Sentenzia

        58. Orduan Pilatosek eman zue sentenzia iltzeko Jesus josirik itzees gurutzean. Notifikaturik au admititu zue Jaun dibinoak obediente emateko Jangoikoai satisfakzio gizonen kulpengatik, eta guri erremedio ta exenplu penitenziaren, pazienziaren, karidade ta on guziaren... Judio Jaunak, lograturik bekala triunfo andi bat, atra zire beterik alegranzias eta sendagallas publikatus sentenzia. Bi ladron preso zeudenak izan zire alaber sentenziatuak iltzeko guruzifikaturik Jesus en bi aldetaik; erdian Jesus ladronik andiena bekala. Famatu ze ia sentenzia: ia prebenitu zire gurutzeak, itzeak, ta ganarako bear zirenak: Ia biltu ze Pilatosen atari-alzinean jendeketa inmenso bat ikustera atratzen preso justiziatu bear zirenak. Ia Jesus ona jaintsirik bere tresena proprioes, ezaun zezaten, ezi ezperen, etzeike ezaun, egonagatik ain desfiguratu, kolore-gaitz, itsusturik, ta erdi ilik ainberze lixtukaldi, azote, arantze, golpe, ta tratamentu gaixtoen kasos, atra zute karrikara inguraturik guardies eramateko Kalbarioko aldapara, non justiziatzen zuzten gaizkiegilleak. Ia Pregonariak, ixilarazirik jendea, pregonatu zue sentenzia, eta delitoak in etzituenak. Paratu ziote soñean, eta artu zue besarka gurutze andi gura, zenen gañean zeraman munduko bekatuen pizu inmensoa. Asi ze Kalbariorat prozesio desordenatu gura: alde guzietaik jende-montio andiak: presoen alzinetik, gibeletik, ta inguruan anitz Ministro ta soldado zaldizko ta oñezko armaturik: aien ertean sentenziatuak beren gurutzeeki soñetan, eta erdian Jesus korona arantzeskoareki buruan, ta gurutze pizu garreki soñean asi ze emekiro joaten ezin joanes akaiturik ia ta indar-usturik: erortzen ze noizean noizka gurutzearen pean, lastimatus berriro burua aranzeeki gurutzearen kontra, eta larrantzis belaunak eta aurpegia arrien kontra eroraldietan. Lastimatzen ote zire orgatik? Ez, baizik maldizios, erronkas, oius, ta golpes jaikiarazten zute, niork lagundu nai etziola, ezeta ukitu ere gurutzea, iduri zekiotela deshonre. Bide triste doloresko gartan ellegatu ze Ama Birjina Santisima ikustera bere seme dibinoa alako estadoan. Nork explika? Nork entenda bien biotzeko pena ta afektoak aurkintze gartan? Nola beiratu ziren elkar? nola mintzatu ziren elkarreki biotzetik biotzera? Pensa bakotxak berebaitan, ta prensa biotza konpasiones, eta kontriziones. Aratxago ikusi zitue Andre on batzuk negarrez lamentatzen lastimas: Ebei mintzatu ziote Jaun dibinoak, Jerusalengo alabak, etzazela negar egin enegatik ainberze, nola zeurengatik, ta zeuren humeengatik, ezi ellegatuko da denbora, noiz erranen den, zori onekoak direla eztutenak humerik azi; noiz asiko diren erraten oianei ta aldapaei, eror zaizte guregañera, ta arrapa ta ortzi gaizaze gu pean: Zeren ezi alako gauzak iten badire zur berdean, zer eginen da earrean? Eta zierto zierto, barin bada federik, edo barin bada juiziorik, ikaragarri da sollik ere pensatzea, nola Jangoikoak ala permititu zuen tratatzea bere seme bakar dibino maitea berzeren bekatuengatik! eta nola kastigatukotuen ontas baliatzen eztiren bekatariak beren bekatu proprioengatik! Admiratzen dire, nola