SEIGARREN IRAKURGAIA

1. Jose

        Jakoben bizitza nekezkoa zala ezagutzeko adiña esan da; baña arterañokoen azkarriak geroko zeuden; Mesopotamian amabi seme eta alaba bat izan zituen, gisa onetan; Liagandik Ruben, Simeon, Lebi, Judas, Isakar, Zabulon, eta alaba Dina: Balagandik Dan eta Neptali: Zelfagandik Gad, eta Aser: eta Rakelgandik Jose, eta Benjamin geroago bidean jaioa. Mesopotamian izan zituenetan atzenekoa zuen Jose, zeñari, bere ontasunagatik, eta zarzaroan bere erreguakin Jainkoagandik iritsia zalako, txit asko nai zion, eta bere maitetasuna erakusteko, janzi nabar polit bat ere egin zion. Berezitze edo aukera-antz au anaiak gaizki eraman zuten, eta gorroto artu zioten. Jose amasei urtekoa zala, bere anaiak gaiztakeria itxusi bat egin, eta Jakob bere aitari salatu bearrean arkitu zan. Salaketa onek su geiago eman zion, besteak ez bezala, seme gazteena aitak maite izateak sortzen zuen ezin eramanari, eta aier zitzaiozkan. Andik laster Josek amets batzuek izan, eta bere anaiai agertu ziezten. Begira zer amets egin dedan, anaiak esan zien. Iduritu zitzadan senide guziok soroan gari-bal edo sortak egiten genbiltzala, eta nere bala besteak baño andiagoa zala, eta zuenak nereari aguregiten ziotela. Anaiak erantzun zioten; zer, gure Errege izango ote aiz? Edo ire mendeko izan bear ote gaituk? Anaiaen aierkuneari errekin geiago emateko, Josek bigarren ametsa ere esan zien. Begira zer: iduritu zat eguzkiak, illargiak, eta amaika izarrek agur egiten zidatela. Amets onen berri aitari ere eman, eta aitak erantzun zion; amets orrek zer esan nai du? Zer bada? Nik neronek, zure amak, eta senideak lurrean adoratu bear zaitugu? Bi amets oiek senideen gorrotoa gañeztu zuten; geroz begi onez begiratzen etzioten, eta itz on bat ere ez esan. Ala ere aitak beregan zeramazkien, zer esan andiak zituztela, gogoan arturik.

2. Joseren salera

        Andik ondoren Jakoben semeak Manbretik irten, eta Sikem-ingurura joan ziran, arreba Dinaren gertaeragatik utzitako larre gozo ugarietan ardi eta beste abereai jaten ematera. Jose etxean aitarekin gelditu zan. Zerbait denbora semeen berri gabe aitak igarotakoan, Joseri agindu zion, anaiaetara joan, eta nola zeuden jakin zezala. Jose bereala prestatu, eta aitari laztan emanik, irten zan. Zein gitxi uste zuten ez aitak, eta ez semeak, ogeita geiago urtean elkar ikusi gabe egon bearko zirala! Jose Sikem-ondora joan zan; baña etzituen anaiak topatu. Or-emen billan zebillela, anaiaz galdetu zion gizon bati, zeñak erantzun zion, andik aldegin zutela; eta «Dotainera goazen» esaten aditu ziela. Jose ere Dotaineronz abiatu zan. Anaia au, besteak urrutitik ikusi zutenean, beetaronz zijoakiela, elkarri esan zioten; ara, ametslaria badator. Ots, il, eta putzu-zulo onetan bota dezagun; gero esango degu, pisti gaizto batek jan duela: orduan ikusiko degu, bere ametsak zer balio izan dioten. Ruben anaia zarrenak etzuen esan au ondo artu; aditu utsarekin izutu zan, eta besteen eskuetatik gordetzeko, alegin guzia egin zuen. Ez il, esaten zien, eta ez bere odolik isuri; ezpada ur gabeko putzu onetan sartu ezazute, emen berez ilko da, zuek zeron eskuak kutsutu gabe. Rubenek onela itzegiten zien, gero andik atera, eta aitari bialtzeko asmoan. Itzketa onetan anaiak ziardutela, Jose gizaxoa alakorik gaitz-pensatu gabe joan zitzaien. Bereala eskuak ezarrri ziozkaten; eta ez bere humetasunak, ez bere negarrak, ez aitak artu bear zuen naigabea, aien biotz gogorrak biguñtzeko adiña izan ziran. Bere janzia kendu, eta putzu-zulo agor batera bota zuten. Andik laster Isameltar mandazai batzuek alabearrez Ejiptoronz jaisten ziran: eta Judasek, anaiaren negar triste eta garraxiakin errukiturik, besteai esan zien. Aur au emen iltzearekin zer aurreratzen degu? Beti gure anaia da; obe deritzat, mandazai oriei saltzea. Esan au ontzat artu, eta putzutik aterarik, eunda berrogeita amasei errealean mandazaiai saldu zieten, eta erosleak Ejiptora eraman zuten.

