VI.
San Josef-eren
eguneko irakur-aldia

Josseph fili David, noli timere accipere Mariam, conjugem tuam...
pariet Filium et vocabis nomen eius Jesum. Matth. 1,20.

Gaia: Beraren egiteko andiari zegokana zen
S. Josefren birtutea ta aren birtuteari
dagokana da duen gloria.

        Jangoikoak artzen ditu gizon zenbait baterako ta besteak besterako ta bakoitzari ematen dio bere egiteko andi edo txikirako behar duen eskua, jakintza ta indartza. Beseleel zeritzan gizon bat artu zuen Jangoikoak bere tabernakulo edo eliz txiki eder bat egiteko. Eliz edo tabernakulo onen traza agertu zion Jangoikoak Moisesi Ejiptotik beren bazterralderako bidean ta bide eremukoan, ta agertu zion bideko eremu berean egiteko.

        Bazituen berekin Moisesek milletan mill gizon ta geiago, baña artzantza ta adobeketa baizik etzekiten gizonak, eta gizon urretan, zillarrean ta era bereko beste gauzetan golpe bat ematen etzekitenak. Etzuen Jangoikoak nai bestetatik Moisesek egillerik eramatea la nola egiñen zuelako kezkatik hura ateratzeko esan zion lendabizitik Moisesi: «Orra Hux judatarraren seme Beseleel, zure egitekorako nik billatua. Erakutsi diot maisurik bage urrez, zillarrez, bronzez, arriz, mirez ta perlaz egin diteken guzia nola egin. Dantar Akisamek-en seme Ooliab egin dut orren lagun. Badakite biak nik erakutsirik agertu dizudan eliz txiki tabernakuloko gauzak egiten»: ut faciant cuncta quae praecepi tibi (Exod. 31, a v. 1).

        Artu zuen Jangoikoak Salomon errege Jerusalengo bere eliz ederra ta beste anitz gauz andi egiteko ta eman zion guzirako behar zen jakintza, gaia ta dirua ta zuen diru-sari andiarekin bilduak arkitu zituen ta billerazi zituen gai egokiekin ta bere jakiuntz zerukoarekin egin zituen Jangoikoaren eliza ta elizari zegozkan gauza guziak, bai ta jauregi, zalditegi ta beste bere gauzak ere eta guziak egin zituen behar zen gisan ta ezin ederkiago.

        Artu zuen Jangoikoak Jakoben seme Josef gaztea Ejiptarren ta Ejipt bazterretako goseti andi bat garaitzeko ta agertu zion nola garaitu ta eman ere zion garaitzeko behar zen eskua ta laguntza. Oriekin egiña egin du Jangoikoak era bereko beste guziekin ta guzien artean guztiz ederki egungo santu andi San Josefrekin.

        Artu zuen Jangoikoak San Josef munduaren ustez Jesusen aitatako ta egin zuen Jesusen Amaren senar edo esposo ta eman don Jesusekiko beraren aitari zegokan esku ta beste guzia, bai ta izan zezaken aitanza ere, bada San Josefek izan zezaken Jesusen aitanz guzia zen Jesusen Amaren birjinzari zegokana ta izandu zuen Jesusen aitatasun-aitanz hau San Josefek, bada hau izateko San Josefek egin behar zuena zen bere birjinz garbiarekin Jesusen Amarenari itzal egitea, Espiritu Santuaren birtutez geldi zedin, gelditu zen bezala, Jesusen Ama egiña ta itzal hau egin zion San Josefek Jesusen Amari guztiz garbiro ta ederki; ta zenbat garbiroago egin zuen hau San Josefek, anbat obeki egin zen Jesusen aita San Josef, dio San Agustiñek: tanto firmiùs Pater (Christi Domini) quanto castiùs (Serm. 51 de conc. Mat. et Luc. c. 20, n. 10).

        Eta Jesusen aitari bezala gaztigatu zion aingeruz Ait-eternoak zai zezala bere bizikide andre Mari Birjina ta erditzen zenean ezar zezola Semeari Jesusen izena, zeren zetorren munduaren Salbatzalle izatera, len berak Eskrituraz adirazia zedukan bezala. Egin zuen San Josefek Jesusen aitari zegokan gisan hau ta beste guzia ta egin zuen Jangoikoak artako eman zion esku ta birtute andiarekin. Zein andia izandu zen bata ta bestea da orain guk ekusi beharra.

§ I.

        Jangoikoak ematen duen egitekoaren erakoak dira egitekorako ematen dituen esku ta birtuteak eta orregatik ziran guztiz andiak San Josefek izandu zituenak, bada guztiz andia zen Jangoikoak San Josefri eman zion egitekoa; egiteko hau alabaña zen, ekusi dugun bezala, Jesusen aitarena; ta Jesusen aitaren egitekoa San Josefek izandu zuen bezala ere egiteko guztiz andia zen, Jesus beraren Amak bein adirazi zuen bezala. Nola uste dezu? Adi zazu.

