HAMAHIRURGARREN LEKZIONEA

BIGARREN

MANAMENDUAREN

GAINEAN

Non asumes nomen Dei tui in vanum.

Eztuzu Iainkoaren izena erabilliko premia gabe.

        Iainkoak gizonari ezagut arazi ondoan egin dioen lehenbiziko Manamenduaz, obligatua dela hari partikularki bere bihotzeko fidelitatearen begiratzera: hura obligatzen duenean bigarren manamendu hunez bere izenaren ez hartzera premia gabe, irakazten dio erreberenzia ekharri behar dioela bere hitzez.

        Manamendu hunek bertzerik debekatzen eztuenaz gero, lekhat Iainkoaren izenaren premia gabe erabiltzetik baizen, irakazten derauku zilhegi garela hartaz serbitzatzera batzuetan errespeturekin eta erreberenziarekin zenbait kontusko egiaren firmatzeko. Eta egiaz, iuramentua ordenatu izan da jendeen flakotasunaren erremediatzeko, erran nahi da, elkharri diogun zinetstearen eskasaren konplitzeko, egia bat firmatzen dugun orduan.

        Hirur gauza behar dira iuramentu behar legez egiteko, egia, iujeamendua, eta zuzena.

        Hura estimatzen da egiarekin egiten duela iuramentu, nork ere uzte baitu badakiela seinale segurez, hura egia dela zeren ere gainean egiten baitu iuramentu.

        Hura estimatzen da iuramentu egiten duela iujeamendurekin, nork ere ezpaitu iuramentu egiten egiak diren gauza guziakgatik; bainan xoilki iuramenturik gabe zinets eliteskeienakgatik, eta zeinen ere seguranza premiaskoa baita zenbait kontusko gauza izanez, eta nork ere egiten baitu iuramentu bide bezalako hitzez, behar den denboran, eta konbeni den lehkuan, pasionerik eta kolerarik gabe.

        Hura estimatzen da iuramentu egiten duela zuzenarekin, nork ere egiten baitu iuramentu halako suertez, non haren iuramentuak eztioen nihori kalterik ekhartzen, eta nork ere iuramentu egiten baitu, zerbait agintzen badu, gauza egin dekakeien, bai eta halaber egitera zilhegi den batez.

        Kondizione hauk egiten dute iuramentua sori, bainan ezta hartaz maiz serbitzatu behar; ikusirik iuramentua ordenatua dela jendeen febleziaren erremediotzat, gorputzeko edariak bezala, zeinek, onak direlarik zenbait orduz osasunarentzat, kalte handia ekhartzen baitiote gorputzari, hartzen badira premiarik gabe.

        Iuramentu egin diteke bi suertez, edo Iainkoa sinpleki lekuko harturik zenbait egiaren gainean, edo ez xoilki hura lekuko harturik, bainan are iuramentu egiten duena iartzen dela Iainkoaren gastiguaren azpian, gezurraren mendekatzaillearen azpian bezala, gezur erraiten badu.

        Egiak, zeinaren firmatzeko Iainkoa nihork hartzen baitu lekuko, behatzen dio lagunari edo Iainkoari, erran nahi da, bata edo bertzea seguratzen duela egia hartaz. Lagunari behatzen dio, egun oroz dakusagun bezala, batak bertzeari zerbait prometatzen edo firmatzen diogun orduan. Iainkoari behatzen dio, gertatzen den bezala, nihork boturik egiten duenean, batzuetan iuramentu egiten duela idukiko dioela zer ere prometatzen baitio, eta hori seinale handiagotzat hark hala egiteko duen desiraz.

        Zer ere fazoinez firmatzen baita egia bat, eta nori ere egiten baitzaio, hartaz iuramentu egin behar da erran ditugun kondizinoekin.

        Manamendu hunen kontra egiten dute hutz, iuramentu egiten dutenek premiarik gabe, zer ere maneraz nahi den, egiten dutelarik gauza egiaren gainean: edo premia bada ere, serbitzatzen direnek bere iuramentuaren egiteko, errespetu gabeko eta Iainkoaren perfekzioneari eztagotzan hitzez.

        Baldin iuramentu egiten dutenek premia gaberik, gauza egiasko, eta munduak dakikeien baten gainean hutz egiten badute manamendu hunen kontra: arrazoin handiagorekin hura hautsten dute iuramentuz firmatzen dutenek ixilik iduki behar duten egia, edo zeren ekhartzen dioen lagunari kalte, edo zeren hei erran izan zaien kondizionerekin etzutela hura erranen.

        Arrazoin handiagorekin oraino iuramentu egiten dutenek dudatzen duten gauzaz.

