DANIELEN PROFEZIA

LENBIZIKO KAPITULUA

        1. Joakin Judako erregearen erregetzako irugarren urtean, etorri zan Nabukodonosor Babiloniako erregea, Jerusalenen kontra, eta setiatu zuen.

        2. Eta Jaunak bere eskuetan ipiñi zuen Joakin Judako erregea, eta Jaungoikoaren Tenploko ontzietatik zati bat, eta eraman zituen Sennaarko lurrera, bere jainkoaren tenploko etxera, eta bere jainkoaren tesoruko etxean sartu zituen.

        3. Eta esan zion Erregeak Asfenez, txikiratuen agintariari, artu zitzala Israelko semeetatik, eta beren errege, eta andizkien jatorritik:

        4. Aur batzuek, naturikan batere etzeukatenak, irudi ederrekoak, jakinduria mota guztiak dauzkatenak, ezagera andiakin argituak, eta aziera onekoak, eta erregearen jauregian egoteko diña ziradenak, eta erakutsi zizaieztela Kaldeatarren izkuntza, eta jakinduriak.

        5. Eta erabaki zuen erregeak, egun guztietan berai eman zizaietela jaten, berak jaten zuena bera, eta berak edaten zuen ardoa; iru urtean onelako jan eta edanarekin idukita, gero erregearen aurrean serbitzen ari zitezen.

        6. Oien artean bada arkitu ziran Judako semeetatik, Daniel, Ananias, Misael, eta Azarias.

        7. Eta txikiratuen nagusiak izen oiek ipiñi ziezten: Danieli, Baltasar; Ananiasi, Sidrak; Misaeli, Misak; eta Azariasi, Abdenago.

        8. Danielek ordea erabaki zuen, ez bera kutsutzea erregearen maieko janariak janda, ezta ere erregeak edaten zuen ardoa edanda; eta erregutu zion txikiratuen agintariari, utzi zizaiola kutsutu gabe egoten.

        9. Eta Jaungoikoak egin zuen Danielek arkitu zezala grazia eta abegi ona txikiratuen agintariaren aurrean,

        10. Eta txikiratuen agintariak Danieli esan zion: Nere Jaun erregearen beldur naiz, zeñak agindu duen zer jan, eta edango dezuten; eta berak ikusiko balitu zuen arpegiak, zuen ideko mutil gazteenak baño argalagoak, zuekgatik erregeak illeraziko nau.

        11. Orduan Danielek esan zion Malasarri, zeñaen kontura utzi zituen txikiratuen agintariak Daniel, Ananias, Misael eta Azarias:

        12. Erregututzen dizut, arren probatu gaitzatzula gu zure serbitzariok amar egunean; eta eman bizazkigu baratzakiak jateko, eta ura edateko,

        13. Eta begiratu zaiezu gure arpegiai, eta erregearen janariak jaten dituzten galai gazteen arpegiai, eta ikusten dezun bezela, egingo dezu zure serbitzariakin.

        14. Aditurik berak onelako izketa, probatu zituen amar egunean.

        15. Eta amar egunen buruan, beren arpegiak agertu ziran kolore obeagokoak, eta aragiz beteagoak, erregearen janariak jaten zituzten galai gazte guzienak baño.

        16. Malasarrek bada beretzat artzen zituen janariak, eta berak edan bear zuten ardoa; eta baratzakiak ematen ziezten jateko.

        17. Eta eman zien Jaungoikoak galai gazte oiei jakinduria eta argitasuna Kaldearren liburu eta ezageretan; Danieli berriz, ikusketa eta amets guztien aditza.

        18. Kunpliturik bada denbora, zeñ iragota, agindu zuen erregeak bere aurrera eramanak izan zitezela galai gazteak, txikiratuen agintariak Nabukodonosorren aurrera eraman zituen.

        19. Eta erregeak itz egin ziotenean, guztien artean etzan arkitu alakorik, nolakoak ziran Daniel, Ananias, Misael, eta Azarias: eta erregearen aurrean gelditu ziran.

        20. Eta erregeak galdeak egin ziezten edozeñere ezagera eta jakinduria motan; bere erreñuen zeuden azti eta zuhur guztiak baño amar alditan jakintsuagoak ziradela arkitu zuen.

        21. Eta egon zan Daniel, erregea serbitzeko lanean, Siro erregearen lenbiziko urteraño.

BIGARREN KAPITULUA

        1. Nabukodonosorrek bere erregetzako bigarren urtean egin zuen amets bat, bere espiritua ikaratua utzi zuena; eta iges egin zuen loak beragandik.

        2. Eta agindu zuen erregeak, ots egiteko azti, eta mago, eta sorgin, eta Kaldeatarrai, adirazi zizaiezten erregeari, egin zituen ametsak; eta etorri ziradenean, joan ziraden erregearen aurrera.

        3. Eta erregeak esan zien: Amets bat egin det, eta nola nere adimena nastua dagoan, ez dakit onezkero ze ames egin dedan.

        4. Onetara erantzun zuten Kaldeatarrak beren izkuntza Siriakoan: O erregea, betikoa izan dedilla zure bizia! Esan zaiezu iduki dezun amesa zure serbitzariai, eta guk adiraziko dizugu bere azaldaera.

        5. Erantzun zuen erregeak, eta Kaldeatarrai esan zien: Aztu zat egin nuen ametsa; baldin ez badidazute adirazten amesa eta ez badidazute ematen bere azaldaera, galduko zerate zuek, eta zuen etxeak erreñuarentzat izango dira.

        6. Baña baldin esango baziñidate amesa, eta berak adirazten duena, artuko dituzute nigandik ordaña, eta mesedeak, eta onra andia. Esan zadazute bada amesa, eta berak adirazten duena.

        7. Berriz berak erantzun zioten, esaten zutela: Esan bizaie erregeak ametsa bere serbitzariai, eta bere azaldaera adiraziko diogu.

        8. Erantzun zuen erregeak, eta esan zuen: Ongi ezagutzen det, zuen denbora luzatzea nai dezutela, zeren badakizuten, egin nuen ametsa gogotik joan zitzadala.

        9. Argatik, esaten ez badidazute egin dedan ametsa, ez det nik beste gauzarik zuekgatik uste izango, baizik asmatuko dezutela azaldaera gezurrezko, eta engañioz betetako bat, onela zuen itzak sinistuta, idukitzeko ni, denbora irago dedin artean. Argatik esan zadazute nere ametsa, ezagutu dezadan, emango dezuten bere azaldaera ere, egiazkoa izango dala.

        10. Onetara esan zuten Kaldeatarrak, erregeari erantzuten ziotela: Ez dago gizonik lurraren gañean, o erregea, zure agintea kunplitu dezakeanik; eta ez dago ere erregerik, danik andiena eta almentsuena izan arren ere, orrelako gauzarik azti bati, mago bati, edo Kaldeatar bati eskatu dizaiokenik,

        11. Zeren eskatzen dezun gauza, o erregea, txit gaitza dan; eta ez da iñor ere arkituko, erregea bere gañean argitu dezakeanik.

        12. Aditurik au erregeak, sumintasun eta aserre txit andi batez beteta, agindu zuen Babiloniako jakintsu guztiai bizia kendu zizaietela.

        13. Eta eman zanean sentenzia au, joan ziran jakintsuak iltzera, eta Daniel, ta bere lagunen billan zebiltzan, illerazitzeko.

        14. Orduan Daniel joan zan galdetzera Ariok, erregearen soldauen agintariagana, zeñ atera zan Babiloniako jakintsuak iltzera, nolakoak ziraden lege hura, eta sentenzia hura.

        15. Eta erregeak agintea eman zion Ariok-i, galdetu zion, zergatik erregeak, sentenzia ain gogorra eman ote zuen. Eta esanik Ariok-ek Danieli, gai onen gañean zegoana,

        16. Sartu zan Daniel erregeagana, eta erregutu zion, arren eman zizaiola denbora, erregeari azaldaera adirazteko.

        17. Bereala joan zan bere etxera, eta Ananias, eta Misael, eta Azarias bere lagunai adirazi zien zer jertatzen zan;

        18. Eskatu zezaten zeruko Jaungoikoaren urrikaltasuna, gauza ain ezkutuaren gañean, galdu etzitezen Daniel eta bere lagunak, Babiloniako beste jakintsuakin batean.

        19. Orduan Danielek iduki zuen gauaz ikusketa bat, zeñean agertua izan zitzaion gauza ezkutua. Eta Danielek zeruko Jaungoikoa bedeikatu zuen,

        20. Eta asi zan izketan, esaten zuela: Bedeikatua izan dedilla Jaunaren izena betitik eta betira, zeren jakinduria, eta sendotasuna bereak diraden.

        21. Berak aldatzen ditu denborak, eta edadeak, daramazki batetik bestera erreñuak, eta sendotzen ditu. Ematen die jakinduria jakintsuai, eta aditza adituai.

        22. Berak agertzen ditu gauza zakon eta ezkutuak, eta illuntasunen erdian daudenak ezagutzen ditu; zeren argia berarekin dagoan.

        23. Zuri, o gure gurasoen Jaungoikoa, eskerrak ematen dizkizut, eta zu alabatzen zaitut, jakinduria eta sendotasuna eman dizkidazulako, eta ezagutuerazi didazulako orain, eskatu dizuguna, agertu diguzulako erregeak galdetzen duena.

        24. Oien ondoan joan zan Daniel billatzera Ariok, zeñi agindu zion erregeak Babiloniako jakintsuak illerazitzeko, eta onela itz egin zion: Etzaiezu bizia kendu Babiloniako jakintsuai, erregearen aurrera lagundu zadazu, eta nik argitasuna emango diot.

        25. Orduan Ariok-ek bereala eraman zuen Daniel erregearen aurrera, zeñi esan zion: Judako seme katibuen artean arkitu det gizon bat, zeñak emango dion erregeari, nai duen azaldaera.

        26. Erantzun zuen erregeak, eta esan zion Danieli, zeñi Baltasarren izena ematen zitzaion; Egiaz sinisten al dezu, esan alko didazula neri, iduki dedan ametsa, eta bere argitasuna eman?

        27. Onetara Danielek erregeari erantzun zion, esaten zuela: Erregeak jakin nai duen gauza ezkutua, ez dizaiokete adirazi erregeari jakintsuak, ez magoak, ez aztiak, ez asmatzalleak,

        28. Baña bada zeruan Jaungoiko bat, gauza ezkutuak agertzen dituena, eta onek, o Nabukodonosor erregea, erakutsi dizkizu, atzeneko denboretan gertatuko diraden gauzak. Zure ametsa, eta zure buruak oean iduki dituen ikusketak, oiek dirade:

        29. Zu, o erregea, oean zeundela, jarri ziñan gogoratzen, geroko denboretan gertatuko zanean; eta gauza ezkutuak agertzen dituenak, ikusi erazi zizun etorriko dana.

        30. Neri ere gauza ezkutu ori agertu zitzadan, ez nigan dagoalako beste edozeñere aragizko gizonegan baño jakinduria geiago; baizik erregeak bere azaldaera argi bat iduki zezan; eta zuk, o erregea, zure espirituko gogorazioak ezagutu ziñitzan.

        31. zuk, o erregea, ikusketa bat iduki zenduen, eta uste zenduen gizon baten irudi andi bat ikusten zenduela, eta gizon irudi andi, eta goratu au zegoan zuzen zure aurrean; eta bere begirakunea ikaragarria zan.

        32. Gizon irudi onen burua urre txit garbizkoa zan; bularra berriz eta besoak zillarrezkoak; sabela berriz eta istarrak kobrezkoak;

        33. Eta zankoak burnizkoak; eta oñen zati bat zan burnizkoa, eta bestea buztiñazkoa.

        34. Onela ikusten zenduen zuk, esku batek ere mugitu gabe, etorri zanean menditik arri bat, zeñak jo zuen gizonirudia bere oiñ burnizko eta buztiñazkoetan, eta zatitu zituen.

        35. Orduan berdin zatitu ere ziran burnia, eta buztiñia, eta kobrea, eta zillarra eta urrea; eta gelditu ziran egiñik, udan larraña bateko geun, aizeak barreiatzen duena bezela; eta ala, beretatik deusik ere etzan gelditu. Baña gizon irudia jo zuen arria berriz, egin zan mendi andi bat, eta mundu guztia bete zuen.

        36. Onelakoa da ametsa. Esango ere degu zure aurrean, o erregea, berak adirazten duena.

        37. Zu erregeen erregea zera, eta zeruko erregeak zuri erreñua, eta sendotasuna, eta agintaritza eta gloria eman dizkizu.

        38. Eta jarri ditu zure eskubidearen mendean gizonen semeak bizi diraden toki guztiak, baita ere kanpoko abereak, eta zeruko egaztiak. Gauza guztiak zure aginduaren mendean ipiñi ditu, zu bada zera urrezko burua.

        39. Eta zure ondoan jaikiko da beste erreñu bat, zurea baño txikiagoa, zeñ izango da zillarrezkoa; eta gero beste irugarren erreñu bat, zeñ izango dan brontzezkoa, zeñak mundu guztian aginduko duen.

        40. Eta laugarren erreñua burnia bezelakoa izango da. Nola burniak txeatu eta ezitzen dituen gauza guztiak, ala erreñu onek, oiek guztiok desegin, eta txeatuko ditu.

        41. Baña ikusi dezunaren gañean, oiñ eta beatzetatik zati bat zala eltzegillearen buztiñazkoa, eta bestea burnizkoa; jakin ezazu alaere, burnizko zañean jatorria daukan erreñua, berezitua izango dala, burnia buztiña errearekin nastua ikusi zenduenaren araura.

        42. Eta nola oñetako beatzen zati bat burnizkoa dan, eta beste bat buztiña errezkoa, ala erreñuaren zati bat sendoa izango da, eta beste bat auskorra.

        43. Eta nola ikusi dezun burnia, buztiña errearekin nastua, ala aideen bitartez elkartuko dira; baña ez dute gorputz bat egingo batak bestearekin, nola burnia ez ditekean lotu buztiñiarekin.