        Beste aldi batez ekusi genuen, gelditu zela Jesus Jerusalenen bere lenbiziko igan-aldian; gelditu zela San Josefren ta Jesusen Amaren ustekabean ta bien naigabe andiarekin. Berekin etzutela Jesus ekusi ta itzuli ziran biak Jerusalena. Ango elizan ta elizako Doktoreen erdian arkitu zuten eta aren aldera ta esan zion Amak Jesusi: «Zure aita ta ni naigabez ta kezkaz beteak ibilli gara zure billan», ta San Josef zen Ama Birjinarekin batean Jesusen bilan ibilli zen Jesusen aita; ta orra, Jesusen Amak eman zion San Josefri Jesusen aitaren izen han, adirazi naiez andia zela Jesusekiko San Josefek zuen egitekoa, bai ta bere egiteko andi onegatik guziok San Josefri zor diogun oharmen kontuzko, begitart humill ta errespetua ere.

        Oharmen, begitart eta errespetu zein andiak zor zaizkan agertuko du Jesusen aitaren izen berak ere, bada izen hau San Josefri baizik ezin eman dakikeon izena da, zeren San Josef izandu den ta besterik ez, Jesusen Amaren senar ta esposo, ta Jesusen Amaren senar edo espos izanduak baizik ezin duken izen andi hau, ez eta aingeru guzien artean andien andienak ere ta beraren izen andi oni darraikona da S. Josefri dagokan begitart ta errespet guzia, ta begitart eta errespet aingeru berei ere ez dagotena, San Pabloren hizkuntz batek adirazten duenaz.

        Jesusek du, bai ta Ait-Eternoak ere, aingeruak ezin dukeen izen andi bat. Jangoikoaren Semearen izena da Jesusen izen hau ta Seme onen Aitaren izena betiko Aitarena, ta ez bata ta ez bestea dagozte aingeru andienei ere, dio San Pablok, bada ez dio aingeru guzietatik bati ere Jangoikoak esan sekulan Jesusi bezala «Nigandik zara zu ta nere Semea», ez eta «Nik izan behar dut zure Aita eta zuk nere Semea» ere: cui enim dixit aliquando Angelorum: Filius meus es tu... et rursùm, ego ero illi in Patrem et ipse erit mihi in Filium, ta Jangoikoaren Semeari dagokan bere izenagatik dagoka, Ait-Eternoari bereagatik bezala, zeruko aingeruei ere ez dagoten begitart eta errespetua: tanto melior Angelis effectus, quanto differentiùs prae illis Nomen hereditavit (Hebr. 1,4).

        Orra bada Ait-Eternoari hemla ezpadere, badagoka San Josefri ere Jesus beraren Aitaren izena ta egitekoa ta orregatik dagoka ta izandu du San Josefek aingeru andienaren egitekoa baño egiteko andiagoa ta zeren bere egiteko ta izen andiari dagokana den zor zaion begitart eta errespetua, aingeru andietatik bati ere zor zaiona baño andiagoa ta agitz andia da San Josefri zor zaiona. Bai? Bada berak Jesusen alde egin zuenagatik hau agitz andiagoa da, zeren izen edo egiteko bati berez dagokana baño agitz andiagoa den egiteko berean nekez ta izerdiz betea dabillenari dagokan begitart, honr eta errespetua ta onelakoa izandu zen San Josefren Aitanzaren egitekoko neke-lan-izerdia.

        Nekeduna, bai, ta izerdiz betea izandu zen San Josefren Aitanzaren egiteko andia. Jangoikoak gizon egin zenetik eta jaio baño lenago ere bazuen San Josefek Jesusen Ait-izen ta egitekoa, bada hordu ezkero ta lenagotik ere bere birjinzez itzal egiten zion Jesusen Amaren birjinzari eta Espiritu Santuaren milagrozko lan andi oni. Lan hau eginik ekusi zuen San Josefek Jangoiko gizona jaio baño len, baña nola zen ekusi bage, bada ekusi zuen Jesusen Ama ta bere esposa aurdun egiña, baña nola zen hau etzekiela ta ez jakite onek agitz kezkatu zuen zenbait denboraz. Kezk onetatik atera zuen aingeruz Jangoiko maitagarriak, baña nekezko lan anitz berari eragiteko. Lenbizikoa izandu zen Nazaret bere erritik Belen errirañokoa ta an bertakoa. Jangoikoak ala nai izanik eta Erromako nagusiaren manuz joan zen San Josef Jesusen Ama bere Esposa Mari erdi beharrarekin bere erritik Belena. Ara ta laster erdi zen Jesusen Ama ta erdi zen toki oberik ezin izanez itxol txar erdi urratu ta ganadutegi galdu batean ta erdi zen negu erdiko gau gogor agitz otzean.

