ABISUA MEDITAZIONEAREN GAINEAN

        1. Meditazionearen izen xoilak eta aiphamenak asko jende xinple harritzen eta izitzen ditu: baderitzate meditazionea gauza bat dela, hainitz jakitate eta Izpirituko zorroztasun galdetzen duena, eta prestutasunean aitzinatuei baizen eman etzajena. Asko bertze, meditazione egitetik, desenkusatzen dire bere lanean hari-beharraren gainean, eta diote, eztutela astirik meditazionean egoteko, doi-doia hartzen dutela bere obligazionezko othoitzen egiteko artea ere. Gisa hortan, batzuk aitzaki batez, bertzek bertze batez, oraino giristino gehienek alde bat uzten dute meditazioneko exerzizioa, zeinari bizkitartean seindu guziak hain arthoski ta hanbat gosturekin yarraiki izan baitzazko, zeinari ere gehienik zor baitziotzaten seindutasunean egin dituzten aitzinamendu handiak.

        2. Bada aitzaki, hanbat arima, bere bidegabe handitan, meditazioneko pratika salbagarritik urruntzen dituzten horien sunsitzeko, aski da ongi ezagutzea zer den meditazionea ta zertan datzan ezta bada bertzerik , baizitare errelijioneko zenbait egia, ebanyelioko zenbait maxima eta irakhasmendu: edo zenbait prestugune aphur bat gogoan erabiltzea, hekien araberako sentimenduz bihotza bethetzeko, eta hekiei dagozkoten bezalako gogokundeak edo erresoluzioneak hartzeko bere konduitakotzat edo egiteko moldekotzat. Hala, Jainkoaren osoginen edo perfekzionen gaineko meditazionea datza, Jainkoaren bothere zuhurtzia, ontasun, urrikalmendu, zuzentasun mugarririk gabeak gogoan erabiltzean, haren bekdurrez, ta harendako errezpetuz ta maithagunez bihotza bethetzeko, hartzen delarik gogokunde zin bat, hain maithagarri dela ezagutzan den Jainko hari damu dakiosken guzietarik urrun ibiltzeko, eta bizi guzian ahalik eta lejalkienik haren zerbitzatzeko.

        3. Bertzerik zer behar da, meditazionea zein gauza erretxa den sentitzeko? Nor da, nahi bezain jakitategabea ta izpiritu laburra izanen bada ere, bainan xede ona ta bihotz zuzena balin badu, nor da Jainkoaren osogune miragarriak, egin deraikun ongi ezin kontatuzkoak, gure salbatzaile maiteak bere pairamen edo pasione seinduen Jasan zituen thormenta dorpheak eta erakhutsi zaukun maithagune bazterrik gabea, Jainkoaren jujamenduaren zorroztasun, ifernuko izigarrikeriak, Zeruko loria eta gozo ezin erran bezalakoak, aphur bat gogoan ezin erabil detzakena, horiei dagozkoten bezalako sentimendutan ezin sar ditekena, eta horien arabera bizitzeko xedeak ezin har detzakena? ez, ezta hortakotzat eskola handirik behar; bihotz zuzena, nahi ta xede ona dire hemen premiazkoenak; eta askotan ikhusten dena da, jende eskolarik eztutenak, bainan bihotz zuzen batekin Jainkoa bilhatzen dutenak, gizon argituek baino hobeki egiten meditazionea.

        4. Eztiteke gehiago balia, meditazione egiteko astirik eztutela diotenen aitzakia. Meditazionea egin diteke noiz-nahi ta non-nahi, bidean, lanean, jende-artean, Elizan, etxean, baieta ohean ere. Horietan guzietan asko gauza erabiltzen ohi dire gogoan: zertako eztire erabiliko errelijioneko egia handiak hanbat gogoeta gaxtoen edo funts-gaben lekuan? Zertako ez enseja egia ta misterio handi hekien araberako sentimenduak bere bihotzean erreberritzerat, eta finkatzerat, eta prestuki bizitzeko xedetan geroago hobeki gogortzerat? Berdin izpiritua ta bihotza Jainkoarekin ta Jainkozko gauzetan daudelarik ere, orobat aitzina joanen dire kontu eman behar zajen bertze gauzak eta egitekoak. Hargatik ongi lanez gaindi ta egitekoz lehertua izan behar liteke, egun oroz orenlaurden bat bederen meditazionean egoteko ezin berex lezakena. Helas! gehienek, eta astirik ezin har dezaketela diotenek bertze nor-nahik baino gehiago, ez othe dute, egun gehienetan bederen, denbora gehiago ere galtzen elhe-melhetan eta phasajeta alferretan?

