19.
ERREGINA BAT OIHANEAN

        Behin batez, baziren jaun-andre batzu aberatsak.

        Nexka bat izan zuten, Maria Balentina eman baitzioten izena.

        Ama hil zen hamabortz urtheren buruan, eta berriz ezkondu zen aita.

        Baina, bigarren andrea biziki gaixtoa athera zen neskatxarentzat. Egun batez, kanpoan aita zelarik, xerri bat hil zuen andre gaixtoak. eta gero, bere jaunari erran zion Maria Balentinak hil zuela xerria.

        Aitak galdatu zion beraz haurrari, hean harek hil zuenez xerria? —Harek, ezetz!

        Zonbeit egunen buruan berriz, emazteki tzar harek hiltzen du behor bat, eta jaunari erraiten dio Maria Balentinak hil duela behorra.

        Berriz ere haurrari galdatzen dio beraz aitak hean harek hil duenez behorra? —Harek, ezetz!

        Eta aitak sinhetsi zuen berriz ere bere haurra, zeren ez zen batre gezurtia.

        Andreak, orduan, herra bihotzean, erran zion jaunari:

        «Ikusten dut orai, Maria Balentinak egin guziak ongi zzaizkitzula...».

        Eta emazteki tzarrak, hirugarren aldian, hil zuen... bere haurra, ezen haur bat bazuten, bigarren ezkontzakoa. Heiagoraka joan zen gero jaunaren ganat, eta, bethi bezala, Maria Balentinaren gain eman zituen oro.

        Aitak berriz ere galdeginik hean hobenduna hura zenez, ezetz erran zion Maria Balentinak. Bainan, aldi hartan, erhotu zen aita, tzarkeria egiteko baizik ez zela gehiago haren alaba zaharrena. Eta, hor, bere hasarrean, Maria Balentinari, bi eskuak mahain baten gainean emanarazirik, esku hetako erhiak oro pikatzen diozka, kanit handi batekin. Eta gero, egortzen du etxetik, dohala nahi duen tokira!

        Nigarrez oihuka ari zen neskatxa gaixoa, eskuak odoletan, oihal zerbeiten galdez, zauri izigarrien lotzeko doia bederen!...

        Abreki feratu zuen aitak. Eta Maria Balentinak orduan, etxetik urruntzearekin, hau erran zion aita higuinari:

        «Elhorri bat agian sarturen duzu eskutik, eta ez gero atheraturen, etxerat ni berriz itzuli artean!».

* * *

        Eta, herrestaka, odoletan, urrundu zen neskatxa dohakabea.

        Joan, joan, bethi nigarrez, oihan beltz batetara heltzen da arratsean, eta, ilhunpean, zilo handi batetara erortzen. Erhiak moztuak izanez, ez zitaken nehola ere handik athera. Deuseri ezin loth alabainan! Eta gau bat izigarria iragan zuen hantxet, basa ihizien beldurrean, eta zer nahi pairatzen zuela bere esku odolztatuetarik.

* * *

        Biharamunean, toki hetako Erregea, ihizirat, bere xakurrekin, heldu da oihan hartara.

        Xakurrak, jauzian, sartzen dira Maria Balentina zagon zilo handian, ez baitzen haur gaixoa guti harritu! Bainan aita gaixtoa baino hobeak izan ziren xakurrak. Neskatxari zauriak milikatzen diozkate maiteki, eta badoatzi...

        Bainan, egun hartan berean, Erregeren muthilak xakurreri eman jatekoa etan, ahamenik hartu gabe berentzat, jateko hura guzia ekarri zioten Maria Balentinari, oihaneko zilo hartara. Eta, hala hala egiten zuten gero, egun guzi-guziez.

        Laster kexatu zen Errege, bere xakurrak mehatzen ari zitzaizkola. Eta bizkitartean, sekulan ez bezala asetzen zituen, bere ustez...