        Gau artako ta urrengo egunetako lanak an egin ta eraman zuen S. Josefek Jesus bere Amarekin bere itxera, baña ez luzaro an egoteko. Ara ta laster Ama-Seme berekin igorri ta bidaldu zuen Jangoikoak mendiz mendi ta eremuz eremu urrutiko Ejiptora. Biekin an egondu zen S. Josef Herodes ill arte guzian ta egondu zen bere neke izerdiarekin irabazten zuela irurak bizitzeko behar zutena.

        Zenbait urteren buruan andik itzuli zen, arakoan eraman zuen bide berez Nazaretko bere itxera, an ere bere neke-izerdi berekin iruren bizia ateratzera ta atera ere zuen bera ill arte guzian ta ill zen Jesus ill baño zenbait urtez lenago ta in zen Jesus ill baño len, bere azken denboran izan etzezan Jesusen neke tormentu gogorrak, ekusi balitu, eman behar zioten kezka ta naigabe andia; baña lenagoko bere urteetan Jesusen alde orra zenbat egin zuen beraren Aita San Josefek eta orra zor zaiona Aitaren bere izenagatik ez ezik, izenak eskatzen zuen bidez egin zuen langiro nekagarri guziagatik ere.

§ II.

        Baña oraindaño esan dugunak baño obeki adirazten du zein andia den San Josefri Jesusen bere Aitanzaren alde zor zaion begitartea, errespetua eta honra Jesusek berari egin zionak. Jangoiko gizona da Jesus ta al-ere bere Ama Andre Birjinari ta Aitatako zedukan onen Espos San Josefri egiten zien bien seme-gizon utsa izandu baliz egiñen zien honra ta begitartea ta beti egondu zen biak nai zutena ta bakoitzak adirazten ziona egiteko prest: et erat subditus illis (Luc. 2,51).

        Norañokoa den Jesusen begitart, errespetu eta honr hau ekusteko ekusi behar dugu Jesusen beste gauza bat ekustean beraren Apostolu onak bein esana. Jesus berarekin zebiltzan batez izandu zuten Apostol onak itsas olastaldi edo urelde izugarri bat. Itsas ureldeak etzion Jesusi kendu bere loa, baña bertan itotzeko beldurrez iratzarri zuten Apostol guziak Jesus ojuka esaten ziotela: «Jauna, galduak gara, laguntzen ezpadiguzu»: Domine, salva nos perimus, ta «A, uste laburreko beldurtiak» Apostol berei esan ta jaiki zen Jesus ta agin-manatu zien aize nastu ta itsas aserretuari zeudela geldirik eta bat-batean gelditu ziran bata ta bestea. Jesusek egin hau ekusi ta arritu ziran guziak eta batak besteari begiratu ta asi ziran esaten: «Nor da aizeak eta itsasoa bere eskupean dituen hau»: qualis est hic, quia mare et venti obediunt ei? (Matth. 8 a v. 1).

        Ar dezagun orain Apostol onen bide bera nolerebait ekusteko norañokoa den San Josefri dagokan begitart-honra ta ekusten dugun aldian Jangoiko gizon Jesus S. Josefen eskupeko egiña ta hitzik atera bage humilki egiten San Josefek esaten ta adirazten diona, esan dezagun Apostol beren eran: «Jesus!, ta nolako gizona San Josef, bada berak nai duenerako bere eskupean daduka aizeak eta itsasoa berean dituen Jangoiko gizon Jesus maitagarria».

        Hau guk ekusi ta esanagatik ez dugu ekusiko norañokoa den S. Josefri Jesusen bere aitanzaren alde zor zaion honra ta begitartea, baña nai ta ez ekusiko dugu agitz andia dela. Hau bera ekus dezakezu beste bidez ere. Beste bide hau da San Josefek Belendik itxera, itxetik Ejiptora ta Ejiptotik berriz bere itxera egin zuena. Ara bide onezko ekus-bidea.