        5. Meditazionea egitea zein errex den jakiteak behar ditu giristino gogo hurriak alaitu edo animatu. Bada egintza edo pratika salbagarri huntarik atheratzen diren on handiek behar dituzte bertze giristino laxoak bere nagitasunetik sendatu, eta meditazioneari jarraikitzeko arthaz bethe. Ez, ezta deusere meditazionearen usantza baino hoberik, dela bekhatutik beiratzeko, edo hartarat lerratzen bada, hartarik ilkhitzeko, dela prestutasunean finkatzeko, aitzinatzeko eta irauteko Jainko Jaunak berak Isajas profetaren ahoz bekhatorei ematen derajen abisu handia da, sar ditezela bere bihotzetan barna, eta jar ditezela, bekhatutik urrun-arazteko gehienik gai diren errelijioneko egia handiak gogoan erabiltzen, eta bere ahalez phisatzen. Eta egiazki, zein othe da bekhatorea, bere bizitze gaxtoan iraun lezakena, maiz eta zinez gogoan erabiltzen badu, bekhatu eginez erakhusten duela Jainkoaren alderat esker-gabetasun bat, eta Jesu-Kristoren alderat krueltasun bat, basa jende barbaroenen artean ere halakorik kausitzen ezten bezalakoa; mement guziez, orobat arimako laguntzarik batere ukhan gabe, herioak hatzeman dezakela, eta zorigaitz hori gerthatzen bazajo, bertze hanbati gerthatu zajen bezala, eztagola bertzerik harentzat, baizitare jujamendu bat osoki lazgarria ta etsimenduz bethea, eta hartarik lekhora thormenta batzu, nihork ezin erran, ezin gogoan har dezaken bezain gogorrak, eta bethi eta bethi iraunen dutenak? Nor da bekhatu egiterat atrebi litekenik, egia handi horiek maiz eta zinez gogoan erabiltzen balitu? eta nolazpait, etsajak, esku harturik eta jaidura gaxtoak nausiturik, bekhaturat lerratzen bada ere, nola ezta lehiaturen bekhatutik altxatzerat, baldin zinez ematen badio gogoari, gutien ustean kausi ditekela sekula guzikotzat leze beltzetan ehortzia? Bai legez baderrakegu ondikozko denbora hautan ere, Jeremias profetak bere denboran erraten zuena, bekhatu lotsagarrienek, zopherna batek bezala, estalia daukatela lur guzia, nihor kasik eztela bere bekhatuez behar bezalako penitentzia egiten duenik, ez Jainkoaren zerbitzuari behar bezala darrajonik, zeren nihork kasik ezpaitu artharik errelijioneko egia handi horiez premia liteken bezain ardura ta zinez orhoitzeko. Eta Dabit errege seinduak, zenbat ere baitzen ongian finkatua, bere burua galdua zaukan, baldin laxatzen bazen Jaunaren lege seindu gau eta egun meditatzeko zuen jarraitasunetik.

        6. Meditazionea, bekhatutik beiratzeko ta ilkhitzeko bezala, handizki baliatzen da ongian finkatzeko eta aitzinatzeko ere. Egintza seindu huni arthoski darraizkon jende prestuek sentitzen dute, errege profetak bezala, Jainkoaren maithagunearen su sakratua bere bihotzetan geroago gehiago phizten eta emendatzen meditazionearen bidez. Jainkoaren osogune adoragarriak, egin deraizten eta egun oroz egiten deraizten ongi handiak, agintzen derajen golardo edo sari ezin erran bezain handia ta gozoa, maiz eta zinez gogoan erabiliz, sustatzen eta finkatzen dire Jainkoaren alderako maithagune sakratuan, bere izate guziaz egin dioten eta maiz erreberritzen dioten emaitz osoan, eta edozein hersturetan izanen badire ere, ez sekulan, ez deusen gatik ere, haren zerbitzu seindutik ez aldaratzeko xede zinean. Errelijioneko egiak eta misterioak, maiz eta zinez gogoan erabiliz; hobeki aditzen dire, maithatzen dire, hetan gostu hartzen da, bihotzean barna sartzen dire, arima guzia hekien araberako sentimenduz bethetzen da; sentimendu hek bethi finkatuz doazi, eta azkenean natural bezala egiten dire: bada hartarazkero, bekhatuari ihes egiten zajo, naturalki higuin diren gauzei bezala, eta prestugune guziei jarraikitzen zaje gerthatzen diren parada guzietan, jaidura naturalez maithatzen eta bilhatzen diren gauzei bezala. Ezin gertha ditekena bezala da beraz, jende prestu bat bekhaturat lerra dadin, meditazionea egiteko usantza atxikitzen dueno; edo funtsean, nola ondikozko bizitze huntan gareno, etsajez inguratuak, eta gaizkirako pendura muthiriz betheak baikare garen guziak, gerthatzen bazajo ere jende prestu bati bere eginbidetik nolazpait aldaratzea, segur bezala laster ere bihurtuko dela bide xuxenerat, meditazionea egiteko usantza lejalki atxikitzen badu.