        Anaia arrizko aiek beren lanbide makurra estaltzeko, antxume bat il, onen odolarekin Joseri kendutako janzia busti, eta aita Jakobi bialdu zioten, esanaz; janzi ori arkitu degu, zuk dakusun gisan: begira zure seme Joserena ote dan. Nork esan aldi onetako Jakoben biotz-erdiratzea! Ezagutzen det, bai, deadar egin zuen; nere seme maitearen soñekoa da au! Pizti gaizto batek nere semetxoa jan dit! Negarrari eman zion, ezin iñork poztu zuen eran. Beste semeak beren gaiztakeria kolkoan zeukatela, loseintxan joan zitzaiozkan, lasatzera, baña erantzuten zien, alperrik ari zirala; beste munduan semearekin batu artean aren negarrak iraungo zutela.

        Ona izatea asko da, munduan gorrotatua, eta gaizki ikusia izateko; mundua mundu dan artean ala gertatuko da. Jose ona eta zuzena zan; eta anaiaen gaiztakeriak ezin eraman zituelako, saltzerañoko gorrotoa eta aierkunea artu zioten: baña Jainkoak Joseren bitartez gauza andiak egin-asmo zituen, eta bizirik gorde zuen.

3. Tamar-ekin Judasen bekatua

        Jakoben naigabeak bazirauen, eta lena arindu bearrean berri bat izan zuen. Judas bere bostgarren semeak etxetik iges-egin, zergatik iñork ere etziekiela, eta Odolango urira joan zan. Emen Sue kanaantarraren alaba batekin ezkondu, eta izan zituen iru seme, Her, Onan, eta Sela. Judasek, seme zarrena adiñera zanean, Tamar zeritzan Kanaango neskatx batekin ezkondu zuen; baña bere astura lasai gaiztoakgatik Jainkoak il zuen, ondorengorik utzi gabe. Bigarren semea ere Tamar alargunarekin ezkondu zuen; baña Onan ere lenagokoa bezain senar gaiztoa zan, ezkontzari zegokion garbitasuna gordetzeko; eta aurrik ez izateagatik, gaiztakeria zatar itsusietan erori izan zalako, anaiaren gisa ber-berean il zan. Abrahamen jatorrikoen artean emakume bat alargundutzen zanean, senar zanaren anaiarekin ezkondu oi zan, eta onegandik zituen semeak, lenengoaren izena eramaten zuten. Judasek ikusirik, bi semeak adiñaren lorean il zitzaiozkala, eta irugarrenari au bera gertatu zekiokean bildurrez, Tamar-i esan zion, aitaren etxera joan, eta emen bizi zedilla, Sela irugarren semea zerbait azi eta indarretan sartu artean. Tamar-ek aitagiarrabaren esana egin zuen, eta bere aitaren etxera joan zan. Zerbait denboraren buruan Judas bera ere alargundu zan, eta emazte zanari progua egin, eta gero artu zuen Tamasera ardi-moxketara igotzeko asmoa. Tamar-ek asmo au lendanaz jakin zion; eta Sela azi arren, ikusirik etziola senartzat ematen, bide-gurutze batean irten zitzaion alarguntzako soñekoen ordez, alaiak janzi, eta mantuarekin estalirik, ezagutu etzezan. Tamar-en lanbidea guziz gaiztoa, eta andre galdu batena zan, baña nai guziarekin irten zan. Judas sarean erori zan, norekin etziekiela, eta naste aren sarizat, erraztuna, eskumuturretakoa, eta bere makilla Tamar-i eman ziozkan, eta Tamar aitaren etxera itzuli zan. Iru illabeteren buruan Judasi esan zioten, Tamar aurgiteko zegoala, eta Judasek, aserre bizian sarturik, agindu zuen, eraman zizaiotela, erre zedin. Denbora artan onelako gaiztakerian erortzen ziran emakumeai suzko kastigu au emateko eskubidea Etxeetako buruak bazuten, ildakoai egiten zitzaien desleialkeriagatik. Aitagiarrabaren agindua Tamar-i esan zitzaion; baña Tamar etzan malmetitu, atzeratzeko bidea eskuan zeukalako. Urkamendira zeramatela, gauza batzuek aitagiarrabari bialtzeko baimena eskatu zuen; eta zeramazkienari esan zion, gauza oiek ematean, nere aitagiarrabari esaiozu; sabelean daukadana alaja oien jabeagandik det. Judasek bereala berekotzat ezagutu zituen; kontuan jauzi zan; aitortu zuen, Sela senartzat eman nai izan etziolako, gaiztakeria artara Tamar ekarri zuela, eta il gabe utzi zion. Bederatzi illabeteetan eman zituen bi seme biroki, Farez eta Zara deitu zitzaienak, zeñaen odoletik Jesu-Kristo gure Jauna etorri zan. Jakobek zarzaro mingarria zeraman, bere etxekoak alde guzietatik atekabea eta atsekabea ematen ziotelako. Jose ez beste hume guziak aitari negar-bide andiak eman ziozkaten; eta Jose ona, eta aitaren biotzeko maitea iltzat zeukan. Baña Jakob bere atsekabe andiakin erdiratzen utzita, orain Jose salduari garraizkion.