        Ejiptotik Jerusalen aldera eremu bidez eraman zuten len israeldar apaizak Testamentuko arka ta ark edo kutx hau zedukan Tabernakulo-eliz txikia. Israeldarren amabi tribuak beste anbeste ejerzitu egiñik erdian eraman zuten ark edo kutx hau. Hau zedukan Tabernakulora edo eliz txikira apaizak baizik etzuten zer urbildu ta oriek ere ongi konsagraturik, eliz soñekoz ederki jauntzirik eta Jangoikoak adirazia zedukan gisan prestatu ta; ta urbiltzen baziran bertan illak gelditzeko perillean urbilduko ziran. Oza beintzat urbil-aldi ez-prestatu batean ala gelditu zen ill otza. Eta apaiz berak ere behar zen eran jauntzirik egonagatik batetik bestera ezin zeramakeen Testamentuko ark eta Tabernakulo hau artako ziran larruz estali bage, ta zeren begiratu zioten estalkirik bage arkitzen zen batez, illak geldi ziran berrogei ta amar milla Betsamit eta geiago. Eta gero Jerusalengo eliza egin ta bere toki gordean sartu zutenean etzuen ekusten apaiz nagusiak baizik eta onek ere urtean bein baizik ez.

        Zer zela uste dezu orren estalia egon behar zuen ta orrenbat konsagrantz, apaintz, begitart ta errespetu eskatzen zituen testamentuko ark hau? Mana zeritzan zeruko intz piska gorderik zedukan kutx txiki bat eta Jainkotanz guzia berekin dadukan Jesusen gorputzaren aintzur-itzala. Bada Jesusen gorputzaren aintzur ta itzal kutx onek bere eramaletan onenbat begirune ta prestantz eskatzen bazuen, birtutezko ta Espiritu Santuaren doaiezko zenbat edergarri naiko zituen Jesusek batetik bestera bere besoan eramanen zuen San Josefren animan, berekin bat egiña zedukan alabaña Jesusek eta berekin zeraman beti Jangoikotanz guzia: in quo habitat plenitudo divinitatis corporaliter? (Colos. 2,19). Israeldarren apaiz nagusiaren soñeko ederrak adirazten dituzten guziak. Apaiz onek jaunzten zituen beste apaingarri anitzen artean Olandan ta Bengalan parerik ez duen eunezko ephod edo orain sedaz, urrez ta zillarrez egiten diran telak eta oial ederrak baño ederragozko kapa bat eta kapa amabi diamante ta beste arri eder Israelgo beste anbat triburen izen gañetik eta zillarrezko txintxer anitz inguruan zituena ta sanctum Domino zion urrezko plantxa, bere kopetan edo bekokian ezartzen zuena.

        Israeldarrentzat egiña zen Testamentuko kutxa ta Israeldar beren janaria zen kutxako mana. Israeldarren alde zen apaiz nagusiak Jangoikoaren kutx eta man onen aitzin aldean zuena ta hau adirazteko ziran beraren kapako arriak eta izenak, eta ark hau egite berean adirazten zien Israeldar berei beraren zillarrezko txintxer guziak berak ere zegitela otoitz beren alde, ta bere egiteko andian ongi ar zezan Jangoikoak, apaiza sartzen zen argana, artako egiña zen gizon egokia zela zion urrezko plantxa buruan zuela.

        Jesus, dakizun bezala, da aldareko sakramentuan aingeru beren ogia ta mundu guziaren janari ta nonnai da Jangoiko gizon guzien Salbatzalle, ta artako artuak bezala bere besoan ta besoko nekearekin azitzen du San Josefek Jesus mundu guziarentzat, guziak izan dezaten, dio San Bernardinok, sekulako bizia dakarren zeruko ogia: omnibus electis panem de coelo, qui coelestem vitam tribuit, cum multa solertia enutrivit (Ser. 1 de S. Joseph).

        Ongi ta Jesusekin hau San Josefek egin bazuen Jesusen aitak bezala ta egin bazuen Jesusen ta Jesus beraren Amaren poz eta atsegintz andiarekin ta egin bazuen urte batez edo bestez ta urtean bein ez, baizik ogei ta amar urtez beintzat eta urte orietako egun ta egunetako hordu guzietan, zeruko birtutez -La Espiritu Santuaren doaiez zein ederki jauntzia ibilliko zen bere animan? Eman ziozkan Jangoiko gizon emalle andi eskerdun onak daki. Guk dakiguna da bere aitaren egiteko Jesusek San Josefri emana ezin andi nekagarriagoetatik bat dela ta egiteko oni ta onetan Santu berak egin zuenari zegozkanak zirala oriek, San Bernardino berak dion bezala (Ibid.).

        Eta bidenabar dakiguna da beraren egiteko andi ta birtute berei dagotena dela zor diogun begitarte, errespetu ta honra, bai ta Jangoikoak zeruan eman dion gloria ere. Jangoiko berak digula beraren Santu maite andi onen debozi andi bat eta onen izenean emen ongi bizitzeko ta zeruan gero hau guk ekusteko grazia ta laguntza. Bai arren, bai.