        7. Ezta gehiago behar, edo zeini ere senti-arazteko, bere salbamenduko egitekoan ongi bururat heldu nahi den Kristau bat, baitezpada bere ahalaz jarri behar dela egun oroz bere meditazionea egiteko usantzan, eta hura lejalki atxiki behar duela bizi deno. Hori ere premiatsuago da, barnetik edo kanpotik bekhaturat biziki hertxatuak direnentzat; ez, halakoek eztute zeren higuriki galtzetik beiratuko direla, meditazione usuak eta zinak eginez baizen. Gauza bera diot, Jainkoak grazia berezi batez hartarat deithurik, prestutasunean aitzinatu ta egiazko seindutasunerat heldu nahi direnez. Guziz arthatsu ta jarraikiak izan behar dire meditazionea egiteko phonduaren gainean.

        8. Asko jende, bereziki Jaunaren zerbitzuan berri direnetarik, lotsatzen eta gogo-hurritzen dire meditazione egitearen gainean, zeren ezin iduk dezaketen bere Izpiritua bildurik; zeren eztuten sentitzen bihotzeko agortasunik baizen. Horrek asko erakhartzen ditu meditazioneko egintza guziz salbagarria arras aldebat uzterat. Oi! arren, beira bitez hortarik. Jakin bezate barrajadura ta agortasun hek eztirela huts batzu, eztiotela bere meditazionen merezimendua batere gutitzen, baldin hekien beren aldetik eskasik ezpada, ta bere meditazioneak ongi egiterat entsejatzen badire duda entsejatu behar gare, Izpiritua bildua, ta hartu dugun meditazioneko geian edo sujetean baratua atxikitzerat, eta bihotza hari dagozkon bezalako sentimenduetan sar-erazterat. Bainan hortarat entsejatua gatik ere Izpirituak harat-hunat barrajatzen bazaiku, ezkare hortaz batere ez espantitu, ez khexatu behar; gizonaren herbaltasuna da hori lurraren gainean. Beraz barrajatuak kausitzen ditugunean gure buruak, emeki ta deskantsaz itzuli behar gare Jainkoa ganat eta gure meditazioneko geirat. Bertzerik ezpalitz ere, bethi ukhanen dugu Jaunaren aitzinean barrajadura hekien gudukatzearen merezimendua, eta Jainkoak gure on handitan kontu idukiko dauku gure xede ta nahi onaz. Jakin behar dugu bertzalde eztela gauza guti bat, meditazionean sentitzen diren idortasunak penitentziazko Izpirituz hartzea ta jasatea, ezagutzen dugula eztugula merezi Jainkoak bertze gisaz trata gaitzan; eta baldin agortasun hekien bortxa arthoski atxikitzen badugu meditazionea egiteko usantza, Jainkoak benedikatuko gaitu, eta idortasun hekien orde emanen deraiku barneko hezadura ta gozo atsegingarriak, berak hortarakotzat seinalatu duen denboran. Hala gerthatu izan zaje gehienean seindu handienei, ezen eztugu zeren uste izan hek ere bere othoitzetan eta meditazionetan atseginez eta gozoz gaindi zaudela; etzuten askotan sentitzen idortasunik eta unhadurarik baizen: bainan horiek guziak gogo onez jasaten zituzten; bere sentimendu eskasaz Jaunaren aitzinean ahalgetzen ta beheratzen zirelarik: bainan horien guzien bortxa arthoski irauten zuten bere othoitzetan eta meditazionetan, hetan ematen ohi zuten denbora batere laburtu gabe. Bada jarraitasun eta lejaltasun horren sariak izan dire, Jainkoak ondoan eman deraizten gozo handiak ta grazia seinalatuak.

        9. Meditazioneko geitzat edo sujetzat hartu behar du bat bederak bere beharrei dagokoten egia, irakhasmendua edo misterioa. Bizitze prestuari berriki emanak zaizkonek, eta bekhaturako pendurak oraino bizisko dituztenek, bereziki egin behar dute gizonaren laur azken finen gainean, eta bekhatutik hobekienik urrun-araz gaitzaketen bertze egien gainean: baieta jende prestuenek ere, noizean behin bederen, horien gainean meditazionea egin behar dute, beldurkhunde eta atzartasun seindu batean irauteko. Gainerakoan ongian aphur bat aitzinatuak direnek maizago eginen dute, Jainkoa osoki maithatzerat, eta nor den guzia harenak izaterat erakhar gaitzaketen egien eta arrazoinen gainean, Jainkoaren osogune adoragarrien gainean, egin deraikun eta egun oroz egiten hari zaikun ongi handien gainean, Jainko-salbatzaileak guretzat bethe dituen misterioetan erakhutsi daukun maithagune neurrigabearen gainean. Kofesatzeko egunean guziek eginen dute meditazionea, bekhatuez urrikitan sarzeko arrazoinen gainean, eta kofesatu gabe komuniatu behar den goizean, komunione seinduaren gainean, sakramendu horien errezebitzerat ongi aphaintzeko edo preparatzeko. Gainerakoan meditazionea ongi doha, igandetan, Jainkoa zerbitzatzeko ditugun arrazoinen gainean; bertze bestetan, hetan ohoratzen diren misterio berezien gainean; ortzegunean, aldareko sakramendu adoragarriaren gainean; eta ortzilarean, Jesu-Kristoren pairamen guziz ukigarriaren gainean. Horren gainean bat bederak hauta dezake, bere gostuak eta Jaunaren graziak seinalaturen dioen geia. Jaunaren zerbitzuan berri direnek ere ezpezate huts egin, zenbait aldiz bederen, meditazione egitea, Jainkoak erakhutsi derajen urrikalmendu miragarriaren gainean, ta haren maithatzeko bertze arrazoinen gainean, zeren maithagune sakratu hark behar baiteraizte arindu ta gozatu gehienek berri hartan egiteko premia duten penitentzia garratzak, eta bere ohitura gaxtoen ta jaidura muthirien kontra jasateko dituzten gudu nekhagarriak.

