eta arrotu zan;

        5. Eta probinzien, erreñuen, eta beren erregeen jabe egin zan, zeñak bere kotiztari egin zitzaiozkan.

        6. Oien guzioen ondoan oean etzin zan, eta ezagutu zuen iltzera zijoala.

        7. Eta ots egin zien bere errege uriko gizaseme odol garbiko, berarekin gaztetxotatik azi ziradenai; eta il baño lenago bere erreñua beren artean partitu zuen.

        8. Alejandroren erregetzak amabi urtean iraun zuen, eta il zan.

        9. Bereala, bere andizkiak erregetzetan jarri ziran, bakoitza berari zegokion erreñuan,

        10. Eta bera il, eta bereala, koroatu ziraden guztiak; eta beren ondoren beren semeak urte askotan, eta gaitzak ugaritu ziran lurraren gañean.

        11. Eta oien artetik irten zan arako sustrai gaiztoa Antioko Epifanes, Antioko erregearen semea, zeñ egon ezkero katibu fianzan Erroman, asi zan erreñatzen Grieguen agintaritzaren eun eta ogeita amazazpigarren urtean.

        12. Denbora artan agertu ziran Israeltar gaizto batzuek, eta onela itz egin zien beste askori, esaten ziela: Goazen, eta inguruetako erreñuakin elkartasuna egin dezagun, zeren berakgandik alde egin genduen denboratik, zorigaitz asko izan ditugu.

        13. Eta izketa au ona iritzi zitzaien.

        14. Eta erriko batzuek izendatu ziraden, eta joan ziraden egotera erregearekin, zeñak jentillen oituraen araura biziteko eskubidea eman zien.

        15. Eta egin zuten Jerusalenen erakustoki bat erreñuen legeen araura.

        16. Eta kendu zuten zirkunzisioko usadioa, eta utzi zuten elkartasun Santa, eta bildu ziran erreñuakin, eta gaiztakeriari mendekoak bezela saldu zitzaiozkan.

        17. Eta jarririk Antioko Siriako bere erreñuan, artu zituen asmazioak Ejiptoko errege ere bera egiteko, onela erreñu bietako erregetza iduki zezan.

        18. Ala bada, sartu zan Ejipton ejerzitu andi batekin, gerrako gurdiakin, eta elefanteakin, eta zaldidiarekin, eta ontzidi andi batekin.

        19. Eta ari zala gerran Ptolomeo, Ejiptoko erregearekin, beldur izan zan au Antiokori aurkeztzen, eta iges egin zuen, eta asko illak eta zaurituak izan ziraden.

        20. Orduan Antiokok atxitu zituen Ejiptoko erri murrutuak, eta inguru artan zegoan guztia arrapatu zuen.

        21. Eta Ejipto arrasatuta gero, itzuli zan Antioko eun eta berrogeita irugarren urtean, eta Israelen kontra zuzendu zan.

        22. Eta allegatu zanean Jerusalenera ejerzitu andi batekin,

        23. Sartu zan urgulleriaz betea santuarioan, eta artu zituen urrezko aldarea, eta kandeleroa bere lanpara guztiakin, eta edanontzi guziak, eta proposizioko ogien maia, eta palanganak, eta kopak, eta urrezko inzensuontzia, eta beloa, eta koroeak, eta Tenploko aurkean zeuden urrezko apaingarriak, eta guztia zatitu zuen.

        24. Berebat artu zituen zillarra eta urrea, eta edanontzi baliotsuak, eta ezkutatuak arkitu zituen tesoroak, eta arrapaturik guztia, bere errira itzuli zan;

        25. Eta egin zuen gizonen ilkintza andi bat, eta urgulleria andiarekin itz egin zuen.

        26. Eta Israelko eta inguru guzi artako negarrak andiak izan ziraden.

        27. Prinzipeak eta zarrak suspirioka ari ziran; donzellak eta mutillak asnasa gabe gelditzen diraden, eta emakumeen edertasunak iges egin zuen.

        28. Senar guztiak negarrez zeuden, eta emazteak eztoien gañean eserita malko jarioan zeuden.

        29. Eta lurra dardaraz jarri zan, bertan bizi ziradenakin urrikalduta bezela; eta Jakoben etxe guztia lotsariz estalia gelditu zan.

        30. Bi urte kunplitu ziradenean, bialdu zuen erregeak Judako errietatik kotiz biltzallen agintaria, eta etorri zan Jerusalenera jendetza andi bat lagun zuela.

        31. Eta marroz itz paketsuak esan ziezten; eta sinistu zioten.

        32. Eta batbatean aurtiki zan Jerusalengo jendetzaren gañera, eta egin zuen beretan ilkintza andi bat, Israelko erriko jende txit askori bizia kentzen ziola.

        33. Eta errian zegoan guztia arrapatu zuen, eta su eman zion erriari, eta bertako etxeak, eta inguruan zeuzkan murruak beera aurtiki zituen.

        34. Eta katibu eraman zituzten emakumeak, eta beren semeak, eta beren abereak arrapatu zituzten.

        35. Eta sendotu zuten Jerusalenen, Dabiden erria izena zuen aldamena, murru andi eta sendo batekin, eta dorre sendoakin; eta gaztelu bat berarekin egin zuten;

        36. Eta ipiñi zuten bertan jende gaizto bat, gizon biurriak, zeñak an gogor egin zuten, eta sartu zituzten an armak, eta janariak, baitaere Jerusalenen arrapatu zituzten gauzak,

        37. Zeuzkatela an gordallan bezela, eta onela etorri ziran berak izatera lazo zorigaiztoko bat bezelakoak,

        38. Zeudela azeloan bezela, toki santura zijoazenen kontra, eta Israelko etsairik andienen batzuek bezelakoak ziradela.

        39. Zeren isuri zuten odol obengabea Santuarioaren inguruan, eta toki santua kutsutu zuten.

        40. Berakgatik Jerusalenen bizi ziradenak iges egin zuten, gelditzen zala erri au arrotzen bizileku eginik, eta bertan jaioak ziradenentzat, arrotza bezelakoa, zeñak utzi zuten.

        41. Beren santuarioa arrasatua gelditu zan eremu bat bezela; beren jaiegunak negarrezko egun biurturik, beren larunbatak lotsarian, eta beren onrak utsera itzuliak.

        42. Berak iduki zuen gloriaren araukoa izan zan bere lotsaria; eta bere anditasuna negarrean biurtu zan.

        43. Onetan, Antioko erregeak, eskribitu zituen kartaz aginteak, eta zabaldu zituen bere erreñu guzitik, bere erri guztiak bat bakarra egin zezatela, utzitzen zituela bakoitzak berak zeuzkan legeak.

        44. Eta jende guztiak oben egin zuten Antioko erregearen itz oietara,

        45. Eta Israelko erriko asko jarri ziran menpetasun onetan, eta sakrifizioak egin ziozkaten idoloai, eta larunbata kutsutu zuten.

        46. Alaxe da. Erregeak bialdu zituen bere mandatariak Jerusalenera, eta Judako erri guzietatik, aginteak eskribuz ipiñita; guztiak jentillen erreñuetako legeak gorde zitzaten,

        47. Eta galerazi zezaten eskeñtzea Jaungoikoaren Tenploan holokaustoak, sakrifizioak, eta oblazioak bekatuakgatik,

        48. Eta galerazi zezaten zaitzea larunbata, eta jai andiak.

        49. Gañera agindu zuen, kutsutu zitezela toki santuak, eta Israelko erri santua.

        50. Agindu zuen egin zitezela aldareak, eta tenploak, eta idoloak, eta eskeñi zitezela urdeen, eta beste abere zikin batzuen aragiak.

        51. Utzi zitzatela zirkunzidatu gabe beren semeak, eta zikindu zitzatela beren animak janari kutsutu mota guziarekin, eta gauza nazkagarriakin, Jaungoikoaren legearekin aztu zitezen, eta ausi zitzaten bere agindu guziak.

        52. Eta agindu zuen Antioko erregearen aginteak obeditzen etzituzten guztiak, illak izan zitezela.

        53. Onela eskribatu zion Antiokok erreñu guziari, eta izendatu zituen gizon batzuek, au guziau erriari egin erazitzeko,

        54. Zeñak agindu zien Judako erriai, idoloai sakrifizioak egin zitzaieztela.

        55. Eta erriko asko bildu ziran, Jaunaren legea utzi zutenakin, eta errian kalte andiak egin zituzten.

        56. Eta Israelko erria ipiñi zuten, toki urrutietara iges egiteko, eta toki txit ezkutuetan egoteko premian.

        57. Kaslen illaren amabosgarren egunean, eun eta berrogeita bosgarren urtean, ipiñi zuen Antioko erregeak Jaungoikoaren aldarearen gañean, ondameneko idoloa, eta aldamen guztietatik egiten zaiozkaten aldareak idoloai Judako erri guzietan.

        58. Eta erretzen zituzten inzensuak eta eskeñtzen zituzten sakrifizioak, etxeetako ateen aurretarañokoak eta plazaetan.

        59. Eta zatitutzen zituztela Jaungoikoaren legeko liburuak, sutara aurtikitzen zituzten.

        60. Eta gizon guztia, zeñagan arkitzen zituzten Jaunaren testamentuko liburuak, eta Jaunaren legea zaitzen zuten guztiak, bereala iltzen zituzten, erregearen aginduaren araura.

        61. Onelako gogortasunarekin tratatzen zuten il bakoitzean Israelko jende, errietan bizi zana.

        62. Zeren illaren ogeita bosgarrenean eskeñtzen zituzten berak, doañak aldarearen gañean, zeñ zegoan eginda Jaungoikoaren aldarearen aurkez.

        63. Eta beren semeak zirkunzidatzen zituzten andreak, zaituak oi ziraden, Antioko erregearen agintearen araura,

        64. Eta aurrak urkatzen zituzten, eta utzitzen zituzten lepotik esekita, arkitzen zituzten etxe guztietan, eta zirkunzidatu zituztenak zatitutzen zituzten.

        65. Oien erdian Israelko erriko askok erabaki zuten beren biotzean, janari zikinik ez jatea; eta autu zuten lenago iltzea, janari zikiñakin kutsutzea baño.

        66. Eta Jaungoikoaren lege santa ausi nai izan etzutenak, zatituak izan ziraden.

        67. Jaunaren aserrea Israelko erriaren kontra, txit andia izan zan.

BIGARREN KAPITULUA

        1. Egun aietan jaiki zan Matatias, Juanen, Simeonen semearen semea, Joariben familiako apaiza, eta iges eginik Jerusalendik, Modingo mendira alde egin zuen.

        2. Zeuzkan Matatiasek bost seme: Juan, izengoitiz Gaddis deitua;

        3. Eta Simon, Thasi izengoitiz;

        4. Eta Judas, zeñi Makabeoa deitzen zitzaion.

        5. Eta Eleazaro, izengoitiz Abaron, eta Jonatas, Apfusen ezizenarekin ezagutua.

        6. Eta ikusirik oiek, Judan eta Jerusalenen egiten ziran ondamenak,

        7. Matatiasek deadarrez esan zuen: Ai nere doakabea! Zergatik etorri naiz ni mundura, ikusteko nere erriaren galmena, eta erri santuaren ondamena, eta bere alde ezerere egin gabe egotea, bere etsaien eskuetan jarria dan denboran?

        8. Gauza santak arrotzen eskuetan arkitzen dira, eta bere tenploa, bere izen ona galduta dagoan gizon bat bezelakoa da.

        9. Bere ontzi baliotsuak arrapatuak, eta kanpora eramanak izan dirade, bere gizaseme zarrak plazaetan zatituak, eta bere mutil gazteak etsaien ezpataren puntaz illak.

        10. Zeñ erreñu dago, erreñu doakabe onen gauzetan zerbait partalea izan ez danik, edo beroni arrapatutako gauzaren batzuek artu ez dituenik?

        11. Bere argitasun guztia arras kendua izan zaio, eta len bere aukeran zegoana, orain dago besteren mendean.

        12. Atzenean, zenbat ziran genduzkan gauza santuak, argitsuak eta gloriaz beteak, anbat izan da erreñuak arrasatua eta kutsutua.

        13. Zertarako bada nai degu onezkero bizia?

        14. Eta urratu zituzten beren soñekoak Matatiasek, eta bere semeak, eta zilizioz estali ziran, eta txit negar andiak egin zituzten.

        15. Denbora onetan allegatu ziran ara Antioko erregeak bialtzen zituen mandatariak, Modingo errian ezkutatu ziradenai eskeñi erazitzeko sakrifizioak, eta erre erazitzeko inzensua, eta Jaungoikuaren legea utzi erazitzeko.

        16. Alaxe da. Israelko erriko askok oben egin zuten onetara; baña Matatias eta bere semeak irmoki iraun zuten.

        17. Eta asirik izketan Antiokoren mandatariak, Matatiasi esan zioten: Zu zera erri onetako prinzipea, andiena, eta argitsuena; eta zure seme eta anaien koroa orrekin, gloriaz betea.

        18. Atoz bada zu aurrena, eta egin ezazu erregeak agintzen duena, jende guztiak, eta Judako gizonak, eta Jerusalenen gelditu diradenak egin duten bezela; eta onenbesterekin zu, eta zure semeak izango zerate erregearen adiskideen artekoak, zeñak urrez eta zillarrez, eta doai andiz beteko zaituzten.

        19. Matatiasek erantzun zuen, eta boz goratuan esan zuen: Jende guztiak Antioko erregeari obeditzen badiote ere; eta guztiak beren gurasoen legea gordetzeari utzitzen badiote ere, eta erregearen aginteetara oben egiten badute ere;

        20. Nik, eta nere semeak, eta nere anaiak gure gurasoen lege santari beti obedituko diogu.

        21. Jaungoikoak grazia au emango al digu! Ez da guretzat mesedegarria, Jaungoikoaren legea, eta aginteak utzitzea.

        22. Ez, beñere ez diegu aditzerik emango Antioko erregearen itzai, eta ez diegu ere eskeñiko sakrifiorik idoloai, ausitzen ditugula gure legeko aginteak beste bide bati jarraitzeagatik.

        23. Eta bukatu zitueneko itz oiek, ona emen non guztien begien aurrean jarri zan judu bat, idoloai sakrifizioa eskeñtzen, Modingo errian, erregearen aginduz, egin zan aldarearen gañean.

        24. Ikusi zuen Matatiasek, eta txit damu andia eman zion, erraiak mugitu zitzaiozkan; eta erazekirik bere zeloa legearen espirituaren araura, bere gañera aurtiki zan, eta aldarearen beraren gañean zatitu zuen.

        25. Baitaere Antioko erregeak bialdu zuen gizon, sakrifikatzera jendea bortxatzen zuena, il zuen, eta desegin zuen aldarea,

        26. Erakusten zuela onela, bere zeloa legeagatik, Fineesek Zamri Salomiren semearekin egin zuen bezela.

        27. Eta au eginik, joan zan Matatias deadarrez erritik boz goratuakin, esaten zuela: Legeagatik zeloa daukan, eta Jaunaren elkartasunean sendo iraun nai duen guztiak, jarraitu bizat.

        28. Eta bereala iges egin zuen bereakin mendietara, eta errian zeukaten guztia utzi zuten.

        29. Orduan legea eta justizia maitatzen zituzten asko, Eremura joan ziraden.

        30. Eta an egon ziraden beren semeakin, beren emazte eta abereakin: zeren zorigaitzez ondatuak ikusten ziraden.

        31. Eta adirazi zioten erregearen agintariai, eta Jerusalen, Dabiden errian zegoan martiztiari, nola erregearen agindua kunplitu etzuten gizon batzuek, alde egin zuten eremuko toki ezkutu batzuetara, eta beste askok ere jarraitu ziotela.

        32. Eta bereala joan ziraden beren kontra, eta prestatu ziran berai erasotzeko larunbateko egunean.

        33. Baña lenago esan zien: Oraindikan ere ezetzean zaudete? Atera zaitezte kanpora, eta egin ezazute Antioko erregeak agintzen duena, eta bizirik geldituko zerate.

        34. Iñolako moduz ere ez gera irtengo, erantzun zuten, eta ez diogu ere erregeari obedituko, eta ez degu ere larunbata ausiko.

        35. Orduan erregearen gudariak beren gañera aurtiki ziran.

        36. Aiek berriz etzien erantzun, eta etzien arri bat ere aurtiki, eta kobetako sarrerak ere etzituzten itxi,

        37. Baizik esan zuten: illak izan gaitezen guztiok gure obengatasunean, eta zeruak eta lurrak aitortuko dute, gaizkiro bizia kentzen diguzutela.

        38. Alaxe da. Etsaiak larunbatean eraso zien; eta illak izan ziraden, ala berak, nola beren emazteak, semeak, eta abereak, milla laguneraño.

        39. Matatias eta bere adiskideak au jakin zutenean, progu andi bat berakgatik egin zuten,

        40. Eta elkarri esan zioten: Guk guziok egiten badegu gure anaiak egin dutena, eta gudan aritzen ez bagera erreñuen kontra, gure bizitzak, eta gure legeak zaitzeko, bereala guziok galduko gaituzte.

        41. Ala bada egun artan erabaki au artu zuten: Baldin badator iñor gure kontra gerran larunbateko egunean, gudatu gaitezen beren kontra, eta ez gaitezen guziok illak izan, gure anaiak kobetan illak izan diraden bezela.

        42. Orduan etorri zan berakin biltzera Asideoen batzarrea, zeñak ziraden Israelko gizonik sendoenetatikoak, eta guztiak legearen zelotsuak.

        43. Baitaere bildu ziraden berakin etsaien eraso, eta atsekabetatik iges egiten zuten guziak. Eta onela indarra artu zuten.

        44. Eta guziakin ejerzitu andi bat egin zuten, eta eraso zien gogorik bizienarekin legeak ausitzen zituztenai, eta gizaseme gaiztoai, berakin urrikalmendurikan batere etzeukatela, eta gelditu ziradenak, iges egin zuten erreñuen artera, biziarekin bederik gelditzeko.

        45. Eta Matatiasek gero bere adiskideakin jira egin zuen, eta desegin zituzten aldareak.

        46. Eta zirkunzidatu zituzten, Israelko lur guztian zirkunzidatu gabe arkitu zituzten aur guztiak, eta erruz lanean ari ziraden.

        47. Eta beren etsai urgullutsuai persegitu zien, eta beren lanbide guzietan galanki irten ziran.

        48. Eta arrapatu zuten legea jentillen eskuetatik, eta erregeen eskuetatik; eta etzioten utzi gaiztoari, zeukan eskubidearekin gaizki egiten.

        49. Bitartean alderatu ziran Matatias iltzeko egunak, zeñak biltzen zituela bere semeak, onela itz egin zien: Orain urgulleriak agintzen du, eta kastiguaren, eta ondamenaren, eta aserrearen, eta sumintasunaren denbora da.

        50. Argatik orain, o ene semeak, legearen zelotsuak izan zaitezte, eta zuen gurasoen testamentua zaitzeagatik zuen bizitzak eman itzatzute.

        51. Zuen asabak beren denboretan egin zituzten obrakin oroitu zaitezte, eta gloria andi bat, eta betiko izena irabaziko dezute.

        52. Abraham tentazioan ez al zan leiala arkitua izan, eta au justiziara itsatsia izan ez al zitzaion?

        53. Josek bere atsekabeko denboran, Jaungoikoaren aginteak gorde zituen, eta Ejiptoko Jauna izatera etorri zan.

        54. Finees gure aitak, Jaungoikoaren onraren zeloan erazekia egon zalako, apaiztza betiko baten eskeñtza artu zuen.

        55. Josue, itza kunplitu zuelako, Israelko gialaria egiña izan zan.

        56. Kalebek erriko batzarrean egin zuen aitorreragatik, herenzia eder bat artu zuen.

        57. Dabidek bere urrikaltasunagatik, Israelko erreñuko tronua betiko irabazi zuen.

        58. Elias, legeagatik zeukan zelo erazekiagatik, zeruan artua izan zan.

        59. Ananias, Azarias, eta Misael, beren fede biziagatik, suzko garretatik libratuak izan ziraden.

        60. Daniel bere zintzotasunagatik, leoien aotik gordea izan zan.

        61. Eta onela zoazte gizaldi batetik bestera iragoaz, Jaungoikoagan bere itxedopena ipintzen duenik battxo ere ez da utsean gelditzen.

        62. Eta gizon bekatariaren itzen beldur etzaiteztela izan; zeren bere gloria basatsa, eta arren bazka baizik ez dan.

        63. Gaur goratua da, eta biar ez da arkituko; zeren auts biurtutzen dan, zeñakin egiña izan zan; eta bere asmazio guztiak kea bezela desegiten dirade.

        64. Zuek bada, o ene semeak, iraun ezazute sendo, eta gogotik, eta erruz ari zaitezte lanean legearen alde, zeren bera gloriaz beteko zaituztena izango dan.

        65. Or daukazute Simon zuen anaia. Badakit nik zentzu andiko gizona dala. Aditu zaiozute berari beti, eta bera izango da zuen aita bezelakoa.

        66. Eta Judas Makabeo bere gazte denboratik indartsua eta ausarta izan da. Izan bedi bada bera, zuen ejerzituko agintaria, eta berak erria gerrara eraman dezala.