        44. Baña erreñu aien denboran, zeruko Jaungoikoak jasoko du, iñoiz beñere desegingo ez dan erreñu bat, eta erreñu au ez da beste alderritara iragoko; baizik berak ausi,eta ezerere- ezera biurtuko ditu erreñu guzi oiek; eta berak beti iraungo du;

        45. Nola ikusi zenduen zuk, gizonek ukitu ere gabe, menditikan eroritako arriak zatitu zituela buztiñia, eta burnia, eta kobrea, eta zillarra, eta urrea, Jaungoiko andiak erregeari geroko gauzak erakutsi diozka. Eta amets hura, egiazkoa da, eta zuzena bere azaldaera.

        46. Orduan Nabukodonosor erregea, auzpeztu zan lurrean bere arpegiaren gañean, eta adoratu zuen Daniel, eta agindu zuen egiteko abere illen eskeñtzak, eta inzensua erretzeko berari.

        47. Erregeak bada zuzendu zion bere itza Danieli, eta esan zion: Egia guziarekin, zuen Jaungoikoa jainkoen Jaungoikoa da, eta erregeen jauna, eta gauza ezkutuak agertzen dituena, zeren zuk au ezagutu al izan dezun.

        48. Orduan erregeak gora altxatu zuen Daniel onraz betetzen zuela, eta eskeñtza asko eta andiak egin ziozkan, eta egin zuen Babiloniako probinzia guztietako Prinzipe; eta majistradu, eta Babiloniako jakintsu guztien buru.

        49. Eta iritxi zuen Danielek erregeagandik Sidrak, Misak, eta Abdenagoen kontura jarri zitezela Babiloniako probinziako beargai guztiak; Daniel ordea erregearen aldamenean zegoan.

IRUGARREN KAPITULUA

        1. Nabukodonosor erregeak egin zuen urrezko giza irudi bat, irurogei besokoa alturan, eta seikoa zabaleran, eta ipiñi zuen Durako kanpoan, Babiloniako probinzian.

        2. Nabukodonosor erregeak bada agindu zuen, biltzeko satrapak, majistraduak, eta juezak, kapitanak, eta jaun andiak, eta probinzietako agintari eta gobernari guztiak, egon zitezen Nabukodonosor erregeak jaso zuen giza irudiaren dedikazioan.

        3. Bildu ziraden bada satrapak, majistraduak, eta juezak, eta kapitanak, eta jaun andiak, eta tribunaletako presidenteak eta probinzietako gobernari guztiak, arkitzeko berak ere Nabukodonosor erregeak jaso zuen gizon irudiaren dedikazioan. Eta zutik zeuden Nabukodonosor erregeak jaso zuen gizon irudiaren aurrean;

        4. Eta pregoilari batek boz andiarekin deadar egiten zuen: Zuei, o erriak, tribuak eta mintzoerak agintzen zazute,

        5. Aditzen dezuten orduan tronpetaren, txirolaren, harparen, txillibituaren, eta salterioaren, eta sinfoniaren, eta soñu erremienta mota guztiaren otsa, auzpezten zeratela, adoratu dezazutela Nabukodonosor erregeak jaso duen urrezko gizon irudia.

        6. Baldin balego iñor ere, auzpeztzen ez danik, eta adoratzen ez duenak, ordu artan beratan suzko labe erazeki batera aurtikia izango da.

        7. Ala bada, erri guztiak, aditu zutenean tronpetaren, txirolaren, harparen, txillibituaren, eta sinfoniaren, eta salterioaren, eta soñu tresna mota guziaren otsa, auzpeztzen ziradela erri, tribu, eta mintzoera guziak, Nabukodonosor erregeak jaso zuen gizon irudia adoratu zuten.

        8. Eta bereala, denbora artan beratan joan ziraden Kaldeatar batzuek juduak salatzera;

        9. Eta esan zioten Nabukodonosor erregeari: O erregea, betikoa izan dedilla zure bizitza!

        10. Zuk, o erregea, eman dezu aginte bat, aditzen duen gizon guztiak tronpetaren, txirolaren, harparen, txillibituaren, eta salterioaren, eta sinfoniaren eta soñu erremienta mota guziaren otsa, auzpeztu dedilla, eta urrezko gizon irudia, adoratu dezala.

        11. Eta auzpeztzen ez dan, eta adoratzen ez duen edozeñ,su erazekizko labe batera aurtikia izan dedilla.

        12. Badirade bada juduen artean iru gizon, zeñaen kontura zuk utzi ziñituen babiloniako probinziako beargaiak, zeñak diraden Sidrak, Misak, eta Abdenago. Gizon oiek mezpreziatu dute, o erregea, zure agintea, ez diete agurrik egiten zure jainkoai; eta zuk jaso dezun urrezko gizonirudia ere, ez dute adoratzen.

        13. Orduan Nabukodonosorrek, aserre eta sumintasunez beterik, agindu zuen, ekarri zizazkiotela Sidrak, Misak, eta Abdenago; zeñak bereala erregearen aurrera eramanak izan ziraden.

        14. Eta itz egin zien Nabukodonosor erregeak, esaten zuela: Egia al da, o Sidrak, Misak, eta Abdenago, ez diezutela agurrik egiten nere jainkoai, eta ez dezutela ere adoratzen, nik jasoerazi nuen urrezko tajua?

        15. Orain bada, obeditzeko gertuak bazaudete, aditzen dezutenean tronpetaren, txirolaren, harparen, salterioaren, txillibituaren, sinfoniaren, eta soñu tresna guztiaren otsa, bereala auzpeztu zaitezte, eta adoratu ezazute, nik egin dedan gizon irudia, zeren adoratzen ez badezute, suzko labe erazeki batera aurtikiak izango zerate. Eta, zeñ da, nere eskutik libratuko zaituzten jainkoa?

        16. Erantzun zuten Sidrak, Misak, eta Abdenagok, eta esan zioten Nabukodonosor erregeari: Ez dizugu guk erantzun bear onen gañean.

        17. Gure Jaungoiko, adoratzen degunak, atera genzake suzko labe erazeki onetatik, eta zure eskuetatik, o erregea, libratu.

        18. Baña baldin berak nai ez balu, jakin ezazu, o erregea, ez diegula guk agurrik egiten zure jainkoai, eta ez degula ere, zuk jaso dezun gizon irudia adoratzen.

        19. Onenbesterekin sumindu zan Nabukodonosor, eta bere arpegiak artu zuen irudi ikaragarri bat Misak, Sidrak, eta Abdenagoganako, eta agindu zuen, ezio zedilla labea, oi zan baño zazpi alditan su andiago batekin:

        20. Eta agindu zien bere ejerzituko soldaurik sendoenen batzuei, loturik esku eta oñak Sidrak, Misak, eta Abdenagori, su erazekizko labe batean aurtiki zitzatela.

        21. Eta bereala izan ziraden lotuak iru galai aiek, eta su erazekizko labean aurtikiak, beren faja, eta tiara, eta oñetako, eta arropakin.

        22. Zeren erregeak agintzen zuen berealaxe egiteko, eta labea zegoan txitez erazekia. Baña suaren garrak il zituzten, Sidrak, Misak eta Abdenago aurtiki zituzten gizon aiek.

        23. Eta iru galai gazte oiek Sidrak, Misak, eta Abdenago lotuta erori ziran gar erazekizko labe artan.

        Emendikan aurrerakoa, (esaten du San Jeronimok) ez nuen aurkitu hebreotar liburuetan.

        24. Eta bazebiltzan garren artetik Jaungoikoa alabatzen zutela, eta bedeikatzen zutela Jauna.

        25. Eta Azariasek, zutik jarrita, onela orazioa egin zuen, eta idikirik bere aoa suaren erdian, esan zuen:

        26. Bedeikatua zera, o gure gurasoen Jaun Jainkoa, eta zure izena alabantzaren diña da, eta gloriaz betea mendez mende.

        27. Zeren justoa zeran, gurekin egin dituzun gauza guztietan; eta zure obra guziak onean osoak dirade, zuzenak zure bideak, eta justoak zure erabaki guztiak.

        28. Zeren justoak izan ziraden zure juizioak, zeñaen araura erorierazi ziñien gure gañera, eta Jerusalen, gure gurasoen erri santuaren gañera gauza guzi oiei, zeren gauza guzi oiek egia eta justizian bialdu ziñituen gure bekatuakgatik.

        29. Guk egin degun ezkero bekatu, eta egin ditugun ezkero obra gaiztoak, zugandik alde egiten degula, eta uts egiten degula gauza guztietan,

        30. Aditu nai ez ditugula zure aginteak, ez berak zaitu, ez gorde, zuk erabaki zenduen bezela, doatsuak izan gindezen.

        31. Gure gañera bialdu dezun guztia bada, eta egin diguzun guztia, txit ongi egin dezu,

        32. Eta jarri gaituzu gure etsai gaizto, biurri eta fedeausle, eta errege donga, eta lur guztian dagoanik txarrenaren eskuetan.

        33. Eta garai onetan ez genezake aoa idiki, izanik, geran bezela, naslari eta lotsagarriak zure serbitzarientzat, eta zu adoratzen zaituztenentzat.

        34. Erregututzen dizugu, Jauna, zure izenaren amorioagatik, arren ez gaitzatzula betiko utzi, eta ez dezazula ere desegin Israelekin daukazun elkartasuna.

        35. Eta ez dizaiozula ere gugandik alde eginerazi zure urrikaltasunari, zure maitatu Abrahamen amorioagatik, zure serbitzari Isaakgatik, eta zure santu Israelgatik,

        36. Zeñai itz egin ziñien, eskeñtzen ziñiela, beren jatorria ugarituko zenduela zeruko izarrak bezela, eta itsasoaren bazterrean dagoan ondarra bezela.

        37. Zeren gu, o Jauna, etorri geran izatera erreñu guzien artean txikiena, eta gaurko egunean mundu guztian azpiratuak gaude, gure bekatuakgatik.

        38. Eta ez daukagu denbora onetan prinziperik, ez agintaririk, ez profetarik, ez holokaustorik, ez sakrifiziorik, ez doañik, ez inzensorik, ez tokirik primiziak zuri aurrean ipintzeko,

        39. Zure urrikaltasuna iritxi al dezagun. Baña zuk artu gaitzatzu arren, biotzez damututa eta espiritu umillarekin gaudenok,

        40. Artzen zenduen bezela aritoen eta zezenen holokaustoa, eta millaz bildots gizenen eskeñtzak, ala izan dedilla gaur zure gogokoa gure eskeñtza zure aurrean; beñere ez diraden ezkero lotsatuak gelditzen, zugan itxedotzen dutenak.

        41. Eta orain biotz guztiarekin jarraitzen dizugu, eta zure beldur gera, eta zure arpegia billatzen degu.

        42. Ez gaitzatzu bada arren lotsatuak utzi, baizik egin ezazu gurekin zure beraatasunaren araura, eta zure urrikaltasun txit andiaren araura.

        43. Eta libratu gaitzatzu zure mirariakin, eta zure izena, o Jauna, gloriaz bete ezazu;

        44. Eta nastuak izan ditezela, zure serbitzariai atsekabeak irago erazitzen diezten guztiak; nastuak izan ditezela, zure eskubide neurrigabearen bitartez, eta beren indarra ezerereztua gelditu dedilla,

        45. Eta jakin dezatela, zu bakarrik zerala Jaun Jainkoa, eta gloriaz betea lurraren biribiltasunean.

        46. Bitartean erregearen morroe, aurtiki zituztenak, aspertu gabe ari ziran labeko sua biztutzen betunarekin, mulloarekin, eta pikearekin, eta txarmentuakin.

        47. Eta igotzen zan garra labearen gañetik berrogeita bederatzi besoan,

        48. Eta zabaldu zan, eta erre zituan, labearen aldean arkitu zituen Kaldeatarrak.

        49. Eta Jaunaren aingerua, jetxirik labera, zegoan Azarias eta bere lagunakin, eta gordetzen zituen labeko suaren garretik.

        50. Berak egin zuen labearen erdian erabilli zezala aize fresko, eta ezea bezelako bat, eta suak iñon ere etzien ukitu, eta etzituen ere atsekabetu, eta gaitzik txikienik ere etzien egin.

        51. Orduan iru mutil gazte aiek, irurak ao bat bakarra idukiko balute bezela, labearen erdian Jaungoikoa alabatu, gloriaz bete, eta bedeikatzen zuten, esaten zutela:

        52. Bedeikatua izan zaitezela zu, o gure gurasoen Jaun Jainkoa, eta alabantzaren, eta gloriaren, eta beti goratua izateko diña zera. Bedeikatua izan dedilla zure izen santu eta gloriaz betea, eta alabatua izateko, eta mendez mende guziez gañetik goratua izateko diña da.

        53. Bedeikatua zera zu zure gloriako tenplo santuan, eta alabantza guztiez gañetikoa, eta gloria guziez gañetikoa gizaldiz gizaldi.

        54. Bedeikatua zera zu, zure erreñuko tronuan, eta alabantza guztiez gañetikoa eta gloria guztiez gañetikoa gizaldiz gizaldi.

        55. Bedeikatua zera zu, zure begiakin ikusten dituzuna lizeen zakontasunak, eta kerubinen gañean eseria zaudena, eta alabantzaren diña, eta goratua izateko diña zera gizaldien gizaldietan.

        56. Bedeikatua zera zu, zeruko izartokian, eta alabantzaren eta gloriaren diña gizaldien gizaldietan.

        57. Jaunaren obra guztiak, Jauna bedeikatu ezazute, eta alabatu ezazute eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        58. Jaunaren aingeruak, Jauna bedeikatu ezazute, alabatu ezazute eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        59. Zeruak, bedeikatu ezazute Jauna; alabatu ezazute, eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        60. Zeruen gañean zaudeten ur guziak, bedeikatu ezazute Jauna: alabatu ezazute eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        61. Birtute guztiak, bedeikatu ezazute zuek guztiok Jauna, alabatu ezazute, eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        62. Eguzkia eta illargia bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        63. Zeruko izarrak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        64. Euri guztiak, eta intzak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute, eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        65. Jaungoikoaren espirituak, zuek guztiok bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute eta bedeikatu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        66. Sua eta beroa, zuek bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute, eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        67. Otza eta beroa, zuek ere bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute, eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        68. Intzak eta intziarrak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute, eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        69. Izotza eta otza, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        70. Izoztea eta elurrak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        71. Gauak eta egunak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        72. Argia eta illuntasunak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute, eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        73. Tximistak eta odeiak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute, eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        74. Bedeikatu dezala lurrak Jauna, alabatu dezala eta goratu dezala gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        75. Mendiak eta muñoak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        76. Lurrean ernetzen zeraten landare guztiak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        77. Iturriak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute, eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        78. Itsasoak eta ibaiak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        79. Baleak, eta uretan jiran zabiltzaten arrai guztiak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute eta goratu ezazute gauza guztiez gañetik, mendez mende.