        10. Jadanik erran dugu, ta egia da, meditazionea egin ditekela non-nahi ta noiz-nahi, bai eta edozein lanetan hari delarik ere; horrek behar ditu alaitu ta animatu jende beharrak, biziko badire, bethi ta bethi lanean hari behar direnak, eta sehiak, etxeko umeak ta bertze jende bertzeren manupean bizi direnak, eta bere aitzinekoek bertzela astirik uzten eztiotenak: hortan behar dire ere hainak gehienean baratu; ezen gaizki liteke, meditazionean egotea gatik, bere eginbideari huts-egitea, edo bere aitzinekoak haserre-araztea. Bainan nola bertze asko jendek asti gehiago har baitezakete, on da hainek jakin dezaten meditazionea egiteko molde arrimatua; hekientzat bereziki ezartzen dut hemen.

        11. Meditazionean seinalatzen ohi dire bereziki hirur pharte; preparazionea, bertzela aphaintza deith dezakeguna, gorphutza, ta bukania edo akhabantza.

        12. Aphaintza bereziki hirur gauzetan datza. Lehenbizikorik eman behar da Jainkoaren aitzinean. Orhoitu behar da, eta zinez eman gogoari, Jainkoa leku guzietan dela, eta bereziki othoitzean jartzen garen lekhuan dela eta ohartasun berezi batekin behar dagokula. Hori zinez gogoan harturik, adoratu behar da Jainko handi hura, majestate neurri gabe haren aitzinean gure ahalaz beheratzen eta urmariatzen garelarik. Bigarrenekorik, ezagutu behar dugu, dela gure ezdeustasuna gatik, dela bereziki gure bekhatuak gatik eztugula merezi, zeru-lurren jabe guziz seindu haren aitzinean agertzea. Entsejatu behar gare beraz, arima bekhatuaren notha guzietarik garbitzerat, urrikizko sentimendurik bizienak erreberrituz, eta Jainkoari umilki barkhamendu eskatuz. Hirurgarrenekorik, nola ezpaikare gai, zerukotzat balia ditekegun gogoeta bakhar bat gure baitharik ukhateko, Jainkoari galdetu behar diotzogu, meditazionea ongi egiteko behar ditugun graziak eta laguntzak; othoizten dugularik, argi dezan gure Izpiritua meditatzerat goazin geiaren gainean, bero dezan gure bihotza, bethe dezan gure arima berak hartan ikhusi nahi dituen sentimenduez, eta har-araz dietzagun gure bizi-moldekotzat behar diren bezalako gogokundeak. Horietan datza meditazioneko aphaintza, zeinak ezpaitu iraun behar oren-laurden-erdi baten ingurua baino gehiago.