        Muthil batek hor noizpeit salatzen dio xakurrek norapeit bethi baderamatela beren jatekoa.

        Segitu zituen beraz Erregek bere xakur maiteak... Eta nor harritu? Errege harritu, xakurren ondotik oihaneko ziloan sartu zelarik, eta zilo hartan neskatxa gazte bat dena odoletan kausitu zuelarik!..

        Haren beraren ganik oro jakin ondoan, Errege-Jauregirat ereman zuen neskatxa dohakabea. Eta, ondoan, hala maitatu zuen Maria Balentina, non bere semearekin ezkontarazi baitzuen, eta eztei ederrenak egin ziren hamar egun osoz.

* * *

        Handik laster, zorigaitzez, Errege Aita hil izan zen, eta Errege gaztea joan zen gerlara; eta haren amak Maria Balentina arras hastio baitzuen, ordutik dohakabe osoki izan zen Erregina gaixoa.

        Beraz, Erregea gerlan zen denboran, eta hura etxetik urrundu zeneko, bi haur ukan zituen Maria Balentinak, biitxiak, batto bertzea bezen pullitak baitziren.

        Amak berehala mezua igorri zion Erregeari, baizik eta, bi haurren orden, bi xakur izan zituela Erreginak.

        Erregeak, jelosturik, ihardetsi zion berehala: xakurrak baziren xakurrak, ongi altxa zitzazten, hura etxerat itzuli artean.

        Bainan ama tzar harek, Seme Erregearen egiazko mezua gorderik, bere muthileri erran zioten, Erregeren manua zela, hil zitzaten berehala Erregina eta haren bi haurrak.

        Muthilen nahigabea! Hainbertze maite zuten bere Erregina! Joan ziren beraz Maria Balentinarekin eta haren haurrekin. Bainan, Erregina eta printze gaixtoak hiltzeko orde, Maria Balentinari egin ziozkaten soinean bi sakela handi, eta sakela hetan haurrak ezarririk, egorri zuten Erregina: zohala handik, urrun, biziki urrun! Eta gero, beren xakurretarik hiru hilik han berean, heien bihotzak ekarri ziozkaten Erregina-Amari, eta osoki hau enganatu zuten.

* * *

        Muthil bihotz onekoak urrundu orduko, haren ganat heldu bi gizon ikusi zituen Erreginak. Izitu zen berriz, bainan sosegatu ere laster, ezen bi gizon hek Jesus Jauna bera eta JonDoni Petri ziren, lur gainean ibilki.

        Hurbildu zen beraz Jesus Jauna, eta, oro zakizkan bezala, deusik ez zion Erregina gazteari galdatu, bainan bai solasetan bihotz-altxagarrienak erran amultsuki. Esku ikaragarriak ferekatu ziozkan, eta Erreginari berehala, han berean, berriz sortu zitzaizkon bere erhiak oro.

        Jesus Jaunak gero eskua altxaturik, oihan beltz haren erdian, jauregi bat ederra jali zen hantxet, lurpetik, bere baratze pullitarekin eta ororekin. Ahuntx muñuña bat ere eman zion Erreginari, beren esnearentzat, eta joan ziren gero Jesus Jauna eta JonDoni Petri. Bainan, urruntzean, Erreginari manatu zion Jesus Jaunak, bere onetan, ez zadin sekulan athera jauregitik; erhiak eroriko zitzaizkola, jauregitik atheratzea bezen xuxen.

        Urrundu baino lehen, hatik, Jesus Jaunak berak bathaiatu zituen Erreginaren bi haurrak, Iguzkia deitzen zuela batto, Ilhargia aldiz bertzea.

* * *

        Noizpeit beraz, Erregea itzuli zen gerlatik etxera; eta, berehala erran zioten, nola Erregina gaztea eta haren bi haurrak hilak ziren aspaldi hartan.