        80. Zeruko egazti guztiak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute, eta goratu ezazute mendez mende gauza guztiez gañetik.

        81. Pisti guztiak, eta abereak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute eta goratu ezazute mendez mende gauza guztiez gañetik.

        82. O gizonen semeak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute eta goratu ezazute mendez mende gauza guztiez gañetik.

        83. Bedeikatu beza Israelek Jauna, alabatu beza eta goratu beza mendez mende gauza guztiez gañetik.

        84. Zuek Jaunaren apaizak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute, eta goratu ezazute mendez mende gauza guztiez gañetik.

        85. Jaunaren serbitzariak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute eta goratu ezazute mendez mende gauza guztiez gañetik.

        86. Espirituak eta justoen animak, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute eta goratu ezazute mendez mende gauza guztiez gañetik.

        87. Zuek santuak, eta biotzez umillak bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute eta goratu ezazute mendez mende gauza guztiez gañetik.

        88. Zuek, Ananias, Azarias, eta Misael, bedeikatu ezazute Jauna, alabatu ezazute eta goratu ezazute mendez mende gauza guztiez gañetik.

        Zeren berak infernutik salbatu gaituen, eta libratu eriotzaren eskuetatik, eta gar erazekien erditik atera gaitu, eta sutatik libratu.

        89. Jaunari eskerrak eman zaiozkazute, zeren ain ona dan, eta bere urrikaltasuna betikoa dalako.

        90. Zuek guztiok, elizlanak Jaunari egiten ari zeratenak, bedeikatu ezazute jainkoen Jaungoikoa, alabatu ezazute eta eman zaiozkazute eskerrak, bere urrikaltasunak mendez mende irautzen duelako.

        Onarañokoa ez dakar hebreoak; eta jarri deguna da Theodozionek aldatu zuena.

        91. Orduan Nabukodonosor erregea arritua gelditu zan, agudo jaiki zan, eta bere andizkiai esan zien: Ez al degu agindu, onara suaren erdira iru gizon lotuta aurtiki ditzatela? Erantzun zuten esaten zutela: Ala da, o erregea.

        92. Berak erantzun, eta esan zuen: Ona emen non nik ikusten ditudan lau gizon askatuak, dabiltzanak suaren erdian, bati ere kalterik egiten etzaiola; eta laugarrenaren irudia, Jaungoikoaren seme baten antzekoa da.

        93. Alderatu zan orduan Nabukodonosor su erazekizko labearen aora, eta esan zuen: Sidrak, Misak, eta Abdenago, Jaungoiko txit goratuaren serbitzariak, irten zaitezte kanpora, eta atozte. Eta bereala Sidrak, Misak eta Abdenago suaren erditik atera ziran.

        94. Eta bildurik satrapak, eta majistraduak, eta juezak, eta erregearen jauregikoak, zeuden arretaz begira gizon aiei, zeñaen gorputzai suak ezin izan zien gaitzik egin; eta zeñaen buruetako ille bat bakarra ere etzan erre; zeñaen arropai ere etzien ezerere egin, eta zeñak suaren usairik bedere, etzuten sentitu.

        95. Orduan Nabukodonosorrek esan zituzan itz oiek: Bedeikatua izan dedilla beren Jaungoikoa, Sidrak, Misak, eta Abdenagoren Jaungoikoa, zeñak bialdu duen bere aingerua, eta libratu dituen bere serbitzari, beragan sinistzen dutenak, eta naiago zutenak egin Jaungoikoaren agintea, erregearena baño; eta eskeñi zituzten beren gorputzak eriotzara, ez serbitu, ez adoratzeagatik beste jainkorik, beren Jaungoikoa baño.

        96. Au da bada nik ematen dedan erabakia. Edozeñere erri, tribu, edo mintzoera, Sidrak, Misak, eta Abdenagogatik gaizki esaten duena, galdua izan dedilla, eta beren etxeak desegiñak izan ditezela, zeren ez dagoan beste jainkorik, ala salbatu dezakeanik.

        97. Gero bereala erregeak goratu zituen Sidrak, Misak eta Abdenago Babiloniako probinzian.

        98. Nabukodonosor erregeak lur guztian bizi diran erri, erreñu, eta mintzoera guztiai: Geituaz joan dedilla beti zuen pakea.

        99. Jaungoiko txit goratuak egin ditu nerekin mirariak, eta izukariak. Argatik bada, nai izan ditut zabaldu

        100. Bere mirariak; zeren ain andiak diran; eta bere izukariak, zeñak ain arrigarriak diran; bere erreñua betiko erreñua da; eta bere eskubideak irautzen du mendez mende.

LAUGARREN KAPITULUA

        1. Ni Nabukodonosor, nere etxean pakean bizi nintzan, eta nere jauregian zoriontasunez beterik.

        2. Eta egin nuen amets bat ikaratu ninduena, eta burutik irago zitzazkidan gogorazioak, eta ikusketak oean nengoala, naizan guziau nastua jarri ninduten.

        3. Eta agindu nuen etorri zitezela nere aurrera Babiloniako jakintsu guztiak, adirazi zizadaten, nere ametsak zer adiraztzen zuen.

        4. Orduan izan ziraden nere aurrera sartuak aztiak, magoak, kaldeatarrak, eta igarleak, eta beren aurrean ametsa kontatu nuen, baña adirazten zuena etzidaten esan,

        5. Aliketa etorri zan artean nere aurrera bere lagun Daniel (Baltasar izena duena, nere jainkoaren izena, zeñak daukan bere barrenen jainko santuen espiritua), eta nere ametsa bere aurrean esan nuen:

        6. O Baltasar, aztien prinzipea, dakidalako nik daukazula zure barrenen jainko santuen espiritua, eta ez dagoala zuretzat, argitu ez zenezakean gauza illunik batere, kontatu zazkidazu nere amets, lo nengoala egin nituenak, iduki nituen ikusketak, eta berak adirazten dutena.

        7. Ona emen nere buruan iduki nuen ikusketa, nere oean nengoala: iruditzen zitzadan ikusten nuela lurraren erdian, zuaitz txit altura andiko bat.

        8. Zuaitz andi eta sendo bat, zeñaen erpiñak zeruari ukitzen zion; eta lur guziko atzeneko mugetatik ere ikusten zan.

        9. Bere ostoak txit ederrak ziran, eta bere frutuak txit ugariak, eta bertan zegoan, guztientzat bear zan janaria. Bere itzalean abereak, eta pistiak bizi ziran, eta bere errametan zeruko egaztiak kabiak egiten zituzten, eta beratatik bizia zeukan abere guztiak bere janaria ateratzen zuen.

        10. Ikusketa au neukan nik nere buruan, oean nengoala, eta ona non aingeru beillari eta santua zerutik jetxi zan;

        11. Eta deadar egin zuen boz goratuan, esaten zuela: Zuaitza ebaki ezazute, eta moistu itzatzute bere erramak, astindu itzatzute bere ostoak, eta barreiatu itzatzute bere frutuak, iges egin bezate, bere azpian dauden pistiak, eta bere errametan dauden egaztiak.

        12. Baña utzi itzatzute lurrean bere sustraien jatorriak, eta bere burnizko eta brontzezko kateakin lotua izan bedi, agirian dauden belarren artean, eta zeruko intzak bustia izan dedilla, eta bere bizitokia pistiakin kanpoko belarraren artean izan dedilla.

        13. Bere biotz, gizonarena, kendu bizaio, eta eman bizaio pistiarena, eta irago bitez onela zazpi denbora bere gañean.

        14. Ala gelditzen da, beillariak sentenziatzat erabakita, eta da gauza bat santuak eskatu dutena; aliketa ezagutu dezaten bitartean bizi diradenak, Jaungoiko txit goratuak daukala eskubidea gizonen erreñuaren gañean, eta berak nai duenari emango diola; eta bere gañean jarriko duela, nai badu, munduko gizonik azpiratuena.

        15. Au da ametsetan ikusi nuena, nik Babiloniako erregeak. Zuk bada, o Baltasar, esan zadazu laster berak adirazten duena, zeren nere erreñuko jakintsu guztiak ezin esan izan didate: baña zuk badezakezu, jainko santuen espiritua zugan dagoelako.

        16. Orduan Daniel, zeñaen izena zan Baltasar, gelditu zan ixilikan, bere artean gogoan zerabiltzala gauza oiek ordu batean bezelatsu; eta bere gogorazioak nastutzen zuten. Baña erregea asi zan izketan, eta esan zuen: Baltasar, etzaite izutu ametsa gatik, eta bere azaldaeragatik. Onetara erantzun zuen Baltasarrek, eta esan zuen: Arren bada, o nere Jauna, ametsa eroriko balitza, gaizki nai dizutenen gañera, eta izango balitza zure etsaientzat, berak adiraztzen duena.

        17. Ikusi dezun zuaitz txit goratu eta sendoa, zeñaen altura zeruraño allegatzen dan, eta bera lur guzitik ikusten dan;

        18. Zeñaen erramank txit ederrak diraden, eta bere frutuak txit ugariak; eta zeñak janaria guzientzat ematen duen, eta zeñaen itzalaren azpian bizi diran kanpoko pistiak, eta zeñaen errametan zeruko egaztiak kabiak egiten dituzten;

        19. Zu zera ori, o erregea, goratua izan zerana, eta almentsua egin zerana, eta zure anditasuna azi da, eta igo da zeruraño, eta zure eskubidea lur guztiaren atzeneko mugetaraño.

        20. Eta erregeak ikusi duenaren gañean, jetxitzen zerutik bellaria eta santua, zeñak esaten zuen: Ebaki ezazute zuaitza, eta zatitu ezazute; baña utzi ezazute lurrean bere sustraien punta bat; eta bera lotua izan dedilla burniarekin, eta brontzearekin, eta egon dedilla agirian belarraren gañean, eta zeruko intzaz bustia izan dedilla, eta bere janaria pistiena izan dedilla, onela zazpi denbora beratatik irago ditezen artean.

        21. Au da Jaungoiko txit goratuak nere Jaun erregearen kontra emandako sentenziaren azaldaera.

        22. Gizonen artetik aurtikiko zaituzte, eta abereakin eta pistiakin biziko zera, eta belarra jango dezu, idia baziña bezela; eta izango zera zeruko intzarekin bustia. Eta onela iragoko dira zugandik zazpi denbora, ezagutu dezazun artean, Jaungoiko txit goratuak eskubidea daukala gizonen erreñuaren gañean, eta berari deritzanari ematen diola.

        23. Eta zuaitzaren sustraien punta utzitearen gañean berriz, adiraztzen du, zure erreñua zuretzat geldituko dala, ezagutzen dezunean badala zeruan eskubide bat.

        24. Argatik, o erregea, nere konsejua artu ezazu, limosnakin erredimitu itzatzu zure bekatu eta gaiztakeriak, egiten dituzula beartsuakin urrikaltasuneko lanak; bada onela izan liteke Jaunak zure bekatuak barkatzea.

        25. Nabukodonosor erregeari gauza guzi oiek gertatu dizaiozkan.

        26. Amabi illabete iragota bazebillan erregea batetik bestera Babiloniako jauregian.

        27. Eta asi zan bere artean onela itz egiten: Ez al da au Babilonia andia, nik nere erreñuko erregeuri izateko egin dedana, nere eskubidearen indarrarekin, eta nere gloriaren argitasunarekin?

        28. Etzituen erregeak oraindikan itz oiek bukatu, etorri zanean batbatean zerutik boz bat, esan zuena: Zuri, o Nabukodonosor erregea, esaten zatzu: Arrapatua izan zatzu zure erreñua;

        29. Eta gizonen artetik aurtikiko zaituzte, eta abereakin eta pistiakin bizituko zera, eta belarra jango dezu idiak bezela, eta onela iragoko dira zugandik zazpi denbora, aliketa ezagutu dezazun artean, Jaungoiko txit goratuak eskubidea daukala gizonen erreñuaren gañean, eta nai duenari ematen diola.

        30. Ordu artan beratan kunplitu zan sentenzia au Nabukodonosorren gañean, eta gizonen artetik aurtikia izan zan,eta idiak bezela belarra jan zuen, eta bere gorputzak zeruko intza artu zuen, alako moduan, non, illeak azi zitzaiozkan, agila baten egoak balirade bezela, eta azkazalak egazti arrapari batenak bezela.

        31. Baña kunplitu ziradenean egun aiek, jaso nituen nik, Nabukodonosorrek, nere begiak zerura, eta nere zentzua itzulia izan zitzadan; eta bedeikatu nuen Jaungoiko txit goratua, eta alabatu eta gloriaz bete nuen beti bizi dana. Zeren bere eskubidea betiko eskubide bat dan, eta bere erreñuak irautzen duen mendez mende.

        32. Eta bere aurrean utsa bezela idukiak dirade lurrean bizi diraden guztiak. Zeren berak nai duena, ori egiten du, ala zeruko potestadeakin, nola lurrean bizi diradenakin, eta ez dago, berak egiten duenari aurkeztu dizaiokenik, eta esan dizaiokenik: Zergatik au egin dezu?

        33. Denbora artan beratan itzuli zitzadan zentzua, eta allegatu nintzan nere erreñuko onra eta edertasunera, eta berriz len bezelako irudia idukitzera allegatu nintzan. Eta nere erriko andizkiak, eta nere majistraduak etorri ziraden ni billatzera, eta nere tronuan berriz jarria izan nintzan, eta nere anditasuna ugaritu zan.

        34. Orain bada, nik Nabukodonosorrek alabatzen det, eta goratzen det, eta gloriaz betetzen det zeruko erregea; zeren bere obra guztiak egiazkoak diraden, eta bere bideak zuzenak, et berak urgullutsuak azpiratu ditzake.

BOSGARREN KAPITULUA

        1. Baltasar erregeak eman zien jateketa bat, bere errege-uriko milla andizkiri, eta bakoitzak bere edadearen araura edaten zuen.