4. Jose Ejipton

        Ismaeltarrak Ejiptora eraman, eta Putifar soldaduen Agintari nagusiari saldu zioten. Bere gorputz eder egokiagatik batetik, lan guziak ondo egiteko modu eta erraen onagatik bestetik, eta guzien gañean Jainkoak artzaz zeukan kontuagatik, laster bere nagusiari gogoan sartu zitzaion; zeñak morroi onen zintzoa eta eraen onekoa ikusirik, etxeko gora beera, eta artu-eman guziaren kontua eman zion, eta nagusiak etzuen utsegin. Amar urteren buruan, etxea ondasunez betetzen zijoan denboran, Jose onaren garbitasuna irrisku andian arkitu zan. Etxekoandreari Joseganako amorio galdua sartu zitzaion, eta bere gogoa agertu, ez ezik, etzion egun bat ere pakean uzten; baña Josek etzion beñere lekurik ematen. Bein batean Jose bere egitekoetara gelara joan zanean, etxekoandrea sartu zitzaion, onez edo gaitzez berea egiteko asmoan. Beste aldietan bezala beartu zuen; baña Jose, osotoro izuturik, igesi irten zan, etxekoandrearen eskuetan kapa utzita.

        Emakume galdu onek, ikusirik etzuela nai zuenik egin, deadarrari eman zion; bere otsakin etxeko morroiak bildu zituen, eta negarrez arkitu zuten, ziola Ai ene senarraren zorigaiztokoa! berak katibu bat etxean artu zuen; txit leialtzat dauka; eta ezdaki makur bat dala. Lotsagabe onek galdu nai izandu nau, eta ni oska asi naizanean, kapa au utzi, eta iges-egin dit. Nagusia etxera zanean, emazte gaiztoa negarrez aurkeztu zitzaion, esanaz,morroi billau gaiztoak galdu nai izan zuela. Emakume galgarri onek ain ondo esana edertzen jakin zuen, non, berak egin nai zuen gaiztakeria Joseri egotzirik, guziak sinistu zioten. Geiago gabe, andrearen esan utsarekin, Jose ziegan sartu, eta katez ondo lotuta, ipiñi zuten. Josek bere burua garbitzeko, Jainkoa beste lekuko edo testigurik etzeukan; baña arteraño gorde zuen Jainkoak, ziegan ere begiratu zion.