        13. Hortarik lekhora sartzen da meditazioneko bigarren phartean, zeina deitzen baita gorphutza: ta hau ere hirur gauzetan datza. Lehenbizikorik egin behar dire gogoetadura edo konsiderazione ahalik eta zinenak hartu den meditazioneko geiaren gainean; entsejatu behar da ahalik hobekiena haren aditzerat. Gogoan hartu behar dire hura hobekienik senti-araz dezaketen arrazoinak; zer irakhatsi daukun Jesu-Kristok haren gainean, zer exenplu eman daukun bai hark, berak, bai bertze seinduek. Behatu behar zaje meditazioneko gei hari datxeizkon bertze gauzei, eta darraizkon onei edo bidegabei. Gogoetadura horietan egoten da aphur bat, erran nahi da, meditatzen den geia gogoan ongi hartu ta, bihotza haren araberako sentimendutan sartzen hasi diteken artean. Bihotzeko sentimendu eta afekzione hautan datza meditazioneko gorphutzaren bigarren phartea: hauk dire meditazionearen funtsa, arima ta muina bezala. Hauzi behar zaje beraz kontu eman guzien ganetik, ta hautan behar da gehienik baratu. Gogoetadurak berak eztire enplegatzen, sentimendu hek bihotzean sor-arazteko baizen; eta hala gogoetadurak utz ditezke, bihotza sentimendu on hetan sartzen denean. Nor nahik ere ikhusten duke sentimendu hek, batean batzu, bertzean bertze batzu izan behar direla, meditazioneko geiak dakharkenaren arabera. Batean egoten da majestate guzietako Jainko haren aitzinean guzia beheratua, hari errespetu ta adorazione guziak bihurtzen bertzean Jainko mugarririk gabe maithagarri haren bihotz guziaz maithatzen, bertzean guzien gaineko nausi hari bere izate guzia osoki ta bethikotzat ematen, bertzean urrikirik minenarekin bere bekhatuez hari barkhamendu eskatzen, ta bere bizi guzikotzat gertha dakiozken gaitz eta nahigabe guziekin haren zuzentasunari satisfakzionetan eskeintzen. Bertze batzutan egoten da, prestugune baten prezatzen, maithatzen, gutiziatzen, ta hari jarraikitzeko xedetan finkatzen, edo bekhaturantza baten bihotz guziaz aborritzen, hartarik beiratzeko gogo zin bat hartzen, prestugune edo bekhaturantza hekien gainean egin ahal izan ditezken hutsez Jainkoaren aitzinean ahalgetzen eta hari barkhamendu eskatzen, ikhusten ongi zer bide behar den hartu ta zer den egiteko, bekhatu hartarik beiratzeko ta prestugune haren arabera bethiere gobernatzeko, eta ongi finkatzea bide hetaz baliatzeko gogokundean. Hemendik ere ageri da, gorago erran dugun bezala, bat bederak hauta dezan, hobekienik dagokon eta beharrena duen meditazioneko geia. Sentimendu horiek bihotzean aphur bat gutitzen edo iraungitzen badire, berriz gogorat erakhartzen da hek sor-arazi zituen zenbait arrazoin eta phondu; hala entsejatzen da sentimendu hek erreberritzerat, eta hetan egoten da, erran den gisan. Sentimendu horiek atxikitzen dire meditazioneak iraun behar duen denboraren akhabantzatsuraino; eta horrek iraun behar da, ahal baditeke, bihotza bekhaturako ta lurreko gauzetarako jaidurez arras arnegaturik, Jainkoaren maithagunean, ta bere bizi guzian hari lothua egoteko xede zinetan finka dadin artean. Ondoan hartzen dire gogokundeak edo erresoluzioneak; eta hautan datza meditazioneko gorphutzaren hirurgarren phartea. Gogokunde hek izan behar dire, sentimenduez erran den gisan, meditatzen den geiaren eta bat bederaren beharren araberakoak. Ezen guti balia liteke oro-orozki edo jeneralean bekhatutik beiratzeko ta prestuki bizitzeko xedea hartzea: jautsi behar da xehetasunerat edo detaillerat; ikhusi behar dugu zertan huts egiten dukegun, edo zer ongi uzten dukegun egin gabe, meditatzen den geiaren gainean, eta huts hetarik bereziki beiratzeko, eta ongi hura bereziki egiteko gogokunde zina hartu behar da.