        67. Bildu itzatzute zuekin legea zaitzen duten guziak, eta zuen erria bere etsaietatik zaitu ezazute.

        68. Jentillai diña diradena eman zaiezute, eta legea zaitzean ajolatsuak izan zaitezte.

        69. Eta bedeikatu zituen, eta bere gurasoakin biltzera joan zan.

        70. Il zan Matatias eun eta berrogeita sei garren urtean, eta bere semeak obiratu zuten Modinen, beren gurasoen obian. Eta Israel guztiak beragatik negar andiak egin zituen.

IRUGARREN KAPITULUA

        1. Eta Judas, Makabeo izena zeukan, bere semea, bere lekuan jarri zan.

        2. Eta laguntzen zioten bere anaiak, eta bere aitarekin bildu ziran guztiak; eta Israel zaitzeagatik bozkarioz gudan ari ziraden.

        3. Eta Judasek bere erriko gloriari argitasun berria eman zion: jarri zuen gañetik loarika goiantea bezela; ipiñi zituen gerrian armak gudan aritzeko, eta etzauntz guztiak bere ezpatarekin zaitzen zituen.

        4. Bere egitetan leoe bat zirudian; eta zeukan, zerbait arrapatuta, orroaka dagoan leoe gaztetxo baten antza.

        5. Persegitu zituen gaiztoak, aldamen guzietatik billatzen zituela, eta bere erria nastutzen zutenak, suzko garretan erre zituen.

        6. Bere izenaren beldurrak bere etsaiai iges erazi zien. Gaizto guztiak izuz bere ziran. Bere besoko indarrarekin ekarri zion erriari ongi izatea.

        7. Eta lana ugari ematen zien asko erregeri, bere egiteak Jakoben bozkarioa ziraden, eta bere oroipena beti bedeikatua izango da.

        8. Eta ibilli zan Judako errietatik, beretatik gaiztoak arras kentzen zituela, eta Israelen gañetik azoteari alde erazi zion:

        9. Eta bere izenaren otspea munduaren ertzik urrutietaraño allegatu zan; eta galduak izateko zorian zeudenak, bere inguruan bildu zituen.

        10. Apoloniok, oiek jakin zituenean, bildu zituen erreñuak, eta ejerzitu andi eta sendo bat Samariatik atera zuen, Israelen kontra gudatzeko.

        11. Eta jakin zuen Judasek, eta bidera irten zitzaion, eta desegin zuen, eta bizia kendu zion; eta asko zaurituta erori ziran, eta gañerakoak iges egin zuten.

        12. Eta berak zeuzkaten gauzak arrapatu ziezten, eta Apolonioren ezpata artu zuen beretzat Judasek, eta guda guzietan bera erabilli oi zuen.

        13. Onetan Seron, Siriako ejerzituko agintari nagusiak aditu zuen, Judasek jende talde andi bat, eta leialak izan zitzaiozkan guztiak bildu zituela;

        14. Eta esan zuen: Ni noa izen eta gloria andi bat erreñu guztian irabaztera, garaitzen baditut Judas eta berari jarraitzen diotenak, zeñak erregearen aginteak mezpreziatzen dituzten.

        15. Onenbesterekin prestatu zan berai erasotzeko, eta berarekin gaizto talde andi bat bildu zan, Israelko semeai bengatzeko.

        16. Eta aurreratu ziraden Betoroneraño, eta Judas gudari gutxirekin bidera irten zitzaion.

        17. Eta oiek ikusi zutenean beren kontra zetorren ejerzitua, Judasi esan zioten: Nola gu gudatu gintezke ejerzitu ain andi eta sendo baten kontra; izanik, geran bezela, ain gutxi, eta gaurko barauagatik erkituak gaudela?

        18. Eta Judasek erantzun zien: Gauza erraza da, gutxik asko arrapatzea, zeren zeruko Jaungoikoak garaipena eman nai duenean, orobat da beretzat jende gutxi egon dedilla, edo jende asko egon dedilla,

        19. Zeren gerrako garaipena ez dagoan ejerzituaren anditasunean, baizik sendotasuna zerutik datorrena da.

        20. Berak datoz gure kontra jende lotsagalduko eta urgullutsu batekin, desegitera gu, eta gure emazteak, eta gure semeak, eta dauzkagun gauza guziaz gabetuak gu utzitzera.

        21. Gu berriz goaz gure biziakgatik, eta gure legeagatik gudatzera.

        22. Jaunak berak gure aurrean zatituko ditu, eta ala etzaitezte beldur izan.

        23. Itz egiteari utzi zioneko, aurtiki zan bat batean etsaien kontra, eta Seron bere ejerzitu guztiarekin desegin zuen.

        24. Eta jarraitu zion Betorongo jetxieratik beeko lauraño, eta beretatik zortzireun gizon erori ziraden illik, eta gañerakoak Filistintarren lurrera iges egin zuten.

        25. Oiekin Judas, eta bere anaiak inguruko erreñu guzien izua ziraden.

        26. Eta bere izenaren ospea erregearen belarrietaraño allegatu zan, eta aldamen guzietan Judasen gudaen gañean itz egiten zan.

        27. Antioko erregea, berri oiek jakin zituenean, txit aserretu zan, eta agindu zuen bere erreñuko gudari guztiak bildu zitezela, eta ejerzitu txit andi, eta sendo bat egiña jarri zedilla.

        28. Eta bere dirugordairua idiki zuen, eta urte beteko paga martiztiari emanik, agindu zien, guztirako prestatutak egon zitezela.

        29. Eta ikusi zuen bere gordairuak dirurikan gabe zeudela, eta kotiz gutxi ateratzen zuela Judeako alderri artatik, elean eta premian zeudelako beragatik, kendu nai izan zieztelako, anziñako denboretatik zeuzkaten foruak.

        30. Eta beldur izan zan ezin kastatu eta emango zuelako, len egiten zuen bezela; bere aurretiko errege guztiak baño ugaritasun andiagoarekin.

        31. Arkitzen zala bada larritasun txit andian, erabaki zuen Persiara iragotzea, alderri aietako kotizak artzera, eta dirua txit ugari biltzera.

        32. Eta Lisias gizon odolgarbiko, eta erregearen jatorrikoaren kontura utzi zituen bere arazo, eta lanak, Eufratestik Ejiptoko ibairaño.

        33. Eta bere seme Antiokoren aziera onagatik begiratu zezan, bera itzuli zedin arteraño.

        34. Ejerzituaren eta elefanteen erdia utzi zion; eta eman ziozkan aginteak, berak egitea nai zituen gauza guztien gañean: baita Judean eta Jerusalenen bizi ziradenen gañean ere,

        35. Agintzen ziola, bialdu zezala beren kontra ejerzitu bat, desegin eta ezereztutzeko Israelko eskubidea, eta Jerusalenen gelditzen ziraden kutsuak, eta erri artatik beren oroipenerañokoa kentzeko.

        36. Eta ipiñi zitzala alderri artan beste erreñu batzuetakoak, beren lur guztiak txotx eginda partitzen zieztela.

        37. Artu zuen bada erregeak ejerzituaren beste erdia, eta irtetzen zala Antiokiatik, bere erreñuko burua zan erritik, eun eta berrogeita zazpigarren urtean, eta Eufrates ibaia iragorik, goiko aldameneko probinzietatik ibilli zan.

        38. Onetan autu zituen Lisiasek Ptolomeo Doriminoren semea, Nikanor, eta Gorjias, zeñak ziran eskubide andikoak erregearen adiskideen artean;

        39. Eta bialdu zituen berakin berrogei milla gizon oñazko, eta zazpi milla zaldizko, irago zitezen Judako lurra arrasatzera, erregeak agindu zuen bezela.

        40. Joan ziraden bada aurrera, beren gudari guztiakin, eta etorri ziran Emmausko lauan etzauntzak ipintzera.

        41. Eta inguru aietako merkatariak aditu zutenean berria, nola allegatu ziraden, artu zuten berakin urre eta zillar asko; eta morroe askorekin etorri ziraden etzauntzetara, Israelko semeak mendekotzat erostera; eta Siriako eta beste erreñuetako martiztiak berakin bildu ziraden.

        42. Judasek ordea, eta bere anaiak, ikusirik ugarituaz zijoazela zorigaitzak, eta ejerzituak alderatuaz zijoazela beren mugetara, eta jakinik erregeak agindu zuela Israelko erria desegin eta arrasatzeko,

        43. Esan zioten elkarri: Alaitu dezagun gure erri, beldurrez azpiratua, eta gudan ari gaitezen gure erriaren, eta gure fede santaren alde.

        44. Bildu ziraden bada toki batean, gudarako prestatuak egoteko, eta orazio egiteko, eta urrikaltasuna eta grazia Jaunari eskatzeko.

        45. Garai onetan Jerusalenen iñor ere etzan bizi, alako moduan, non, eremu bat zirudian. Etziraden onezkero ikusten sartzen eta irtetzen bertan jaio ziradenak; santuarioa zapaldua zegoan; gazteluaren jabeak arrotzak ziraden, zeñatan jentillak bizi ziran: erbestetua zegoan Jakoben etxetik bozkario guztia, etzan bertan onezkero txirolik, ez zitararik aditzen.

        46. Eta bildu ziraden, eta joan ziraden Masfara, zeñ Jerusalenen aurkez dagoan, beste denbora batean Masfa, Israelentzat orazioko tokia izan zalako.

        47. Eta barau egin zuten egun artan, eta zilizioz jantzi ziran, eta buruaren gañera autsa aurtiki zuten, eta beren soñekoak urratu zituzten.

        48. Eta idiki zituzten legeko liburuak, zeñatan jentillak beren talluzko jainkoen irudiak billatzen zituzten.

        49. Eta ekarri zituzten apaizen apaingarriak, eta primiziak eta amarrenak, eta etorri erazi zien arako Nazareno, beren botoen egunak kunplitu zituztenai.

        50. Eta beren deadarrak zeruraño jasotzen zituztela, esan zuten: Jauna! zer egingo degu oiekin, edo nora eramango ditugu?

        51. Zure santuarioa zapaldua, eta kutsutua dago, eta zure apaizak negarrez eta umillatuak.

        52. Eta ona emen non erreñuak gure kontra elkartu diraden, gu desegiteko. Zuk badakizkizu gure kontra darabiltzaten asmazioak.

        53. Nola bada beren aurrean egon alko gera, baldin zuk, o Jauna, laguntzen ez badiguzu?

        54. Eta jo zituzten tronpetak ots andiarekin.

        55. Eta oien ondoan izendatu zituen Judasek ejerzituko agintariak, tribunoak, eunkakoak, berrogeita amarnakoak, eta amarnakoak.

        56. Eta etxeren bat egiten ari ziradenai, edo ezkonberriak ziradenai, edo mastiak ipintzen ari ziradenai, baita beldurtiai ere agindu zien bakoitza bere etxera itzuli zitezela, legeak esaten zuenaren araura.

        57. Eta andikan laster jaso zituzten etzauntzak, eta ipiñi zituzten Emmausen Egoeko aldamenean.

        58. Eta Judasek onela itz egin zien: Artu itzatzute armak, eta beldurrikan gabe zaudete, eta egon zaitezte prestatuak goizerako, gudan aritzeko erreñu jentil oien kontra, zeñak gure kontra elkartu diran gu desegiteko, eta gure errelijio santa arras kentzeko,

        59. Zeren obe degun gudan illak izatea, gure erreñua eta santuarioa desegiñak ikustea baño.

        60. Eta zeruak nai duena datorrela.

LAUGARREN KAPITULUA

        1. Eta Gorjiasek artu zituen berarekin bost milla gizon oñazko, eta milla zaldizko autu; eta irten ziran gauaz,

        2. Juduen etzauntzetara joan, eta batbatean, ta ustegabe zeudela, erasotzeko; eta Jerusalengo gazteluan zeuden erritarrak ziraden beren gialariak.

        3. Eta Judasek mugimendu onen berria iduki zuen, eta joan zan bere gudari indartsuenakin, Emmausen zegoan erregearen ejerzituaren talde nagusiari erasotzera,

        4. Eta arkitzen zan orduan barreiatua murruetatik kanpora.

        5. Eta allegaturik Gorjias gau artan Juduen etzauntzetara, etzuen iñor ere arkitu, eta zebillan mendietatik beren billan, esaten zuela: Jende oiek gure igesi dijoaz.

        6. Eta eguna etorri zanean, agertu zan Judas lauan, iru milla gizon bakarrik zeuzkala, zeñak ezpata eta ezkutu gabe arkitzen ziran.

        7. Eta ikusi zuten jentillen ejerzitua txit sendoa zala, eta loarikariz eta zaldiz ingurutua zegoala, eta jende guzia gerra zalea zala, eta gudan trebea.

        8. Orduan Judasek bereai onela itz egin zien: Etzaitezte ikaratu asko diradelako, eta berakin gudatzeko beldurrikan ez ezazute iduki.

        9. Oroitu zaitezte nola zaitu eta libratuak izan ziraden gure gurasoak itsaso gorrian, Faraonek ejerzitu andi batekin jarraitzen zienean.

        10. Eta deadar egin dezagun orain zerura, eta Jauna urrikalduko da gurekin, eta gure gurasoakin egindako elkartasunarekin oroituko da, eta ejerzitu guziori gure begien aurrean gaur desegingo du.

        11. Eta onenbesterekin jende guziak ezagutuko du, badala Israelen Salbatzalle eta gordetzalle bat.

        12. Orduan jende arrotzak beren begiak jaso zituzten, eta ikusi zuten nola zetozen Juduak beren kontra.

        13. Eta atera ziran murru artetik Juduai erasotzeko, eta Judasekin zeudenak tronpeta jo zuten.

        14. Eta ari ziran gudan, eta desegiñak izan ziraden jentillak, eta kanpo artatik iges egin zuten.

        15. Atzean gelditu ziraden guztiak berriz, ezpataren puntaz illak izan ziraden, eta garailariak jarraitu zien Jezeroneraño, eta Idumeako, eta Azotoko, eta Jamniako kanpoetaraño, eta illak izan ziraden beretatik iru milla gizoneraño.

        16. Itzuli zan gero Judas, jarraitzen zion ejerzituarekin.

        17. Eta esan zien bere soldaduai: Ez ezazute iduki gauzak arrapatzeko gurarik; zeren oraindikan etsaiak garaitu bearra badegu;

        18. Eta Gorjias bere ejerzituarekin or mendian gure aldean arkitzen da. Orain bada, zaudete sendo gure etsaien kontra, eta garaitu itzatzute, eta gero beldurrikan gabe artuko dituzute berai arrapatutako gauzak.

        19. Alaxe da. Oraindikan izketan zegoala Judas, agertu zan Gorjiasen gudarien zati bat, menditik azeloan zegoala.

        20. Eta ikusi zuen Gorjiasek, bereak iges egin zutela, eta bere etzauntzai su eman ziela; zeren ikusten zan suak adirazten zuen gertatu zana.

        21. Berak oiek ikusi zituztenean, baitaere Judas eta bere ejerzitua lauan gudarako prestatuak, txit beldurtu ziran,

        22. Eta guztiak iges egin zuten erreñu arrotzen lurretara.

        23. Onenbesterekin Judas itzuli zan, etsaiak kanpoan utzi zituen gauzak atxitzera, non bildu zuten urre eta zillar asko, eta arropa eder, jazinto eta itsaspurpura kolorekoak, eta aberastasun andiak.

        24. Eta itzultzen ziradenean gero, kantatzen zituzten himnoak, eta bedeikatzen zuten Jaungoikoa esaten zutela, zeren Jauna ona dan, eta bere urrikaltasuna betikoa dan.

        25. Eta garaipen oroipengarri onekin salbatu zan Israel egun artan.

        26. Eta iges egin zuten arrotz guztiak, joan ziran Lisiasgana, gertatu zan guztiaren berria eramatera.

        27. Eta aditu zituenean, nastua gelditu zan, eta bere senetikan irtenda bezela, Israelko gauzak berak nai zuen bezela irten etzitzaiozkalako, eta erregeak agindu zuenaren araura.

        28. Urrengo urtean bildu zituen Lisiasek irurogei milla gizon autu, eta bost milla zaldizko, Judu guztiak arras desegiteko.

        29. Eta sartzen ziradela Judean, jarri zituzten etzauntzak Betoronen, eta Judas amar milla gizonekin bidera irten zitzaien.

        30. Ezagutu zuten oiek, etsaiaren ejerzitua almentsua zala, eta Judasek orazio egin, eta esan zuen: Bedeikatua izan zaitezela zu, o Israelko Salbatzallea, zu goiante baten indarrak ausi ziñituena, zure serbitzari Dabiden bitartez, eta ipiñi ziñituena arrotzen etzauntzak Jonatas, Saulen semearen, eta bere ezkutariaren eskuetan.

        31. Jarri ezazu gaur era berean ejerzitu ori, zure erri Israelen mendean, eta lotsatuak gelditu bitez bere ejerzitua, eta bere zaldidia.

        32. Eman zaiezu beldurra, eta ezereztu itzatzu beren ausartasuna eta indarra, eta berak beren eskuakin zatitu bitez.

        33. Desegin itzatzu zuk, maitatzen zaituztenen ezpatarekin, zure izen santua ezagutzen duten guztiak, alabantzazko himnoak kantatu ditzatzuten.

        34. Eta ari ziran gudan, eta Lisiasen ejerzituko bost milla gizon gelditu ziran illik.

        35. Ikusirik Lisiasek bereak iges egin zutela, eta Juduen sendotasuna, eta oiek erabakita zeukatela onraz bizirik egotea, edo sendo gudatuta iltzea, joan zan Antiokiara, eta atera zituen gudari berri autuak, Judeara indar andiagoakin itzultzeko.

        36. Orduan Judasek, eta bere anaiak esan zuten: Gure etsaiak desegiñak dauden ezkero, goazen orain tenploa garbitu, eta berriztatzera.

        37. Eta bildurik ejerzitu guztia, Siongo mendira igo ziran,

        38. Non ikusi zuten toki santua eremutua, eta aldarea kutsutua, eta ateak erreak, eta etxeurubetan erne ziradela zuaitz landarak, basoetan, eta mendietan bezela, eta santuarioko ministroen bizileku guztiak desegiñak zeudela.

        39. Eta oiek ikusirik, beren soñekoak urratu zituzten, egin zituzten negar andiak, eta buruen gañera autsa aurtiki zuten,

        40. Eta auzpeztu ziran, lurrean arpegiak ipiñita, eta ots egin erazi zien tronpetai, zeñakin siñaleak ematen ziran, eta beren deadarrak zeruraño jaso zituzten.

        41. Orduan Judasek erabaki zuen, joan zitezela tropa batzuek, gazteluan zeudenai erasotzera, Santuarioa garbituaz zijoan bitartean.

        42. Eta apaiz aitzakia gabeko, Jaungoikoaren legearen maitatzalleak autu zituen,

        43. Zeñak garbitu zuten santuarioa, eta arri kutsutuak konsagratu gabeko toki batera eraman zituzten.

        44. Eta Judas zegoan pensatzen, zer egingo ote zan, kutsutua izan zan holokaustoen aldarearekin.

        45. Eta gogora etorri zitzaien gauza on bat, au da, bera desegitea, berentzat lotsagarria izan ez zedin, jentillak kutsutua izan zan ezkero, eta ala desegin zuten;

        46. Eta ipiñi zituzten arriak, tenploa zegoan mendiko toki egoki batean, aliketa etorri zedin artean profeta bat, eta erabaki zezan artean berakin zer egin bear zan.

        47. Artu zituzten gero ukitu gabeko arriak, legeak agintzen duen bezela, eta egin zuten aldare berri bat, len egon zanaren antzekoa.

        48. Eta berriz egin zituzten santuarioa, eta etxearen barrendiko aldamenetik zegoana; eta tenploa, eta bere atariak santutu zituzten.

        49. Eta egin zituzten ontzi berri konsagratuak, eta jarri zituzten tenploan kandeleroa, eta inzensuen aldarea, eta maia.

        50. Eta ipiñi zuten gero inzensua aldarearen gañean, eta kandeleroaren gañean zeuden lanparak erazeki zituzten, eta argi egiten zuten tenploan.

        51. Eta proposizioko ogiak maiaren gañean ipiñi zituzten, eseki zituzten beloak, eta asita zeuzkaten obra guztiak bukatu zituzten.

        52. Eta, oiek eginik, jaiki ziraden egunsentia baño lenago, bederatzigarren il, Kasleu deritzanaren ogeita bost garren egunean, eun eta berrogeita zortzigarren urtean.

        53. Eta eskeñi zuten sakrifizioa, legeak agintzen zuen bezela; egin zuten holokaustoen aldare berriaren gañean.

        54. Oiekin egiztatu zan, aldarea jentillak kutsutua izan zan il artan beratan, eta egun artan beratan, izatea berriz egina kantaen, eta zitaraen, eta liraen, eta zinbaloen otsera.

        55. Eta erri guztia auzpeztu zan, lurrari beren arpegiakin ukitzeraño, eta adoratu zuten, eta jaso zuten beren boza zeruraño, zoriontasun hura eman zien Jaunagana.

        56. Eta zelebratu zuten aldarearen dedikazioa zortzi egunean, eta eskeñi zituzten holokaustoak bozkarioarekin, eta sakrifizio eskertsu eta alabantzazkoak.

