IRUDI IX GARRENA

Araneder, Ramon

        ARANEDER

Ramon! aurra!

        RAMON

Nerekin izanik zer duzu bearra?

Ez dakizu beti zurea naizela?

        ARANEDER

Ez naiz ni zurea. Zuk orain bertzela

Ikusiko nauzu.

        RAMON

                      Bainan zer da ori.

Orain zer zorigaitz etorri da zuri?

Zure ingurutan izan duzu zerbeit?

Gure gurasotan hill ote da norbeit?

        ARANEDER

Ez Ramon! ez aurra! askoz andiago,

Nere zain barnean, nere miña dago.

        RAMON

Baiñan zu zerk bada erdiratzen zaitu?

Izate guziak zaizkitzute hartu?

        ARANEDER

Ez munduko miñak deusikan ez dire

Nere miñarekin neurritzen badire.

        RAMON

Baiñan mintza zaite, zure barne miñak,

Izanik andiak badire berdiñak:

Zernai gerta daien, ni nago zurekin.

        ARANEDER

Ez dezakezuke, deus ordian egin.

        RAMON

Bainan zuk ni baitan dakazu beldurra.

        ARANEDER

Zu damututzea neri zait gogorra.

Ez dezaket aurra zuri deusik erran.

Arritu zintuzket aditze berean;

Eta beharbada gogoa galdurik,

Erori zintazke griñak garaiturik.

        RAMON

Nere zain gaztetan, ikarak artua

Odola barnean dakat ormatua.

Zuk deus ez erranik, geiago nakazu

Bizia goibeltzen.

        ARANEDER

                      Aditu nai duzu!

Erran ordutikan aita galtzen duzu.

        RAMON

Beaz zure miñak bakar jasantzatzu.

        ARANEDER (bere baitan)

Nere bihotzaren etsi mingarria,

Ni banaiz zahartzen, zu zaude berria.

        RAMON

Aita sentitzen tut orain zure miñak.

Zorigaitza batek zaizkitzu emanak.

        ARANEDER

Nola bere baitaz lur gaixto batetik,

Belar tzarra beti sasien ondotik

Altxatzen beitzauku; bihotzean ala

Gaizkiak maizikan oteak bezala,

Agertzen zaizkigu.

        RAMON

                          Beldurrik ez izan,

Aita nik badakit zer nai duzun erran.

Zuk zernai munduan eginikan ere,

Ez duzu gaizkirik nere aita zare.

Seme garbi batek aitaren gaizkiak,

Ikusten ez ditu, naiz izan argiak.

Aski dakat orain: zu beti neretzat

Aita zare. Zuk an egiñak onatzat

Artuko ditut nik.

        ARANEDER

                    Ez bada maitea

Zuk egin ongiez burua betea,

Zure begi onez ongitu gaizkiak.

Utz detzagun ortan azken erasiak.

        RAMON

Aita badut zerbeit zuri errateko.

        ARANEDER

Aurra mintza zaite.

        RAMON

                          Deusik zuretako,

Gorderikan ez dut; nere bihotzean

Badakizu zenbat amodio dutan,

Zuk ikusi duzun aingeru batentzat.

        ARANEDER

Aingeruak aurra ez dire zuretzat.

Ramon, nere Ramon: Karmela nai duzu!

Aingeru baten gai balin bazare zu,

Nere zorigaitzak zaitu damuturen;

Arima guzia zaitu ondaturen.

Nik orrenbertze miñ zuri egiñ eta

Orain behar zaitut, erran: zuk ez maita

Bihotz guzietik maitatu duzuna:

Zeren aita duzu zorigaitzaduna.

Unat eldu dire fexoki etsaiak,

Entzuten dituzu ekien marrumak?

Ramon goazin biak... Oxala mendian

Hiltzen banindute anaien erdian!

Euskual errientzat odol ixuriak.

Eginen gintuzke arima garbiak...