        Auhenetan eman zen Errege gaztea. Eta, bere atsegabearen ahanzteko bezala, oihanez oihan abiatu zen, lagun batekin, ihizin bethi, gauaz eta egunaz.

        Ilhuntxe batez, oihan beltz handian galdu ziren, eta argi bati urrunera oharturik, joan ziren argi hari buruz. Eta holaxet aurkitu ziren Maria Balentinaren jauregi-aintzinean.

        Gau hartako atherbea galdatu zuten beraz, eta, baietz, eman zioten Erreginak.

        Andre gazteak berehal-berehala ezagutu zuen bere jaun Erregea, bainan ez hunek bere andre Erregina.

        Afaltzerat eman zioten ederki bieri, eta gero, joan ziren beraz lo egitera.

        Unhatuak izaki biak, laster lokhartu ziren.

        Orduan, Erreginak, bere bi haurrak berekin harturik, ereman ziten Erregearen ohe aintzinera, eta, ixil ixila, ahapetik erran zioten, jaun hura heien aita bera zela, eta pulliki pulliki musu eman zezoten beraz. Eta, pulliki, pulliki, batek bertzearen ondotik, musu eman zioten, eta itzali ziren hiruak.

        Errege ez zen deuserik ohartu, lo baitzagon ederki.

        Bainan haren laguna ez zagon lo, eta oro ikusirik beraz, oro salatu ziozkan Erregeri. Eta orduan, egin zuten biek, zerbeit gisaz harat bererat jin behar zutela ondoko gauean oraino, lo egitera.

        Erran bezala jin ziren; eta alegia eta lo egin zuten beraz ondoko gauean. Bainan, Erregina gaztea haren ohearen aintzinean haurreri musuaren emanarazten ari zelarik oraino, Erregek hartu zion besoa Maria Balentinari, eta zorrozki galdegin zion, zer ari zen hola, eta nor zen hola artzeko?...

        Harritu zen Erregina gaixoa; bainan gero, bere beitharatu zenean, oro aithortu ziozkan Errege-Jaunari. Loriatu zen Errege-Jauna, musu eta musu bere haurreri, musu eta musu aspaldi hartan hila zaukan bere andre maiteari.

        Manatu zioten berarekin itzul zitezen etxerat, eta berehala oraino; bardin ama ere hila zela, zuela zonbeit hilabethe, atsegin handienen erdian biziko zirela, lehengo atsegabe guziak ahantzirik.

        Jesus Jaunak aiphatu mehatxuaz deusik salatu gabe bizkitartean, ez zuen Erreginak oihan handi hartarik urrundu nahi. Erhiak eror beldur zen alabainan, jauregitik atheratzen balin bazen... Bainan, azkenean, Erregeren othoitzetarat erori zen; eta, jauregitik atheratzean berean, —odolik batere gabe, hatik— erhiak erori zitzaizkon!...

* * *

        Etxerat zoatzilarik, Maria Balentinaren sort-herrian, jende multzo bat bildua ikusi zuten. Eta gero, galdeginik zer zen bada, ihardetsi zioten: gizon bat zela, elhorri bat eskuan sarturik, elhorri hura ezin atheratuz ari zena.

        Badoakote Maria Balentina, erhirik ez zuela gehiago osoki ahantzirik, eta orori erraiten diotela:

        «Utz nezazue! Nik atherako diot...

        —Ez duzu eginen, nehork ezin egina da eta!

        —Halarikan ere...».

        Hurbildu zen, eskuak hedatu zituen gizonaren gana, hura hunkitu, eta —zinezko mixterioa!— bere erhiak berriz sortu zitzaizkon, eta sortu sekulakotz!...

        Xitamiru, hantxet, elhorria athera zion gizonari, eta orduan ohartu zen, gizon hura bere aita zuela!...

* * *

        Aitari barkaturik, aita hura eta oro joan ziren beraz Erregeren Jauregirat, eta hantxet, zorion bethean bizi izan ziren, Jainkoak daki zenbat luzaz!