        2. Zegoala bada bera ardoz betea, agindu zuen ekartzeko, bere aita Nabukodonosorrek, Jerusalenen egon zan tenplotik, berarekin eraman zituen urrezko, eta zillarrezko edanontziak, beretan edan zezaten erregeak eta bere andizkiak, eta beren emazteak, eta beren emazte azpikoak:

        3. Ekarri zituzten bada urrezko, eta zillarrezko ontzi, Jerusalenen egon zan tenplotik eramanak, eta beretan edan zuten erregeak, eta bere andizkiak, eta beren emazteak, eta beren emazte azpikoak.

        4. Edaten zuten ardoa, eta alabatzen zituzten beren jainko urrezkoak, eta zillarrezkoak, brontzezkoak, burnizkoak, zurezkoak, eta arrizkoak.

        5. Ordu artan beratan agertu ziran beatz batzuek gizonaren esku, kandeleraren aurkez, erregea zegoan saloiko paretaren gañean eskribitzen zuenarenak bezelakoak, eta erregea zegoan eskribitzen ari zan eskuko beatzai begira.

        6. Orduan erregearen arpegia aldatu zan, eta nastutzen zuten bere gogorazioak, bere guntzurrunetako giltzak askatzen zitzaiozkan, eta bere belaunak elkar jotzen zuten.

        7. Deadar egin zuen bada boz goratuan erregeak, etorri erazi zitzaiela magoai, eta Kaldeatarrai, eta aztiai. Eta asi zan erregea, Babiloniako jakintsuai esaten: Eskritura au irakurri, eta berak adiraztzen duena esaten didana, purpuraz jantzia izango da, eta urrezko lepandea lepoan idukiko du, eta nere erreñuko irugarren laguna izango da.

        8. Orduan etorri ziran erreñuko jakintsuak; baña ezin izan zuten irakurri eskritura, ez berak adirazten zuena agertu erregeari.

        9. Argatik Baltasar erregea txit nastua gelditu zan, eta bere arpegia aldatu zan, eta bere jauregiko andizkiak ere, arrituak gelditu ziran.

        10. Baña erregiña, erregeari, eta bere jauregiko andizkiai gertatu zitzaiotenagatik, sartu zan jateketako salan, eta asirik izketan, esan zuen: O erregea, betikoa izan dedilla zure bizia, etzaitzatela nastu dauzkazun gogorazioak, eta zure arpegia ere ez dedilla aldatu.

        11. Bada zure erreñuan gizaseme bat, jainko santuen espiritua bere barrenen daukana, eta zure aitaren denboran aditza eta jakinduria beragan agertu ziraden. Argatik zure aita Nabukodonosor erregeak berak, jarri zuen magoen, enkantarien, Kaldeatarren eta igarlarien nagusi eginik, zure aitak, esaten det, o erregea.

        12. Zeren espiritu goratu bat beragan ezagutu zan, eta zentzua, ta aditza ametsak azaldatzeko; eta gauza ezkutuak argitzeko, eta gauza gaitzak aditzeko, itz egiten det Danielgatik, zeñi erregeak Baltasarren izena jarri zion. Orain bada itz egin dizaiela Danieli, eta azaldaera berak emango du.

        13. Daniel bada, erregeari aurkeztua izan zitzaion, eta itz egin zion erregeak, esaten ziola: Zu al zera Daniel hura, Judako seme erbestetuetatiko, Judeatik nere aitak ekarri zuena?

        14. Aditu det esaten, zuk jainkoen espiritua daukazula, eta ezagera, eta aditza, eta jakinduria zugan, malla goratuan arkitzen diradela.

        15. Orain bada, etorri dirade nere aurrera jakintsuak, eta magoak eskritura au irakurtzera, eta berak adirazten duena neri adiraztera, baña ezin esan izan didate itz oiek zer esan nai duten.

        16. Nik bada, aditu det esaten zugatik, gauza illunak argitu ditzakezula, eta gauza gaitzak askatu. Zuk bada eskritura au irakurri, eta berak adiraztzenduena arkitu badizadakezu, purpuraz jantzia izango zera, zure lepoan urrezko lepande bat eramango dezu, eta nere erreñuan irugarren laguna izango zera.

        17. Oietara erantzuten zuela Danielek, esan zuen erregearen aurrean: Zure eskeñtzak zuretzat izan bitez, eta zure etxeko doañak, beste bati eman zazkiozu; eskritura ordea irakurriko dizut, o erregea, eta berak esan nai duena erakutsiko dizut.

        18. Jaungoiko txit goratuak, o erregea, eman ziozkan zure aita Nabukodonosorri erreñua, eta eskubidea, gloria, eta onrak;

        19. Eta eman zion anditasunagatik lotsaz begiratzen zioten, eta beldurrez zeuden bere aurrean erri, tribu, eta mintzoera guztiak, berak il erazitzen zien nai zienai; eta gogoak ematen ziona, kastigatzen zuen, nai zituenak, goratzen zituen; eta nai zituenak beeratzen zituen.

        20. Baña arrotu zanean bere espiritua, eta gogortu bere biotza urgulluan, bere erreñuko tronutik kendua izan zan, eta bere gloria gabe utzia,

        21. Eta gizonen semeen artetik aurtikia, eta gañera, bere biotza abere batenaren antzekoa egin zan, eta bizitu izan zan basa astoakin. Idi bat balitza bezela, belarra jan zuen; eta bere gorputzak artu zuen zeruko intza: aliketa ezagutu zuen artean, Jaungoiko txit goratuak eskubidea daukala gizonen erreñuaren gañean, eta jartzen duela esertokiaren gañean, berak nai duena.

        22. zuk bada, o Baltasar, izanik bere semea, eta gauza oiek jakinik, alaere ez dezu zure biotza umillatu;

        23. Baizik zeruan agintzen duenaren kontra jaiki zera, eta ekarri erazi dituzu zure aurrera bere tenplo santuko edanontzi konsagratuak, eta bere ardoa edan dezu zuk, eta zure jauregiko andizkiak, eta zure emazteak, eta zure emazte azpikoak. Alabatu ere dituzu zillarrezko, eta urrezko, eta kobrezko, eta burnizko eta zurezko, eta arrizko jainkoak, zeñak ez duten ikusten, ez aditzen, ez sentitzen; arako Jaungoiko andia berriz, zeñaen eskuetan dauden zure asnasa, eta zure mugimendu guziak, ez dezu gloriaz bete.

        24. Argatik berak bialdu zituen arako eskuaren beatzak, zeñak eskribitu duen señalatua dagoena.

        25. An eskribitua dagoena bada au da: Mane, Thezel, Phares.

        26. Eta au da itz aiek esan nai dutena: Mane: kontatu ditu Jaungoikoak zure erregetzako egunak, eta muga jarri die.

        27. Thezel: balantzan pisatua izan zera, eta arkitu da, gutxi daukazula.

        28. Phares: Partitua izan da zure erreñua, eta Medoai eta Persai emana izan zaiote.

        29. Orduan, erregeak aginduta, Daniel izan zan prupuraz jantzia, eta ipiñia izan zitzaion lepoan urrezko lepandea, eta guztiai jakinerazia izan zizaioten, Danielek zeukala erreñuan eskubideko irugarren tokia.

        30. Gau artan beratan, Kaldeatarren errege Baltasar illa izan zan.

        31. Eta bere lekuan jarri zan erregetzan Medoa, irurogeita bi urtekoa.

SEIGARREN KAPITULUA

        1. Gogoak eman zion Dariori, jartzea erreñuko agintaritzan eun eta ogei satrapa, bere erreñu guzian egon zitezen.

        2. Eta beren agintari iru prinzipe, zeñaetatik bat Daniel zan, satrapak oiei kontuak eman zitzaiezten, erregeak ainbeste lan iduki etzezan.

        3. Danielek ordea prinzipe eta satrapa guztiak atzera utzitzen zituen, zeren Jaungoikoaren espiritua beragan ugariago zegoan.

        4. Erregeak bada zerabiltzan asmoak, emateko berari erreñu guztiko eskubidea. Argatik prinzipeak eta satrapak zebiltzan, erregea Danielen kontra aserretua ipintzeko eraren billan, baña ezin izan zuten arkitu bera salatzeko, ez bere sospetxarikan idukitzeko gai ta biderik: zeren bera leiala zan, eta bekatu guzitik, eta bere sospetxa guzitik ere txit urrutian zegoan.

        5. Esan zuten bada: Ez diogu arkituko Daniel oni nondik salatu, baizik menturaz bere Jaungoikoaren legeari dagokion gauzaren batean.

        6. Orduan prinzipeak, eta satrapak, marro bat sartu zioten erregeari, eta onela itz egin zioten: Beti bizi zaitezela, o Dario erregea,

        7. Zure erreñuko prinzipe guztien, majistraduen, eta satrapen, senadoreen eta juezen iritzia da, erregeak eman dezala aginte bat, eskatzen diona gauzaren bat jainko, edo gizonen bati, ogeita amar egun irago artean, baizik zuri, o erregea, leoien kobara aurtikia izan dedilla.

        8. Orain bada, o erregea, sendotu ezazu iritzi au, eta eskribitu ezazu agintea, izan dedin iñork, ere indar gabe utzi ezin lezakeana, Medoak eta Persak erabakia bezela, eta iñori ere bera ausitzea zillegi izan ez dizaiokean.

        9. Dario erregeak berriz erakutsi zien agintea, eta eman zuen.

        10. Jakin zuenean au Danielek, au da, esan dan agintea emana izan zala, bere etxera joan zan, eta an bere etxeko leio, Jerusalenerontz begira zeudenak idikita, jartzen zan bere belaun bien gañean iru aldiz egunean. Adoratzen zuen Jaungoikoa, eta ematen ziozkan eskerrak, len egin oi zuen bezela.

        11. Gizon aiek bada, arreta andiarekin azeloan zeudela, arkitu zuten Daniel orazioan eta bere Jaungoikoari erreguak egiten ari zala.

        12. Eta joanik erregeagana, itz egin zioten agintearen gañean, esaten zutela: O erregea, ez al dezu zuk agindu, edozeñere lagun, ogeita amar egun irago arteraño, erregututzen diona jainkoaren bati, edo gizonen bati, baizik zuri, o erregea, leoien kobara aurtikia izan dedilla? Onetara erregeak erantzun zuen, esaten zuela: Egia da, Medoen eta Persaen agintearen araura, zeñ ausitzea iñori ere zillegi etzaion.

        13. Orduan erantzuten zutela, erregearen aurrean, esan zuten: Daniel, Judako katibuen semeetatik batek, gutxitan iduki du zure legea, eta zuk eman zenduen agintea, baizik egunean iru alditan orazio egiten du bere erara.

        14. Aditu zuenean au erregeak, txit tristetua gelditu zan; eta erabaki zuen bere biotzean, Daniel salbatzea; eta eguzkia sartu arteraño alegin andiak egin zituen bera libratzeko.

        15. Gizon aiek berriz, ezaguturik erregearen gogoa, esan zioten: Jakin ezazu, o erregea, Medoen eta Persaen legea dala, ez dedilla zillegi izan aldatzea, erregeak ematen duen aginterik.

        16. Orduan erregeak agindu zuen, eta ekarri zuten Daniel, eta leoien koban aurtiki zuten. Eta erregeak Danieli esan zion: Zure Jaungoikoak, zeñ beti adoratzen dezun, berak libratuko zaitu.

        17. Eta arri bat ekarri zuten, eta ipiñi zuten kobaren aoaren gañean, eta erregeak bere errastunarekin, eta bere andizkien errastunakin sillutu zuen.

        18. Erregea bere jauregira itzuli zan, oeratu zan afaldu gabetanik, eta etzan bere aurrean janaririkan batere ipiñi, eta gañera lorik batere ezin egin izan zuen.

        19. Biaramonean goizean goiz jaikitzen zala erregea, joan zan agudo leoien kobara.

        20. Eta alderatzen zala kobara negarrezko boz batekin, Danieli ots egin zion, esaten zuela: Daniel Jaungoiko biziaren serbitzaria, zure Jaungoiko, beti serbitzen dezunak, leoietatik libratu al izan ote zaitu?

        21. Eta Danielek erregeari erantzun zion, esaten zuela: O erregea, beti bizi zaitezela.

        22. Nere Jaungoikoak bialdu zuen bere aingerua, zeñak itxi zituen leoien aoak, eta ez didate gaitzikan batere egin, zeren bere aurrean nere justiziari begiratu zaion: eta zure kontra ere ez det obenikan batere egin.

        23. Orduan txit poztu zan erregea, Danielen amorioagatik, eta agindu zuen, Daniel kobatikan kanpora atera zezatela, eta atera zutenean, etzan beragan gaitzikan batere arkitu, zeren beren Jaungoikoagan itxedopena iduki zuen.

        24. Gero, erregearen aginduz, ekarriak izan ziran Daniel salatu zuten, leoien kobara aurtikiak izan ziraden; eta oraindikan beera allegatu baño lenago, leoiak arrapatu zituzten, eta zatitu zituzten beren ezur guztiak.

        25. Orduan Dario erregeak eskribitu zien lurraren gañean bizi diraden erri, tribu eta izkuntzai: Pakea ugaritu dedilla geiago eta geiago zuekgan.

        26. Nik erabaki det, nere agintaritzako toki, eta erreñu guztian, Danielen Jaungoikoari lotsaz begiratu dakiola, eta bere beldurra iduki dedilla, zeren bera, Jaungoiko bizia eta betikoa dan mendez mende; eta bere erreñua ez da desegiña izango, eta bere eskubidea betikoa da.

        27. Bera da libratzallea, eta salbatzallea, mirariak eta gauza arrigarrriak egiten dituena zeruan, eta lurrean, bera da Daniel leoien kobatik libratu duena.

        28. Iraun zuen gero Danielek onra andian Darioren erregetzan; eta Siro, Persiatarren erregearen erregetzan.

ZAZPIGARREN KAPITULUA

        1. Baltasar Babiloniako erregearen lenbiziko urtean, Danielek ametsetan ikusketa bat iduki zuen; eta ikusketa bere adimenean iduki zuen oean zegoala. Eta ametsa eskribitu zuen, eta jarri zuen itz gutxitan, eta onela laburrean kontatu zuen.