        57. Apaindu ere zuten tenploaren aurkea urrezko koroa eta ezkututxoakin, eta berriztatu zituzten tenploko ateak, eta berari itsatsiak zeuden ministroen bizilekuak, eta ateak jarri ziozkaten.

        58. Eta txit andia zan erriaren bozkarioa; eta erreinuen lotsaria berakgandik utikan aurtiki zuten.

        59. Orduan erabaki zuten Judasek, eta bere anaiak, eta Israelko eliza guztiak, andikan aurrera zelebratu zedilla urteoro bozkario eta gozotasun andiarekin, Aldarearen dedikazioko egun au, zortzi egunean errenkan, Kasleu illaren ogeita bosgarren egunean asitzen ziradela.

        60. Eta sendotu zuten orduanxe bertan Siongo mendia, eta ingurutu zuten murru goratu eta dorre sendoz, jentillak etorri etzitezen bera kutsututzera, len egin zuten bezela.

        61. Eta Judasek an ipiñi zuen soldadu talde bat, zaitu zezaten, eta sendotu ere zuen Betsura gordetzeko; erriak gaztelu au Idumearen aurkez iduki zezan.

BOSGARREN KAPITULUA

        1. Inguruetako erreñuak aditu zutenean aldarea eta santuarioa berriz egiñak izan ziradela len bezela, txit aserretu ziran,

        2. Eta erabaki zuten arras desegitea, beren artean bizi ziran Jakoben jatorrikoak, eta asi ziran erri artakoak iltzen, eta berai persegitzen.

        3. Bitartean Judasek erasotzen zien Esauren semeai Idumean, eta Akrabatanen zeudenai, zeren Israeltarrak setiatuak bezela zeuzkaten, eta ondamen andi bat beretan egin zuen.

        4. Oroitu ere zan kastigatzeaz Beanen semeen gaiztakeria, zeñak ziran erriarentzat lazo, eta beaztopo bat, bidean azeloak jartzen ziozkala.

        5. Eta sartu erazi zien dorre batzuetan, non setiatuak iduki zituen, eta berak madarikatzen zituela, su eman zien dorreetan, eta erre zituen, barrenen zeuden guztiakin.

        6. Andik irago zan Ammonen semeen lurrera, non arkitu zuen ejerzitu ugari, eta sendo bat, bere agintari Timoteorekin.

        7. Eta asko guda iduki zituen berakin, eta desegin zituen, eta ondamen andia beretan egin zuen.

        8. Eta arrapatu zuen Gazerko erria bere mendean zeuden tokiakin, eta Judeara itzuli zan.

        9. Baña Galaaden bizi ziran jentillak bildu ziran, beren errian bizi ziran Israeltarrak arras desegiteko, baña oiek Datemango gazteluan sartu ziran;

        10. Eta andik eskribitu ziezten kartak Judasi, eta bere anaiai, zeñtzuetan esaten zuten: Gure aldean inguruan bizi diraden erreñuak bildu dira gu galtzeko.

        11. Eta prestatzen dira etortzeko, gu sartu geran gaztelua artzera, Timoteo bere ejerzituaren gialari dala.

        12. Atoz bada agudo, eta bere eskuetatik libratu gaitzatzu, zeren asko diran onezkero gureetatik galdu diradenak.

        13. Eta Tubinen aldeko tokietan bizi ziran gure anai guztiak, illak izan dirade, beren emazteak, eta semeak katibu eramaten dituztela, eta zeuzkaten gauza guztiak arrapatzen ziozkatela, eta iltzen zituztela an bertan milla gizon bezelatsu.

        14. Eta oraindikan kartak irakurtzen ari ziradela, ona emen non allegatu ziran, Galileatik zetozten beste mandatari batzuek, beren soñekoak urratuta, oien antzeko beste berri batzuek zekarzkitela;

        15. Zeren, esaten zuten, beren kontra elkartu ziradela Ptolemaidakoak, eta Tirokoak, eta Sidongoak, eta Galilea guztia jende arrotzez betea zegoala, gu, esaten zuten, desegiteko.

        16. Judasek eta bere jendeak, alako berriak adituta bertatik, batzarre andi bat iduki zuten, erabakitzeko zer egingo zuten, arako bere anaia antsian zeudenen, eta jende ark estutuak ziradenen alde.

        17. Judasek bada, bere anaia Simoni esan zion: Artu ezazu martizti talde bat, eta zoaz, Galilean dauden zure anaiak libratzera; eta ni, eta nire anaia Jonatas Galaadera joango gera.

        18. Eta utzi zituen Jose Zakariasen semea, eta Azarias, erriaren gialaritzat, gañerako ejerzituarekin Judea zaitzeko.

        19. Eta agindu au eman zien: zaitu ezazute jende au, esan zien, eta etzaitezte atera jentillen kontra gudatzera, gu itzuli gaitezen artean.

        20. Eman zitzaiozkan bada Simoni iru milla gizon Galileara joateko, eta Judasek artu zituen zortzi milla, Galaadera iragotzeko.

        21. Eta joan zan Simon Galileara, eta asko eraso erreñu aiekin iduki zituen, zeñak desegin zituen, eta berai persegituaz joan zan Ptolemaidako atetaraño.

        22. Utzitzen zituela illik iru milla jentil bezelatsu, eta arrapatzen zieztela beren ondasunak.

        23. Artu zituen bada berarekin, Galilean eta Arbatesen zeuden juduak, baita beren emazteak, eta semeak, eta zeuzkaten gauza guztiak ere, eta eraman zituen Judeara bozkario andiarekin.

        24. Bitartean, Judas Makabeok bere anaia Jonatasekin Jordana irao zuen, eta ibilli ziran iru egunean eremutik.

        25. Eta bidera irten zitzaiezten Nabur-tarrak, zeñak onean artu zituzten, eta kontatu zien beren anaiai Galaaden gertatu zitzaiena;

        26. Eta nola bertatik asko sartu ziran Barasan, Bosorren, Alimasen, Kasforren, Majeten, eta Karnaimen (guztiak erri murrutu eta andiak,)

        27. Eta nola gelditzen ere ziraden setiatuak Galaadako beste erri batzuetan bizi ziradenak; eta gañera esan zien, etsaiak erabakita zeukatela, biaramonean beren ejerzitua erri aietara alderatzea eta berak arrapatzea, eta egun bakar batean berak desegitea.

        28. Onenbesterekin joan zan Judas bere ejerzituarekin Bosorko eremuko bidetik, eta erria arrapatu zuen, eta gizon guztiak ezpataz irago zituen, eta bertan zeuden ondasunak artuta su eman zion.

        29. Gauean andik atera ziraden, eta zuzendu ziraden Datemango gaztelura.

        30. Eta egunsentian jasorik begiak, ikusi zuten jende talde txit andi bat, zeñak zekarzten berarekin zurubiak eta erremientak plaza arrapatzeko, eta barrenen zeudenak desegiteko, edo katibu artzeko.

        31. Ikusi zuenean Judasek asi zala guda, eta gudarien deadarrak zeruraño allegatzen ziradela, tronpeta baten otsa balitza bezela, eta errian deadar andiak aditzen ziradela,

        32. Esan zien bere gudariai: Gudan ari zaitezte egun onetan zuen anaien alde.

        33. Eta andik laster joan ziraden iru taldetan etsaien ostetik: tronpetak jo zituzten, eta deadarrez ari ziran orazio egiten zutela boz goratuan.

        34. Eta Timoteoren martiztiak ezagutu zuten, Makabeoa zala zetorrena, eta bere aurretik iges egin zuten, eta egin zuten berakgan ilkintza andi bat; eta egun artan, beretatik zortzi milla gizon bezelatsu galdu ziran.

        35. Andik biurtzen zala, artu zuen Judasek Masfarontzko bidea, eta eraso zion erri oni, eta arrapatu zuen. Gizaseme guziak ezpataz irago zituen, eta atxiturik an zeuden gauzak, su eman zion.

        36. Andik joan zan aurrerago eta arrapatu zituen Kasmon, Majet, Bosor eta Galaadko gañerako erriak.

        37. Gertakari oien ondoan, Timoteok beste martizti bat bildu zuen, eta Rafonen aurkez errekaren beste aldamenean, etzauntzak jarri zituen.

        38. Eta andik laster, Judasek bialdu zituen mandatariak, etsaiak non zeuden eta zenbat ziran jakitera; eta mandatariak esan zioten: Gure inguruko erreñu guztiak Timoteorekin bildu dira: ejerzitu txit andi bat da.

        39. Artu ere dituzte beren laguntzat Arabiatarrak, eta errekaren beste aldamenean etzauntzak ipiñita daude, zuri erasotzera etortzeko prestetan. Eta Judas beren kontra joan zan.

        40. Eta Timoteok bere ejerzituko agintariai esan zien: Alderatzen diradenean Judas eta bere ejerzitua errekara, berak aurrena guganontz iragotzen badu, ezin aurkeztuko gatzaiozka, eta ziertoro garaituko gaitu.

        41. Baña baldin bera iragotzen beldur balitza, eta errekaren beste aldamenean bere etzauntzak jarriko balitu, guk irago dezagun eta garaipena iritxiko degu.

        42. Onetan allegatu zan Judas errekaren aldera, eta ipiñirik ejerzituko eskribariak errekaren ertzaren luzeeran, eman zien agite au: Etzaiozute iñori ere utzi emen gelditzen, baizik guziak gudara etorriko dirade.

        43. Oiek esanik, bera aurrena irago zan etsaiak ganontz, eta bere ondoan ejerzitu guztia; eta allegatu ziradeneko, jentil guzti aiek desegin zituzten, zeñak aurtiki zituzten armak, eta Karnaimen zegoan tenplora iges egin zuten.

        44. Judasek erria arrapatu zuen, su eman zion tenploari, eta erre zuen barrenen zeuden guztiakin, eta Karnaim arrasatua izan zan, iñor ere Judasi aurkeztu etzitzaiokeala.

        45. Orduan bildu zituen Judasek, Galaadko alderrian zeuden Israeltar guztiak, txikienetik andieneraño, beren emazte eta semeakin, egiten zuela berakin guztiakin jendetza txit andi bat, Judako lurrera etorri zitezen.

        46. Eta allegatu ziran Efroneraño. Au zan erri andi bat, sarreran zegoana, eta etzitzakean aldamen batera utzi, joaten ziradela eskuietik edo ezkerretik, baizik bere erditik iragotzea premiazkoa zan, eta zan txit sendoa.

        47. Baña bertan bizi ziradenak barrenen sartu ziran, eta ateak itxi zituzten karez eta arriz. Judasek pakeko mandatari bat bialdu zien,

        48. Esaten ziela: Utzi zaguzute iragotzen zuen erritik, gure etxeetara joateko, eta iñork ere ez dizute kalterik egingo, ez degu besterik egingo irago baizik. Alaere berak etzuten idiki nai izan.

        49. Orduan Judasek agindu zuen, adirazi zedilla ejerzitu guztitik, bakoitzak eraso zitzaiola zegoan aldamenetik.

        50. Alaxe da, eraso zioten gizonik errutsuenak, eta egun guzti artan eta gau artan ari ziraden barrena sartzeko lanetan; baña atzenean erria beren eskuetan erori zan.

        51. Eta gizaseme guztiak ezpataz irago zituzten, eta arrasatu zuten erri guztia zimenduetaraño, bertan zeuden gauzak arrapatuta gero, eta irago ziran andikan laster erri guzitik, aldamen batetik bestera, gorputz illen gañetik zebiltzatela.

        52. Eta andikan laster Jordana irago zuten, Betsanen aurkez dagoan lau andian.

        53. Eta Judas zijoan erretaguardian, atzetik zijoazenak biltzen zituela, eta erria alaitzen zuela bide guztian, Judako lurrera allegatu arteraño.

        54. Eta igo ziran Siongo mendira, atsegin eta bozkarioarekin; eta an eskeñi zituzten holokaustoak, eskerrak emateko beren itzuliera doatsuagatik, beretatik batere galdu gabe.

        55. Baña Judas eta Jonatas Galaadko lurrean zeuden bitartean, eta Simon bere anaia Galilean Ptolemaidaren aurkez,

        56. Jose Zakariasen semeak, eta Azarias ejerzituko agintariak, gertakari doatsu oien, eta izan ziran gudaen berria iduki zuten.

        57. Eta esan zuten: Guk ere gure izena otspatsua egin dezagun, eta gure aldean inguruan dauden erreñuen kontra gudatzera goazen.

        58. Eta agindurik beren ejerzituan zeudenai, Jamniaren kontra joan ziran.

        59. Baña Gorjias bere jendearekin erritik kanpora atera zan, berai bidera irtetzeko, eta gudan aritzeko.

        60. Eta iges egin zuten Jose eta Azariasek Judako mugetaraño, galtzen ziradela egun artan Israelko erriko bi milla gizoneraño, eta galmen andi au izan zuen erriak,

        61. Judasi eta bere anaiai aditu etzielako, iduritzen zitzaiela, gauza arrigarriak egingo zituztela.

        62. Baña berak etziraden arako gizonen jatorrikoak, zeñaen bitartez Israel salbatua izan zan.

        63. Judasen gudariak berriz, txit goratuak izan ziraden Israel guztiaren aurrean, baitaere beren izenaren ospea allegatzen zan erreñu guzien artean.

        64. Eta jendea bidera irtetzen zitzaien bozkarioko deadarrakin.

        65. Joan zan gero Judas bere anaiakin Egoeko aldameneko errietara, Esauren semeak menderatzera, eta arrapatu zituen indarrez Kebron eta bere erri txikiak, bere murruak, eta inguruan zeuzkan dorreak erretzen zituela.

        66. Eta andik alde egin zuen, eta zuzendu zan erreñu arrotzen lurrera, eta Samarian ibilli zan.

        67. Denbora artan il ziraden gerran apaiz batzuek, panparreriak egin nai zituztelako, sartzen ziradela zentzugabekiro gudan.

SEIGARREN KAPITULUA

        1. Eta Antioko erregea zebillan goiko aldameneko probinzietan, eta aditu zuen zegoala Persian Elimaida zeritzan erri bat, txit otspatsua, eta zeñean urrea eta zillarra ugari zeuden,

        2. Tenplo txit aberatz batekin, non zeuden beloak urre askorekin, eta korazak eta ezkutuak, zeñak utzi zituen an Alejandro, Filipo Mazedoniako erregearen seme, Grezia guzian lenengo erreñatu zuenak.

        3. Eta joan zan ara erria arrapatzeko eta bertan zeuden gauzak artzeko asmazioakin; baña ezin izan zuen, zeren bertan bizi ziradenak aditurik nolako gogorazioak zeuzkan,

        4. Irten ziran bere kontra gudatzera, eta iges egin bear izan zuen, eta damu andiarekin alde egin zuen, Babiloniara itzultzen zala.

        5. Eta Persian zegoala, artu zuen berria, nola desegiña izan zan Judako lurrean zegoan ejerzitua;

        6. Eta nola iragorik ara Lisias indar andiakin, Juduak desegiña izan zan, zeñak almentsuagoak egiñaz zijoazen, desegin zuen ejerzituaren arma, eta gauzakin;

        7. Eta nola berak zatitu zuten, berak Jerusalengo aldarearen gañean ipiñi zuen idoloa; baitaere santuarioa murru altuakin ingurutu zutela, len zegoan bezela, eta Betsura, bere erria ere.

        8. Aditu zituenean erregeak gauza oiek, arritua eta guzia nastua gelditu zan, eta oeratu zan, eta eritu zan tristezaz, etziozkatelako gauzak irten berak uste zuen eran.

        9. Eta ala egon zan toki artan egun askotan; zeren bere tristeza geituaz zijoan, alako moduan, non, uste izan zuen laster ilko zala.

        10. Eta bere adiskide guziai ots egin zien, eta esan zien: Nere begietatik loak iges egin du; nere biotza atsekabez azpiratua eta estutua arkiten da,

        11. Eta an nere barrenen esaten det: Nolako atsekabean ikusten ote naizan, eta nolako tristezazko lize zakonean ondatua ote nagoan, ni, len bozkarioz bizi nintzana, eta maitatua nintzana nere diñadean!

        12. Orain berriz oroitzen naiz, Jerusalenen egin nituen gaiztakeriakin, nondik ekarri nituen, an zeuden urrezko eta zillarrezko gauza guztiak, eta nola bidegabero bialdu nituen Judean bizi ziradenak desegitera.

        13. Nik ezagutzen det orain, argatik etorri diradela nere gañera zorigaitz oiek euriaren ugaritasunarekin, eta ona emen non tristeza andi batekin, toki arrotzean iltzen naizan.

        14. Eta ots egin zion gero Felipe, bere adiskidetatik bati, eta bere erreñu guztiko agintaritza eman zion.

        15. Eta eman ziozkan diadema, errege mantua, eta erraztuna, artu zezan bere kontura bere seme Antioko, eta emateko erakutsi ona erregetzan jarri zedin.

        16. Eta il zan an Antioko erregea, eun eta berrogeita bederatzigarren urtean.

        17. Eta jakin zuenean Lisiasek erregea il zala, jarri zuen erregetzan bere seme Antioko, zeñ Lisiasek berarekin iduki zuen aur denboratik, ematen ziozkala aziera on, eta erakutsiak, eta Eupator zan jarri zion izena.

        18. Bitartean Jerusalengo gazteluan zeudenak, zeukaten Israel sartua Santuarioaren inguruetan; eta al zituzten kalteak berari egiten ziozkaten, eta jentillak ugaritzen zituzten.

        19. Judasek bada, aiek desegitea erabaki zuen, eta erri guztia bildu zuen berak setiatzera joateko.

        20. Bildurik jendea, asi zuten setioa eun eta berrogeita amargarren urtean, eta egin zituzten ballestak arriak aurtikitzeko, eta gerrako beste makiña batzuek.

        21. Eta kanpora irten ziran setiatu batzuek, zeñakin Israelko erriko gaizto batzuek bildu ziran.

        22. Eta erregeagana joan ziraden, eta esan zioten: Noiz justizia egingo dezu, eta gure anaiai bengatuko zatzaie?

        23. Guk erabaki genduen zure aita serbitzea, eta berari obeditzea, eta bere legeak zaitzea.

        24. Eta argatik gure errikoak gugandik alde egiten zuten, arkitu dituzten gutatiko guztiak il dituzte, eta arrapatu dizkigute gure gauzak.

        25. Eta kalte oiek ez bakarrik egin dizkigute guri, baita gure alderri guztikoai ere.

        26. Eta ona emen non orain, Jerusalengo gaztelua setiatu duten, bera arrapatzeko eta murrutu dute Betsura.

        27. Eta baldin zu berai laguntzera agudo joaten ez bazera, oiek baño ere oraindikan andiagoak egingo dituzte, eta ezin iritxiko dituzu.

        28. Eta aserretu zan erregea, oiek aditu zituenean, eta ots egin zien bere adiskide guziai, eta bere ejerzituko prinzipeai, eta zaldidiaren agintariai.

        29. Baitaere etorri zitzaiozkan beste erreñu batzuetako, eta itsasoaren beste aldameneko ugarteetako gudari, berak erosiak.

        30. Eta bere ejerzituak zeuzkan eun mila oñazko, eta ogei milla zldizko, eta ogeita amabi elefante gudan trebeak.

        31. Eta sartzen ziradela gudari talde oiek Idumeatik, setiatu zuten Betsura, eta egun askotan berari eraso zioten, eta gerrako asko makina egin zituzten; baña ateratzen ziradela kanpora barrendikoak, erre zituzten, eta garratz gudan ari ziran.

        32. Eta Judasek gaztelutik alde egin zuen, eta zuzendu zituen bere gudariak Betzakararontz, eta erregearen etzauntzen aurrean jarri zituen.

        33. Eta erregea egunsentia baño lenago jaiki zan, eta joan erazi zion agudo bere ejerzituari Betzakarako bidetik. Prestatu ziran ejerzitu biak gudarako, eta tronpetakin siñalea eman zuten.

        34. Eta eakutsi zien elefanteai ardo beltxa, eta masusten ezadea, gudarako gurak beretan biztutzeko.

        35. Eta jarri zituzten abere oiek gudari taldeetan, jartzen zituztela elefante bakoitzaren inguruan milla gizon, loarika kateatuakin, eta beren buruetan brontzezko kapelak zeuzkatela; eta gañera bost eun gizon autu zaldizko, elefante bakoitzaren aldean.

        36. Gudari oiek lendanaz egon oi ziran, elefantea zijoan edozeñ tokitan, eta bera zijoan tokira joan oi ziraden, beñere beragandik alderik egiten etzutela.

        37. Pisti oietatik bakoitzaren gañean zurezko dorre sendo bat zegoan, berak ezkutatzeko, eta dorrearen gañean gerrako makinak, eta dorre bakoitzaren gañean zijoazen ogeita amabi gizon sendo, zeñak toki artatik gudan ari oi ziraden, eta gañera Indiatar bat, pistia zuzentzeko.

        38. Eta zaldidiaren gañerakoa, bi taldetan jarrita, ipiñi zuen ejerzituaren aldamenetan, mugitzeko tronpeten otsarekin, onela estututa beren tokitik igesik egin gabe idukitzeko.

        39. Eta eguzkia irten zanean, eta bere ziargiak urrezko eta brontzezko ezkutakiak jo zituztenean, distiatu zan oien argia mendietan, argi egiten zuela zuzi erazekiak bezela.