        14. Azkenean meditazionearen bukania edo akhabantza gisa berean hirur phondutan datza. Lehenbizikorik Jainkoari eskerrak eman behar zaizko meditazione hartan eman dauzkigun argiez eta sentimendu onez eta egin dauzkigun bertze graziez. Bigarrenekorik, barkhamendu eskatu behar zajo meditazione hartan izan dituzkegun barrajadurez eta hoztasunez eta egin dituzkegun bertze hutsez. Hirurgarrenekorik, egiten da floka Izpirituala: huna zer den hau. Jende guriek ta bere sentsuen esklabo direnek lakhet ohi dute floka bat aitzinean erabiltzea, haren urrin onaren atsegina maiz hartzeko: orobat baieta miletan hobeki jende prestuek hartzen dute bere meditazionean gehienik ukitu dituzken sentimenduetarik bat edo bertze, hartaz maiz orhoitzeko egun-aralde hartan, ta haren bidez bere sentimendu onak bethi freskorik ta bizizrik idukitzeko; eta bereziki gogoan hartzen den phondu edo sentimendu hura deitzen da hemen floka izpirituala. Hala, aphalesguneaz edo umiltasunaz egin bada meditazionea, hauxe har diteke flokatzat: Jesus bihotz-ezti ta aphalgura, egizu nerea zurearen iduriko: heriotzeaz egin bada, hagonian direnen letanietako bertsu hau: heriotze gaxtotik beiragaitzatzu, Jauna: jujamenduaz egin bada, errege profetaren othoitz hau: ez, arren, Jauna, etzaitezela sar hain jujamendu zorrotzetan zure zerbitzariarekin: parabisuaz egin bada, san Ignazioren erran eder hau: oi! ala lurra, dituzken edertasun ta aberastasun guziekin ere, deus guti ta arbujagarri baitzait, zeruari behatzen diodanean! Ifernuaz egin bada, san Agustinen hitz hauk: hemen, arren Jauna, bai hemen erre nazazu, hemen phorroska nazazu, hil ondoan sekulako sutik beira nazazuntzat: Jainkoarendako maithaguneaz egin bada, san Thomasen hitz hauk: maite zaitut, o! Jainko guziz maithagarria; bainan egizu, othoi, khartsukiago maitha zaitzadan: Jesu-Kristoren pairamenaz egin bada, san Bernaten hitz hauk: gorde nazazu, o! nere Jesus maitea, ta bethi ere gorderik iduk nazazu zure zauri sakratuetan: eta horrela bertze meditazioneko geien gainean. Borondate onez egiten bada, bat bederari bere prestutasunak, eta are hobeki Jaunaren graziak kausi-araziko dio asko floka urrin onetako. Akhabantzan, meditazionean ukhan dituzkegun sentimendu onak, ta hartu ditugun gogokunde onak eman behar dire, eta gerorri hekiekin batean eman behar gare Andre den Mariaren laguntza seinduaren azpian, erraten dela elizaren othoitz hau: zure geriza seindurat ihes egiten dut, o! gure Jainkoaren ama guziz seindua. Arren bada eztetzatzula arbuja nere othoitzak; hel zakizkit nere behar-ordu guzietan; beira gaitzatzu ta athera hirrisku gaxto guzietarik, o! Birjina guziz loriosa ta benedikatua. Hortan akhabatzen da meditazionea, hargatik artha hartzen delarik, hartan izan diren sentimendu onak egunaz maiz erreberritzeko, ta beregainki hekien arabera gobernatzeko.

        15. Hemen ezartzen dut orai exenplu bat, guziek hobeki adi dezatentzat meditazione egiteko molde hori. Hor-hemenka ezarriak diren gurutzek seinalatzen dute, lekhu hetan aphurtto bat trikatu bejar dela, han errana dena ongi gogoan hartzen eta goxatzen. Nere meditazionea egin nahi dut beraz aphalesguneaz. Aphaintza, erran den gisan egin ondoan, sartzen naiz meditazionearen gorphutzean; eta lehenbizikorik entsejatzen naiz umil eta aphalgura izateko ditudan arrazoinak ongi gogoan hartzerat gisatsu huntan. Zer naiz nere baitharik? Ezjeus hutsa. Badut gorphutz bat, badut arima bat, eta gorphutz huntan eta arima huntan nahi dudan bezenbat Izpiritu, jakitate, osasun, indar, edertasun, jujustasun, asko bertze gisagune ta kalitate eder, on eta prezagarri. Ordean horietan guzietan deus ezta nerorri baitharik dudanik; bertzek emanak ditut, bertzerenak dire. Zer nintzen, duela berrogoi, hirur hogoi, ehun urthe? Deusik ez; eta orai ere deusik ezninteke, norbaitek ezpanindu egin. Beraz nere baitharik ezjeus huts-hutsa naiz. Baditeke bada deus mesprezagarriagorik, ezjeusa baino? Eta zein gaizki dohakon ezjeusari bere baithan hanpatzea, bere burua prezatzea, ta bertzez prezatua izan nahi izatea!

        Naizen eta dituzkedan guzietan deusere ezta, ez eta ile hondo bat ere, nere baitharik dudanik; guzi-guziak Jainkoa ganik dire, Jainkoarenak dire. Hari zor zajo beraz bakharrik guzien ohorea. Eta nolakoa liteke nere atrebentzia, Jainkoari guzia zor zajon loria haren pharte den xumena ere, hari ebatsirik, neretzat iduk baneza, jendez ikhusia ta laudatua izatea bilhatuz, edo hortan atsegin hartuz!

        Nere baitharik ezjeusa hutsa naizenaz bertzalde, zenbat bekhatuz ez naiz nere bizian kargatu? Oi! eta menturaz zer bekhatu ahalkagarriz eta lotsagarriz! Zer diteke bada bekhatua baino mesprezagarriagorik, arbujagarriagorik, hastiagarriagorik? Ni, nere jabe guzien gainekoaren alderat atrebentziazko, eskergabekeriazko, krueltasunezko monstro bat izan naizena! Ni, Judas berria, Herodes berria, Pilatus berria, Borredo berria, eta hek guziak baino miliunetan areagoa, nere Jesus maitea hanbat aldiz gurutzefikatu, xehakatu, hil dudana! Ni, nere Jainkoaz arnegaturik, debru madarikatuaren ume eta esklabo egin naizena, eta ifernuko zolan ehortzia izatea merezitu dudana! Oi! eta menturaz orai ere hori guzia naiz: ezen nor da bere bekhatuak barkhatuak izan zaizkola seguratua izan ditekenik? Oi! zein mesprezagarri egin naizen nere Jainkoaren begietan! Eta baldin ezjeusak bezala ezpadut merezi mespreziorik baizen, zer eztut merezi bekhatore bezala? Munduan gertha ditezkedan ahalge, desohore, laido guziak; munduak gaizki aipha nezan, anbilka erabil nezan, karrikako basa bezala oinen azpian ezar nezaten guziek, horra niri zor zautan guzia gehiagorekin.