        2. Gau batean ikusketa au iduki nuen: Zeruko lau aizeak elkarri erasotzen zioten itsaso andian.

        3. Eta lau pisti andi, desberdiñak beren artean, itsasotik ateratzen ziran.

        4. Lenbizikoa leoi eme bat bezelakoa zan, eta agiliaren egoak zeuzkan. Nik begiratzen nion artean, ona emen non, egoak atera ziozkaten, eta lurretik altxatu zan, eta zutik jarri zan gizon bat bezela, eta gizonaren biotza emana izan zitzaion.

        5. Eta ikusi nuen beste pisti bat, artz baten antzekoa, zeñ jarri zan aren aldamenean, zeñak iru errenkada ortz zeuzkan, eta onela esaten zioten: Jaiki adi, eta aragi asko jan ezak.

        6. Oien ondoan ni begira nengoan, eta ona emen beste pisti bat leoiarrea bezelakoa, eta gañeko aldamenean lau ego, egaztiarenak bezelakoak zeuzkan. Eta pisti onek zeuzkan lau buru, eta berari eskubidea emana izan zitzaion.

        7. Oien ondoan egon nintzan ni gaueko ikusketa gogoan nuela, noiz ona emen non agertu zan laugarren pisti ikaragarri, arrigarri eta txit sendo bat, zeñak zeuzkan burnizko ortz andiak, jaten zuen, eta zatitutzen zuen, eta kondarrak oñakin zapaltzen zituen; baña bera zan, len ikusi nituen beste pistietatik desberdiña, eta amar adar zeuzkan.

        8. Banengoan ni adar oiei begira, eta ona emen non, beren erdian irten zan adar txikiago bat, eta au agertu zanean, atereak izan zitzaiozkan iru adar lenbizikoetatikoak. Adar txiki onetan zeuden begi batzuek gizonarenak bezelakoak, eta ao bat, gauza andiak esaten zituena.

        9. Begira nengoan ni, aliketa jartoki batzuek ipiñi zituzten artean; eta gizon zar, asko egunetakoa, eseri zan, bere so;ekoak ziran zuriak elurra bezela, eta ardi ille garbia bezelakoa, bere buruko illeak. Bere tronua suzko garrezkoa zan, eta onen kurpillak su erazekia.

        10. Suzko, eta txit arin dijoan ibai bat, irtetzen zan bere arpegitik. Milaz millak ziran serbitzen zutenak, eta milla millak, bere aurrean ta inguruan zeudenak. Eseri zan juzgatzeko, eta liburuak idikiak izan ziraden.

        11. Zai nengoan ni, adar artatikan ateratzen ziran itz anditsuen otsagatik; eta ikusi nuen illa izan zala pistia, eta bere gorputza suan erazekia egotera, aurtikia izan zala;

        12. Eta beste pistiai ere kendua izan zitzaiotela eskubidea, eta izendatua beren bizitzako denbora, denbora bateraño eta beste denbora bateraño.

        13. Ni nengoan bada begira gaueko ikusketako denboran, eta ona non zetorren zeruko odeien artean gizaseme odol garbiko bat, gizonaren semea zirudiana, zeñ aurreratu zan egun askotako gizon zarraganontz, eta bere aurrean jarri zuten.

        14. Eta eman zion onek eskubidea, eta onra, eta erreñua, eta erri, tribu, eta izkuntza guztiak berak serbituko dute. Bere eskubidea, betiko eskubidea da, etzaiona kendua izango, eta bere erreñua desegin ez ditekeana da.

        15. Izua nerekin jabetu zan. Ni Daniel, arritua gelditu nintzan alako gauzakin, eta iduki nituen ikusketak, nere gogoa txit nastu zuten.

        16. Alderatu nintzan an zeudenetatik batgana, eta eskatu nion ikusketa aiek egiaz adirazten zutena; eta beren azaldaera eman zidan, eta eman zizkidan erakutsiak.

        17. Lau pisti andi oiek, esan zidan, lurrean jaikiko diran lau erreñu dirade.

        18. Gero Jaungoiko txit goratuaren santuak erreñua artuko dute, eta erregetza idukiko dute gizaldiaren atzeneraño, mendez mende.

        19. Gero nai nituen jakin ziatz, laugarren pistiaren gañeko gauzak, zeñ zan beste guztietatik ain desberdiña, eta txit izugarria, zeñaen ortzak eta azkazalak burnizkoak ziraden, eta zeñak jaten zuen, eta txikitutzen zuen, bere oñakin zapaltzen zuela gelditzen zana.

        20. Eta orobat jakin nai nuela, zer ziraden buruan zeuzkan amar adarrak, eta beste adar irtetzen asi zitzaiona; zeñ agertu zanean, iru adarrak erori ziraden, eta nola adar ark zeuzkan begiak, eta gauza anditsuak esaten zituen aoa, eta zan beste guztiak baño andiagoa.

        21. Banengoan ni begira, eta ona emen non adar ark gerra egiten zuen santuen kontra, eta garaitzen zituen;

        22. Aliketa gizon Zar egun askotakoa allegatu zan artean, eta eman zuen sentenzia Jaungoiko txit goratuaren santuen alde, eta etorri zan denbora, eta santuak erreñua iritxi zuten.

        23. Eta ark onela itz egin zidan: laugarren pistia izango da laugarren erreñua lurraren gañean, zeñ izango dan erreñu guztiak baño andiagoa, eta iretsiko du lur guztia, eta zapalduko du, eta txeatuko du.

        24. Eta esan dan erreñuaren amar adarrak, amar errege izango dirade, zeñaen ondoan jaikiko da beste bat, zeñ izango dan lenbizikoak baño almentsuagoa, eta iru errege aurtikiko ditu.

        25. Eta berak gaizki itz egingo du Jaungoiko txit goratuaren kontra, eta sinistuko du daukala eskubidea aldatzeko denborak, eta legeak, eta jarriak izango dirade bere eskuan denbora batean, eta bi denboratan, eta denbora baten erdian.

        26. Eta gero juizioa zelebratuko da, kendu datzakion eskubidea, eta desegiña izan dedin, eta galdu dedin betiko.

        27. Eta erreñua, eta eskubidea, eta erreñuko anditasuna, zeru guztiaren azpian dagoan guztia emana izan datzakion Jaungoiko txit goratuaren santuen erriari, zeñaen erreñua betiko erreñua dan, eta errege guztiak bera serbituko dute, eta berari obedituko diote.

        28. Emen bukatu zuen izketa. Ni Daniel nere gogorazio oiekin txit nastua gelditu nintzan, eta nere arpegiko kolorea aldatu zan. Alaere, ikusketa oni nere biotzean iraunerazi nion.

ZORTZIGARREN KAPITULUA

        1. Baltasar erregearen erregetzako irugarren urtean, ikusketa bat agertu zitzadan neri, Danieli, asieran iduki nuena baño geroago.

        2. Ikusketa au iduki nuen, nengoala Susako gazteluan, zeñ dagoan Elamgo lurrean; eta ikusketan iruditu zitzadan Olaiko atearen gañean nengoala.

        3. Eta jaso nituen nere begiak, eta begiratu nuen, eta ona emen non aintzira baten aurrean zegoan ari bat, zeñak zeuzkan adar txit goratu batzuek, eta bata bestea baño gorago, eta aziaz zijoala. Gero

        4. Ikusi nuen aria adarka ari zala Sartalderontz, eta ifarrerontz, eta Egoerontz, eta etzegoan pistirik batere berari aurkeztu litzakiokeanik, ez libratu zezakeanik bere eskubidetik, eta egin zuen nai zuen guztia, eta andi egin zan.

        5. Banengoan ni oiek gogoan neranbiltzala, eta ona emen aker bat, Sortalderontztik zetorrena, bazebillan lur guztitik, eta ain agudo, non, etzion lurrari ukiturik egiten. Akerrak bere begien aurrean adar txit berarizko bat zeukan.

        6. Eta zuzendu zan, nik atearen aurrean zegoala ikusi nuen ari, txit ongi adartuaren kontra, eta eraso zan beraganontz bere indar guztiaren bultzadarekin.

        7. Eta allegatu zanean ariaren aldera, eraso zion txit portizki, eta zauritu zuen, eta bi adarrak autsi ziozkan, eta aria ez lizaiokean berari aurkeztu, eta lurrera aurtikita gero, zapaldu zuen; eta iñor ere ez zezakean aria bere mendetik libratu.

        8. Aker au txit andia egin zan, eta azi zanean, ausia izan zan adar andia, zeñaen lekuan erne ziran lau adar, zeruko lau aizeetarontz.

        9. Eta oietatik batetik irten zan adar txiki bat, zeñ txit azi zan Egoerontz, eta Sortalderontz, eta lur sendorontz.

        10. Eta goratu zan, zeruko gazteluaren kontra erasotzeraño, eta beera aurtiki zituen sendoak, eta izarrak, eta zapaldu zituen.

        11. Eta andi egin zan, gazteluko prinzipearen kontra erasotzeraño, eta kendu zion beti irautzen zuen eskeñtza, eta bere santifikazioko tokia azpiratu zuen.

        12. Eta emana izan zitzaion eskubidea, betiko eskeñtzaren kontra, bekatuak gatik, eta egia azpiratua izango da lurraren gañean, eta berak erasoko dio, gogoak ematen dion guztiari, eta nai duenarekin irtengo da.

        13. Nik aditu nion santuetatik bati itz egiten zuela, eta esan zion santu batek, nik ezagutzen ez nuen, eta izketan ari zan beste santu bati: Zenbat denboran iraungo du, ikusketan adirazten danak betiko eskeñtzaren gañean, eta bektuaren gañean, galmenaren gaia, eta santuarioa eta lur sendoa zapalduak izatearen gañean?

        14. Eta erantzun zion: Bi milla eta irureun egun osoetan, edo arratsalde ta goizezkoetan, eta gero santuarioa garbitua izango da.

        15. Eta nik Danielek ikusketa au neukan artean, eta bere aditza billatzen nuen arten, ona emen nere aurrean gizonaren irudi bat bezelakoa jarri zan.

        16. Eta aditu nuen gizon baten boza Ulaiko atearen barrendik, zeñak deadar egin zuen, esaten zuela: Gabriel, argitu zaiozu oni ikusketa.

        17. Onenbesterekin etorri zan, eta gelditu zan ni nengoan tokiaren aldean; eta etorri zanean, ikaratuta erori nintzan nere arpegiaren gañean, eta esan zidan: O gizonaren semea, aditu ezazu nola kunplituko dan ikusketa au denbora izendatuan.

        18. Eta berak itz egiten zidan bitartean, ni erori nintzan lurrera nere arpegiaren gañera; baña berak ukitu zidan, eta itzulerazi zidan nere lengo egoerara.

        19. Orduan esan zidan: Nik erakutsiko dizkizut madarikazioaren atzenean gertatuko diraden gauzak, zeren denbora onek bere atzena badu.

        20. Adarrak zeuzkala ikusi zenduen aria, Medoen eta Persaen erregea da:

        21. Akerra Grieguen erregea da, eta bere begien artean daukan adar andiak, lenbiziko erregea adirazten du.

        22. Ausirik adar hura, bere tokian erne ziran lau adarrak, adirazten dituzte, bere erreñuan jaikiko diraden lau, erregeak, baña lenbiziko erregearen indarrik ez dute idukiko.

        23. Eta oien erregetzaren ondoan, ugariturik juduen gaiztakeriak, jaikiko da errege bat lotsagaldukoa, eta gauza ezkutuen konprenditzallea,

        24. Eta bere eskubidea sendotuko da; baña ez bere indarrakgatik, eta ez da gauza erraza iruditzen, nola guztia arrasatuko duen, eta egingo duen gogoak ematen dion guztia, eta guztia ongi irtengo zaio, eta bizia kenduko die sendoai, santuen erriari,

        25. Berak nai duen bezela, eta ongi irtengo dira, irazkitzen dituen asmazioak, eta oiekin bere biotza urgullutuko da, eta idukirik gauza guztiak ugari, asko ilko ditu, eta prinzipeen Prinzipearen kontra jaikiko da, baña ezerezera biurtua izango da, eta ez gizonaren obraz.

        26. Eta ikusketaren azaldaera au egiazkoa da, eta atzeneko eguneko arratsalde eta goizaren artean betetasuna idukiko du.

        27. Eta nik Danielek indarrak galdu nituen, eta zenbait egunean eririk egon nintzan. Eta jaiki nintzanean, erregearen lanak eguten nituen, baña ikusketarekin arritua nengoan, iñor ere etzegoala nork azaldatu zizadan.

BEDERATZIGARREN KAPITULUA

        1. Dario, Asueroen seme, Medoen jatorrikoaren lenbiziko urtean, zeñak erreñatu zuen Kaldeatarren erreñuaren gañean.

        2. Bere erregetzaren lenbiziko urtean, nik Danielek ezagutu nuen Jeremiasen liburuetan, Jeremias profetari Jaunak itz egin zion urteen kontua, zeñatan kunplitu bear ziraden Jerusalenen ondameneko irurogeita amar urteak:

        3. Eta itzuli nuen nere arpegia nere Jaun Jainkoaganontz, zuzentzeko berari nere erregu, eta eskariak barauakin, eta zilizioz jantzita, eta autsez estalita.

        4. Eta erregutu nion nere Jaun Jainkoari, eta ematen niozkala nere alabantzak, esan nuen: Aditu nazazu arren, o Jaun, Jainko andi eta ikaragarria, leiala zerana kunplitzen zure elkartasun eta urrikaltasuna maitatzen zaituztenakin, eta zure aginteak gordetzen dituztenakin.

        5. Guk bekatu egin degu, gaiztakerian ari gera, bizitu izan gera dongaro, eta ausi degu fedea, eta zure aginte eta erabakietatik alde egin degu.

        6. Ez diegu obeditu zure serbitzari profetai, zeñak itz egin zien zure izenean gure erregeai, eta gure prinzipeai, eta gure gurasoai, eta lurreko erri guztiari.

        7. Zurea da, o Jauna, justizia; guretzat ordea gure arpegiko lotsaria. Nola gertatzen zaioten gaur Judako gizon guztiari, eta Jerusalenen bizi dan guztiari, Israel guztiari, ala aldean daudenai, nola urrutian daudenai, aurtiki ziñituen erri guztietan, beren gaiztakeriakgatik, zeñakin ofenditu zinduzten.

        8. Jauna, justoa da gure arpegiko lotsaria, gure erregeena, gure prinzipeena, eta gure gurasoena, zeñak guztiak bekatu egin zuten.