        40. Eta erregearen ejerzituaren zati bat zijoan mendi goratuetatik; eta bestea toki beetatik, eta aurreratuaz zijoazen kontuz eta errenkan.

        41. Eta alderri artan bizi ziraden guztiak arrituak zeuden jendetza aren bozakin, eta anbeste lagunen mugimenduarekin, eta beren armen dunbotsarekin, zeren ejerzitu hura txit andia eta almentsua zan.

        42. Eta Judas aurreratu zan bere tropakin gudan asitzeko, eta erregearen ejerzitutik seireun gizon il ziran.

        43. Eta Eleazar Sauraen semeak ikusi zuen elefante bat erregearen loarikakin loarikatua, eta beste guztiak baño altuago zala, eta iruditu zitzaion, bere gañean erregea joango zala.

        44. Eta bere bizitzaren sakrifizioa egin zuen, bere erria libratzeagatik, eta bere izena betikotutzeagatik.

        45. Joan zan bada korrika erruz elefanteaganontz soldadu taldearen erditik, iltzen zituela eskuitara eta ezkerretara, eta berak beera botatzen zituen toki batera eta bestera.

        46. Eta jarri zan elefantearen sabelaren azpian, eta il zuen; baña erortzen zala elefantea bere gañera, utzi zuen illik.

        47. Ikusirik berriz juduak, erregearen ejerzituaren indarrak, eta ausardia, atzeratu ziran.

        48. Orduan erregearen gudariak joan ziran beren kontra Jerusalengo bidetik, eta allegaturik Judeara, Siongo mendiaren aldean etzauntzak jarri zituzten.

        49. Eta erregeak pakea egin zuen Betsuran zeudenakin; zeñak erritik irten ziran; zeren bere barrenen setiatuak zeudela, etzeukaten geroko zer janik, urte hura kanpoentzat larunbatekoa zalako.

        50. Onela erregeak Betsura arrapatu zuen, utzitzen zuela bertan, bera zaitzeko, soldadu talde bat.

        51. Jarri zituen gero bere etzauntzak toki santuaren aldean, non egun askotan egon zan, prestatzen zituela an ballestak, eta beste asmazio batzuek, sua aurtikitzeko; eta makinak, botatzeko arriak eta dardoak; eta erremientak saietak aurtikitzeko, eta gañera abaillak.

        52. Setiatuak ere egin zituzten makinak etsaienen kontra, eta egun askotan ari ziran gudan.

        53. Baña etzegoan zer janik errian, zazpigarren urtea zalako; eta Judean gelditu ziran jentillak, jan zituzten gordeta zeuzkaten janari guztiak.

        54. Onela toki santuak zaitzeko jende gutxi gelditu zan, zeren gudariak gosez zeuden, eta barreiatu ziran, eta nor bere tokira joan zan.

        55. Onetan aditu zuen Lisiasek, Filipo, (zeñi Antioko erregeak, oraindikan bizi zala eman zion bere seme Antioko, oni aziera on bat emateko, gero erregetzan jarri zedin.)

        56. Persia eta Mediatik biurtu zala, berarekin joan zan ejerzituarekin, eta erreñuko agintaritzaren jabe egiteko asmazioetan zebillala.

        57. Argatik agudo itzuli zan, eta erregeari, eta ejerzituko agintariai esan zien:

        Egunetik egunera desegiñaz goaz. Zer jan gutxi daukagu. Setiatua daukagun tokia ongi ornitua dago; eta bereala egiteko premia daukaguna da, erreñuko gauzak zuzentzea.

        58. Orain bada aditu gaitezen jende oiekin, eta berakin, eta beren erreñu guziarekin pakeak egin ditzagun.

        59. Eta utzi dizaiegun bizi ditezela len bezela beren legeen araura, zeren beren legeen amorioa gatik, zeñak guk mezpreziatu ditugun, txit aserretu dira, eta gauza guzi oiek egin dituzte.

        60. Erregeari eta bere prinzipeai izketa au ongi iruditu zitzaien; eta bialdu zituen mandatariak juduakin pakeak egitera, zeñak artu zituzten.

        61. Eta juramentuarekin sendotu zuten pakea erregeak eta prinzipeak: eta gaztelua zaitzen zutenak irten ziran.

        62. Eta erregea Siongo mendian sartu zan, eta ikusi zuen nola murruak zeuden an, baña laster ausi zuen egin zuen juramentua, inguruan zegoan murrua aurtikitzeko agintzen zuela.

        63. Gero txit agudo andik alde egin zuen, eta itzuli zan Antiokiara, non arkitu zuen Filipo erriaren jabe egin zala, baña eraso zion berari, eta erria arrapatu zuen.

ZAZPIGARREN KAPITULUA

        1. Eun eta berrogeita amaikagaren urtean, Demetrio Seleukoren semea, irten zan Erromako erritik, eta allegatu zan lagun gutxirekin itsas bazterreko erri batera, eta an asi zan erreñatzen.

        2. Eta bere gurasoen erreñuan sartuta bereala, ona non bere ejerzituak arrapatu zituen Antioko eta Lisias, berak beronengana eramateko.

        3. Baña jakin zueneko, esan zuen: Egin ezazute, ez dezadala nik bere arpegia ikusi.

        4. Onenbesterekin ejerzituak il zituen. Eta Demetrio bere erreñuko tronuan eseri zan.

        5. Eta etorri ziran beragana Israelko gizon biurri eta gaizto batzuek, zeñaen burua zan Alzimo, zeñak apaiz nagusi izan nai zuen.

        6. Salatu zuten oiek beren erreñua erregearen aurrean, esaten zutela: Judasek eta bere anaiak zure adiskide guztiak galdu dituzute, eta gu gure erritik aurtiki gaituzte.

        7. Orain bada, bialdu ezazu, zuk sinistea ematen diozun gizon bat, joan dedin, eta ikusi ditzan ark guri, eta erregearen probinziai egindako kalte andiak, eta bere adiskide ta laguntzalle guztiak kastigatu ditzan.

        8. Eta erregeak bere adiskideen artean autu zuen Bakides, zeñ zan ibaiaren beste aldameneko gobernaria, erreñuko andizkia, eta erregearentzat leiala; eta bialdu zuen

        9. Ikustera Judasek egin zituen ondamenak, baitaere Alzimo gizaseme gaiztoa egin zuen apaiz nagusi, eta agindu zion Israelko semeak kastigatu zitzala.

        10. Jarri ziran bada bidean, eta Judako lurrean ejerzitu andi batekin sartu ziran; eta bialdu ziezten mandatariak Judasi, eta bere anaiai, itz onakin engañatzeko.

        11. Baña oiek etzituzten aditu nai izan aien itzak, ikusirik ejerzitu andi batekin etorri zirala.

        12. Alaere eskribaen batzarrea joan zan Alzimo eta Bakidesekin egoteko, eta arrazoizko itz batzuek esan, eta onela elkartzera.

        13. Israelko seme aien aurrean Asideoak zijoazen, zeñak pakea eskatzen zuten.

        14. Zeren esaten zuten: Aaronen jatorriko apaiz bat da gugana datorrena, ez gaitu engañatuko.

        15. Alzimok bada, pakezko itzak esan ziezten, eta juramentu egin zien, esaten zuela: Ez dizugu gaitzik batere egingo, ez zuei, ez zuen adiskideai.

        16. Eta sinistu zioten, eta arrapatu zituen beretatik irurogei gizon, eta egun batean il zituen, Psalmoetan eskribitua dagoen bezela.

        17. Jerusalengo inguruan aurtiki zituzten santuen gorputzak, eta odola. Eta etzan arkitu nork obiratu zitzan.

        18. Onekin erri guztia beldur eta izu andi batez bete zan, eta elkarri esaten zioten: Ez da arkitzen egiarik, ez justiziarik jende oietan; zeren egin zituzten elkartasuna eta juramentua ausi dituzten.

        19. Eta Bakidesek jaso zituen bere etzauntzak Jerusalendik, eta ipiñi zituen Betzekaren aldean, nondik bialdu zituen mandatariak, beragandik alde egin zuten asko arrapatzera, eta erriko batzuek il zituen, eta putzu andi batera aurtiki zituen.

        20. Ipiñi zuen gero alderri hura Alzimoren kontura, utzitzen ziola soldadu talde bat oni laguntzeko, eta Bakides erregea zegoan tokira itzuli zan.

        21. Alzimok egiten zituen alegiñak guztiak, bere apaiz nagusitzan irautzeko.

        22. Eta bildurik berarekin erriko matxiñari guztiak, Judako lur guztiaren jabe eginik gelditu ziran, eta ondamen andiak Israelen egin zituzten.

        23. Ikusirik bada Judasek, Alzimo eta bereak Israelko semeai egin ziezten gaitzak, eta jentillak egindakoak baño ere oraindikan asko gaiztoagoak ziradela,

        24. Atera zan Judeako lur guztitik ibiltzera, eta beragandik iges egin zuten oiek kastigatu zituen; alako moduan, non, etziraden beñere berriz alderri oietara etorri.

        25. Eta ikusi zuenean Alzimok Judasek, eta bere jendeak, berak baño indar geiago zeukatela, eta oiekin gudan ezin ari litekeala, biurtu zan erregea ikustera, eta esan zion, gaiztakeria asko ta andiak egin zituztela.

        26. Orduan erregeak bialdu zuen Nikanor, bere andizkietatik argitsuenen bat, eta Israeltarren etsaia, erri au osoz desegiteko agintea ematen ziola.

        27. Etorri zan bada Nikanor Jerusalenera ejerzitu andi batekin, eta bialdu zituen mandatariak Judasgana pakeko itzakin engañatzeko,

        28. Esaten ziola: Zuen eta nere artean gerrarik ez dago, ni iragoko naiz lagun gutxirekin zuek ikustera, eta pakearen gañean tratatzera.

        29. Egiaz Nikanor joan zan Judas ikustera, eta elkarri agurrak egin ziozkaten, adiskideak bezela, baña etsaiak prestatuak zeuden Judas arrapatzeko.

        30. Eta ezaguturik Judasek asmo gaiztoakin etorri ziradela, beldurtu zan, eta etzuen berriz ikusi nai izan.

        31. Ezagutu zuen orduan Nikanorrek, bere marro malmutsa agertua zegoala; eta atera zan gudatzera Judasen kontra Kafarsalamaren aldean,

        32. Non gelditu ziraden illak Nikanorren ejerzituko bost milla gizon bezelatsu. Judasek, eta bereak berriz, Dabiden errira alde egin zuten.

        33. Oien ondoan Nikanor Siongo mendira igo zan, eta ara allegatuta bereala, atera ziran berari agurrak egitera erriko apaiz batzuek, eta erregeagatik eskeñtzen ziran holokaustoak ikusi erazitzera.

        34. Baña berak artu zituen mezprezio eta irriarekin; eta tratatu zituen, apaizak ez balirade bezela, eta urgulleriarekin itz egin zien,

        35. Eta aserrez betea zegoala, juramentu egin zien, esaten zuela: Jartzen ez badituzute nere eskuetan Judas eta bere ejerzitua, garaitzaz betea itzultzen naizanean, bereala erreko det etxe au. Eta txit sumindua joan zan.

        36. Orduan apaizak tenploan sartu ziran aldarearen aurrean jartzera, eta negarrez zeudela esan zuten:

        37. Jauna, zuk etxe au autu zenduen, bertan zure izen santuari ots egiteko, eta zure erriarentzat orazio eta eskarien tokia izan zedin:

        38. Egin ezazu zure bengantzak argi egin dezala gizon onen eta bere ejerzituaren gañean, eta ezpataren puntaz galduak izan ditezela, oroitu zaite beren blasfemiakin, eta ez ezazu utzi lurraren gañean luzaro egon ditezela.

        39. Eta alde egin zuen Nikanorrek Jerusalendik, eta jarri zituen etzauntzak Betoronen aldean, eta an elkartu zan Siriako ejerzituarekin.

        40. Judasek berriz, jarri zituen etzauntzak Adarsan iru milla gizonekin, eta itz oiekin Jaungoikoari orazio egin zion:

        41. Jauna, Senarekib erregeak bialdu zituenak zure kontra blasfematu zutenean, etorri zan aingeru bat, zeñak il ziezten eun eta larogeita bost milla gizon.

        42. Era berean arras desegin ezazu gure begien aurrean ejerzitu au, eta jakin bezate beste guztiak, Nikanorrek gaizki itz egin duela zure santuarioaren kontra, eta bere gaiztakeriaren araura juzgatu ezazu.

        43. Eraso zien bada elkarri Adar illaren amairu garrenean, eta Nikanorren ejerzitua desegiña gelditu zan, izanik bera gudan lenengo il zana.

        44. Ikusirik Nikanorren soldaduak, au illa zala, aurtiki zituzten armak, eta iges egin zuten.

        45. Eta jarraitu zien juduak egun bateko bidean Adazertik Gazararaño, eta beren ondoren zijoazenean tronpetak jotzen zituzten, etsaia igesi zijoala guztiai adirazteko.

        46. Orduan inguruan zeuden Judeako erri guzietako jendeak, irtetzen ziran, eta beren gañera erruz aurtikitzen zirala, itzulierazitzen zien garailariak ganontz, alako moduan, non, guztiak ezpataz iragoak izan ziran, batek bakarrak ere igesik egin gabe.

        47. Gero arrapatu zituzten beren ondasunak, eta ebaki ziezten Nikanorri burua, eta eskuieko eskua, zeñ lotsagabekiro jaso zuen tenploaren kontra, eta eraman zituzten, eta eseki zituzten Jerusalenen aurrean.

        48. Txit bozkariotu zan erria garaipenarekin, eta egun hura poz andietan irago zuten.

        49. Eta agindu zuen Judasek, jai au urte guztietan Adar illaren amairugarrenean zelebratu zedilla.

        50. Eta Judako lurra denbora piska batean, atsedenean gelditu zan.

ZORTZIGARREN KAPITULUA

        1. Eta aditu zuen Judasek Erromatarren izen otspatsua, eta almentsuak ziradela, eta eskatzen zitzaien guztira oben egiten zutela, eta berakin bildu nai izan zuten guztiakin adiskidetu ziradela, eta beren eskubidea txit andia zala.

        2. Aditu ere zuen itz egiten, beren gerraen gañean, eta nola bertute onak egin zituzten Galazian, zeñarekin jabetu ziran, eta zeñ beren kotiztaria egin zuten;

        3. Eta nolako gauza andiak egin zituzten Españan, eta nola an zeuden zillarrezko eta urrezko meatzen jabe egin ziran, eta nola alderri guzti hura menderatu zuten beren zentzu eta iraupenaren indarrez.

        4. Orobat azpiratu zituztela erreñu txit urrutikoak, eta desegin erregeak, zeñak munduaren atzeneko mugetan beren kontra jaiki ziran, osotoro menderatzen zituztela, eta gañerako guztiak urte bakoitzean kotiza pagatzen ziela.

        5. Nola ere garaitu zituztela gudan eta menderatu Filipo eta Perseo, Zetetarren erregeak, eta beren kontra armak artu zituzten beste guztiak,

        6. Antioko andia, Asiako erregea, zeñak eraso zien ejerzitu txit andi batekin, zeñatan zeuden eun eta ogei elefate, zaldidi txit andia, eta gerrako gurdiak, au ere osotoro desegiña izan zala.

        7. Nola gañera bizirik arrapatu zuten, eta nola berari eta bere ondoko erregeai pagatu erazitzen zien kotiz andi bat, eta emanerazi fianzak, eta kunplituerazi erabaki zuten guztia elkarren artean.

        8. Au da Indietako, eta Medoen, eta Lidioen erreñuak, probinziarik ederrenak; eta berakgandik artuta gero, Eumenes erregeari eman ziezten.

        9. Jakin ere zuen Judasek, nola grieguak joan nai izan zuten Erromatarren kontra oiek desegiteko.

        10. Eta jakin zutenean au, bialdu zutela kontra, beren agintarietatik bat, eta nola gudan eginik, jende asko il zien, eta eraman zituzten katibu emakumeak beren semeakin, arrapatu zuten grieguak zeukaten guztia, eta erreñu guztiaren jabe egin ziradela, beren errietako murruak desegin zituztela, eta jende aiek mendean jarri zituztela, gaurko eguneraño dauden bezela.

        11. Eta nola beren kontra armak artu zituzten beste erreñu eta ugarteak, arrasatu eta beren mendean jarri zituzten,

        12. Eta nola beren adiskideakin, eta beren eskuetan itxedopenarekin jartzen ziradenakin adiskidetasun ona zaitzen zuten, eta erreñuen jabe egin ziradela, naiz izan aldekoak, naiz urrutikoak, zeren beren izena aditzen zuten guztiak, beren beldur ziran.

        13. Erromatarrak laguntasuna eman zienak erreñatzeko, erreñatzen zutela, eta kontrara, kentzen ziotela erreñua, berak nai zienai, eta onela eskubide goratu bat idukitzera allegatu ziradela.

        14. Eta alaere beren artean iñork ere etzeukala koroerik, eta etzuela jantziten purpurarik, besteen gañera goratutzeko.

        15. Eta egin zutela Batzarre bat irureun eta ogei gizonekin, oiek egunoro erreñuaren onerako artu bear ziran neurrien gañean itz egiten zutela,

        16. Eta urteoro bat ipintzen zutela guztien agintari, erreñu guzia gobernatu zezan, eta ala guziak bati bakarrik obeditzen ziotela, eta beren artean ondamurik, ez zelorik etzegoala.

        17. Judasek bada, oiek guziak aditurik, autu zituen Eupolemo, Juanen semea, zeñ Jakobena zan; eta Jason, Eleazaroren semea; eta bialdu zituen Erromara, berakin adiskidetasuna eta elkartasuna egitera,

        18. Griegen buztarriaren azpitik libratu zitzaten, zeren ikusten zeuden, nola zeukaten oiek Israelko erreñua katibu eginik.

        19. Eta bide txit luzeak iragota, allegatu ziraden Erromara, eta Batzarrearen aurrean jarririk, esan zuten:

        20. Judas Makabeok, eta bere anaiak, eta Judako erriak bialtzen gaituzte zuekin elkartasuna eta pakea egitera, zuen elkartu eta adiskideen artean kontatu eta iduki gaitzatzuten.

        21. Izketa au Erromatarrai ongi iritzi zitzaien.

        22. Eta ona brontzezko paperean itsatsi eta eskribituta jarri zutena, eta Jerusalenera bialdu zutena, juduak an iduki zezaten, pake eta elkartasunaren oroipengarri bat bezela.

        23. Doatsuak izan ditezela beti Erromatarrak eta Juduen erreñua itsasoz eta leorrez, eta berakgandik gerra eta etsaia urrutiratu ditezela.

        24. Baña emendikan aurrera idukiko balute gerraren bat Erromatarrak, edo berakin elkartua dagoanen batek, berak agintzen duten edozeñere tokitan,

        25. Lagunduko die biotz guzitik Juduen erreñuak, era artan al duten adiñan.

        26. Eta gudan ari diradenai ez die emango, ez bialduko Erromatarrak ez janaririk, ez armarik, ez dirurik, ez ontzirik, onelakoa izan dalako Erromatarren iritzia, eta gudariak, berakgandik ordañikan batere artu gabe obedituko diote.

        27. Era berean, emendikan aurrera idukiko balute Juduak gerraren bat, lagunduko die Erromatarrak biotzez denbora artan al duten eran.

        28. Eta laguntzen dienai ez die juduak emango ez janaririk, ez armarik, ez dirurik, ez ontzirik, zeren Erromatarrak ala nai duten, eta gudari aiek engañurikan gabe beren aginteak egingo dituzte.

        29. Au da Erromatarrak juduakin egiten duten elkartasuna.

        30. Baña baldin emendikan aurrera batzuek edo besteak nai baliote zerbait itsatsi edo kendu emen jarri danari, egingo dute elkar adituta; eta onela itsasten, edo kentzen dutenak, beti sendo iraungo du.

BEDERATZIGARREN KAPITULUA

        1. Bitartean, Demetriok jakin zuenean, Nikanor bere ejerzituarekin illa izan zala gudan, bialdu zituen berriz Bakides eta Alzimo Judeara, eta berakin ejerzituaren eskuieko egoa, edo oberena.

        2. Zuzendu ziraden Galgalara dijoan bidetik, eta jarri zituzten etzauntzak Masaloten, zeñ dagoan Arbellasen, zeñ arrapatu zuten, eta jende asko il zuten an.

        3. Eun eta berrogeita amabigarren urtearen lenbiziko illean, Jerusalenera ejerzituarekin alderatu ziran,

        4. Nondik atera ziran, eta joan ziran Bereara ogei milla gizon, eta bi milla zaldizko.

        5. Judasek bere etzauntzak jarri zituen Laisan, eta iru milla gizon autu berarekin zeuzkan.

        6. Baña ikusi zutenean zeñ andia zan etsai taldea, txit beldurtu ziran, eta askok etzauntzetatik iges egin zuen, alako moduan, non, zortzireun gizon baizik etziraden gelditu.

        7. Ikusirik Judasek bere ejerzitua alako moduan gutxitua, eta etsaiak alderatuta estututzen zuela, biotzgabetu zan, zeren etzeukan denborarik gudariak biltzera joateko, eta desalaitu zan.

