9.
AXERIA ETA JAUN KAPITAINA

        Behin bazen axeri zahar, zahar bat. Zakurrek begietan hartua omen zuten, auzoko oiloak oro jaten zituelakotz.

        Eta, bizkitartean, bere ziloan egonez ere, barurik bethi egoitea heldu baitzitzaion, hil edo bizi, gauaz, herrestaka egiten zituen atheraldi batzu.

        Bainan, azkenean, etsitu zuen bere buruaz; eta, hala bizitzeak ere deus onik ez zuela, deliberatu zuen... Ameriketara joanen zela, Eskualdun etxeko seme asko bezala.

        Erran eta egin, badoa, aire berean, untziko kapitain buruzagiaren gana, eta erraiten dio:

        «Agur, Jaun Kapitaina. Fortunaz, leku bat ez zinuke, enetzat, untzi hortan? Ameriketara nahi nuke nik ere...».

        —«Ba, leku banuke, axeri jauna; bainan, garasti, karioxko izanen zautzula, ni beldur! Ezen, hogoi urhe peza behar ditut».

        —«Hala hala da, jaun Kapitaina. Bi arditeko bat ere ez nuke nik. Bainan ereman behar nauzu, halere. Zakur guziek aintzinean erabilki naute, zonbait egun hautan, eta ez da gehiago enetzat bizitzerik. Har nezazu beraz zurekin, eta hitzemaiten dautzut, untzian erranen dauzkitzutala munduan diren hirur egia handienak...».

        Jaun kapitainak, hirur egia hek jakin beharrez, huparazten du axeria; eta hau jauzian iganik, badoazi berehala.

        Joan joan, urez-ur, itsasoz-itsaso joan, bazoazin beraz, eta kapitaina egia handien beha, bethi beha! Eta axeriak fritsik ez erraiten!

        Azkenean, aldi batez, jaun kapitaina eta axeri jauna untziko leihotik beira egoki ziren. Gau bat zen xoragarria, ilhargi-xuri bat ederra. Bet-betan, kapitainak erraiten dio axeriari:

        —«Errak, axeria, zer gau ederra! Eta ilhargi-xuri hau!».

        —«Bai, hala hala da, jaun kapitaina, gauza ederra ilhargi-xuria! Bainan, bego nausi iguzkia!». (Lehen egia).

* * *

        Urrunago joan, eta kexatua kapitaina, axeriak deus ez ziola berriz ere bere baitharik erraiten.

        —«Errak, axeria, ez zauk iduritzen loria dela holako gauarekin untziz joaitea? Behazok izar-arte horri!».

        —«Bai, jaun kapitaina, xoragarria duk holako gau ederra! Bainan, bego nausi eguna!». (Bigarren egia).

* * *

        Joan, joan, bethi joan, eta kapitainak egiten zuen bere buruarekin: «Jakin izan banu, ez nian axeri tzar hau nerekin hola hartuko, ezen, bethi ixil ixila zagok!». Eta, hor, gogoan hartu zuen kapitainak, axeri enganatzailea urerat botako zuela, Ameriketarat heltzean.

        Bizkitartean, gisa batera, hartaz dolu ere zuen, eta, Ameriketako leihorra parrean jada zutelarik, erraiten dio axeriari:

        —«Errak, axeria, fritsik ez dautak gehiago erraiten. Behazak itsasoari. Zoin eder, zoin ezti egun itsaso hoi, leihorrari hoin hurbil!».

        «Bai, jaun Kapitaina, gauza ederra duk itsasoa! Bainan, bethi, bego nausi leihorra!...».

        Eta, hirugarren egia hoi erraitean, brixt, saltoan badoa axeria lurrerat...

        Horra Ameriketarat nola joan omen zen axeria, axeri Eskualduna, hor nonbeit, Bankakoa edo Aldudekoa.

        Geroztik, Amerikano bilhakaturik, han bizi omen da, zahar-okitua, oiloz asean bethi, eta diote: Juif-Erranek, Judu Herratuak jan beharra duela, egun batez, bere azken azken aphairuan.