        9. Baña zuri, o gure Jaun Jainkoa, urrikaltasuna eta beraatasuna dagozkizu, zeren guk zugandik alde egin degun,

        10. Eta ez degun aditu gure Jaun Jainkoaren boza, ibilli giñaindezen bere lege, bere serbitzari profeten bitartez, ipiñi zigunean.

        11. Eta Israel guztiak zure legea ausi zuen; eta alde egin zuen, zure boza ez aditzeko; eta ala euria bezela erori ziran gure gañera, Moises Jaungoikoaren serbitzariaren liburuan eskribituak dauden madarikazioa, eta aiertasuna; zeren Jaunaren kontra bekatu egin genduen.

        12. Eta berak kunplitu du eman zuen sentenzia gure kontra, eta gu gobernatu ginduen prinzipeen kontra, bialtzen duela gure kontra gaitz andi bat, nolakoarik beñere zeruaren azpian izan ez dan, eta nolakoa Jerusaleni gertatu zaion.

        13. Gaitz guzti au etorri zan gure gañera, Moisesen legean eskribitua dagoanaren araura; eta ez giñan zuzendu zugana, o gure Jaun Jainkoa, gure gaiztakerietatik konbertitzeko; eta zure eskeñtzen egia erabiltzeko gure gogoan.

        14. Eta kontuan egon zan Jauna kastigua bialtzeko, eta gure gañera aurtiki zuen: justoa da gure Jaun Jainkoa, berak egiten dituen obra guztietan, zeren guk bere boza ez genduen aditu nai izan.

        15. Orain bada, o gure Jaun Jainkoa, zuri esku sendoarekin zure erria Ejiptoko lurretik atera zenduenari, eta irabazi zendueanari izengoiti gloriaz beteriko bat, nolakoa dan orain daukazuna, aitortzen dizugu bekatu egin degula, gaiztakerian ari izan gerala.

        16. zure justizia guztiagatik, o Jauna, erregututzen dizut arren biguñdu dedilla zure aserre, eta sumintasuna Jerusalengo erriaren kontra; eta Siongo zure mendi santuaren kontra; zeren gure bekatuak gatik, eta gure gurasoen gaiztakeriakgatik, Jerusalen eta zure erria, gure inguruan daudenen irria diraden.

        17. Orain bada, o gure Jaungoikoa, aditu itzatzu zure serbitzariaren orazioa, eta bere erreguak, eta zure zerorren amorioagatik, begiratu zaiozu biguñtasunarekin, zure santuario, eremutua dagoanari.

        18. Zeartu ezazu niganontz, o nere Jainkoa, zure belarria, eta aditu nazazu. Idiki itzatzu zure begiak, eta ikusi ezazu gure galmendea, eta erriarena, zeñatan zure izen santuari ots egiten zitzaion; zeren zure aurrean auzpezturik egiten dizkizugu gure erregu umillak; itxedotzen degula, ez gure justizian, baizik zure urrikaltasun txit andian.

        19. Aditu nazazu, o Jauna, biguñtasunarekin. Jauna, otsandu zaite, begiratu zadazu, eta jarri zaite gure salbazioko lanean, ez ezazu luzatu, o Jaungoikoa, zeren iriak eta erriak zure izena daramaten.

        20. Eta ni izketan eta orazioan nengoala, eta konfesatzen nituela nere bekatuak, eta nere erri Israelen bekatuak, eta egiten nituela nere eskari umillak nere Jaungoikoaren aurrean nere Jaungoikoaren mendi santuaren alde,

        21. Oraindikan nere orazioko itzak esaten nengoala, ona emen non Gabriel, ikusketaren asieran nik ikusi nuen gizon hurak, egaan, supituan ukitu zidan arratsaldeko sakrifizioaren orduan;

        22. Eta erakutsi zidan, eta itz egin zidan, eta esan zuen: Daniel, ni etorri naiz orain zuri erakutsiak ematera, eta zuri Jaungoikoaren asmazioak aditu erazitzera.

        23. Agintea eman zitzadan, orazio egiten jarri ziñanean bereala; eta ni nator zuri adiraztera, zeren gurari bizietako gizasemea zeran. Arretaz begirtu zaiezu bada zuk orain nere itzai, eta ikusketa konprenditu ezazu.

        24. Irurogeita amar asteen arte señalatu dira zure erriarentzat, eta zure iri santuarentzat, zeñaen atzenean gaiztakeriak idukiko duen bukaera, eta bekatuak atzena, eta gaiztakeria izango da desegiña, eta etorriko da betiko justizia, eta kunplituko dira ikusketa eta profezia, eta santuen santua olioarekin igortzia izango da.

        25. Jakin ezazu bada eta arretaz begiratu, agintea ematen danetik, Jerusalen berriz egiña izateko, Kristo Prinzipearaño zazpi aste eta irurogeita bi aste iragoko dirade, eta erria eta murruak berriz egiñak izango dira, antsiako denboretan.

        26. Eta irurogeita bi aste igarota, Kristoari bizia kenduko zaio; eta ez da geiago izango berea erria, zeñak ukatuko duen. Eta erri bat bere agintariarekin etorriko da, eta erria eta santuarioa desegingo ditu, eta bere atzena, galmena izango da; eta bukatzen danean gerra, ondamena geldituko da an egotez.

        27. Eta Kristoak sendotuko du bere elkartasun berria aste batean askorekin; eta aste onen erdian ez da egongo doañik, ez eskeñtzarik, eta tenploan ondameneko nazka egongo da; eta ondamenak munduaren bukaera eta atzeneraño iraungo du.

AMARGARREN KAPITULUA

        1. Ziro, Persaen erregearen irugarren urtean, Daniel, izengoitiz Baltasarri, zerutik agertua izan zitzaion gertakari egiazko bat, eta indar andiko martizti bat. Eta berak gertakaria konprenditu zuen, zeren ikusketa onetarako aditza premiazkoa dan.

        2. Egun aietan ni Daniel, negarrez egon nintzan iru asteko egunetan.

        3. Ogi opagarririk ez nuen jan, eta aragirik eta ardorik nere aoan etzan sartu, eta okenduarekin ere ez nintzan usaitu; aliketa iru aste oietako egunak kunplituak izan ziran artean.

        4. Lenbiziko illaren ogeita laugarren egunean berriz, Tigris ibai andiaren erriberan nengoan.

        5. Eta nere begiak jaso nituen, eta begiratu nuen, eta ona emen gizaseme bat, linozko soñekoakin, eta bere gerria faja, urre garbiz bordatu batekin, lotua zeukala:

        6. Bere gorputzak argi egiten zuen krisolitoak bezela, eta bere arpegiak tximistak bezela, eta bere begiak argi zuzi erazeki bi bezelakoak ziraden. Bere besoak, eta gorputzaren gañerakoa oñetaraño, brontze argitsuaren irudikoa zan; eta bere itzen otsa, jendetza andi baten otsa bezelakoa.

        7. Eta nik Danielek, bakarrik ikusketa au iduki nuen: nerekin zeuden gizon aiek ordea etzuten ikusi; baizik izu txit andi bat berakin jabetu zan, eta iges egin zuten ezkutatzera.

        8. Eta nik, bakarrik geldituta, ikusi nuen ikusketa andi au, eta asnasa gabetanik gelditu nintzan, eta arpegia aldatu zitzadan, eta desalaituta, erori nintzan, indar guztiak galduta.

        9. Eta nik bere itzen otsa aditzen nuen; eta netzan aoz beera, guztia arritua, eta nere arpegiak jarraitzen zuen lurrari itsatsia,

        10. eta ona non esku batek ukitu zidan, eta nere belaunen gañera jaikierazi zidan, eta nere eskuetako beatzen gañera,

        11. Eta berak esan zidan: Daniel, guraen gizona, aditu itzatzu nik esaten dizkizudan itzak; eta zutik jarri zaite. Eta berak itz oiek esan ta bereala, zutik jarri nintzan beldurrez ikara.

        12. Eta esan zidan: Ez ezazu beldurrik iduki, o Daniel, zeren, Jaungoikoagandik aditza iritxitzeko, Jaungoikoaren aurrean zu mortifikatzea zure biotzean erabaki zenduen lenbiziko egunetik, zure erreguak adituak izan ziraden, eta zure orazioakgaitik etorri naiz ni.

        13. Baña Persaen erreñuko Prinzipea aurkeztu zat ogeita bat egunean, eta ona emen non etorri zan neri laguntzera Migel, lenbiziko prinzipeetatiko bat, eta ni an Persaen erregearen aldean gelditu nintzan.

        14. Etorri naiz bada ni orain, erakustera zuri, atzeneko egunetan zure erriari gertatuko zaiozkan gauzak, zeren ikusketa au, urrutiko denboretara zuzentzen dan.

        15. Eta berak itz oiek esaten zizkidan denboran, nere arpegia lurrerontz beeratu nuen, eta ixillikan gelditu nintzan.

        16. Eta ona non alako batean, gizonaren semearen antzekoa zan ark, nere ezpañai ukitu zien,eta idikirik nere aoa, itz egin nuen, eta esan nion nere aurrean geldirik zegoan gizonari: O nere Jauna, begiratu dizudaneko nere lokaezur guztiak desgiltzatu dirade, eta indarrikan batere gabe gelditu naiz.

        17. Eta nola nere Jaunaren serbitzariak nere Jaunari bere itza zuzendu dizaioke? Zeren indarrikan batere ez da nigan gelditu, eta asnasarikan ere ez daukat.

        18. Andikan laster berriz ukitu zidan arako gizanoble, gizonaren irudian nik ikusten nuenak, eta sendotu ninduen,

        19. Eta esan zidan: Ez ezazu beldurrikan iduki, o guraen gizona, pakea izan dedilla zurekin, asnasa artu ezazu, eta zaude sendo. Eta neri izketan ari zan denboran, ni sendotzen nintzan, eta esan nuen: itz egin ezazu, o nere Jauna, zeren zuk sendotu nazun.

        20. Eta berak esan zuen: Ni zugana zergatik etorri naizan, zuk al dakizu? Eta orain ni itzultzen naiz Persaen prinzipearen kontra gudatzera. Ni ateratzen nintzanean, agertu zan Griegen Prinzipea bazetorrela.

        21. Alaere nik adiraziko dizut zuri, zer dagoan argitua egiazko erabakian, gauza guzi oietan iñork ere ez dit laguntzen, Migel, zuen Prinzipea danak baizik.

AMAIKAGARREN KAPITULUA

        1. Ni Gabriel bada, Dario Medoaren erregetzako lenbiziko urtetik berakin nengoan, sendotu, eta indartu zedin.

        2. Eta orain nik egia adiraziko dizut. Ona emen non oraindikan iru errege egongo diran Persian, eta laugarrena izango da beste guztiak baño aberatsago, bere ondasun txit ugariak gatik, eta guztiak baño aberatsago egiten danean, Greziako erreñuaren kontra jende guztiak keñatuko ditu.

        3. Baña jaikiko da errege almentsu bat, zabalduko duena txit urrutiraño bere agintaritza, eta nai duen guztia egingo du.

        4. Eta bera tokirik gorengoan dagoanean, desegiña izango da bere erreñua, eta zeruko lau aizeetarontz partitua, baña ez bere jatorrikoen artean, ezta berak agindu zuen eskubidearekin ere; zeren esan diraden lau erreñuez gañera, oraindikan partitua izango da beste prinzipe arrotz batzuen artean ere.

        5. Eta Egoeko erregea almentsua egingo da, baña bere prinzipeetatik batek berak baño geiago alko du, eta erreñu askoren Jaun izango da, zeren bere agintaritza txit urrutira zabalduko duen.

        6. Eta urte asko iragota elkartuko dirade; eta Egoeko erregearen alaba, ifarreko erregearen emazte izatera iragoko da pakeak egiteko, baña berak ezin geldirik idukiko du bere senarraren besoaren indarra, eta ez du ere iraungo bere jatorriak; eta illa izango da bera, eta berari lagundu zien eta denbora artan sendatu zuten galai gazteak.

        7. Alaere geldituko da bere jatorriko landare bat; zeñ etorriko dan martizti batekin, eta sartuko da ifarreko erregearen lurrean, eta desegingo ditu, eta beren jabe egingo da.

        8. Gañera Ejiptora katibu eramango ditu beren jainkoak, eta irudiak, eta zillarrezko eta urrezko ontzi balio andikoak. Berak ifarreko erregea menderatuko du.

        9. Eta Egoeko erregea sartuko da erreñura, eta bere errira itzuliko da.

        10. Alaere aserreturik aren semeak, martizti andiak bilduko dituzte, eta beretatik bat agudo eta supituan etorriko da, ugolde baten gisara, eta urrengo urtean biurtuko da, eta txit gogotik asiko da gudan Ejiptoko gudarien kontra.

        11. Eta Egoeko erregea, aupadak aditurik, aterako da, eta gudatuko da ifarreko erregearen kontra, eta prestatuko du martizti txit ikaragarri bat, eta bere mendean jende asko eroriko da.

        12. Eta asko arrapatuko ditu, eta urgullutuko da bere biotza, eta milla askori galdueraziko dio, eta alaere ez da garai geldituko;

        13. Zeren ifarreko erregeak, berriz ipiñiko du lenbizikoa baño ejerzitu andiago bat; eta urte batzuek iragota, etorriko da supituan eta agudo, ejerzitu ugari batekin eta indar andiarekin.

        14. Eta denbora aietan jaikiko dira asko Egoeko erregearen kotra, baita zure erriko fedeausleen semeak ere jaikiko dira, alako moduan, non, ikusketa kunplituko dan, eta galduko dirade.

        15. Eta etorriko da ifarreko erregea, eta lubetak egingo ditu, eta arrapatuko ditu erririk murrutuenak, eta Egoeko erregearen indarrak ezin aurkeztuko zaie, eta aterako dira bere kontra bere agintaririk onenak, baña indarrikan gabe arkituko dira.

        16. Eta etortzen dala hura Egoeko erregearen gañera, nai duen guztia egingo du, eta ez da izango berari aurkeztu dizaiokeanik, eta sartuko da Judeako lur argitsuan, zeñ berak arrasatua izango dan.

        17. Eta zuzenduko ditu bere begiak aren erreñu guztia arrapatzera etortzera, eta tratatuko du berarekin fede onarekin bezela, eta emango dio bere alaba, emakumeetatik ederrena, bera arrasatzeko; baña ez dio ongi irtengo, eta alaba ere ez da bere alde egongo.