erre ta errabiarazten duen gizon bekataria eternidadean, istante batez inikako bekatuagatik! Iago admiratzeko da nola berzerengatik utzi zuen tratatzera ala Jesus ona, Jangoiko bezain ona zena! Alde juzietaik da ageri zein gauza aborrezigarria bide den Jangoikoaren begietan bekatu mortala, naiz irris egin daien: eta nola argatik den arrazio negar egitea amargoki! Diote ere biaje gartan andre on batek Beronika deituak izan zuela biotz eta koraje, pasatzeko guardien ertetik, ta txukatzeko Jaun dibinoaren aurpegiko izerdia ta odola oial bateki, zeintan gelditu zen estanpaturik Jaunaren iduria premiotako, zeren egin zion fineza al zukena. Baña ia Jaun dibinoa angabeturik, atsa goraturik, ilkolore, ezin jasis gurutzea, ezin arreki pasa alzina: beldurtu zire Judioak ilen ote zekioten bidean ellegatu gabe Kalbariora, ta etzeien kunpli aien antsia, baize ilaraztea gurutzean josirik. Alokatu zute orgatik gizon bat deitua Simon Zirenetarra, andik pasatzen zena, ta obligatu zute eramatera Jesusen gurutzea beraren atzetik. Etzute on egin konpasionez, baizik odios ta iras: etzute nai zeien bidean, ilarazteagatik iago deshonre ta penareki gurutzean. O biotz gaixtofikatuak, ta Deabruarenak baño gaixtoagokoak! noraño malizia!

        59. Ellegatu ze gero ere nolapait Kalbarioko aldapara gure Isaak dibinoa, eta lengo Isaak onen señale zena utzirik libre eriotzetik keñatzeareki sollik, etzute ala utzi gure gau, bai ilarazi penas eta dolores... Kontatzeko da agitu zena arreki eta oneki, ikusteko diferenzia. Manatu zio Jangoikoak Abrahani, sakrifika ta ofra zezola bere seme bakar maitea oian batean. Abrahanek obediente deus erran gabe Sara bere andreari, artu zue Isaak semea, paratu zio soñean egurra bear zena erretzeko gero il ondoan sakrifiziotako: Aitak zerama sua ta arma eskuetan: Bidean seme onak erraten zio senzillki, Aita, badamagu sua ta egurra: baña non da biktima, edo erres il bear dena? Etzekie bera zegola destinaturik ortako. Errespondatu zio Aitak, ene semea, Jangoikoak probidenziatuko du beretako. Ellegatu zirelaik lekura, Aitak lotu zue semea sakrifikatzeko an Jangoikoai: eta ia belauriko Isaak gaizoa iltzeko, Abrahanek goratu zue besoa ta arma: puntu gartan aditu zue boza gau zerutik, etzazula il seme goi, zergatik diozun Jangoikoai beldur ta errespeto. Bereala lazatu zue semea, ta arren partez ikusirik an ari bat sasian adarrak trabaturik, ura il ta sakrifikatu zue. Jesus Isaak onagokoa etze libratu ala: ellegatu ze gurutzearen egurrareki ta bera izan ze biktima bere Aita eternoak eman zuena, sakrifika zekion munduagatik. Etziote oni egin berzeari bekala, eskindu ta ez eman: eman ziote tormentua franko ta eriotze doloreskoa: Etzekio barkatu Jesus onari Isaaki bekala, ezeta bere Ama Santisimari ere, Sarari bekala. Sarak etzue jain, ta etzue pasatu aflikziorik semeagatik: Ama Birjinak jakinik akonpañatu zue bidean, asistitu zue gurutzearen ondoan, ta pasatu zue martirio doloresko errua. Ellegaturik bada Kalbariora, lurrean utzirik gurutzea, edarazi zute arren gañean Jaun dibinoa, neurritzeko non egin txastagin-zuloak, frinkatzeko gero itzeak. Ontan ere izan omen zire