        Eta zer on eztatxeizko aphalesguneari arimakotzat? Bertzaldetik berriz zein ikharagarriak diren hantustearen edo urguiluaren ondorioak! Jainkoa enferratzen zajo hantustetiari, eta bere graziak nasaiki ematen diotza aphalgurari; berak erran dauku hori asko lekhutan. Zer behar dut gehiago hantustearen khutsu guziak ni baithan suntsitzerat, ta egiazko aphalesgunean ongi finkatzerat nere ahal guziez entsejatzeko?

        Luzifer, aingeru guzietako ederrena, zertaz egin izan debru guzietako izigarriena? Hantusteaz, bere buruarentzat hartu zuen prezamenduaz. Zer gerthakari! Eta baldin Jainkoak hanbat gaitzetsi badu hantustea aingeruetan, hain ederrak eta osoak ziren Izpiritu hetan, zer begiz lekusake ni, ezjeusa baithan, ni lurreko herrautsa baithan, ni nere bizian hanbat bekhatuz kargatu naizena baithan!

        Eta Andre dena Maria zertaz izan da altxatua, Jainko izateaz landan diteken dignitaterik gorenerat, Jainko-amatasunerat? Bere aphalesgune ezin erran bezain handiaz. Oi! beraz Jainkoak alde batetarik osoki gaitzesten badu hantustea, ala bertze aldetik handizki prezatzen baitu aphalesgunea!

        Bertze hanbaten baithan gauza bera ikhusi izan da. Seinduak hein seindutasun osotarat igan dire bere aphalesgune handiaz. Bainan asko bertzek, denbora batez seindu handi gisan bizi izan ondoan, hain eroriko ikharagarriak egin izan dituzte, eta kasik guziak, zeren bere prestugune guzien erdian ere hantuste aphur bat baitzaukaten bere baithan: hala Dabit, hala Salomon, hala Jaundone Petri, hala bertze asko. Bereziki mende guzietan bethe izan da, eta egun oroz ikhusten da bethetzen Jaundone Pauloren errana; bekhatu desonestak, eta hetan ditezken lotsagarrienak direla hantustearen ondoreak. Zertarat bada nago ni, baldin bekhaturantza galgarri hura ni baithan erreginatzerat uzten badut? Hala-hala zer grazia bereziak eztitut higurikitzeko, ta hekiekin batean zer seindutasunetarat eznaiz helduren, baldin egiazki ta osoki aphalgura izaten banaiz? Hantustetia ezta zeruan sarthuko; bainan egiazko aphalgurak segur bezala du zerua.

        Horiek bada, ta holako bertze arrazoinak gogoan erabiliz, sartzen naiz afekzionetan eta sentimenduetan, gisatsu huntan. O! aphalesgunea, o! prestugune hain prezagarria, ala gure Jainkoak zutaz kontu handia baitauka, zure ariaz arima aphalgurak bere grazia baliosenez bethetzen dituenazkero! Eta nola nik zu ez maitha! Oi! prestugune guziz prezagarria, arren finka zaite ni baithan, zutaz eta zure arabera erregela bedi nere izate guzia barnez eta kanpoz, eta eztezazula sekulan utz hantustearen khutsurik ni baithan sartzerat.

        Oi! nere Jainkoa! eta nere buruazko prezamendua, eta ikhusia ta ohoratua izateko hirritsa hain biziak dire ni baithan; hain amarrutsuak dire; hain errexki hatzeman diezakedaket bihotza, ta lerra ditezke egiten dudan ongi gutizat ere. O, nere Jainkoa, zerorri hel zakizkit, arren, zure loriaren ta nere salbamenduaren etsai izigarri hau gudukatzen ta ni baitharik arras suntsitzen. Barkhamendu, o! nere Jainkoa, nere lagunez prezatua, maithatua, ohoratua izatea gutiziatuz, egin dauzkitzudan zuzen kontrakeriez, eta egizu, arren, gaurgero egiazki ta osoki izan nadin aphalgura.