        18. Eta zuzenduko da ugartetarontz, eta beretatik asko arrapatuko ditu, eta bere lotsariaren gaiari gelditu eraziko dio, baña atzenean, bera lotsariz betea geldituko da.

        19. Eta bere erriko agintaritzara itzuliko da, eta an beaztopo bat arkituko du, eta galduko da, eta ez da arkitua izango.

        20. Eta bere lekuan jarriko da gizon txit zatar, eta erregearen onraren diña ez dan bat, eta egun gutxitan desegiña izango da, eta ez elean, ez gudan.

        21. Eta onen lekuan jarriko da prinzipe mezpreziagarri bat, eta errege bati zor zaion onrarik etzaio emango, zeñ ixillikan etorriko dan, eta marroz erreñua arrapatuko du.

        22. Eta bere kontra gudatzen diran indarrak desegiñak eta ondatuak geldituko dirade, eta gañera elkartasuneko agintaria.

        23. Eta berarekin adiskidetuta gero, marro bat egingo dio berari, Ejiptora igoko da, eta garaituko du ejerzitu txiki batekin.

        24. Eta erri ugari eta ondasunez beteetan sartuko da; bere asaba guztiak beñere egin izan etzitezketen gauza, dagoan guztia atxituko du, arrapatuko du, eta ondatuko ditu bere ondasunak, eta sendoenen kontra asmazioak asmatuaz joango da, eta au denbora bateraño.

        25. Eta ikusiko da bere eskubide eta sumintasunak akullatua, ejerzitu andi batekin Egoeko erregearen kontra ateratzera, eta Egoeko erregea alaituko da gudarako, laguntzen dioten martizti andi eta sendoen bitartez; baña ez diote balioko, zeren bere kontra asmazioak asmatuko diran.

        26. Eta bere maian jaten zutenak berak, bere galmena izango dirade, eta bere ejerzitua desegiña geldituko da, txit asko illak diradela.

        27. Errege biak ez dute beste gauzatan gogoa idukiko, elkarri gaitz egitean baizik, eta mai batean jaten dutela, batak besteari marroz itz egingo dio; baña batere ez da bere asmazioak iritxitzera allegatuko, zeren epea beste denbora baterako dan.

        28. Hura ordea, ondasun andiakin bere errira itzuliko da, eta bere biotza beti egongo da Jaungoiko santuaren Testamentuaren kontra, eta Jerusalenen kontra lanak egingo ditu, eta bere errira itzuliko da.

        29. Denbora izendatuan itzuliko da eta etorriko da Egoera, baña atzeneko etorrera onek ez dio irtengo lenbizikoak bezela.

        30. Zeren ontziak eta Erromatarrak bere gañera etorriko diran, eta arritua geldituko da, eta biurtuko da, eta aserretuko da santuarioko testamentuaren kontra, eta egingo du: eta joango da, eta bere gogorazioa ipiñiko du, testamentu santua utzi zutenakgan.

        31. Eta fedeausleen besoak bere alde egongo dirade, eta gazteluko santuarioa kutsatuko dute, eta kenduko dute beti irautzen duen eskeñtza, eta galemeneko nazka bere lekuan jarriko dute.

        32. Eta testamentuko fedeausleak, marroz beste gauza batzuek irudituko dituzte; baña erriak, zeñak bere Jaungoikoa ezagutzen duen, sendo iraungo du, eta legearen araukoak izango dirade bere obrak.

        33. Eta erriko jakintsuak jende asko arkituko dute, egiten dituztela ezpataren, suaren, katiberioaren, eta ebatsiaren doañak asko egunetan;

        34. Eta beren estutasunaren erdian laguntasunaren piska bat idukiko dute, eta asko marroz berakganduko dirade.

        35. Eta jakintsuetatik batzuek galduko dirade, izan ditezen sukatilluztuak, eta garbituak, eta zurituak denbora izendaturaño, zeren oraindikan beste epe bat geldituko dan.

        36. Eta erregeak, nai duen guztia egingo du, eta jaikiko da urgulluz eta lotsagabekeriaz jainko guztien kontra; eta jainkoen Jaungoikoaren kontra urgulluz itz egingo du, eta guzia ederki irtengo zaio, aliketa Jaungoikoaren aserrea mugitu dedin artean, zeren erabakita ala dagoan.

        37. Eta bere gurasoen Jaungoikoa ez du aintzakotzat idukiko, eta egongo da ondatua emakumeen gurarietan, eta jainko baten ere ajolarik ez du idukiko, zeren guztiak baño geiago dala usteko duen.

        38. Maozimgo jainkoa da berriz, adoratuko duena bere egolekuan, eta bere gurasoak ezagutzen etzuten jainko au da urrezko, zillarrezko, arri baliotsuzko, eta balio andiko gauzaen eskeñtzakin onratuko duena.

        39. Eta gazteluen gordetzalletzat jainko arrotz bat ipiñiko du, eta au ezagutzen dutenak beren jaungoikotzat, berak onraz beteko ditu, eta askoren gañean eskubidea emango die, eta partituko die doan lurra.

        40. Eta denbora izendatuan Egoeko erregeak gerra egingo dio, eta ifarreko erregea, ekaitz baten gisara, eroriko da bere gañera gurdi armadunakin, eta zaldizko tropakin, eta ontzidi andi batekin, eta sartuko da bere probinzietan, eta arrasatuko ditu, eta aurrera iragoko da.

        41. Eta lur gloriaz betean sartuko da, eta asko jende desegiñak izango dirade; eta bere eskuetatik bakarrik libratuko dira Edom eta Moab, eta Ammonen semeen mugak.

        42. Eta probinziak beretuko ditu, eta Ejiptoko lurrak bere eskuetatik ez du igesik egingo.

        43. Orobat Ejiptoko urre, ta zillar, eta gauza eder, eta baliotsu guztien ondasunen jabe egingo da, eta Libiatik eta Etiopiatik ere iragoko da.

        44. Eta Sortaldetik eta ifarretik etorriko diran berrien murmurrak izutuko du, eta joango da ejerzitu txit andi batekin, bera arrasatzera, eta ilkintza arrigarri bat egitera.

        45. Eta jarriko ditu bere etzauntzak Apadnon itsasoen artean, mendi argitsu eta santuaren gañean, eta bere erpiñeraño igoko da, eta iñork ere ez dio lagunduko.

AMABIGARREN KAPITULUA

        1. Eta denbora artan jaikiko da Migel, prinzipe andia, zeñ dan zure erriko semeen gordetzallea; zeren etorriko dan denbora bat, alakoa, nolakorik beñere ikusi ez dan, erreñuak izaten asi ziradenetik egun artaraño. Eta denbora artan zure erria salbatua izango da, liburuan eskribitua arkitzen dan guztia.

        2. Eta lurreko autsean lotan daudenen taldea esnatuko da, batzuek betiko bizitzarako, eta besteak lotsarirako, zeñ beti beren aurrean idukiko duten.

        3. Jakintsuak izan diradenak berriz, distiatuko dira, argia izarzeruan bezela; eta askori justizia erakusten dienak, izarrak bezela betikoiraun guztietan.

        4. Baña zuk, o Daniel, iduki itzatzu gordeta itz oiek, eta sillutu ezazu liburua denbora izendaturaño, askok irakurriko dute, eta beratatik aterako dute dotriña andia.

        5. Eta ni Daniel, banengoan begira, eta ikusi nuen nola zeuden zutik beste aingeru bi; bata ibaiaren ertzaren emendiko aldamenetik, eta bestea beste aldamenetik.

        6. Orduan esan nion, linozko soñekoakin, eta ibaiko uren gañean zutik zegoan gizonari: Gauza arrigarri oiek noiz kunplituko dirade?

        7. Eta aditu nion, linozko soñekoakin, ibaiko uren gañean zutik zegoan gizonari, zeñak, goraturik zerurontz bere eskuia eta ezkerra, juramentu egin zuen, beti bizi dan Jaun huragatik, eta esan zuen: Denbora batean, eta bi denboratan, eta denbora baten erdian. Eta kunplitua danean erri santuko gizataldearen barreiatzea, orduan gauza guzti oiek egiztatuko dirade.

        8. Eta aditu nuen au; baña ez nuen konprenditu. Eta esan nuen: O nere Jauna! Gauza oiek iragota, zer da gertatuko dana?

        9. Baña berak esan zidan: Zoaz, Daniel, zeren gauza oiek ezkutatuak dirade, eta denbora izendaturaño sillutuak.

        10. Asko izango dirade autuak, eta zurituak, eta garbituak suaz bezela. Gaiztoak obra gaiztoak egingo dituzte, gaiztoetatik batek ere ez du konprendituko; jakintsuak ordea konprendituko dute.

        11. Eta betiko eskeñtza kendua izango dan denboratik, eta galmeneko nazka, tenploan agintari jartzen danetik, milla berreun eta larogeita amar egun iragoko dirade.

        12. Doatsua, itxedotzen duena, eta milla irureun eta ogeita amabost egunera allegatzen dana.

        13. Baña zu, o Daniel, zoaz denbora izendaturaño; eta gero atsedengo zera, eta jaikiko zera, eta egunen atzenean zure suerteaz gozatuko zera.

AMAIRUGARREN KAPITULUA

        1. Bazan denbora batean, Joakin izena zuen gizon bat, Babilonian bizi zana;

        2. Zeñ ezkondu zan Susana izena zuen emakume batekin, Helziasen alaba, txit ederra, eta Jaungoikoaren beldurrekoa;

        3. Zeren bere gurasoak, nola ziran justoak, eman ziozkaten beren alabari Moisesen legearen arauko erakutsiak.

        4. Zan Joakin gizon txit aberats bat, eta bere etxearen aldean zeukan jardin bat, zeñatara judu asko etorri oi zan, Joakin zalako beren artean onra andienekoa.

        5. Eta urte artan izan ziran autuak juduen erriko Jueztzat gizon zar bi, aietatikoak, zeñak gatik esan zuen Jaunak, gaiztakeria atera zala Babilonian, Juez ziran zarretatik, zeñak zirudian erria gobernatzen zutela.

        6. Oiek maiz joan oi ziraden Joakinen etxera, nora zuzentzen ziraden berakgana, auziren bat zeukaten guztiak.

        7. Eta egerdian jendea joaten zanean, sartzen zan Susana bere senarraren jardinean, an ibilli batzuek egitera.

        8. Ikusten zuten egunoro gizon zarrak, nola sartzen zan ibiltzera, eta beraganako gura gaiztoetan erazeki ziran;

        9. Eta galdu zuten zentzua, eta alde erazi zien beren begiai zerura ez begiratzeko; eta juizio zuzenakin ez oroitzeko.

        10. Biak bada Susanagatik itsutuak gelditu ziran; baña etzion batak besteari bere gura adirazi;

        11. Zeren lotsatzen ziran agertzen beren gura; eta Susanarekin bekatu egiteko naiak.

        12. Eta egunetik egunera arreta geiagorekin egiten zituzten aleginak, Susana ikusteko. Eta bein batean batak besteari esan zion:

        13. Goazen etxera, zeren onezkero jateko ordua da, eta atera ziran, eta berezitu zan bata besteagandik.

        Onaraño jarri deguna Danielen gañean (esaten du San Jeronimok) irakurtzen da Hebreotarren liburuetan. Emendikan aurrerakoa, liburuaren bukaeraraño, artu da Theodozionek inprimitu zuenetik.

        14. Baña berriz itzultzen zala atzera bakoitza, elkar arkitu ziran toki bat batean; eta galdeturik elkarri, zergatik itzuli zan, aitortu zuten beren gura gaiztoa, eta orduan izendatu zuten, Susana bakarrik arkituko al zuten denbora.

        15. Eta era on baten zai zeudela, sartu zan Susana jardinean, egunoro oi zan bezela, donzella bik bakarrik laguntzen ziotela, eta bañu bat artu nai zuen jardinean; zeren bero egiten zuen.

        16. Eta etzegoan jardinean iñor ere; ezkutatu ziran, eta Susanaren azeloan zeuden agura biak baizik.

        17. Esan zien bada Susanak bere donzellai: Ekarri zazkidazute aromazko okendua, eta lurrinkaiak, eta jardineko ateak itxi itzatzute, zeren bañu bat artzea nai det.

        18. Egin zuten bada etxekoandrak agindu zuen bezela, eta irten ziran ostate batetik, eskatu zuena ekartzera; jakin gabe neskame biak, agurak barrenen ezkutatuak zeudela.

        19. Neskameak joan ziradenean, bereala irten ziran bi agurak, eta korrika joanik Susanaganontz, esan zioten:

        20. Begira ezazu, jardineko ateak itxiak daude, ez gaitu inork ere ikusten, eta guk zure gurak dauzkagu, gure eskarietara bada oben egin ezazu, eta gurekin nastu zaite.

        21. Au egitea nai ez badezu, zure kontra testigantza emango degu, esaten degula, galai gazte bat zurekin egon dala, eta argatik neskameak bialdu dituzula zugandik.

        22. Susana suspirioka asi zan, eta esan zuen: Aldamen guztietatik antsiak dauzkat, zeren baldin egiten badet zuek nai dezutena, neretzat eriotza bat izango litzake; eta egiten ez badet, zuen eskuetatik ez det iges egingo.

        23. Baña obeago da neretzat, zuen eskuetan erortzea, gauza gaiztorik egin gabe, Jaunaren aurrean bekatu egitea baño.

        24. Eta Susanak deadar andi bat egin zuen, eta orduan agurak ere deadar egin zuten Susanaren kontra.

        25. Eta beretatik bat korrika joan zan jardineko atetara, eta idiki zituen.

        26. Eta etxeko morroiak jardineko otsa aditu zutenean, bereala korrika joan ziraden ara ostatetik, ikustera zer ote zan.

        27. Eta aditu zutenean morroiak Juezak esaten zutena, txit lotsatuak gelditu ziran, zeren beñere alako gauzarik etzan Susanagatik esan. Allegatu zan bada biaramona,

        28. Eta bildurik erria Joakin, Susanaren senarraren etxean, etorri ziraden agura biak ere, asmazio gaiztoakin Susanaren kontra, au iltzeko.

        29. Esan zuten bada erriaren aurrean: Ots egin bekio Susana, Helziasen alaba, Joakinen emazteari. Eta bereala ots egin zioten.