        Arrazoin handiagorekin are, gauza falso eta kontrariosko bat firmatzen dutenek iuramentuz, edo prometatzen dutenek iuramenturekin eginen dutela ezin daidiketen gauzarik, egin nahi eztutenik, edo egin behar eztutenik; edo finean egiten eztutenik, egin nahi izan dutelarik, daidiketelarik, eta egin behar dutelarik.

        Gauza haukin gainean abertituko zaitustegu, nork ere erakhartzen baitu emakumerik bekatu egitera harekin eskontzeko aitzakiaz, firmatzen badu bere promeza iuramentuz, edo firmatzen ezpadu ere, baldin borondaterik badu bere promezaren konplitzeko, hura emaiten duen orduan, eta ezpadu ere, obligatua dela konszienziaz harekin esposatzera, eta bekatu mortal egiten duela, egiten ezpada, neskatoak eta haren ahaideek nahi duten orduan, lekhat kondizione guziz diferentetakoa bada, edo emakumeak bekatu egin badu bertzerekin, hari eman zioen fedearen kontra. Kasu hartan aski da haren satifatzea diruz, eta hari eskontza baten saria emaitea.

        Baldin manamendu hunen kontra hutz egiten badu, nork ere nihori prometatzen baitio iuramenturekin, konplitzera zilhegi den, eta konplitzen eztuen gauzarik, bertzeak hura bere promezaz eskusatzen eztuen denboran: hutz handiago bat hagitz egiten du nork ere prometatzen baitio Iainkoari iuramenturekin eta boturekin konplitzen eztuen gauzarik, behar legesko eskusazinorik ezpadu.

        Baldin manamendu hunek debekatzen baditu premia gabeko iuramentu guziak, arrazoin handiagorekin debekatzen tu Iainkoaren aitzinean guziz maradikatzeko diren blasfemioak.

        Eta halatan nork ere erraiten baitu Iainkoaz, hari eztagokan gauzarik, egiten duten bezala, Iainkoa bere koleraz itsuturik deitzen dutenek krudel eta iniustu, edo nork ere ukhatzen baitio hari dagokan gauzarik, nola egiten baitute, hartaz arnegatzen dutenek, eta zeren etzaien heltzen bere gogara, haren kontra erasten dutenek, erraiten dutela eztela hura on. Edo finean nork ere aiphatzen baitu hari sensu batez dagokan gauzarik, bainan erreberenzia gabeki, egiten duten bezala koleraz edo bertzela lotzen zaiskotenek Pasionetik, burutik, odoletik; hek guziek hutz egiten dute manamendu hunen kontra blasfemioz.

        Nork ere iuramentu egiten baitu deabruaz, edo Iainko falsoez, hutz egiten du halaber manamendu hunen kontra blasfemioz, zeren eztagoka Iainkoari baizen, zein baita lehenbiziko egia, eta egia suerte guzien ithurburua, hartua izaitea lekukotzat egia baten gainean.

        Gauza bera egiten du arrazoin beragatik, nork ere egia baten firmatzeko iuramentu egiten baitu Sainduez, zeruaz, lurraz, eta bertze kreaturez, hetan Iainkoaren bertutea ageri dela konsideraturik egiten badu.

        Badarik ere zenbait kreaturaren izena, iuramentuz bezala, kostumaz aiphatzen duenak borondaterik gabe haren aiphatzeko Iainkoa haren baitan ageri den bezala erraiten duen gauzaren frogatzeagatik, eztu hutz handirik egiten; bainan halako kostuma utsi behar du, haren borondatea eztakitenek har lezaketen eskandolisagatik.

        Hutz berean erortzen da oraino, nor ere gaizki minzo baita Sainduez, eta gauza sakratuez; nork ere itzultzen baititu Eskiritura Sainduaren hitzak trufakerietara, eta hetaz serbitzatzen baita nihoren fama onaren kontrako libururik egiteko, eta bertze halako gauzetako: Ikusirik Iainkoaren izenaz, zeinaren premia gabe erabiltzetik debekatua baita, eztela hemen aditzen Iainkoaren izena bera xoilki, bainan oraino Iainkoari partikularki datxekon eta behatzen dioen guzia.

        Horra zer ukitzen zaion bigarren manamenduari. Lekzione hunetarik eztuzue probetxu guti atherako, baldin ikasteko iuramenturik ez egiten behar bezalako arraizoinik gabe, hain guardia hersia emaiten baderauezue zuen hitzei, non eztadin ilki zuen ahotik bat ere eztagokanik, bere Iainkoa eta laguna ofensatu behar eztuen Giristinoari. Othoitzez gagoskitzue hala, egiteaz, eta Dotrina hunen egilleagatik Iainkoaren othoitzteaz.