ITZAURREA

        Bi lagun asi giñaden geron agintzalleen borondatez eta askoren gogo santubak betetzeko, San Ignazio Loiolakoaren bizitza laburtua era-berean batek Gaztelaniaz eta besteak Euskeraz zuzentzeko asmoakin, nai baziran ere izkuntza biyetan eta liburu batean alkar-ipiñi, gauza ber-berak esan eta kondairaturik. Eta Jaunaren grazia eta laguntzarekin geron erasotxoari buru eman ere diogu.

        Zenbat gizon adituk eta zenbait itzkera-modutan Santu onen bizitza eskribatu duten, zearo ta garbi nork adierazo? Izendatzekoak dirade ala ere gai onetan A. Pedro Ribadeneira, AA. Bolandokoak, Orlandino, Maffeo, Bartoli, L. Ortiz, L. Lebrun, Bouhours, A. Lucas, Francisco Gracía, A.F. Mariani, FLubiá, C. Genelli, eta Daurignac.

        Bañan ordea emengo gere euskera anziña-anziñako ederrean, San Inazio beraren lendabiziko izketa gozo maitagarrian, ze bizitza-mueta eskribatu ta argitaratu dirade gaurdañokoan? Sentigarria da gai onetan zerbait geixeago, mundu osoaren, baña batez-ere beren edergarri ta gloria dan Santuaren onran Euskaldunak ez egiña.

        Ala ere, Gaztelaniazko eta Latiñezko bizitzaen aldean ezer gutxi izan arren, zerbait ere egiñ eta saiatu da orobat Euskaraz San Inazioren gañean. Bere alabanza ta azañak kanta zituen itz neurtuetan A. Sebastian Mendiburu Jesusen lagun Oiarzun-dar eta misiolari ospatsuak Euskaldun onaren biziera deiturik argitaratu zuen liburutxo batean, eta beste bere eskribu ederretan ere bai maiz. A. Agustin Kardaberaiz Hernaniko semeak, eta santutasunean eta animen zeloan mallarik goienekoak, eskribatu zuen, luze, zearo ta garbi jaierazko itz-giro eztizkoan Aitalen santubaren bizitza; baña juan dan eunkidan molderatzeko zegoan unean bertan bera bere lagun errubageakin batera Italiara erbestetua izandu zan, eta eziñ arkitu izandu da gaurdaño bere eskuskribu osoa, agiri dala ordea eskuratu diraden bat edo beste burukida edo kapituluetatik liburu ederren bat izango zala. Berak argitaratua da ere Euskeraz leku askotan Santuari egin oi zaion bederatzi-urrena, beste askotan A. Mendibururena bezela; eta utzi zuen ere eskuskribatua bere doanditza edo panejiriku eder bat. Prai Cristobal Linaza San Franziskuren ordenako predikulari ta animen txit zelodunak eginda, Tolosan azaldu zan oraindi urte asko ez dala, San Inazioren bizitza neurrizko erausialdietan, au da, ogeita amazazpi Santu beraren martxa-modutan. Aita Jose Goenaga Tolosaarrak eskribitu zuen ere, A. Ribadeneiragandik aterarik, Santuaren bizitza labur obeeneko bat, eta eskribatua arkitzen da oraindik, Jesusen Lagundiaren sortuera eta geitzearen gañean ezer gutxi itz egin zuelako argitaratu gabea gaurdaño gelditurik, osteronzean txukun eta Euskara garbi pollitean badago ere. Oraiñ bi urte (1866) On Gregorio Arrue Zarauzko eskola-maixu Jaunak Euskera garbi onean ipiñi eta molderatuazi zuen Tolosan Santuaren bizitza laburtxo bat. A. Croisetek Kristau-urtea deizkion liburuan dakarren erakoa oso, eta A. Francisco Garciak gaztelaniaz konpondutako bizitza eder luzea ere Euskeratu duela badakigu. Azkenik juan dan urtean Baionan agertu zan, Eguillearen izenik gabe Santuaren bizitza berri bat Euskalerri Sortaldekoaren izkuntza lirañean, onako izen onekin: Bi Saindu Heskualdunen Bizia San Iñazio Loiolakoarena eta San Franzisko Zabierekoarena. Asierako bi-itzetan Ribadeneira, eta geiena Doriñaken obretatik bildua dela dio; eta egiaz iztun eder Daurignak bera Euskaraz gozo-gozo donariorik egokienean, galaikiro, eta erausi atsegintsuan diarduela badirudi. Balitezke guk ez dakizkigun bat edo beste geiago izatea oraindik.

        Laburkidatxo onen gaiak ere eskribalari aipatu ditugunetatik eta beste eskuskribu sinisgarrienetatik bilduak dirade, eta diogun guzi-guzia, Aita Santu Urbano Zorzigarrenak agindu edo manatu zuen bezela, Eliz Ama Santaren iritzi-mendean jartzen degu.

        Nai degiola Jainko gure Jaunari zerbait eskributxo onek serbitzea bere gloriarik goi ta andienerako, Ama Birjiña ta San Inazioren onrarako ta animen on eta salbamenerako.

Quidquid ego scribam divino cedar honori:

Grammata cuncta Dei dirigat alma Parens.