        Oi! nere Jesus maitea, eta nola ni agertuko naiz zure aitzinean? Hanbat aldiz ta hain hertsiki gomendatu daukuzu aphalgura izatea; hanbat aphalegune erakhutsi duzu zerorrek ere zure sortzean, bizian, pairamenean eta heriotzean; munduko distiaduratik urrun, bizitze beheratua, ilhuna, gordea hautatu izan duzu mundu huntako zure phartajatzat: eta nere buruarentzat hanbat prezamenduz, hanbat ikhustatez bethea: beheramendu phixka bat, desohore guti bat ezin jasan; hanbat atsegin laudatzen nautenean: hain khexu zerbaitetan eskas egiten dautedanean. Oi! nere Jesus maitea, egiazki ikharatzeko dut ikhusteaz zein egite guti dudan zu, nere modelarekin, zeinaren iduriko izanez baizen ezpaititeke neretzat salbamendurik. Oi! Jesus amultsua, akhabazazu hasi duzun lana. Arras suntsi zazu ni baitharik hantustearen bekhaturantza itsu, galgarria, eta finka nazazu aphalesgunean, salbamendukotzat hain premiazkoa den prestugune balios hartan. Oi! Jesus bihotzez ezti eta aphalgura, egizu arren, nere bihotza zurearen iduriko.

        Aphur bat sentimendu horietan egon ondoan, arthikitzen dut begi-kolpe bat nere egiteko molde guziaren gainerat, ikhusteko ea zertan huts egiten dudan aphalesgunearen kontra; nere burua sobra prezatuz, soineko ederregiak edo airosegiak erabiliz, edo arruntak balin badire ere, artha sobrarekin arrimatuz; munduan ederki agertzea bilhatuz ematen zauzkidan laudorioetan atsegin hartuz. Egiten dauzkidaten mesprezioetan eta nitaz atxikitzen dituzten erasia txarretan damu sobra hartuz, edo bertzela; eta hartzen ditut horien guzien gainean egiazko aphalesguneak galdetzen duen bezala gobernatzeko gogokunde zinenak. Hartzen dut gero nere floka Izpirituala, eta akhabatzen dut nere meditazionea, gorago erran dugun gisan.

        16. Holatsu egiten da meditazionea aphalesgunearen gainean. Hargatik bakhotxari bere bihotzak eta debozioneak eragin diotzoke, bai horren, bai bertze geien gainean, bertze gogoetadurarik ere, eta bai sor-araz bertze sentimendurik; hekien arabera orobat egin dezake, haukiei sobra lothu gabe.

        17. Meditazionea orobat egin diteke, zenbait liburu onetan pixka bat irakurriz, eta irakurri denaren gainean bere gogoetadurak eginez, eta dagozkon bezalako sentimendutan sarthuz. Hala egiten zuen santa Theresa handiak, askotan behintzat; eta hori ontsa kausitzen du san Frantses Salesek. Hala kontseila niezeke debozionean berri, ta gauza hautan arrotz direnei; baieta jende Jainkotiarrenei ere, bederen bihotza idor sentitzen duten denboretakotzat.

        18. Hortarakotzat zerbitza diteke edozein liburu, Jainkozko gauzez mintzo denez. Bainan gutiziatzeko liteke izan ledin zenbait liburu, gauzak meditazione gisan lekharzkenik. Halako asko badugu Frantsesez, ez ordean eskaraz, lekhat buru edo kapitulu bakhar batzu Filotean. Horren gatik iduritu zait jende prestuei atsegin eginen, eta zerbitzu bihurturen nerajela, ondoan dathozen meditazioneak hekiei eskaraz eskuetarat emanez. Lehenbiziko pharte huntan hilabeteko egun guzietakotzat emanak direnak frantsesetik eskararat itzuliak dire, Journée Chrétienne deitzen den liburutik. Hargatik han-hemenka zenbait ganbiamendu phixka egin dut. Badire ere zenbait hekien artean nerorrek egin ditudanak; hek dire, gizonaren laur azken finez, Jainkoaren eta debruaren zerbitzuaz, Jesu-Kristorendako maithaguneaz ta haren imitatzeko eginbideaz, eta Andre dena Mariaren alderako debozioneaz direnak, eta sakramenduez denaren hirurgarren phondua, komunione gaxtoaz. Bainan nola baitire gei batzu, hemen aiphatzen eztirenak, eta bertze batzu hemen laburzkiegi direnak, bigarren phartean ezartzen ditut hekien gainean nerorrek egin tudanak.

        19. Badakit nerorrek egin ditudanak luzegi direla meditazione batentzat. Ala bainan eskaldunei mintzo natzaje, eta eztut ezagutzen eskarazko libururik, gauza hedadura aphur batekin dakharzkenik. Hautarik phondu bat beraz, edo orobat phondu baten pharte bat ere, zerbitza diteke meditazionekotzat, eta gainerakoa lekturatzat, edo bertze egunetako meditazionentzat.

        20. Nik lehen aldikotzat iskribu hau eginezkero agertu da eskarazko meditazionetako liburua. Jende prestuak balia bitez ematen zaizkoten laguntzez, eta guziak gomenda bekitzote Jainko maiteari.