inhumanoak formatus luzeago ziren baño besoak ta oñak, atratzeko gero beren lekuetaik ezurrak tiraka ellegarazteko. (Aggred. hic) Txutitu zelarik, etzeien erori ezin egones oñen gañean, akuditu omen zue, ta iduki beso batetik bere Ama Santisimak presente zegonak Jangoikoaren probidenzias, pasa zezaten martirio doloreskoa Ama Semeak, axuriak ta ardiak, bi persona on onenak gaixtoengatik. Ze kostunbre justiziatu bear zirenei ematea trago on bat, konfortatzeko. Ontan ere Jesus onareki izan zire kruel txar billauak: ardo bat eman ziote nasirik mirras ta beazunes. Nola etziren zerbait berere urrikaritzen alako personas? ain manso humil amableas, ta ain maltratatuas? Eta in bazue noribaiti zerbait gaizki, nonbait or; baña ez egin, baizik ongi nai zuten guziei! alaere ain gaizki nai? bai ta zenbatenaz iago ongi in zaioten, gaixtoago dire daudenak errebestiturik Satanases. Zein urrikari ta lastimaturik bide zegon Ama dibina! eta S. Juan, eta S. Magdalena, eta berze andre on gaiek akonpañatzen zutenak Ama! Nola uzten zuten egotera an berdugoek? ta ain urbil? Baña Jangoikoak determinatzen duena ezin niork ere debeka. Nai zue bere Majestadeak, eman zezon bere justiziari satisfakzio gizonki ta emasteki guzien partez gizonki batek obenak, eta emasteki batek obenak. Akonpaña bez Amak Semea penan, dio Jangoikoak. Axuri dibinoa bear da sakrifikatu: bego ardia presente lamentatzen. Berdugoek ere uzten bide zute an egotera, emateagatik iago pena Semeari Amaren presenzia ta penareki. Formatu ondoan txastagin-zuloak, atrarik itzeak, malluak, ta gañarako instrumentuak, biluxarazirik Jaun dibinoa berritus llagak, odola jariten alde guzietaik, edatu zute guruzearen gañean: eta esku bata paraturik zuloaren parean josi ziote itze andi bateki malluaren golpez urratus aragiak eta zañak: Gero berze eskua ellegarazirik tiraka sokas zuloaren parera josi ziote berze itze andi bateki. Gero beiti bi oñak elkarren gañean paraturik berze itze larriagoko bateki, geienek diotenez, edo zenbaiten ustes biak berex bi itzeeki, bereareki bakotxa. (sic Tirinus &.) Edozein gisas tormentu ikaragarria izan ze, pensatzeas lastimarazten duena biotz kristioa. Bada Ama Santisima presente aditzen ta ikusten zegonare biotz amante gura nola nola ikaratzen bide ze malluaren golpe aldioro? Jesus beraren oñazeak nork explika? Nork konprehenditu? Amak eta Semeak biek egun gartan pasatu zute guruzifikatzearen tormentua; guruzifikatu zuzte itze bereki Semearen gorputza, ta Amaren biotza. Iltze Semea tormentuen indarres: ilen ze Ama penas eta dolores, ezpazio konserbatu bizia milagros Jangoikoak. Eta ala Maria Santisimak gurutzearen ondoan pasatu zue martirio bat anitz eriotze adiña zena: izan ze Martir ziertoki, ta Martiren alzindari, buru, ta exenplu lenbizikoa bere Semearen atzetik. Itzeak frinkaturik ondarreraño, dio Agredako Benerableak, ezi errematxatzeko puntak, itzuli zutela berze aldera guruzeareki gorputza, ta paraturik agos bera lurraren kontra in zutela lan ori; eta jendeak beira zegonak goratu zuela ixkiritua ta lamentua konpasiones. Zenbat maldade in zuten Jaun dibinoareki in eztirenak gaizkiegille gaixtoenareki! Nork