2.
LAMINA ETA ATXOA

        Etxe batean omen ziren jaun andre batzu, adin batetara ja helduak biak. Jauna bazoan goizik ohera, eta andrea, aldiz, berant arte ari zen, arrats guziez, phiru-phiru iruten.

        Bainan, arrats guziez ere andre gaixoari, eta bethi tenore berean, suphizkiari beheiti jausten zitzaion emazteki arrotz bat, eta emazteki arrotz hoi ez zen itzaltzen, afaritik zerbeit puxka bildu arte.

        Iruleak aski zuen bere xingarraren erretzen hastea, burrunba beraren eta galde beraren entzuteko: «Xitxi'ta papa, papa buxtia?...».

        Bazuen jada zonbait aste hola hola gerthatzen zitzaiola, etan andre gaixoa, harritua, ez zen menturatzen bere jaunari deuseren erraitera, noizbait, dudarik gabe geldituko ahal zela Lamina.

        Bizkitartean, arrats batez, jaunari, ametsetarik bezala, iduritu zitzaion bere andrea solasean ari zela norbaitekin...

        Emazteki gaixoa ohera ethorri zenean, galdatzen dio jaunak:

        «Errazu! doi doia, ez zinen zu norbaitekin mintzo?

        —Bai.

        —Nor zinuen bada hor?

        —Ori, batere ez dakit nihaurek ere nor den, bainan, jada zonbait egun mustro bera agertzen zautala, eta bethi tenore berean, ni afaiten hasi orduko; eta xuxen galdatzen ere dautala: "Xitxi'ta papa, papa buxtia?".

        —Eta emaiten diozu?

        —Beharko! Zer eginen dut?

        —Ontsa da! Bihar arratsean, zure orde, ni egonen naiz. Tenore hartan hola heldu den norbait ez ditake deus onik! Sorgin bat den edo Lamin zonbait... ikusiko dugu bihar. Ahal bezen polliki emanen ditut zure lephokoa eta mottoa, eta usteko du zuhaur zaituzkela han, bertze arratsetan bezala».

* * *

        Biharamunean, erran bezala, emaztekia badoa ohera, eta gizona, aldiz, gelditzen da supazterrean, eta hantxet hasten, alegia eta iruten...

        Arte laburrik barnean, harrabots handi bat sumatzen du, eta, firrindan suphizkiari beheiti jautsirik, alde aldean jartzen zaio bethiko arrotza, berehala galdeka: «Xitxi'ta papa, papa buxtia?».

        Gure gizonak alegia eta ez entzun egiten du, eta sekulako karraskan emaiten da phiru eta phiru iruten. Eta Laminak galdatzen dio oraino:

        «Zoin hazkarki ari zaren gaur lanean.

        —Bai, atzo frin-frin, firun-firun, egun fran-fran, furdulu-furdulu...». Eta irulea bethi ari zen iruten, begi bazterraz arrotzari begira. Berehala ezagutu zuen Lamin bat zela hola ethortzen zena, eta berehala ere egin bere buruarekin, lehen bai lehen handik haizatu behar zuela.

        Lamina, bere alde, zerbaiti oharturik, hasten zaio galdeka:

        «Ez zare zu, gaur, bethiko hartan! Borthitz iduritzen zauzkit. Zer da zure izena?

        —Nehorknereburu.

        —Nehorknereburu?... Eta xitxi'ta papa, papa buxtia?...».

        Gure gizonak padera supazter xokoan baitzuen, suan emaiten du urin ausarkirekin, eta uzten han, ongi gorritu arte.

        Lamina loriatua jada, hasten da, eskuak fereka eta fereka: «Xitxi'ta papa, papa buxtia!!...».

        Hainbertzenarekin, noiz eta ere iduritzen baitzaio engoitik aski gorritua ditekela, iruleak brau hartzen du padera, eta, pla, urina botatzen Laminari, begitartearen erdira...

        Lamina, berehala, marrakaz badoa suphizkiari gora, eta, han, kanpoan, karrasia min batean biltzen ditu bere Lamin-lagunak oro. Eskuak bere begitarte erreari lothurik, heiagoraka ari zen, gelditu ere gabe, eta lagunek ez ziozoketen deusik adi bere erranetan:

        «Zer duk bada? Zer duk? Nork hola funditu hau.

        —Nehorknereburuk!... Nehork nere buruk!...

        —Hehorrek hire burua funditu balinbaduk, nork zer hoben dik beraz, eta zer nahi duk gure ganik?...».

        Eta Laminak oro suntsitu zire berehala alderdi guzietara, gau ilhunean.