        30. Eta etorri zan Susana bere gurasoakin, eta semeakin, eta bere aide guztiakin.

        31. Zan Susana emakume txit guria, eta txit ederra.

        32. Eta gizaseme gaizto aiek agindu zioten agirian jarri zedilla (zeren estalia zegoan) asetzeko beren gurak, bere edertasuna ikusita bederik.

        33. Bitartean Susanaren aideak, eta ezagutzen zutenak negar egiten zuten.

        34. Eta jaikitzen ziradela bi agurak erriaren erdian, beren eskuak Susanaren buruaren gañean ipiñi zituzten.

        35. Berak ordea, negarretan urtzen zala, jaso zituen bere begiak zerura; zeren bere biotzak Jaunagan itxedopena ipiñia zeukan.

        36. Eta agurak esan zuten: Geundela bakarrik jardinean egurastu bat artzen, sartu zanean bi neskamerekin; eta jardineko ateak itxi zituen, eta neskameak kanpora bialdu zituen.

        37. Orduan alderatu zitzaion ezkutatua zegoan galai gazte bat, eta berarekin aragiz bekatu egin zuen.

        38. Eta gu, jardinaren aldamen batean geundenok, ikusirik gaiztakeria, korrika joan giñan zeuden tokira, eta bekatuan beratan arkitu giñituen.

        39. Galai gaztea damuz ez genezakean arrapatu, zeren gu baño sendoagoa zan, eta idikirik atea, korrika iges egin zuen.

        40. Au berriz arrapatu genduenean, galdetu giñon zeñ ote zan galai gazte hura, eta etzigun esan nai. Gertakari onen testiguak gu gera.

        41. Jende taldeak sinistu zien, gizon zarrai, eta erriko Juezai bezela, eta Susana eriotzara kondenatu zuten.

        42. Susanak berriz, deadar andi bat egin, eta esan zuen: O jaungoiko betiko, gauza ezkutuak ezagutzen dituzuna, gauza guztiak dakizkizuna, oraindikan gertatu ere baño lenago,

        43. Zuk badakizu, oiek nere kontra gezur bat asmatu dutela; eta ona emen non ni iltzen naizan, nere kontra gaiztoz asmatu duten gauzarik batere egin gabe.

        44. Eta Jaunak, bere orazioa aditu zuen.

        45. Eta Susana iltzera zeramatenean, Jaunak agertu zuen profeziako espiritu santua, galai gaztetxo, Daniel izena zuenean. 46. Zeñ, boz andiakin, deadarrez asi zan esaten: Emakume onen odoletik obengabea izango naiz ni.

        47. Eta jende guztia beragana itzulirik, esan zioten: Zuk esaten dezuna, zer da?

        48. Berak berriz, jarririk zutik guztien artean, esan zuen: Alako moduan zentzugabeak izango zerate, o Israelko semeak, non, juzgatu gabe, eta ezagutu gabe egia ote dan, ala ez, Israelko alaba bat iltzera kondenatuko dezuten?

        49. Itzuli zaitezte juizio tokira, zeren oiek Susanaren kontra gezurrezko testigantza bat eman dute.

        50. Biurtu zan bada txit agudo erria, eta agurak Danieli esan zioten: Atoz, eta gure erdian eseri zaite, eta eman zazkiguzu erakutsiak, Jaungoikoak zarren diñadearen onra eman dizun ezkero.

        51. Eta Danielek erriari esan zion: Berezitu itzatzute bi oiek, bata besteagandik urrutira, eta nik juzgatuko ditut.

        52. Eta bata besteagandik berezituak zeudenean, beretatik bati ots eginik, esan zion: O bizitza gaiztoan zartua, orain eramango dute diña diradena, oraindaño egin dituzun bekatuak,

        53. Ematen dituzula sentenzia gaiztoak, menderatzen dituzula obengabeak, eta libratzen dituzula gaiztoak, idukirik Jaunak esanik: Obengabea, ez justoa, ez dituzu illeraziko.

        54. Orain bada ongi, bekatu egiten ikusi bazenduen, zeñ zuaitzen azpian ikusi ziñituen elkarrekin izketan? Berak erantzun zuen: Legeltxor baten azpian.

        55. Eta Danielek esan zuen: Ziertoro zure buruaren kaltean gezurra esan dezu, bada ona emen non Jaunaren aingeruak, beragandik artu duen sentenziagatik, bi zati egingo zaitu.

        56. Eta alde erazirik oni, agindu zuen bestea etorri zedilla, eta esan zion: Kanaango arraza, eta ez Judakoa, edertasunak zoratu erazi dizu, eta gura biurriak zure biotza gaiztotu du:

        57. Ala egiten zenduten Israelko alabakin, zeñak beldurrez oben egiten zuten zuen guraetara; baña Judako alaba onek ez du zuen gaiztakeria sufritu.

        58. Orain bada esan zadazu: Zeñ zuaitzen azpian arrapatu zinduzten aiek elkarrekin izketan? Berak erantzun zuen: Arte baten azpian.

        59. Eta Danielek esan zion: Ziertoro zuk ere gezurra esaten dezu zure kaltean, zeren Jaunaren aingerua zai daukazu ezpata eskuan daukala, erditik bi zati egin, eta zu iltzeko.

        60. Orduan batzarre guztia deadarrez asi zan boz goratuan, bedeikatzen zutela Jaungoikoa, zeñak salbatzen dituen beragan beren itxedopena ipintzen dutenak.

        61. Eta jaiki ziran bi aguren kontra, zeñai Danielek beren aoz aitortu erazi zien, gezurrezko testigantza bat eman zutela; eta egin zien berai, berak beren projimoari egin nai zioten gaitza.

        62. Eta Moisesen legea betetzen zutela, il zituzten. Eta onenbesterekin egun artan odol obengabea salbatua izan zan.

        63. Orduan Helzias eta bere emazteak alabatu zuten Jauna, beren alaba Susana salbatu zuelako, eta orobat egin zuen bere senar Joakinek, aide guztiakin, zeren etzan beragan gauza ezañikan batere arkitu.

        64. Daniel berriz andi egin zan erriaren aurrean egun artatik aurrera.

        65. Eta Astiajes erregea joan zan bere gurasoakin biltzera, eta bere erreñua Ziro Persiatarrak artu zuen.

AMALAUGARREN KAPITULUA

        1. Zan Daniel erregearen maian jaten zutenetatik bat, bere adiskide guztiak bano onratuagoa.

        2. Denbora artan zegoan Babilonian idolo bat, Bel izena zuena, eta kastatzen ziran beretzat egun bakoitzean amabi artaba iriñ lora, eta berrogei ardi, eta sei pegar ardo.

        3. Erregeak ere egiten ziozkan jainko gauzak, eta egunoro joan oi zan bera adoratzera. Danielek ordea bere Jaungoikoa adoratzen zuen. Eta erregeak esan zion: Zergatik ez dezu zuk Bel adoratzen?

        4. Danielek erantzun zion: Zeren ez dedan nik adoratzen gizonen eskuz egindako idolorik; baizik Jaungoiko bizi, zerua eta lurra egin zituena, eta bizia daukan guztiaren Jauna dana.

        5. Eta erregeak esan zion: Zer bada, sinisten al dezu zuk Bel jainko bizi bat ez dala? Ez al dezu ikusten egunoro zenbat jan, eta edaten duen?

        6. Eta esan zion Danielek farra piska bat egiten zuela: Ez ezazu utsik egin, o errege, zeren bera barrendik buztiña da, eta kanpotik brontzea, eta beñere ez du jaten.

        7. Eta aserreturik erregea, ots egin zien bere apaizai, eta esan zien: Ez badidazute esaten nork jaten duen kastatzen dan guztiori, ilko zerate.

        8. Baña erakusten badidazute ori guziori Belek jaten duela, ilko da Daniel, Belen kontra gaizki esan duelako. Eta Danielek erregeari esan zion: Esan dezun bezela, ala izan bedi.

        9. Apaizak ziran irurogeita amar, emazteak, eta aurrak, eta mutillak gabe. Eta erregea joan zan Danielekin Belen tenplora.

        10. Belen sazerdoteak bada esan zuten: Ona emen non gu kanpora ateratzen geran, eta zuk, o erregea, ipini erazi itzatzu janariak, eta serbitu ardoa, eta atea itxi ezazu, eta zillutu ezazu zure errastunarekin.

        11. Eta baldin biar goizean goiz, sartzen zeranean, arkitzen ez badezu Belek guztia jan duela, gu ilko gera; bestela ilko da Daniel, gure kontra gezurra esan duena.

        12. Irri egiten zuten berak beren barrenen; zeren maiaren azpitik egin zuten sarrera ezkutu bat, eta andik sartzen ziraden beti, eta janari aiek jaten zituzten.

        13. Berak irten ziradenean bada, bereala erregeak ipiñi erazi zituen janariak Belen aurrean. Danielek ordea agindu zien bere morroiai ekarri zezatela autsa, eta galbae batekin zabaldu erazi zuen tenplo guztitik erregearen aurrean, eta irten ziran, eta itxi zuten atea, eta erregearen errastunarekin sillutu zuten.

        14. Apaizak berriz gauaz sartu ziran, oi zuten bezela, beren emazte eta semeakin, eta guztia jan, eta edan zuten.

        15. Jaiki zan bada erregea goizean goiz, baita Daniel ere,

        16. Eta galdetu zuen erregeak: Silluak iñork ukitu gabe ote daude, o Daniel? Eta onek erantzun zuen: iñork ere ukitu gabe daude, o Erregea.

        17. Eta idikirik bereala atea, erregeak bere begiak maira zuzendu zituanean, bereala deadar egin zuen boz goratuan: Andia zera, o Bel, eta zure tenploan engañurikan batere ez dago.

        18. Eta farra egin zuen Danielek, eta gelditu zuen erregea barrenen sartu etzedin, eta esan zuen: Begiratu ezazu lurrera, eta zure artean gogoratu ezazu, aztarna oiek zeñtzuenak izango diraden.

        19. Ikusten ditut, esan zuen erregeak gizasemeen, eta emakumeen eta aurren aztarnak. Onekin erregea aserretu zan,

        20. Eta bereala agindu zuen lotuta ekarri zekizkiotela apaizak, eta beren emazteak, eta semeak, zeñak agertu zioten ateoste ixilla, nondik sartzen ziran ara, maiaren gañean zegoan guztia jatera.

        21. Argatik erregeak il erazi zituen, eta jarri zuen Bel Danielen mendean, zeñak desegin zuen tenploarekin batean.

        22. Bazegoan toki artan sugulna andi bat, zeñ Babiloniatarrak adoratzen zuten.

        23. Eta erregeak Danieli esan zion: Begiratu ezazu; onezkero ez dezakezu esan, au Jaungoiko bizi bat ez dala. Zuk ere bada, adoratu ezazu.

        24. Eta Danielek esan zion: Nik nere Jaun Jainkoa adoratzen det, zeren bera Jaungoiko bizia dan; ori ordea Jaungoiko bizia ez da.

        25. Eta ala eman zadazu, o erregea, baimena, eta nik sugulna ilko det ezpatarik, ez makillarikan gabe. Eta erregeak esan zion: Nik ematen dizut.

        26. Artu zituen bada Danielek pikea, eta seboa, eta illeak, eta egosi zituen guztiak batean, eta berakin pella batzuek egin zituen, eta aurtiki zituen sugulnaren aora, zeñak eztanda egin zuen. Orduan Danielek esan zuen: Ona emen adoratzen zendutena.

        27. Babiloniatarrak au jakin zuteneko, txit aserretu ziran, eta erregearen kontra jaikitzen ziradela, esan zuten: Erregea judu biurtu da, Bel desegin zuen, Sugulna il da, eta apaizak ilerazi ditu.

        28. Eta joaten ziradela erregea arkitzera, esan zioten: Eman zaguzu Daniel, bestela zu, eta zure familia ilko zaitugu.

        29. Ikusirik bada erregeak txit estututzen zutela, txit beartuta, Daniel eman zien.

        30. Berak leoien koban sartu zuten, non egon zan sei egunean.

        31. Zeuden koban zazpi leoi, eta egunoro bi gorputz il, eta bi ardi ematen zitzaiezten; eta orduan ezerere etzien eman, Daniel iretsi zezaten.

        32. Habakuk profeta Judean zegoan, eta baratzalda bat egosi zuen, eta txikitu ogi batzuek ontzi batean, eta bazijoan kanpora, igitariai eramatera.

        33. Eta Jaunaren aingeruak Habakuk-i esan zion: Daukazun janari ori eraman zaiozu Babiloniara Danieli, zen leoien koban dagoan.

        34. Eta Habakuk-ek erantzun zuen: Jauna, ez det nik Babilonia ikusi, eta kobaren berririk ere ez daukat.

        35. Orduan Jaunaren aingeruak buruaren erpiñetik eldu zion, eta arturik illeetatik bere espirituaren arintasunarekin eraman zuen Babiloniara kobaren gañera.

        36. Eta Habakuk-ek jaso zuen boza, eta esan zuen: Daniel, Jaungoikoaren serbitzaria, Jaungoikoak bialtzen dizun janaria artu ezazu.

        37. Danielek orduan esan zuen: Zu, o Jauna, nerekin oroitu zera, eta ez dituzu aztuta utzi, maitatzen zaituztenak.

        38. Eta jaiki zan Daniel, eta jan zuen. Eta Jaunaren aingeruak bereala Habakuk bere tokira itzuli zuen.

        39. Etorri zan bada erregea zazpigaren egunean Danielgatik progua egitera; eta allegaturik kobara, beerontz begiratu zuen, eta ikusi zuen Daniel leoien erdian eseria zegoela.

        40. Orduan deadar egin zuen erregeak boz goratuan, esaten zuela: Andia zera, o Jaun, Danielen Jaungoikoa. Eta leoien kobatik atera erazi zuen.

        41. Daniel galtzeko asmazioetan ibilli ziradenak berriz, kobaren barrenera aurtiki erazi zituen, eta bereala bere aurrean iretsiak izan ziraden.

        42. Orduan erregeak esan zuen: Munduan bizi diraden guztiak Danielen Jaungoikoaren beldur izan bitez; zeren bera Salbatzallea dan, lurraren gañean gauza miragarriak eta arrigarriak egin dituena, eta leoien kobatik Daniel libratu duena.