        8. Alaere gelditu zitzaiozkanai esan zien: Jaiki gaitezen, eta goazen gure etsaien kontra, eta ikusi dezagun gudatu ote gintezkean beren kontra.

        9. Baña berak kendu nai zioten burutik gogorazio au, esaten ziotela: iñolare ez genzake, alde egin dezagun orain, gure anaiakin bildu gaitezen, eta gero berakin gudatzera itzuliko gera. Orain txit gutxi gera gu.

        10. Eta Judasek esan zuen: Libratu gaitzala Jaungoikoak, beren aurretik iges egitetik, allegatu bada gure ordua, il gaitezen, erruz gure anaien alde gudatzen gerala, eta gure gloria ez dezagun illundu.

        11. Denbora onetan irten zan bere etzauntzetatik etsaiaren ejerzitua, eta berari bidera irtetzera etorri zan. Zaldidia bi taldetan berezitua zijoan, aballariak eta fletxariak, zeuden ejerzituaren aurrean, zeñaen artean lenen gudaririk sendoenak zijoazen.

        12. Bakides zegoan eskuiko egoan, eta gudari taldeak illargi erdiaren irudian aurreratu ziran, denbora berean tronpetak jotzen zituztela.

        13. Judasen gudariak ere deadarrez asi ziran, alako moduan, non, lurra dardaratu zan ejerzituen dunbotsera, eta goizean asita arratsaldea erori arteraño gudan ari ziraden.

        14. Ezaguturik Judasek Bakidesen ejerzituaren eskuieko egoa zala sendoena, bere gudaririk sendoenak berarekin artu zituen,

        15. Eta aldamen au desegiñik, persegitzen zien an zeudenai Azotoko mendiraño.

        16. Baña ezkerreko aldamenean zeudenak, ikusirik desegiñak eskuiekoak, joan zitzaiozkan atzetik Judasi eta bere jendeari persegitzen zien.

        17. Eta asitzen ziradela gudan gogortasun andiago batekin, aldamen batetik eta bestetik askok bizia galdu zuen.

        18. Eta Judas erori zan illik, eta bere jendeak iges egin zuen.

        19. Eta Jonatas eta Simonek artu zuten beren anaia Judasen gorputza, eta beren gurasoen obian Modingo errian obiratu zuten.

        20. Eta Israelko erri guztiak atsekabe txit andi bat agertu zuen; eta egun askotan beragatik negarrez egon ziran.

        21. Nola galdu da, esaten zuten, Israelko erria zaitzen zuen agintari errutsua!

        22. Judasen beste gerrak berriz, eta egin zituen gauza arrigarriak, eta bere biotzeko anditasuna ez dirade eskribitu, zeren txit asko ziraden.

        23. Eta gertatu zan Judas il zanean, agertzea Israelen aldamen guztietatik gizon biurriak, eta gaiztakeriako lanetan ari ziraden guztiak irten ziraden argitara.

        24. Denbora onetan etorri zan gosete txit andi bat, eta erri guztia, bertan bizi ziradenakin, Bakidesen mendean jarri zan;

        25. Zeñak autu zituen gizon txit gaiztoak, eta erriko agintaritzat jarri zituen.

        26. Eta oiek Judasen adiskideen billan eta ondoren zebiltzan, eta Bakidesgana eramaten zituzten, zeñai bera bengatzen zitzaien, eta irriz betetzen zituen.

        27. Andia izan zan bada Israelko atsekabea, eta alakoa, non, etzan bere antzekorik izan, Israelen profetarik ikusten ez zan denboratik.

        28. Onetan Judasen adiskide guziak bildu ziran, eta Jonatasi esan zioten:

        29. Zure anaia Judas il zanetik onara, bera bezelakorik iñor ere ez dago, Bakidesen kontra, eta gure erreñuaren etsaien kontra atera ditekeanik.

        30. Argatik, gaur bere lekuan aututzen zaitugu, gure Prinzipea, eta gure gerretako agintaria izan zaitezen.

        31. Eta orduan Jonatasek agintaritza artu zuen, eta bere anaia Judasen lekuan sartu zan.

        32. Eta Bakidesek ezagutu zuen, eta berari bizia kentzeko asmazioetan zebillan.

        33. Eta ezagutu zuten Jonatasek, eta bere anaia Simonek, eta berarekin zeuden guztiak, eta Tekueko eremura iges egin zuten, eta Asfarko putzuaren aldean gelditu ziran.

        34. Bakidesek jakin zuen, eta bera bere ejerzitu guztiarekin, larunbateko egunean, Jordango beste aldamenera joan zan.

        35. orduan Jonatasek bere anaia, erriko agintaria, bialdu zuen Nabuteo, bere adiskideakgana, erregututzera, gerrako erremientak prestatu zitzaieztela, zeñak ugariak ziraden.

        36. Baña Janbriren semeak Madabatik ateratzen ziradela, Juan eta zeraman guztia arrapatu zuten, eta guztiarekin joan ziraden.

        37. Andikan denbora gutxiren buruan, Jonatas eta bere anaia Simoni berria eman zioten, nola Janbriren semeak eztai andi batzuetako lanetan ari ziran, eta emakume ezkonberria, zeñ zan Kanaango Prinzipe andietatik bataren alaba, ospe andi askokin Madabatik zeramatela.

        38. Orduan, Juan, beren anaiaren odol isuritua izan zanarekin oroitu ziran, eta joan ziran, eta mendi bateko zuaitz ostotsuen azpian ezkutatu ziran.

        39. Onetan zeudela, beren begiak jasorik, begiratu zuten; eta ikusi zuten zertxobait arontzago jendetza andi bat, apaingarri txit askorekin; zeren gizaseme ezkongaia bere adiskide eta aideakin, tanborren eta musikako soñuen otsera, jende armadun askorekin irten zan emakume ezkongaiari bidera ateratzera.

        40. Orduan, azeloan zeuden tokietatik batbatean irtetzen ziradela, beren gañera aurtiki ziran, eta asko il, eta zauritu zituzten, gañerakoak mendietara iges egiten zutela, onela, zeramazkiten gauza guztiak arrapatu ziezten.

        41. Alako moduan, non, eztaiak progu, eta musika soñuak, negar biurtu ziran.

        42. Eta onela bengatu ziran beren anaiaren odolarekin, eta Jordango erriberarontz itzuli ziran.

        43. Bakidesek jakin zuenean, bereala etorri zan ejerzitu andi batekin larunbateko egun batean, Jordango erriberara.

        44. Orduan Jonatasek bereai esan zien: Jaiki gaitezen eta goazen gure etsaien kontra gudatzera; zeren ez gera gu atzo, eta irago diraden beste egunetan bezela arkitzen.

        45. Zuek ikusten dezute aurkez etsaiak dauzkagula; eskuietarontz eta ezkerretarontz Jordango urak beren erriberakin, eta zingiradiakin, eta basoakin; eta ala, iges egiteko biderikan batere gelditzen ez zaigula.

        46. Orain bada, zerura deadar egin ezazute, zuen etsaietatik libratuak izan zaitezten. Eta asi zan guda.

        47. Zeñatan Jonatasek bere besoa jaso zuen Bakides iltzeko, baña otsari iges egin zion, bere gorputza atzerontztzen zuela.

        48. Atzenean Jonatas eta bereak Jordanera aurtiki ziran, eta beren etsaien begien aurrean igerian irago zuten.

        49. Eta nola egun artan Bakidesen ejerzituko milla gizon galdu ziran, au bere gudariakin Jerusalenera itzuli zan.

        50. Eta bereala berriztatu zituzten Judeako plaza sendoak, eta Jerikoko, Ammaungo, Betorongo, Betelko, Tamnatako, Farako, eta Thopoko gazteluak, murru goratuakin, eta burnizko ate eta balenkakin sendotu zituzten,

        51. Zeñaetan Bakidesek gudari taldeak ipiñi zituen, Israelen kontra irteerak korrika egin zitzaten.

        52. Sendotu ere zituen Betsurako, eta Gazarako erriak, eta Jerusalengo gaztelua, toki guzietan gudari talde bat, eta luzaroko janaria ipintzen zituela.

        53. Gero erriko lenbiziko familietako semeak fiantzan artu zituen, eta iduki zituen zaituta Jerusalengo gazteluan.

        54. Eun eta berrogeita amairugarren urteko bigarren illean, agindu zuen Alzimok Tenploko barrendiko aldameneko murruak beera aurtikitzeko; eta Agjeo eta Zakarias profetaen obrak desegiteko: eta asi ziran desegiten;

        55. Baña Jaunak orduan zauritu zuen; eta asi zuena ezin bukatu izan zuen, mututu zan, elbarritua gelditu zan, itz bat ezin zuela esan, ez agindurik eman bere etxeko gauzaetan.

        56. Eta andikan denbora gutxiren barrenen, Alzimo oñaze andiakin il zan.

        57. Ikusirik Bakidesek Alzimo il zala, erregea zegoan tokira itzuli zan, eta gelditu zan erria atsedenean bi urtean.

        58. Baña atzenean gaizto guztiak asmazio au gogoratu zuten: Jonatas, eta berarekin daudenak, (esan zuten) atsedenez eta ajola gabe bizi dirade. Orain da denbora Bakidesi etorri erazitzeko; eta gau batean guztiak arrapatuko ditu.

        59. Joan ziraden bada bera ikustera, eta asmazio au agertu zioten.

        60. Bakides bereala ejerzitu andi batekin bidean jarri zan, eta bialdu ziezten ixiltxorik bere kartak, Judean bere alde zeudenai, Jonatas eta berari laguntzen zienak arrapatu zitzaten; baña ezerere ezin izan zuten egin; zeren oiek, aiek zerabiltzaten asmazioak ezagutu zituzten.

        61. Orduan Jonatasek arrapatu zituen erriko berrogeita amar lagun, zeñak bere kontra zebiltzanen gialari ta agintari nagusiak ziraden, eta bizia kendu zien.

        62. Andikan laster, bere anaia Simon eta bere alde zeudenakin alde egin zuen Bethbessenera, zeñ eremuan dagoan. Paret eroriak berriztatu zituzten, eta sendotu zuten.

        63. Gauza oien berria Bakidesek iduki zuen,eta bere gudari talde guztiak biltzen zituela, eta Judean bere alde zeuzkanai adirazirik,

        64. Etorri zan etzauntzak jartzera Bethbessen gañean, zeñ denbora andian setiatua iduki zuen, gerrako makinak egin- erazitzen zituela.

        65. Baña Jonatas, Simon bere anaia errian utzitzen zuela, joan zan bere erritik ibilli batzuek egitera, eta gudari talde on batekin itzultzen zala,

        66. Desegin zituen Odaren, eta bere anaiak, eta Faseronen semeak beren etzauntzetan, eta asi zan etsaietan ondamenak egiten, eta bere sendotasunaren erakutsi andiak ematen.

        67. Simon berriz, eta bere gudariak, erritik atera ziraden, eta gerrako makinak erre zituzten;

        68. Eraso zioten Bakidesi, eta desegin zuten, eta txit atsekabetu zuten, bere asmazio eta ibilliak utzean gelditzen ziradela ikusten zuelako;

        69. Eta aserreturik, beren errira etortzeko esan zioten gizon gaiztoen kontra, beretatik asko il erazi zituen, eta bere gudarien gañerakoakin bere errira itzultzea erabaki zuen.

        70. Eta jakinik oiek Jonatasek, bialdu ziozkan mandatariak, berarekin pakea egiteko, eta katibuen trukada egiteko.

        71. Bakidesek arrera ona egin zien, eta oben eginik Jonatasek nai zuenera, juramentu egin zuen, bere bizitzako egun guztietan gaitzik batere etziola egingo.

        72. Orobat, eman ziozkan len Judako lurrean arrapatuta katibu zeuzkanak, oien ondoan bere errirako irten zan, eta etzuen nai izan berriz Judeara itzuli.

        73. Onenbesterekin Israelen gerra bukatu zan, eta Jonatas bizitu izan zan Makmasen, eta Jonatas an, erria juzgatzen asi zan, eta Israelko gaiztoak desegin zituen.

AMARGARREN KAPITULUA

        1. Eun eta irurogeigarren urtean, Alejandro, Antioko argitsuaren semea, Ptolemaidara igo zan, an egotera, eta arrera ona egin zioten, eta an erreñatzen asi zan.

        2. Demetrio erregeak jakin zuenean, bereala ejerzitu andi bat bildu zuen, eta bere kontra gudatzera joan zan.

        3. Eta Demetriok Jonatasi karta bat itz paketsuakin bialdu zion, bere anditasuna goratzeko.

        4. Zeren berak bereai esan zien: Berarekin pakea egitera aurreratu gaitezen, berak gure kontra Alejandrorekin egin dezan baño lenago.

        5. Zeren bera, ala berari, nola bere anaiari, eta bere erreñuari egin diozkagun gaitzakin, dudarikan gabe, oroituko da.

        6. Eman zion bada eskubidea ejerzitu bat jasotzeko, eta armak egiteko, eta adirazi zion bere laguna zala; eta agindu zuen, Jerusalengo gazteluan fiantzan zeudenak eman zaiozkatela,

        7. Orduan Jonatas Jerusalenera irago zan, eta Demetrioren kartak, erri guztiaren, eta gazteluan zeudenen aurrean irakurri zituen.

        8. Eta txit beldurtu ziran oiek, erregeak ejerzitu bat jasotzeko eskubidea ematen ziola aditu zutenean.

        9. Eta Jonatasi emanak izan zitzaiozkan fiantzan zeudenak, zeñak beren gurasoai itzuli ziezten.

        10. Jonatasek bere bizilekua Jerusalenen ipiñi zuen, eta erria berriz egin eta berriztatzen asi zan.

        11. Eta langilleai esan zien, Siongo mendiaren inguruan arri landuzko murru bat jaso zezatela, ongi sendotua gelditu zedin, eta ala egin zuten.

        12. Orduan Bakidesek egindako gazteluetan zeuden arrotzak, iges egin zuten.

        13. Eta beren tokiak utzitzen zituztela, bakoitza bere errira joan zan.

        14. Bakarrik Betsuran, Jaungoikoaren legea eta aginteak utzi zituztenetatik batzuek gelditu ziran, zeren gaztelu au beren igestokia zan.

        15. Bitartean Alejandroen belarrietara allegatu ziran, Demetriok Jonatasi egin ziozkan eskeñtzak, eta Jonatasen eta beren anaien gudak, eta egite gloriaz beteak kontatu ziozkaten, eta nolako estutasunetan arkitu ziran.

        16. Eta esan zuen: Au bezelako gizonik arkituko ote degu? Gogoratu dezagun bada gure adiskide, eta elkartu egitean.

        17. Onetarako eskribitu zion, bialtzen ziola karta bat itz oiekin:

        18. Alejandro erregeak, bere anaia Jonatasi, Osasuna.

        19. Jakin degu, gizon sendo bat zerala, eta gure adiskide izateko diña.

        20. Argatik gaur, zure erreñuko apaiz nagusi egiten zaitugu; eta gañera nai degu, erregearen adiskidearen izen argitsua iduki dezazula, eta zureak diraden gauzak gureakin elkartuak egon ditezela, eta gure adiskide izan zaitezela. Eta purpurazko jantzia, eta urrezko koroea bialdu ziozkan.

        21. Egiaz eun eta irurogeigarren urteko zazpigarren illean, Jonatasek Tabernakuloen jai andian estola santa jantzi zuen, eta jaso zuen ejerzitu bat, eta arma talde andi bat egin erazi zuen.

        22. Demetrio, gauza oiek jakin zituenean, txit tristetu zan, eta esan zuen:

        23. Nola leku eman degu, Alejandro joateko gu baño aurrerago juduakin adiskidetzera, bera sendotuteko?

        24. Ni ere banoa berai eskribitzera erreguzko itzakin, eskeñtzen dieztedala diñadeak eta doañak, neri lagundu dizadaten.

        25. Eta eskribitu ziezten itz oiek: Demetrio erregeak Juduen erreñuari, Osasuna.

        26. Bozkario andiarekin jakin degu, gurekin egiña zeneukaten elkartasunean iraun dezutela, eta sendo zaudetela gure adiskidetasunean, gure etsaiakin elkartzen etzeratela.

        27. Iraun ezazute bada oraindaño bezela, gordetzen diguzutela leialtasun hura bera, eta gugatik egin dezutenaren ordañ ugaria emango dizugute.

        28. Gañera kotiz asko barkatuko dizkizugu, eta egingo dizkizugu mesede asko.

        29. Eta oraindandik zuei eta judu guziai kentzen dizugute kotizak; eta barkatzen dizugute gatzaren, koroaen, aziaren irugarren zatiaren gañeko kotizak.

        30. Eta neri dagokidan zuaitzen frutuen erdia, gaurtikan aurrera zuei utzitzen dizutet; argatik etzaie onezkero eskatuko Judako lurrari, ezta itsatsi zaiozkan Samariako eta Galileako iru erriai ere: eta gaurdandik betiko ala izango da.

        31. Nai ere det, Jerusalen santa izan dedilla, eta bere lur guziarekin zama gabe gelditu dedilla, eta amarrenak eta kotizak beretzat izan ditezela.

        32. Jerusalengo gaztelua ere zuen eskuetan jartzen det, eta ematen diot apaizburuari, berak nai duen jendea bera zaitzeko ipiñi dezan.

        33. Gañera doañ askatuak ipintzen ditut, Judako lurretik katibu ekarri ziran judu guztiak, nere erreñuko edozeñere tokitan arkitu ditezela, berakgatik eta beren abereakgatik ere kotizikan pagatu bearrik ez daukatela.

        34. Eta egun andi guziak, eta larunbatak, eta neomeniak, eta egun izendatuak, eta jai andien aurretiko eta atzetiko iru egunak, nere erreñuan dauden judu guztientzat lokarri gabeak eta aukerakoak izan ditezela.

        35. Alako moduan, non, egun oietan iñork ere ez du berai ezerere egiteko eskubiderik idukiko, ez berai ezergatik ere juiziora deitzeko.

        36. Agintzen ere det, sartu ditezela erregearen ejerzituan ogeita amar milla Juduraño, zeñai emango zaie janaria erregearen tropa guztiai bezela, eta beretatik artuko dira ipintzeko egotez errege andiaren gazteluetan.

        37. Orobat beretatik autuko dirade lagun batzuek, zeñaen kontura egongo diran erreñuko gauza, ontasun eta zentzu andia eskatzen dutenak: beren agintariak beretatik autuak izango dirade, eta biziko dirade beren legeen araura, Judako errirako erregeak agindu duen bezela.

        38. Berebat idukiak izan bitez gauza guztietan, Judea bera bezela, Samariako probinziako iru erri, Judeari itsatsi zaiozkanak, alako moduan, non, ez dute agintari bat baizik idukiko, eta apaiz nagusiarena baño beste eskubiderik ez dute ezagutuko.

        39. Ematen diot doañean Jerusalengo tenploari, Santuarioko kastu premiazkoetarako Ptolemaida, bere inguruko lurrakin.

        40. Eta izendatzen diozkat urte guzietan amabost milla siklo zillarrezko, neri dagozkidan erregearen eskubideko diruetatik.

        41. Eta atzeratua gelditu dan guztia, eta nere administratzalleak irago diraden urteetan pagatu gabe utzi duten guztia, emango da oraindandik Jaunaren etxeko berriztazioko kastuetarako.

        42. Santuarioaren kontura urteoro aiek biltzen zituzten amabost milla siklo zillarrezkoen gañean berriz, oiek ere beren lanetan ari diraden apaizai dagozkie.

        43. Eta Jerusalenen dagoan tenplora, eta berari itsatsiak dauden tokietara sartzen dana, erregeari edozeñere eratan bidegaberen bat eginda, pakean utzia izango da, eta nere erreñuan dauzkan ondasunakin nai duena egingo du.

        44. Eta santuarioa egiteko, edo berriztatzeko bear diran kastuak, erregearen kontura izango dirade,

        45. Baitaere kastatzen dana Jerusalengo murruak berriztatzeko, eta inguru guztitik sendotzeko, eta Judean altxatu bear diran murruetarako.

        46. Aditurik bada Jonatasek, eta erriak Demetrioren eskeñtza oiek, sinistu zuten etziradela biotzez egiñak, eta etzituzten artu nai izan, zeren oroitzen ziran, Israelen egin zituen gaitz andiakin, eta nolako gogortasunarekin mendean iduki zituen.

        47. Eta ala Alejandroren eskeñtzetara zeartu ziran geiago; zeren au izan zan pakearen gañean lenengo itz egin ziena, eta ala berari beti lagundu zioten.

        48. Onetan Alejandro erregeak ejerzitu andi bat bildu zuen, eta Demetrioren kontra bere gudariakin joan zan.

        49. Eta bi erregeak eraso zien elkarri, eta Demetrioren ejerzituak iges egin zuen, eta Alejandrok persegitu zion, eta garratz beren gañera aurtiki zan.

        50. Txit gogorra izan zan guda, zeñak iraun zuen eguzkia sartu arteraño; eta beratan Demetrio il zan.

        51. Oien ondoan Alejadrok bialdu ziozkan bere mandatariak Ptolomeo Ejiptoko erregeari, bere izenean esatera:

        52. Nere erreñura itzuli naizan ezkero, eta nere gurasoen tronuan eseria arkitzen naizan ezkero, eta erregetza iritxi dedan ezkero; eta garaitu nuen ezkero Demetrio, eta naizan ezkero gure alderri onen jabe,

        53. Eta gudatu nintzan berarekin, eta guk desegiñak izan ziraden bera eta bere etzauntzak, eta bere erreñuko tronuan eseria nago.

