ITZ AURREA

        Una egimen labur bat orai duela ogoi eta bortz urte egin dutana. Ez nuen billatzen orduan, ez dut geiago billatzen orai, mintzatzen ez den eskaldun lapur bat eskribatzea. Miñ ingarri da ikustea gure mintzaera zahar eta ederrean sumatzen diren obra geienak ezin adituzko hitz eta itzaldietan itzuliak direla. Itzaldi eiek jakintsunak gozatzen dituzte beharbada, baiñan ez ordian jende xeiak. Ez Mariñelek, ez langileek ez dituzte irakur ahal ezin errexki adituak direlakotz. Ez ote dituzte itzaldi bakotxean itz arrotz eta gogor batzu kausitzen, ez ote dute behar billatu nekez bere gogoetan zer hitz eiek erran nai duten? Jakintsun izkuntz ederrez burua naasia daukate. Eien mintzoa izan daiteke zuzen eta garbi, baiñan ote da jende xeiarena bainon legun eta argikiagoa?

        Eskuara ez de bertze mintzaerak bezala. Ederkiena mintzatzen dutenak dire gure mendietako artzaiñak, Aiñoako laborariak, eta Donibaneko Kazkarotak.

        Jende xeia da gure itzkuntzak dakan jakintsun eta bertsularirik andiena. Unek mintzatzen du eta kantatzen du zuzenkiena, eta argikiena. Garbi eta eztisonuzkoa, mendi bizkarretan, zelai illunpetan, erriska, bide zabal eta jendekorretik urrun, ursorgi lurrin batetik bezala, gure eskuara dabilla.

        Itzaldua, eta ezin adituzko itzaldietan illun eroria dago, jakintsun andien lumaren azpian. Zertako? zeren obeki eskribatzeko beren burua bortxatzen baitute. Ohartu gabe obea ongiaren etsaia dela.

        Geiegi beren jakintasunez oartzen dire, bainan ez aski bertzen adimendu eta itztegiaz. Guzien gañetik beren jakintasuna nai dute irakutsi, eta ongi argitaratu eskuararen itz lege guziak ezagutzen dituztela. Ez dakat nik, orren nahi atrebitu eta nausitua. Burutik urrundurik hitz goraki eta legekorra, nere aurtasunean aditu dutan eskuara eskribatzen dut. Onesten ditut gure mintzo nausiak biotz guziz, ez ordian adimenduz. Nere ama maitearen boz eztia dakat bihotzean, eta nere lumaren azpian. Nere loarkatzeko kantatzen zituen bertsu pollitak, nereak bainon ederragoak, eldu zaizkit oroitzerat. Seaskaren gain botatzen zituen airean deus ez balirez bezala, nere loaren ahantziak sekulakotz estal bezan. Oroitzen naiz bakarrik nere ama gaxoak, Abbadi jaunarekin zaramatzan solasez, eta oroitze orren egalpean nere luma uzten dut laxoki dabillala. Ez nuke nai deusetan, gure itzkuntzaren lege nausituen arabera mintzatu, ez iskribatu. Legetsun jaunek beretzat pisuski eskribitzen dute. Ez dut eien erranez axolik. Nere libertatearen jeloskor andi bat naiz, ezin nere gizatasuna eta etorkitasuna arnega lezaket. Barka nazazu beaz nere irakurtzaille anaia maitea, nere hitz eta hitzaldi batzu ez balin badire legearen arabera. Nere nausiek ez balin badute nitaz oroitzapen on bat erabiltzen, zuk bederen urrikal izanen nauzu, eta beharbada egun batez nere gertamena nigar gozoetan irakurtuko duzu.