duda du, zebilala Satanas inzitatzen Jo biotz txar billau gaiek? edo asko gizon direla gaixtoago ezi asko Deabru? Gero goratzeko airean gora, arrimatu zute lurrean in zuten zulora guzearen beitiko punta; eta lagundus batzuek soñeki, berze batzuek alabarda ta lanzaeki goratu zute Jaun guruzifikatua guruzean gora. Gelditu ze dilindan itzeetaik zur gartan airean gloriako Errege dena, infinizio bat jende zegolaik beira: Eta dio benerable berak, ezi goratzerakoan frinkatus lanzak aragi sanduan in zitiotela zauri andiak besapeetan, eta berriz orduan ere jendea asi zela iskiritus ta lamentus orgatik. udioek blasfematzen, beratx humanoek lamentatzen, kanpokoek admiratzen arriturik, zenbaitek tapatzen begiak eznai beiratu lastimaren utses alako inpiedadea.Zer erran, edo pensatu Maria Santisimas, zegonas txutirik an guzia ikusten? Bereala guruzifikaturik bi ladronak goratu zuzte bi aldetaik: erdian zego Jesus onegia beterik guzia llagas odola zeriola alde guzietaik: eta oñaze ta agonia zituenak estado gartan eztaizke pondera, ta ez pensa! Guziareki Judio gaixtofikatuak zeude oraño ere beren seta gaixtoan Jaun onaren kontra blasfemia egozten ago gaixto gaietaik, arri ta auts tiratzen guruzearen kontra, eta makurtus beren buruak eskarnio egiten ziotela, ola ik dezakenak urratu Jangoikoaren tenploa, ta berriro goratu irur egunes, salba zak orai zure buruoi. Berzeak intik salbo, ta bere burua ezin salba. Barin bada Jangoikoaren semea, jautsi bedi orai gurutzetik, eta sinetsiko diogu. Bi aldetaik zeuden ladronek guruzeetan, aiek ere biek lenbizian blasfematzen zute, barin bada Jangoikoaren seme, libra bedi berori, eta gu ere bai. Geroxago bata konbertitu ze onera ezaundus Jaunaren ona. Baña Jaun dibinoa zegolarik sufritzen guzia pazienzia admirableareki, ia Jangoikoaren kriatura zerukoek ta lurrekoek ezin sufritus beren Kriadoren tratamentu alakoa, mostratu zute sentimentura. Eguerditsutik arratsalde apaleraño iruzkiak estali zue bere argia barratus ilundura mundu guzia barna; turbiotu zire izarrak, ikaratu ze lurra, zatikatu zire arriak elkarren kontra, idiki zire anitz obia, tenploko beloa urratu ze erditik beitiraño, eta alako señaleak agitu zire, ezi S. Dionisio Areopajitak urrun zegonak orduan Juez Atenasen erran omen zue, edo guzien Jangoikoa dago padezitzen, edo munduaren makina urratzera doaie. Señale geben kasos zenbait desengañatu zire. Zenturiona edo soldadoen Kapitana bere laguneki lotsatu ze, ta ziote, Au egiaz Jangoikoaren semea ze: eta berze anitz zeudenak an, ezaundus ta konfesatus justoa zela Jesus itzultzen zire golpatus beren bularrak. Baña berze anitz alaere zeude beren teman Jaun dibinoaren kontra. Guruzearen buruan pararazi zue Pilatosek ol batean titulo edo letrero gau irur lenguajeetan, Hebreoan, Griegoan, ta latinoan ziola, Jesus Nazarenoa Judioen Errege. Judio Jaunek erran ziote etzezala eskribitu Judioen Errege, baizik berak erraten zuela nola zen Errege. Errespondatu zue Pilatosek, Eskribitu dutena eskribiturik dago. Eta ala etzue nai izan du egin aien errana. Goazen orai aditus Jesus onaren erranak gurutzetik biziaren akabanzan irur azken orduetan.