        54. Eta orain adiskide izan gaitezen elkarrekin, eta onetarako eman zadazu esposatzat zure alaba; bada onela zure suia izango naiz ni, eta egingo dizkizut ala zuri, nola alabari, zure diña diraden eskeñtzak.

        55. Onetara Ptolomeo erregeak erantzun zuen, esaten zuela: Bedeikatua izan dedilla zure gurasoen lurrean berriz sartu zeran, eta beren erreñuko tronuan eseri zeran eguna!

        56. Ni prestatua nago, eskribitu didazuna zuri emateko, baña atoz Ptolemaidaraño, an elkar ikusi gaitezen, eta nik nere alaba esposatzat emango dizut, eskatzen didazun bezela.

        57. Irten zan bada Ptolomeo Ejiptotik, bere alaba Kleopatrarekin, eta etorri zan Ptolemaidara eun eta irurogeita bigarren urtean.

        58. Eta joan zan Alejadro an arkitzera; eta Ptolomeok eman zion esposatzat bere alaba Kleopatra, eztaiak egiten ziradela aitatu dan Ptolemaidako errian, errege batzuei dagoken anditasun batekin.

        59. Alejandro erregeak Jonatasi ere eskribitu zion, etorri zedilla bera ikustera;

        60. Eta egiaz iragotzen zala Ptolemaidara anditasunez beterik, ikusi zituen bi erregeak; eskeñi zien zillar, eta urre asko, eta beste doañ batzuek, eta berak arrera txit ona egin zioten.

        61. Orduan Israelko gizon gaizto batzuek elkartu ziran, bere kontra salazio bat egiteko, baña erregeak etzien aditu nai izan:

        62. Baizik agindu zuen Jonatasi bere soñekoak kendu zitzaieztela, eta purpuraz gañetik jantzi zezatela. Eta ala egin zan. Oien ondoan erregeak bere aldean esertzeko agindu zion.

        63. Andikan laster bere andizkiai esan zien: Zoazte berarekin erriaren erditik; eta adirazi ezazute argiro, iñork ere, ezergatik ere ez dizaiola salaziorik egin, eta ez dizaiola atsekaberik eman, ezergatik ere.

        64. Salatzalleak ikusi zutenean Jonatasi egiten zioten onra, eta errian adirazi zana, eta nola purpuraz jantzia zijoan, guztiak iges egin zuten.

        65. Eta goratu zuen erregeak, eta bere adiskiderik andienen artean artu zuen, agintari nagusi egin zuen, eta erregetzako lanetan laguntzat artu zuen.

        66. Oien ondoan Jonatas pakean, eta bozkarioz betea Jerusalenera biurtu zan.

        67. Eun eta irurogeita bosgarren urtean, Demetrio gaztea, Demetrioren semea, Kretatik bere gurasoen lurrera etorri zan;

        68. Eta jakinik Alejandro erregeak, atsekabe andia artu zuen, eta Antiokiara itzuli zan.

        69. Demetrio erregeak bere ejerzituaren agintari egin zuen Apolonio, zeñ zan Zelesiriako gobernaria, zeñak ejerzitu andi bat bildu zuen, eta Jamniara alderatu zan, eta Jonatas apaiz nagusiari bialdu zion esatera

        70. Itz oiek: Zu bakarrik zera guri kontra egiten diguzuna; eta ni gelditu naiz irri eta lotsaria egina, zuk mendietan guri gogor egiten diguzulako, eta garaipenak irabazten dituzulako gure kontra.

        71. Orain bada, zure indarretan itxedotzen badezu, laura jetxi zaite, eta an gure indarrak neurtuko ditugu, zeren gudarien indarra nigan dagoan.

        72. Galde ezazu bestela, eta ikasi ezazu nor naizan ni, eta nortzuk neri laguntzen datoztenak, zeñak esaten ere duten, ezin zutik egongo zeratela gure aurrean: zeren zure gurasoak beren lurrean bi alditan iges egin zuten.

        73. Nola bada, zu orain aurkeztu ziñitzaioke zaldidi eta ejerzitu ain andi bati lau batean, non ez dagoan arririk, ez aitzik, ez tokirik iges egiteko?

        74. Apolonioren itz oiek Jonatasek aditu zituenean, aserretu zan, eta aututzen zituela amar milla gizon, irten zan Jerusalendik; eta bidera irten zitzaion bere anaia Simonek berari laguntzera.

        75. Joan ziraden etzauntzak ipintzera Joppe erriaren aldean, zeñak ateak itxi ziozkan (zeren Joppe zaitzen zeuden gudariak Apoloniorenak ziraden) eta ala setiatu bear izan zuen.

        76. Baña beldurturik barrenen zeudenak, ateak idiki ziozkaten, eta Jonatas erri arekin jabetu zan.

        77. Eta jakinik Apoloniok, iru milla zaldizko eta ejerzitu andi batekin alderatu zan.

        78. Eta zijoala, Azotora joateko bezela, jetxi zan denborarik galdu gabe laura; zeren zeukan zaldidi andia, eta onetan itxedotzen zuen. Jonatas ere zuzendu zan Azotorontz, eta an eraso zien elkarri.

        79. Apoloniok utzi zituen kanpoan, etsaien ostetikan, milla zaldi, azeloan.

        80. Eta jakin zuen Jonatasek nola etsaiak bere ostetik utzi zituen zaldizkoak azeloan: zeñak kanpoa ingurutu zuten, eta egon ziraden aurtikitzen dardoak bere jendeen gañera, goizetik arratsalderaño.

        81. Baña Jonatasenak geldirik egon ziran, berak agindu zien bezela: eta bitartean etsaien zaldidia txit nekatu zan.

        82. Orduan Simonek aurreratu erazi zion bere jendeari, eta eraso zien oñazkoai, (zeñak zeuden bakarrik, zeren zaldidia nekatua zegoan) eta desegin zituen, eta iges egin zuten.

        83. Eta kanpotik barreiatu ziradenak, iges egin zuten Azotora, eta beren idolo Dagonen etxean sartu ziran, an bizia gordetzeko.

        84. Baña Jonatasek su eman zien Azotori, eta inguruetako erriai, beretan arkitzen ziraden ondasunak arrapatuta gero, eta erre zuen Dagonen tenploa, bertan zeuden guztiakin batean.

        85. Eta ezpataz iragoak, eta erreak izan ziradenen artean, zortzi milla gizon bezelatsu galdu ziran.

        86. Eta mugitu zituen andik Jonatasek etzauntzak, eta Askalonera alderatu zan, eta erri artakoak bidera irten zitzaiozkan bozkario andiakin.

        87. Eta itzuli zan gero Jerusalenera, bere gudariak, arrapatu zituzten ondasun ugariakin aberastuak zeramazkiala.

        88. Alejandro erregeak gertakari guzi oiek jakin zituenean, berriz onra andiagoak Jonatasi eman ziozkan,

        89. Eta bialdu zion urrezko ebilla, erregearen aideai eman oi zaiena, eta Akarongo, eta bere lurretako agintaritza eman zion.

AMAIKAGARREN KAPITULUA

        1. Oien ondoan Ejiptoko erregeak bildu zuen ejerzitu bat, itsasoaren bazterrean dagoan ondarra bezelakoa, eta ontzi asko; eta nai zuen iritxi marroz Alejandroren erreñua, eta bere erreñuari itsatsi.

        2. Eta irten zan Siriara itz paketsuakin, eta idikitzen ziozkaten erriak, eta bidera irtetzen zioten, Alejandro erregeak agindu zuelako, berari bidera irtetzeko, zeren bere aitagiarraba zan.

        3. Sartzen zanean bada Ptolomeo erriren batean, erri guztietan gudariak gordetzalletzat ipintzen zituen.

        4. Azotora allegatu zanean erakutsi zioten Dagonen tenplo, errea izan zana, eta erri, eta Azoto, eta gañerakoak deseginak, eta gorputz illak aurtikiak, eta gerran il ziradenentzat bidearen luzeeran egin zituzten tunbuloak.

        5. Eta esan zioten erregeari, gauza guzti aiek Jonatasek egin zituela, bere gorrotoan jarri zedin, eta erregea ixillik egon zan.

        6. Eta Jonatasek irten zitzaion bidera erregeari Joppen, anditasunez beterik, eta elkarri agurrak egin ziozkaten, eta gaua an irago zuten.

        7. Eta joan zan Jonatas erregearekin, Eleutero izena duen ibai bateraño, eta andik Jerusalenera itzuli zan.

        8. Baña Ptolomeo erregea, itsasoaren erriberan dagoan Seleuziarañoko erri guztien jabe egin zan, eta Alejandroren kontra asmazio gaiztoak zerabiltzan.

        9. Eta bialdu zituen mandatariak Demetriogana esan zizaioten: Atoz, elkartasuna egingo degu bioen artean, eta nik emango dizut nere alaba, Alejandrorekin desposatua, eta zure aitaren erreñuan erreñatuko dezu.

        10. Zeren berari nere alaba eman diodalako damutua nagoan: zeren ni iltzeko asmazioetan ibilli dan.

        11. Alako gaizkiak esan zituen beragatik, bere erreñua nai zuelako.

        12. Eta kendu zion bere alaba, eta Demetriori eman zion, eta Alejandrogandik alde egin zuen, eta bere gogo gaiztoa agertu zan.

        13. Eta sartu zan Ptolomeo Antiokian, eta diadema bi, Ejiptokoa eta Asiakoa bere buruan ipiñi zituen.

        14. Garai onetan Alejandro erregea Zilizian zegoan, probinzia aietako jendea bere kontra jaiki zalako.

        15. Baña jakin zueneko Ptolomeo erregearekin gertatu zana, bere kontra joan zan. Prestatu ere zituen onek bere gudariak, eta berari bidera irten zion indar andiakin, eta igeserazi zion.

        16. Eta iges egin zuen Alejandrok Arabiara, an laguntasuna eman zizaien; eta Ptolomeo erregearen indarrak geitu ziraden.

        17. Eta Zabdiel Arabiako prinzipeak ebaki zion burua Alejandrori, eta Ptolomeori bialdu zion.

        18. Andik irugarren egunean, Ptolomeo erregea ere il zan, eta gazteluetan zeuden gudariak, etzauntzetan zeudenen eskuz biziak galdu zituzten.

        19. Eta sartu zan Demetrio erreñuko erregetzan, eun eta irurogeita zazpigarren urtean.

        20. Egun aietan bildu zituen Jonatasek Judeako gudariak Jerusalengo gaztelua arrapatzera; eta makina asko bere kontra egin zituzten.

        21. Baña gizon gaizto batzuek, beren erreñuaren etsaiak, joan ziraden Demetrio erregeagana, eta adirazi zioten, Jonatasek gaztelua setiatua zeukala.

        22. Eta aserreturik oiek aditu zituenean, bereala Ptolemaidara irago zan, eta eskribitu zion Jonatasi, gazteluaren setioa altxatu zezala, eta bera ikustera bereala etorri zedilla.

        23. Artu zuenean Jonatasek karta au, agindu zuen setioari aurrera jarraitzeko; eta auturik Israelko zarretatik, eta apaizetatik batzuek, joan zan berakin, eta irriskuan jarri zan.

        24. Eraman zituen berarekin urre eta zillar asko, eta arropak, eta beste eskeñtza batzuek, eta joan zan erregearekin egotera Ptolemaidan, eta bere adiskidetasuna irabazi zuen.

        25. Alaere bere erreñuko gizon gaizto batzuek, berriz ere Jonatasen kontra salazioak egin zituzten.

        26. Baña erregeak tratatu zuen, bera baño lenagoko erregeak tratatu zuten bezela; eta bere adiskide guzien aurrean onratu zuen,

        27. Eta sendotu zuen apaiztza nagusian, eta lendanaz zeuzkan beste onra guzietan, eta bere adiskideetatik lenbizia egin zuen.

        28. Orduan Jonatasek erregeari erregutu zion kotizgabetu zitzala Judea, iru Topargiak, eta Samaria bere inguruko lur guztiakin, eskeñtzen ziola ematea irureun talento, mendetasunagatik bezela.

        29. Eta baimena eman zion erregeak, eta eskribitu ziozkan Jonatasi kartak gauza guzi oien gañean, itz oiekin:

        30. Demetrio erregeak, bere anaia Jonatasi, eta juduen erreñuari, Osasuna.

        31. Bialtzen dizugu zuen berrirako, Lastenes gure aitari zuen gañean eskribitu diogun kartaren kopia bat. Ala esaten du:

        32. Demetrio erregeak Lasthenes bere aitari, Osasuna.

        33. Erabaki degu mesedeak egitea juduen erreñuari, zeñak gure adiskideak diraden, eta gurekin leialki portatzen diraden, guganako daukaten borondate onagatik.

        34. Erabakitzen degu, bada, Judea guztiak, eta iru erriak Aferema, Lida, eta Ramata, Samariako probinziakoak, Judeari itsatsiak, eta beren inguruetako lur guztiak, izan ditezela Jerusalengo apaiz guztientzat; erregeak, berak baño lenago, urte guztietan, lurreko eta zuaitzen frutuakgatik artzen zuenaren trukadan.

        35. Orobat barkatzen diegu oraindandik, guri zegokigun gañerakoa, amarrenak, eta kotizakgatik ematen zutena, eta gatzen larrañak ematen zutena, eta eskeñtzen zizkigun urrezko koroeak.

        36. Esan dan guzia ematen diegu, eta guztia, ez berriz kentzeko, oraindandik aurrera betiko.

        37. Orain bada arretaz begiratu ezazute, erabaki onen kopia bat ateratzeko, eta Jonatasi eman zaiozute, Siongo mendi santuan toki agiri batean ipiñi dedin.

        38. Ikusirik gero Demetrio erregeak, lur guztia pakean zegoala, eta berari lotsaz begiratzen ziotela, eta etzeukala erregetza kendu nai zionik batere, bialdu zuen ejerzitu guztia, bakoitza bere tokira, salbu erreñuetako ugarteetako gudari arrotz erosiak. Egite onekin ekarri zuen bere gañera, bere gurasoak serbitu zituzten gudari guzien gorrotoa.

        39. Bazegoan orduan Trifon izena zuen bat, len Alejandroren aldamenekoa izan zana, eta ikusirik ejerzitu guztiak Demetriogatik gaizki esaten zuela, joan zan Emalkuel arabiatarra ikustera, zeñak erakutsiak ematen ziozkan Antioko, Alejandroren semeari:

        40. Eta erregu asko, eta andiak egin ziozkan, eman zizaion, bere aitaren lekuan erreñatu zezan, eta kontatu zion, Demetriok egin zuen guztia, eta nola ejerzitu guztiak gorrotoz begiratzen zion. Eta egun askotan an gelditu zan.

        41. Bitartean Jonatasek bialdu zituen mandatariak Demetrio erregeagana, eskatzera, agindu zezala kentzeko Jerusalengo gazteluan, eta beste gazteluetan oraindikan berak zaitzen zeuden gudari taldeak; zeren Israeli kalteak egiten ziozkaten.

        42. Eta Demetriok Jonatasi erantzun zion: Ez bakarrik egingo det zugatik, eta zure erreñuagatik eskatzen didazuna, baitaere goratuko zaituztet gloria andiagora zu eta zure erria, denborak utzitzen didanean.

        43. Baña orain mesede bat egingo didazu, bialdutzen badizkidazu gudariak neri laguntzera, zeren nere ejerzitu guztiak utzi nauen.

        44. Orduan Jonatasek bialdu ziozkan Antiokiara iru milla gizon sendo, eta errutsuenak, zeñaen etorrerarekin erregeak bozkario txit andia artu zuen.

        45. Baña errian bizi ziran eun eta ogei milla gizon, jaiki ziran matxiñatuta, eta erregea il nai zuten.

        46. Sartu zan au bere jauregian, eta errikoak karrikaen jabe eginik, berari erasotzen asi ziran.

        47. Orduan erregeak etorri erazi zien berari laguntzera juduai, zeñak guztiak bere aldean bildu ziran, eta aldamen askotatik erriari erasotzen ziotela,

        48. Il zituzten egun artan eun milla gizon; eta arrapaturik an zeuden gauza guztiak, su eman zioten, eta onela erregea libratu zuten.

        49. Ikusirik erriko matxiñariak, juduak erri guziaren jabe eginik zeudela, izutu ziraden, eta deadarrez erregeari urrikaltasuna eskatu zioten, erregu au egiten ziotela:

        50. Eman zaguzu pakea, eta utzi bizaiote juduak, guri eta erriari gaizki egiteari.

        51. Eta utzi zituzten armak, eta pakea egin zuten. Onenbesterekin juduak gloria andia iritxi zuten erregeaganako, eta bere erreñu guziaganako, eta egiten ziradela an txit otspatsuak, ondasunez beteak Jerusalenera itzuli ziraden.

        52. Onenbesterekin, Demetrio bere erreñuko tronuan beldurrikan gabe gelditu zan, eta paketurik erri guztia, beldurrez ta lotsaz begiratzen zioten.

        53. Baña alaere, eskeñi zituen gauzatatik batere etzuen kunplitu. Jonatasgandik alde egin zuen, eta ez bakarrik etzien esker onarekin erantzuten artu zituen mesedeai, baita ere, Jonatasi al zuen gaitz guztia egiten zion.

        54. Gertakari oien ondoan itzuli zan Trifon, Antioko, oraindikan aurra zana, berarekin zekarrela, zeñ erregetzat ezagutua izan zan, eta diadema ipiñi zuen.

        55. Eta joan ziran beragana Demetriok beren etxeetara bialdu zituen gudari guztiak; eta Demetrioren kontra gudatu ziran, zeñak igesari eman zion, eta atzea eman zuen.

        56. Bereala Trifonek elefanteak arrapatu zituen, eta Antiokia guztiaren jabe egin zan.

        57. Eta Antioko gaztetxoak Jonatasi itz oiek eskribitu ziozkan: Berriz jartzen zaitut apaiz nagusitzan, eta lau errietako jabetzan, eta nai det, erregearen adiskidetatik bat izan zaitezela.

        58. Eta bialdu ziozkan urrezko ontziak bere serbitzorako, eta eman zion eskubidea urrezko ontzian edateko, eta urrezko hebilla erabiltzeko.

        59. Eta Simon bere anaia jarri zuen alderri guzti artako Gobernari, Tiroko ertzetako Ejiptoko mugetaraño.

        60. Andikan laster irten zan Jonatas, eta Jordango ibaiaren beste aldameneko errietatik ibilli zan; eta Siriako ejerzitu guztia beragana joan zan, berari lagundutzera, eta onekin zuzendu zan Askalonerontz, zeñatan bizi ziradenak irten ziran onra andiarekin bera artzen zutela.

        61. Eta andik Gazara joan zan, eta an bizi ziradenak ateak itxi ziozkaten, eta berak setiatu zuen, eta erriaren inguru guztiak erre zituen, angoak zezukaten gauza guztiak arrapatuta gero.

        62. Orduan Gazatarrak Jonatasi erregutu zioten, eta berak eskuia luzatu zien, eta arturik beren semeak fiantzan, Jerusalenera bialdu zituen; eta gero Damaskorañoko alderri guzi artatik ibilli zan.

        63. Garai onetan jakin zuen Jonatasek, Demetrioren agintariak ejerzitu andi batekin joan ziradela Kadesko errira, ango jendeari armak artu erazitzeko, onela alde egin erazitzeko Antiokoren erreñuko lanetatik.

        64. Eta beren kontra joan zan, probinzian bere anaia Simon utzitzen zuela.

        65. Bitartean onek, Betsurara alderatzen zala, iduki zuen setiatua egun askotan, bertan bizi ziradenak barrenen sartuta zeuzkala:

        66. Zeñak atzenean pakea eskatu zuten, eta eman zien. Eta andikan aurtiki zituen, eta arrapatu zuen erria, eta gudari talde bat egotez ipiñi zuen.

        67. Jonatas berriz bere ejerzituarekin Jenesarko putzura alderatu zan, eta egunsentia baño lenago, Asorko laura allegatu ziraden.

        68. Eta ona emen non arrotzen etzauntzen aurrean arkitu zan, zeñak mendian azelo bat jarri zien. Jonatas berai aurkez erasotzera joan zan.

        69. Baña orduan azeloan zeudenak beren tokietatik irten ziran, eta guda asi zan.

        70. Eta Jonatasen aldekoak ziradenak iges egin zuten guztiak, agintarietako bat ere gelditzen ez zala, baizik bakarrik Matatias, Absalomiren semea, eta Judas, Kalfi, bere ejerzituko agintari baten semea.

        71. Orduan Jonatasek bere soñekoak urratu zituen, bere buruaren gañera autsa aurtiki zuen, eta orazio egin zuen.

        72. Eta bereala Jonatasek etsaiai eraso zien, eta desegin zituen, eta igeserazi zien.

        73. Ikusirik oiek, bera utzi zuten gudariak, berriz berarekin bildu ziran, eta guziak batean persegitu zien etsaiai Kadeseraño, non beren etzauntzak zeuzkaten, zeñatara allegatu ziraden.

        74. Egun artan arrotzen ejerzituko iru milla gizon il ziraden, eta Jonatas Jerusalenera itzuli zan.

AMABIGARREN KAPITULUA

        1. Eta ikusirik Jonatasek era onak laguntzen ziola, autu zituen gizon batzuek, eta Erromara bialdu zituen, Erromatarrakin adiskidetasuna sendotu eta berriztatzera.

        2. Eta berdin bialdu ziezten Lazedemoniatarrai, eta beste erri batzuei, gauza guztietan elkarren antzeko kartak.

        3. Eta joan ziran Erromara, eta sartu ziran zarren batzarrera, eta esan zuten: Jonatas apaiz nagusiak, eta juduen erreñuak bialdu gaituzte, adiskidetasun eta elkartasuna berriztatzera, irago diraden denboretan egin zan bezela.

        4. Eta Erromatarrak eman ziezten gero kartak plazaetako gobernarientzat, Judearaño iñork ere gaitzik egin gabe, eta eragozketarik jarri gabe joan zitezen.

        5. Jonatasek Lazedemoniatarrai eskribitu zien kartaren kopia, onelakoa da:

        6. Jonatas, apaiz nagusiak, eta erreñuko zarrak, eta juduen erri guztiak, Lazedemoniatar, beren anaiai, Osasuna.

        7. Denbora da zuen errege Ariok, Onias apaiz nagusiari eskribitu ziola karta bat, zeñean irakurtzen zan, zuek gure anaiak zeratela, ikusten dan bezela, beerago ipintzen dan kopian.

        8. Eta Oniasek onra andiarekin artu zuen erregearen mandataria; baita, bere kartak ere, zeñatan adiskidetasuna, eta elkartasuna egitearen gañean itz egiten zan.

        9. Eta guk orrelako gauza baten ere premiarik ez bajeneukan ere, liburu santuak gure atsedenerako gure eskuetan idukirik, dauzkagun bezela;

        10. Alaere naiago izan degu bialtzea berriztatzera zuekin anaetasuna eta adiskidetasuna; iruditu ez dizazuten zuekgandik arroztu gerala, zeren denbora luzeak irago diraden, gugana bialdu zenduztenetik.

        11. Guk ordea bitarte guzi onetan, beñere ez diogu utzi zuekin oroitzeari, Jaungoikoari egiten diozkagun eskeñtzetan, egun andietan, eta beste, bear diradenetan, eta gure orazio guztietan, gauza justoa eta bearra dan bezela, anaiakin oroitzea.

        12. Daukazuten gloriagatik bada bozkariotzen gera.

        13. Gu berriz atsekabe askok, eta guda askok ingurutu gaituzte, eta gure inguruan dauden errege askok eraso digute.

        14. Alaere gerra oietan ez degu nai izan gogaikarriak zuentzat, ez gañerako elkartu eta adiskide batentzat ere;

        15. Zeren zerutik artu degun laguntasuna, zeñarekin izan geran gu libratuak, eta gure etsaiak umillatuak.

        16. Argatik autu ditugun ezkero orain Numenio Antiokoren semea; eta Antipatro, Jasonen semea Erromatarrakgana bialtzeko, anziñako adiskidetasuna, eta elkartasuna berakin berriztatzera,

        17. Agindu ere diegu irago ditezela zuek ikustera, eta zuei gure izenean agur egitera, eta eramatera gure karta au, zeñ dan gure anaetasuna berriztatzeko.

        18. Eta orain mesede bat egingo diguzute, erantzuten badiguzute gauza oietara.

        19. Eta au da, Ariok Oniasi eskribitu zion kartaren kopia.

        20. Ario Lazedemoniatarren erregeak, Onias apaiz nagusiari, Osasuna.

        21. Emen arkitu da eskritura batean, Lazedemoniatarrak eta juduak anaiak diradela, eta guztiak diradela Abrahamen jatorrikoak.

        22. Argatik orain, berri au arkitu degunean, mesede egingo diguzute eskribitzen badiguzute pakean ote zaudeten.

        23. Bada guk oraindandik eskribitzen dizugu, esaten dizugula: Gure abereak eta gure ondasunak zuenak dirade, eta zuenak gureak, eta oiek dirade zuei esateko agintzen diegunak.

        24. Bitartean Jonatasek jakin zuen, Demetrioren agintariak lengoa baño ejerzitu asko andiago batekin bere kontra itzuli ziradela.

        25. Eta Jerusalendik irten zan, eta bidera irten zien Amathko alderrian, bere lurrean sartzeko denborarik berai ez emateko.

        26. Eta beren etzauntzetara zelatariak bialdu zituen, eta itzuli ziran esaten ziotela, nola aiek gau artan nai zuten, ustekabean bera arrapatu.

        27. Onenbesterekin Jonatasek, nola eguzkia sartua zan, agindu zion bere jendeari, gau guzian beillan eta armak eskuetan zituztela egon zitezela, gudarako prestatuak, eta etzauntzen inguruan beillariak jarri zituen.

        28. Eta etsaiak aditu zutenean Jonatas bereakin gudarako prestatua zegoela, beldurtu ziran, eta izututa, iges egin zuten, etzauntzetan suak erazekiak utzitzen zituztela.

        29. Eta Jonatasek eta berarekin zeudenak berriz, nola suak erazekiak ikusten zituzten, goizeraño etzuten ezagutu.

        30. Gero berriz Jonatasek berai jarraitu zien, baña etzituen iritxi; zeren Eleutero ibaia garai artako irago zuten.

        31. Orduan biurtu zituen bere armak, Zabadetarrak izena daukaten Arabiatarren kontra, zeñak desegin zituen, eta zeñai arrapatu ziezten zeuzkaten gauza guztiak;

        32. Eta bere jende guzia bildu zuen, eta Damaskora joan zan, eta alderri guzi artatik ibilli oi zan.

        33. Bitartean Simon joan zan, eta allegatu zan Askalongo erri eta aldeko gazteluetaraño; eta zuzentzen zala Joppera, arrapatu zuen.

        34. (Zeren jakin zuen erri artakoak nai zutela plaza hura jarri Demetrioren alde zebiltzanen eskuetan) eta argatik gudari talde bat bertan utzi zuen, erria zaitu zezan.

        35. Eta itzuli zan Jonatas, eta egin zuen erriko zarren batzarre bat, eta beren iritziarekin batean erabaki zuen, Judean gazteluak egitea,

        36. Berriz egitea Jerusalengo murruak, eta jasotzea murru txit goratu bat gazteluaren eta erriaren bitartean; hura onegandik berezitzeko, alako moduan, non, gaztelua bakartua gelditu zedin, eta barrendikoak etzitzaketen gauzarikan batere erosi, ez saldu.

        37. Bildu zan bada jendea erria berriz egiteko, eta arkiturik eroria, Zedrongo errekaren gañean Sortalderontz zegoan murrua, Jonatasek jaso zuen, zeñaen izena dan Kafetetha.

        38. Simonek ere egin zuen Adiada Sefelan, eta sendotu zuen, eta ateak eta balenkak jarri ziozkan.

        39. Denbora onetan Trifonek artu zituen asmazioak Asiako errege bera egiteko, eta berak koroea ipinitzeko, eta Antioko erregeari bizia kentzeko.

        40. Baña beldur izanik Jonatasek etziola utziko, baizik bere kontra gudatuko zala, bera arrapatu, eta il nairik zebillan. Asmazio oiekin bada, Bethsanera joan zan.

        41. Baña Jonatasek bidera irten zion berrogei milla gudari auturekin, eta Betsanera allegatu zan.

        42. Trifon berriz, ikusi zuenean Jonatas bere kontra alako ejerzitu andiarekin joan zala, beldurtu zan.

        43. Eta onra andiarekin artu zuen, eta bere adiskideai ere arrera on bat egiteko esan zien; egin ziozkan eskeñtzak, eta agindu zion bere ejerzitu guztiari, berari bezela obeditzeko.

        44. Gero esan zion Jonatasi: Zergatik arazoan jarri dezu erri guztia, gerrarik gure artean ez dagoan ezkero?

        45. Orain bada, bialdu itzatzu beren etxeetara, eta autu itzatzu beren artetik gutxi batzuek bakarrik, lagundu dizazuten, eta atoz nerekin Ptolemaidara, eta emango dizut zuri, baita beste gazteluak ere, eta ejerzitua, eta gobiernuaren morroe guztiak. Eta oiek eginik, itzuliko naiz, zeren oietarako onara etorri naizan.

        46. Eta sinistu zion Jonatasek, eta egin zuen esan zion bezela, eta utzi zuen ejerzitua, eta Judako lurrera biurtu ziran;

        47. Eta berarekin gelditu zituen iru milla gizon; zeñaetatik oraindikan bi milla Galileara bialdu zituen, eta millak lagundu zioten.

        48. Eta Jonatas Ptolemaidan sartu zaneko, Ptolemaidatarrak erriko ateak itxi zituzten, eta arrapatu zuten; eta berarekin sartu ziran guztiak, ezpataz il zituzten.

        49. Eta Trifonek bialdu zituen bere oñazkoak, eta zaldidia Galileara, eta bere lau andira, Jonatasi lagundu zioten gudari guztiak desegiteko.

        50. Baña oiek aditu zutenean arrapatu zutela Jonatas, eta il zutela, berari laguntzen zien guztiakin, elkar alaitu zuten, eta gudarako prestatuta atera ziran.

        51. Ikusirik berriz, persegitzera joan ziradenak, beren biziak garesti saltzera erabakita zeudela, atzera biurtu ziran.

        52. Onela jarraitu zioten beren bideari; itzultzen ziradela guztiak pakean Judeara, non progu andi bat egin zuten Jonatasgaitik, eta berari lagundu ziotenakgatik, eta Israel guziak beragatik negar andiak egin zituen.

        53. Orduan inguruan zeuden erreñu guztiak, berak azpiratu nai zituzten. Zeren esan zuten:

        54. Ez daukate gialaririk, ez nork lagundurik. Orain bada eraso dizaiegun, eta beren oroipena gizonen artetik kendu dezagun.

AMAIRUGARREN KAPITULUA

        1. Eta aditu zuen Simonek, Trifonek bildu zuela ejerzitu andi bat, Judako lurrera etortzeko, eta bera arrasatzeko.

        2. Eta ikusirik erria beldurrez eta ikaraz zegoala, igo zan Jerusalenera, eta erria bildu zuen,

        3. Eta sendotzeko guziak, onela itz egin zien: Badakizute zenbat neke irago degun ala nik, nola nere anaiak, eta nere aitaren etxeak gure legea eta Santuarioa zaitzeko, eta nolako antsiaetan ikusi geran.

        4. Gauza oien amorioz galdu dituzte biziak nere anaia guztiak, Israel salbatzeko, izanik ni bakarra beren artean gelditu naizana.

        5. Eta orain ez dakidala gertatu, begiratzea nere biziagatik, atsekabean gauden artean, zeren ni nere anaiak baño balio andiagokoa ez naizan.

        6. Zaituko ditut, bada, nere erreñua, eta santuarioa, eta gure semeak, eta gure emazteak; zeren erreñu jentil guziak, gure kontra daukaten gorrotoagatik, elkartu dira gu desegiteko.

        7. Eta erazeki zan erriaren espiritua, itz oiek aditu zituenean,

        8. Eta guztiak boz goratuan erantzun zuten: Zu zera gure gialaria zure anaia Judas, eta Jonatasen lekuan.

        9. Zuzendu ezazu gure gerra, zeren guk agintzen diguzun guztia egingo degu.

        10. Eta gizaseme gudari guztiak biltzen zituela, agudo ibilli zan Jerusalengo murruak berriz egiteko, eta aldamen guzietatik sendotu zuen.

        11. Eta bialdu zuen Jonatas, Absalomiren semea, ejerzitu berri batekin Jopperen kontra, eta aurtikitzen zituela onek erriaren barrenen zeudenak, bertan bere tropakin gelditu zan.

        12. Bitartean Trifon joan zan Ptolemaidatik ejerzitu andi batekin Judako lurrean sartzeko, Jonatas berarekin katibu zekarrela.

        13. Simonek, Addusen aldean, lauaren aurkez, etzauntzak jarri zituen.

        14. Baña Trifonek jakin zuenean, Simon jarri zala bere anaia Jonatasen lekuan, eta prestatzen zala berarekin gudatzera ateratzeko, mandatariak bialdu ziozkan,

        15. Esan zizaioten bere izenean: Orainartean iduki degu gurekin zure anaia Jonatas, zeren erregeari dirua zor zion, bere kontura iduki zituen arazo batzuekgatik.

        16. Orain bada, bialdu zazkidazu eun talentu zillarrezko, eta fiantzarako bere bi semeak, utzitzen diogunean, gure kontra biurtu ez dedin, eta bialduko degu.

        17. Eta Simonek ezagutu zuen marroz itz egiten zuela berarekin. Alaere agindu zuen emateko dirua eta aurrak, Israelko erriaren gorrotoa ez beraganatzeagatik, zeñak esango zuen:

        18. Etzaiozkalako bialdu dirua eta aurrak, argatik Jonatas, illa izan da.

        19. Ala bada, aurrak eta eun talentuak bialdu zituen, eta Trifonek gezurra esan zuen, eta etzuen bialdu Jonatas.

        20. Eta sartu zan gero Trifon Judako lurrean dana arrasatzeko; eta egin zuen jira bat, Adorrera dijoan bidetik; Simonek ordea bere tropakin jarraitzen zien pausoai, zijoazen edozeñ tokitara.

        21. Denbora onetan Jerusalengo gazteluan zeudenak, bialdu zien esatera Trifoni, agudu etorri zedilla eremuko bidetik, eta janaria bialdu zizaiela.

        22. Eta prestatu zuen Trifonek zaldidi guztia, gau artan beratan irtetzeko aiei laguntasuna ematera, baña txit elurtza andia zegoalako, etzan Galaadera etorri.

        23. Eta alderatu zanean Baskamanera, Jonatas eta bere semeak an illerazi zituen.

        24. Andikan laster atzera itzuli zan Trifon, eta bere errira joan zan.

        25. Orduan Simonek bialdu zituen mandatariak bere anaia Jonatasen ezurren billan, eta Modinen, bere gurasoen errian, obiratu zituen.

        26. Eta Israel guztiak bere eriotzan progu andi bat egin zuen, eta egun askotan negar egin zuen beragatik.

        27. Eta egin zuen Simonek bere aitaren eta bere anaien obiaren gañean oroipengarri goratu bat, urrutitikan ikusten zana, aldamen batetik eta bestetik arri landuakin.

        28. Eta an jaso ziezten zazpi piramide, bere aitari, bere amari, eta bere lau anaiai.

        29. Beren inguruan ipiñi zituen arrizko abe andiak, eta abeen gañean armak betiko oroipenerako, eta armaen aldean talluzko ontzi batzuek, itsaso artatik ontzietan zebiltzanak ikusi zitzaten.

        30. Onelakoa da Simonek Modinen jaso zuen obia, zeñak gaurko eguneraño irautzen duen.

        31. Baña Trifonek, bidean zijoala Antioko errege gaztetxoarekin, saldukeriaz oni bizia kendu erazi zion.

        32. Eta bere lekuan erreñatu zuen, eta ipiñi zuen Asiako diadema, eta aldamen guzi aietan gaitz andiak egin zituen.

        33. Bitartean Simonek egin zituen Judeako gazteluak, sendotzen zituela dorre altuakin, murru goratuakin, ateakin, eta morrolloakin, eta janaria ugari beretan ipintzen zuela.

        34. Bialdu ere ziozkan Simonek mandatariak Demetrio erregeari, erregututzera libratu zezala erria kotizetatik; zeren Trifonek egin zuen guztia, lapurreta garbi bat baizik etzan izan.

        35. Erantzun zuen Demetrio erregeak eskari onetara, eta karta au eskribitu zion:

        36. Demetrio erregeak, Simon apaiz nagusiari, eta erregeen adiskideari, eta juduen zarrai, eta erriari, Osasuna.

        37. Artu ditugu bialdu dizkiguzuten urrezko koroea, eta palma, eta prestatuak gaude egiteko zuekin pake egiazko bat, eta eskribitzeko gure diru biltzalleai barkatu dizazkizuteela kotizak, zeñaen grazia egin dizuguten.

        38. Jakin ezazute berriz, zuen onerako erabaki degun guztiak, beti sendo iraungo duela. Sendotu dituzuten plazak, zuentzat geldituko dirade.

        39. Barkatzen ere diezteguzute, gaurko eguneraño egin al ziñitzaketen utsegite eta errakuntzak, eta orobat zor ziguzuten urrezko koroea, eta nai degu, baldin Jerusalenen beste kotizikan pagatzen bazan, emendikan aurrera ez dedilla pagatu.

        40. Atzenik baldin baleude zuen artean, gure artean kontatuak izateko egokiak diradenen batzuek, gure artean kontatuak izan bitez, eta gu pakean bizi gaitezela.

        41. Onela, eun eta irurogeita amargarren urtean, Israel jentillen kotizgabetua gelditu zan;

        42. Eta orduan asi zan Israelko erria eskribitzen oletan eta guzientzat ziraden tokietan, Simon apaiz nagusi, gialari andi eta Juduen prinzipearen lendabiziko urtetik.

        43. Egun aietan irago zan Simon Gazari setioa ipintzera; eta bere ejerzituarekin ingurututzen zuela, gerrako makinak jaso zituen, alderatu zituen bere murruetara, eta eraso zion dorre bati, eta arrapatu zuen.

        44. Eta makina oietatik batean zeuden soldaduak, errian batbatean sartu ziran, eta onekin, naste andi bat bertan jaiki zan.

        45. Orduan erri artako gizonak igo ziran murrura beren emazte eta semeakin, beren soñekoak urratuak zeuzkatela, eta deadarrez ots egiten zien Simoni, eskatzen ziela, pakea eman zizaiela,

        46. Eta esaten ziotela: Ez gaitzatzu tratatu gure gaiztakeriak diña diraden bezela, zure urrikaltasun andiaren araura baizik.

        47. Alaxe da. Errukiturik Simon, gerrako gogortasunarekin etzituen tratatu; baña erritik aurtiki zituen, eta garbitu zituen tenplo aiek, zeñatan idoloak zeuden, eta gero errian sartu zan, Jaunari alabantzazko himnoak kantatzen ziozkatela.

        48. Aurtikirik gero erritik idolatriaren zikinkeria guztiak, egin zuen, Jaunaren legea zaitzen zuen jendea bertan bizi zedilla; eta sendotu zuen; eta etxe bat beretzat an egin zuen.

        49. Garai onetan Jerusalengo gazteluan zeudenak, nola etzitezkean sartu errian, ez ibilli alderrietatik, ez ezerere erosi, ez saldu, gose txit andi batean arkitu ziran, eta beretatik asko gosez il ziran.

        50. Orduan deadarrez ots egin zioten Simoni, eskatzen ziotela, eskuieko eskuak elkarri emateko; eta berak eman zien; eta andikan aurtiki zituen, eta gazteluko zikinkeriak garbitu zituen.

        51. Sartu ziraden bada Juduak eun eta irurogeita amaikagarren urtean, bigarren illaren ogeita irugarren egunean, eskuetan palmak zeramazkitela, eta Jaungoikoari kantatzen ziozkatela alabantzak, harpaen, zinbaloen, eta liraen otsean, eta kantatzen zituztela himnoak eta kantak, etsai ain andi bat Israeltik aurtiki zutelako.

        52. Eta Simonek agindu zuen, urteoro egun oiek bozkariozko gauzetan irago zitezela.

        53. Orobat, sendotu zuen gazteluaren aldean dagoan tenploko mendia, eta bere jendeakin, an bizitu izan zan.

        54. Eta ikusi zuen Simonek, Juan bere semea gerrari txit errutsua zala, eta ejerzitu guztiko agintari nagusi egin zuen, eta Gazaran bizi izan zan.

AMALAUGARREN KAPITULUA

        1. Eun eta irurogeita amabigarren urtean, Demetrio erregeak bere ejerzitua bildu zuen, eta Mediara irago zan, an laguntasunak artzeko, Trifoni gerran egiteko gero.

        2. Eta Arsazes Persiako eta Mediako erregeak aditu zuen, Demetrio bere erregetzako lurrean sartu zala, eta bialdu zuen bere agintari nagusietatik bat, arrapatu zezan, eta bizirik ekarri zizaion.

        3. Joan zan bada agintari au, eta desegin zuen Demetrioren ejerzitua, arrapatu zuen au, eta Arsazesgana eraman zuen, zeñak karzela batean ipiñierazi zuen.

        4. Judako erri guztia atsedenean egon zan Simonen egunetan, eta au beti ari zan bere jendeari mesedeak egiten, eta beti izan zan erriaren gogokoa bere agintaritza, eta zeukan gloria.

        5. Eta bere gloria guziarekin arrapatu zuen Joppe, eta an egin zuen portu bat, itsasoko ugartetako ontziak an sartu, eta bear zutena artzeko.

        6. Zabaldu zituen bere erreñuko mugak, eta alderriaren jabe egin zan.

        7. Bildu ere zuen katibu talde andi bat, eta agintatu zuen Gazaran, eta Bethsuran, eta Jerusalengo gazteluan, eta kendu zituen andik idolatrien zikinkeriak, eta iñor ere etzegoan berari aurkeztu zizaiokeanik.

        8. Orduan bakoitzak bere lurra pake osoan goldeatzen zuen, eta Judako lurak ematen zituen bere uzta ugariak, eta kanpoko zuhaitzak frutuak.

        9. Zar guztiak plazaetan eserita, erriarentzat onak eta mesedegarriak izango ziraden gauzaen gañean tratatzen zuten, eta gazteak soñeko ederrakin, eta irago zan gerran arrapatutako arropakin apaintzen ziraden.

        10. Eta erriai janaria ematen zien, eta jartzen zituen, beste anbeste gaztelu izateko eran, alako moduan, non, bere izen gloriaz betearen ospea munduaren ertzeraño zabaldu zan.

        11. Pakea ipiñi zuen bere lurraren zabalera guztian, eta Israel txit bozkario andian bizitu izan zan.

        12. Alako moduan, non, bakoitza egon zitekean eseria, bere parraren eta bere piku ondoaren itzalean, iñoren ere beldur izan gabe.

        13. Eta bere etsaiak ezkutatu ziraden lurretik; eta aldeko erregeak egun aietan azpiratuak zeuden.

        14. Simon izan zan bere erriko beartsuen laguntzallea, eta legearen zaitzallea, eta gaizto, eta biurri guztiak arras kendu zituena.

        15. Berak santuarioa berriz gloriaz bete zuen, eta ontzi santuak ugaritu zituen.

        16. Jakin zutenean Erroman eta Lazedemoniarañokoan Jonatas illa izan zala, txit atsekabe andia artu zuten.

        17. Baña jakin zutenean aren lekuan bere anaia Simon apaiz nagusitzat autua izan zala, eta berak agintzen zuela erreñuan, eta bere erri guzietan;

        18. Brontzezko oletan eskribitu zioten, bere anaia Judas, eta Jonatasekin egindako adiskidetasun, eta elkartasuna berriztatzeko.

        19. Karta oiek Jerusalenen, erri guztiaren aurrean irakurriak izan ziraden. Lazedemoniatarrak eskribitu zutenak oiek zeuskan:

        20. Lazedemoniatarren prinzipeak, eta erriak, Simon apaiz nagusiari, Zarrai, apaizai, eta juduen erri guztiari, eta anaiai, Osasuna.

        21. Gure errira bialduak izan diraden mandatariak adirazi digute, nolako glorian, onran, eta bozkarioan bizi zeraten, eta beren etorrerarekin txit poztu gera.

        22. Eta eskribitu erazi degu berak esan digutena erriko batzarrean, era onetan: Numenio Antiokoren semea, eta Antipatro Jasonen semea, Juduen bialkiñak, etorri dirade gugana, gure anziñako adiskidetasuna berriztatzera.

        23. Eta erriari ongi iritzi zion, onra andiko arrera bat bialkin oiei egitea, eta beren itzen ejenplu bat erriko liburu berezietan ipintzea, Lazedemoniatarren erriarentzat geroko denboretan oroipengarri bat izan zedin. Eta oien ejenplu bat Simon apaiz nagusiari bialdu diogu.

        24. Oien ondoan, Simonek bialdu zuen Erromara Numenio urrezko ezkutu andi batekin, zeñak milla mna pisatzen zituen, berakin elkartasuna berriztatzeko. Eta Erromako erriak jakin zuenean,

        25. Esan zuen: Nolako moduan agertuko diegu guk gure esker ona Simoni, eta bere semeai?

        26. Zeren berak bere anaiak beren tokietan jarri zituen, eta etsaiak Israeltik arras aurtiki ditu, eta eman zioten aukera, eta eskribitu zuten brontzezko oletan, eta Siongo mendiko oroipengarrietan jarri zuten.

        27. Eta ona emen eskribitua izandu zana: Elul illaren emezortzigarren egunean, eun eta irurogeita amabigarren urtean, Simonen apaiz nagusitzako irugarrenean, Asaramelen erabaki au egina izan zan,

        28. Apaizen, eta erriaren, eta erreñuko prinzipeen, eta erriko zarren batzar andian, nola gure errian maiz gerrak izan diran;

        29. Simon, Matatiasen semeak, Jaribko jatorrikoak, baitaere bere anaiak irrisku andietan jarri ziran, eta beren erreñuko etsaien aurkez jarri ziran, beren santuarioa eta legea zaitzeko, beren erriko gloria txit goratzen zutela.

        30. Jonatasek bere erreñukoak goratu zituen, apaiz nagusi izan zan, eta orain bere erriko illakin bildua arkitzen da.

        31. Eta gero beren etsaiak nai zuten ostikopetu, eta zatitu beren erria, eta beren santuariora eskuak luzatu.

        32. Orduan Simon aurkeztu zitzaien, eta erriaren alde gudatu zan, eta kastatu zuen diru asko, bere erreñuko gizonik sendoenak armatzen zituela, eta ordaña ematen ziela.

        33. Sendotu ere zituen Judeako erriak, eta Betsura, bere mugetan dagoana, zeñ len etsaien armetako plaza zan, eta juduen gudari talde bat an jarri zuen.

        34. Orobat sendotu zituen Joppe itsasbazterrean, eta Gazara Azotoko mugetan dagoana, len etsaien mendean zegoana, zeñatan juduen gudari taldeak ipiñi zituen, ematen ziela bear zuten guztia berak zaitzeko.

        35. Ikusirik erriak Simonek egin zituen gauzak, eta zenbat egiten zuen bere erreñuko gloria geitzeko, egin zuen bere gialari, eta apaizen prinzipe, egin zuelako esan dan guzia bere erriaren alde, eta bere ontasunagatik, eta bere erriaganako gorde zuen leialtasunagatik, eta al zuen guztia egin zuelako bere erreñua goratzeko.

        36. Bere egunetan bere eskuetan gauza guziak ongi zebiltzan; alako moduan, non, erreñu arrotzak bere lurretik aurtikiak izan ziraden, eta aurtikiak ere, zeudenak Jerusalenen Dabiden errian, gazteluan, zeñatatik irtetzen ziran nosik- beinean, santuarioaren inguru guziak kutsututzen zituztela, eta bere santutasunari ezbear andiak egiten ziozkatela.

        37. Eta alderri, eta erriaren laguntasunerako jarri zituen an soldadu juduak, eta Jerusalengo murruak jaso erazi zituen.

        38. Demetrio erregeak apaizburutzan sendotu zuen.

        39. Eta andikan bereala bere adiskide egin zuen, eta goratu zuen onra andiakin.

        40. Zeren aditu zuen Erromatarrak juduai adiskideen izena eman ziela, baitaere lagun eta anaiatzat artu zituztela, eta oiek Simonen bialkiñak onra andiarekin artu zituztela:

        41. Baitaere juduak eta beren apaizak guzien iritziarekin, beren gialari eta apaiznagusi betiko egin zutela, Profeta leiala etorri arteraño.

        42. Eta nai ere izan zutela, izan zedilla beren agintaria, eta gauza santak zaitu zitzala, eta ipiñi zitzala begiraleak guztien obren gañean, eta erriaren gañean, eta gerrako gauzen gañean, eta gazteluen gañean.

        43. Santuarioa, bere kontura iduki zezala, eta guziak obeditu zizaiotela, eta alderriko gauza guziak bere izenean eskribitu zitezela; eta purpuraz, eta urrez jantzi zedilla.

        44. Atzenean iñork ere etzezakeala, ez errikok, ez apaizek oietatiko aginterik ausi, ez berak agintzen zuenari aurkeztu, eztaere bildu probinzian bere baimen gabe batzarrikan batere, ez purpurarik jantzi, ez urrezko hebillarik eraman.

        45. Eta aginte oiek ausi, edo utsean utzitzen dituen guztia, kulpadun izango da.

        46. Eta erri guziari ongi iritzi zitzaion Simoni alako eskubidea ematea, eta itz oien araura egin zedilla.

        47. Eta Simonek artu zuen, eskerrakin, apaiztza nagusia; eta juduen erriaren eta apaizen gialari eta prinzipe izatea, eta guzien gañeko eskubidea idukitzea.

        48. Eta esan zuten, eskritura au ipiñi bear zala brontzezko oletan, eta ipiñi bear zala tenploko atarian, toki otspatsuan.

        49. Eta bere ejenplo bat ipiñi zedilla tesoroan, Simonek eta bere semeak iduki zezaten.

AMABOSGARREN KAPITULUA

        1. Itsasoko ugarteetatik eskribitu zion Antioko errege, Demetrio zarraren semeak, karta bat, Simon apaiz nagusi, eta juduen erriko prinzipeari, eta erreñu guztiari.

        2. Eta oiek ziraden eskribituta zeudenak: Antioko erregeak, Simon apaiz nagusiari, eta Juduen erreñuari, Osasuna.

        3. Gizon gaizto batzuek gure gurasoen erreñuaren jabe egin diradelako, daukat erabakita bera libratzea, eta len zeukan estaduan ipintzea. Onetarako ejerzitu andi, eta autu bat bildu det, eta gerrako ontziak eginerazi ditut.

        4. Sartu nai det bada nere erreñuan, kastigatzeko nere probinziak desegin, eta nere erreñuko erri asko arrasatu dituztenak.

        5. Zuri berriz oraindandik barkatzen dizkizut berriz, ni baño lenagoko erregeak barkatu zizkizuten kotizak, eta egin zizuten beste doañ guztiak.

        6. Eta utzitzen dizut dirua zure errian egin dezazula.

        7. Nai det Jerusalen erri santu eta lokarri gabeko bat izan dedilla, eta egin dituzun arma guztiak, baitaere jaso dituzun gazteluak, zuk dauzkazunak, zuretzat gelditu ditezela.

        8. Eta erregearen zor guztia, eta erregearenak izango diradenak, oraindandik betiko barkatzen zazkizu.

        9. Eta gure erreñu guziaren jabe izatera allegatzen geradenean, zu, eta zure erria eta tenploa alako gloriaz beteko degu, non, mundu guzian argi egingo duen.

        10. Egiaz eun eta irurogeita amalaugarren urtean sartu zan Antioko bere gurasoen lurrean, eta ejerzitu guztiak beragana bildu ziran, alako moduan, non, Trifonekin gutxi gelditu ziran.

        11. Eta Antioko erregeak persegitu zion; baña iges egiten zuela Trifonek itsasoko erriberatik, Dorara joan zan.

        12. Bada ezagutu zuen, nolako gaitzak bere gañera erori bear ziran, ejerzituak utzi zuelako.

        13. Orduan Antioko joan zan Doraren kontra eun eta ogei milla gudari sendorekin, eta zortzi milla zaldizkorekin.

        14. Eta erriari setioa ipiñi zion, eta ontziak itsasoz alderatu ziran, eta erasotzen zioten erriari leorrez, eta itsasoz, eta iñori ere etzioten utziten sartzen, ez irtetzen.

        15. Garai onetan allegatu ziran Erromako erritik Numerio eta bere lagunak, erregeai eta erreñuai eskribitutako kartakin, zeñak onela esaten zuten:

        16. Luzio, Erromatarren Konsulak, Ptolomeo erregeari, Agurra.

        17. Etorri dira gugana gure adiskide Juduen mandatariak, Simon apaizen prinzipeak, eta Judako erriak bialduak, anziñako adiskidetasun, eta elkartasuna berriztatzera;

        18. Eta urrezko ezkutu, milla mnako bat ekarri digute.

        19. Gogoak eman digu bada, eskribitzea erregeai, eta erriai, ez dizaiela gaitzikan batere egin, eta ez dezatela ere gerrarik egin beren kontra, ez beren erri, eta lurren kontra, eta gerra egiten diotenai ere, ez dizaiela lagundu.

        20. Eta ongi iritzi zatzagu, ekarri diguten ezkutua artzea.

        21. Argatik baldin badaude gizon gaiztoren batzuek, iges egiñik beren erritik, zuen artean arkitzen diradenak, eman zaiozkazute, Simon, apaizen prinzipeari, bere legearen araura kastigatu ditzan.

        22. Oiek berak eskribitu ziezten Demetrio erregeari, eta Attalori, eta Ariaratesi, eta Arsazesi;

        23. Baita ere beren erri elkartu guztiai, au da, Lanpsakokoai, eta Lazedemoniakoai, eta Deloskoai, eta Mindoskoai, eta Sizionkoai, eta Kariakoai, eta Samoskoai, eta Pamfiliakoai, eta Liziakoai, eta Alikarnasokoai, eta Kookoai, eta Sidengoai, eta Aradongoai, eta Rodaskoai, eta Faselideskoai, eta Gortinakoai, eta Gidokoai, eta Txiprekoai, eta zirenekoai.

        24. Eta karta oien kopia bat bialdu zien Erromatarrak, Simon, apaizen prinzipeari, eta juduen erriari.

        25. Denbora onetan Antioko erregeak setiatu zuen bigarren aldiz Dora, aspertu gabe erasotzen ziola, eta bere kontra gerrako makinak jasotzen zituela. Eta Trifon barrenen sartu zuen, igesik egin etzezakean eran.

        26. Simonek bialdu zituen berari laguntzeko bi milla gizon autu, eta zillarra eta urrea, eta gauza baliotsu asko,

        27. Baña Antiokok ezerere etzion artu nai izan; baizik urratu zituen berarekin lendik eginda zeuzkan elkartasun guztiak, eta beragandik alde egin zuen.

        28. Eta bialdu zuen Ateneo bere adiskideetatik bat, tratatzeko Simonekin, eta bere izenean esateko: Zuek dauzkazute Joppe, eta Gazara, eta Jerusalenen dagoan gaztelua, zeñak diraden nere erreñuari dagozkion erriak.

        29. Beren inguruak arrasatu dituzute, eta kalte andiak egin dituzute lur artan, eta nere erreñuan toki askoren agintaritza, ta jabetasuna arrapatu dezute.

        30. Orain bada, edo eman zazkidazute arrapatu zinduzten erriak, eta Judeako mugetatik kanpora jabetu ziñaten errietan eskatutako kotizak,

        31. Edo bestelan pagatu itzatzute bost eun talentu zillarrezko erri aiekgatik; eta beste bost eun talentu zillarrezko, egin dituzuten ondamenakgatik, eta errietan bildu dituzuten kotizakgatik, bestela joango gera, eta gerra egingo dizugute.

        32. Eta joan zan Atenobio, erregearen adiskidea, Jerusalenera, eta ikusirik Simonen anditasuna, eta aldamen guzietatik argi egiten zuen urrea eta zillarra, eta bere etxeko apainduria ederra, txit arritu zan. Gero esan ziozkan, erregeak agindu zion itzak.

        33. Eta erantzun zion Simonek onela: Ez degu guk artu iñoren lurrik; eta ez daukagu ere gurea ez dan gauzarik. Guk artu deguna gure gurasoen herenzia da; eta gure etsaiak denbora zati batean gaizki iduki zutena,

        34. Eta gu, era iduki degunean, gure gurasoen herenziaren jabe eginik berriz gelditu gera.

        35. Joppe eta Gazara eskatzen dituzunakgatik berriz, jakin ezazu emen bizi ziradenak, erriari eta gure lurrari gaitz andiak egiten zieztela, baña alaere, prestatuak gaude berakgatik eun talentu emateko. Eta Atenobiok itzik ere etzion erantzun.

        36. Baña bere erregeagana aserretua itzultzen zala, adirazi zizkion itz oiek, eta Simonen gauzen anditasuna, eta ikusi zituen gauza guztiak, eta erregea txit aserretu zan.

        37. Bitarte onetan Trifonek ontzi batean Ortosiadara iges egin zuen.

        38. Eta erregeak itsasoko aldameneko gobernari, Zendebeo egin zuen, eta oñazko eta zaldizko ejerzitu bat ematen ziola,

        39. Agindu zion, Judearen kontra joan zedilla, esaten ziola berriz egin zezala Jedor, eta erriko ateak itxi zitzala, eta eraso zaiola Juduen erriari. Bitartean erregeak Trifon persegitzen zuen.

        40. Eta Zendebeo Jamniara allegatu zan, eta asi zan erriari gaitz egiten, Judea arrasatzen, jendea arrapatu eta iltzen, eta Jedor sendotzen,

        41. Zeñean zaldizkoak eta oñazkoak ipiñi zituen, erregeak agindu zion bezela, Judeatik ibilliak andik egin zizaten.

AMASEIGARREN KAPITULUA

        1. Eta Juan Gazaratik igo zan, eta adirazi zion Simon bere aitari, nolako gaitzak Zendebeok errian egiten zituen.

        2. Ots egin zien Simonek bere seme nagusien bi, Judas eta Juani, eta esn zien: Nik, eta nere anaiak, eta nere aitaren etxeak, garaitu ditugu Israelen etsaiak gure gazte denbortik gaurko eguneraño, eta asko alditan erria libratzeko zoriontasuna iduki degu.

        3. Baña orain ni zarra naiz; eta ala, sartu zaitezte zuek nere eta nere anaien lekuan; eta atera zaitezte gure erriagatik gudatzera; eta zeruko laguntasuna zuekin izan dedilla.

        4. Gero autu zituen errian ogei milla gizon gerrari oñazko eta zaldizko, zeñak joan ziran Zendebeoren kontra, eta Modinen lo egin zuten.

        5. Eta jaiki ziran goiz, eta joan ziran kanpora; eta ona emen non, oñazko eta zaldizko ejerzitu andi bat bidera irten zitzaien, beren kontra zetorrela, eta bien erdian errekan andi bat zegoan.

        6. Orduan Juanek aureratu erazi zien bere gudariai, etsaiari erasotzeko, eta ikusi zuen, bere gudariak erreka iragotzeko beldurrez zeudela, eta argatik berak aurrena irago zuen; eta ikusi zuten bere gudariak, eta oiek ere bere ondoren irago zuten.

        7. Au eginik, bere oñazko martiztia bi taldetan jarri zuen, zaldidia beren erdian ipintzen zuela, etsaiena txit ugaria zalako.

        8. Eta tronpeta konsagratuai ots erazi zien, eta Zendebeok bere gudari guztiakin iges egin zuen. Oietatik asko ezpataren puntaz illak izan ziraden; gañerakoak berriz, Jedorko gaztelura iges egin zuten.

        9. Guda onetan zauritua gelditu zan Judas, Juanen anaia, baña Juanek persegitu zien Zedron, Zendebeok berriztatu zueneraño.

        10. Asko allegatu ziran Azotoko lauetan dauden gazteluetaraño; baña Juanek su eman zien, bi milla gizon an illik utzitzen zituela, eta pakean Judeara itzuli zan.

        11. Denbora onetan Ptolomeo Aboboren semea zan gobernaria Jerikoko lauan; eta urre eta zillar asko zeukan,

        12. Zeren apaiz nagusiaren suia zan.

        13. Eta urgullutu zitzaion bere biotza, eta alderri artako lurreko agintaritza iritxitzea nai zuen; eta onetarako asmazioetan zebillan, nola kenduko zien bizia saldukeriaren baten bitartez Simoni, eta bere semeai.

        14. Simon berriz garai artan Judeako errietatik zebillan, artzen zituel neurriak beren onerako, eta Jerikora jetxi zan bere seme Matatias, eta Judasekin, amaikagarren ill, Sabat zeritzanean, eun eta irurogeita amazazpigarren urtean.

        15. Eta atera zitzaien bidera, ongi etorria ematera Aboboren semea, berak egin zuen gaztelu txiki, Dok izena zuenean, eta eman zien jateketa andi bat, eta an gizonak ezkutatu zituen, marroz.

        16. Eta Simon eta bere semea bozkariotu ziradenean, Ptolomeo bereakin jaiki zan, eta beren armak artzen zituztela, jateketako salan sartu ziraden, eta il zituzten bera, eta bere bi semeak, eta bere morroietatik batzuek,

        17. Saldukeria andi bat Israelen egiten zutela, eta ala beren ongigilleari gaitza onagatik itzultzen ziela.

        18. Eta Ptolomeok gauza oiek eskribitu zituen, eta bialdu ziozkan erregeari, erregututzen ziola, bialdu zizazkiola gudariak berari laguntzera, eskeñtzen ziola, alderri hura bere erri guztiakin, eta kotizakin bere mendean jarriko zuela.

        19. Eta bialdu zituen beste mandatari batzuek Gazara, Juan il zezaten, eta ejerzituko agintariai eskribitu zien, beragana etorri zitezela, eta berak zillarra, urrea eta doañ asko emango ziela.

        20. Eta bialdu zituen beste batzuek, Jerusalen, eta mendi santura, non zegoan tenploa, arrapatu zitzaten.

        21. Baña korrika joan zan aiek baño lenago gizon bat, zeñ Gazara allegatu zan, eta Joani kontatu zion, nola bere aita eta anaiak illak izan ziraden, eta nola Ptolomeok jendeak bialdu zituen berari ere bizia kentzeko.

        22. Alako gauzak aditu zituenean, txit izutu zan Juan, baña andikan laster arraptu zituen bera iltzera zetozenak, eta il zituen; zeren baziekien berari bizia kentzeko asmazioetan zebiltzala.

        23. Eta Juanek egin zituen este gauzak, eta bere gerrak, eta alako sendotasunarekin bukatu zituen beste egiten azartu, eta arrigarriak, eta berak egin zituen murruak, eta beste gauzak;

        24. Guztiak eskribituak daude bere apaiztzako egunen liburuan, bere aitaren ondoan apaizen prinzipea egiña izan zan denboratik.