        Josek nagusiaren gogoa bezala, ziega-zai edo amabiarena ere laster beretu zuen, eta kateak kendurik, beste preso guzien kontua eman zion. Josek ziegan urte bete zeraman denboran, Erregearen edontzizaia, eta okin-nagusia utsegiteen batzuekgatik berebat sartu zituzten; eta oiek ere, besteak bezala, Joseren kontura jarri ziran. Gau batean biak egin zuten pensakizun andiak eman ziezten amets bana. Ara zer. Edontzizai edo Koperoari iruditu zitzaion, ikusten zuela mas-mordo bat lenbizi iru lorarekin; gero iru bikorrekin; eta atzenean, iru bikor oiek eldutakoan lertu, eta zumua Erregearen edanontzira bota zuela, Erregeari edaten eskeñtzeko. Okin-nagusiari berriz iruditu zitzaion,bere buru-gañean iru saski-irin zekarzkiela, eta oietatik goenenekoan, orrez egin-al zitezkean janari guziak zeramazkiela, eta txoriak etorri, eta jaten ziotela. Biaramonean Joseri esan zioten, zer amets egin zuten. Josek edontzizaiari esan zion; zu iru egunen barruan lengo zure egitekora itzuliko zera. Zure ametsak au esan nai du. Gauza bat eskatzen dizute: lengo oñean jartzen zeranean, Josez aztu gabe, errukitu zaitezela, ni ziega onetatik Faraoni ateraerazotzeko; bada, Ejiptora saltzez ekarria naiz, eta emen bide gabe naukate. Okin-nagusiari esan zion; iru egunen buruan Erregeak lepomoztuko zaitu; gurutzean zinzilika ipiñiko zaituzte, eta zure aragia egaztiak jango dute. Zure ametsak au esan nai du. Egiaz, Josek esan bezala, guzia gertatu zan. Okiña urkatu, eta edontzizaia lengo egitekoetara joan zan; baña edontzizaia Erregearen adiskidetasunera biurtu bazan ere, Josez etzan oroitu, eta au bere katibuan gelditu zan.

        Andik bi urtera Faraonek berak izan zuen amets bat, iñork ezin asmatu zuena, eta buruauste andiak ematen ziozkana. Ara ametsa. Lotan ikusi zituen zazpi bei gizen-gizen Niloko ibaitik irteten, eta ur-ertzean jarri, eta jaten: bereala beste zazpi bei-me-argal, ezur-uts egiñak ibai beretik irten, eta lenbiziko zazpi gizenak iretsi edo tragatzen. Izu-ikaran esnatu, eta berriz ere loak-artu zuen: eta lo onetan ikusi zituen zazpi galburu eder mardul, lasto batetik zetozenak; eta gero beste zazpi zimur, lenbizikoen edertasun guzia itsusitzen zutenak. Orobat ikaratua esnatu zan. Biaramonean-goiz Erreinuko jakintsuak beregana erakarri zituen: baña iñor etzan, amets aiek zertara eman ziekienik. Orduan edontzizaia Josez oroitu zan, eta Erregeari esan zion; Ni esker gaiztoko bat naiz. Gero esan ziozkan, bera eta okin-nagusia ziegan zeudela, izan zituzten ametsak; eta zer esan nai zuten, Josek asmatu ziela. Andik irteten zanean aren alde al-egiña egiteko itza eman ziola; baña etziola bear zuenik egin, eta bein bera kateetatik irten ezkero, an gelditu zanaren konturik etzuela izan.

5. Joseren igotzea

        Faraonek au aditu zuenean, bereala erakarri, eta bi ametsak esan ziozkan Joseri, zeñak erantzun zion; Bi amets oriek, Jauna, gauza bat bera esan nai dute. Zazpi bei gizenak, eta zazpi galburu beteak abuztu oneko zazpi urte, eta zazpi bei argal, eta zazpi galburu zimurrak abuztu gabeko beste zazpi urte adierazten dituzte. Orain, bada, Erregeak gizon jakintsu, eta ezertako bat autu beza, Ejiptoko bazter guzietan bere ordekoak eta eraentzalleak edo gobernatzalleak ipiñi, eta oien bitartez, datozen zazpi urteetan izaten diran laboreetatik bostgarrenak erosi, eta ondorengo zazpi ez-urteetarako ganbaraetan gorde ditzan. Onela Erreinuak, goseak ondatu gabe, iraungo du. Joseren esana Faraoni ondo erori zitzaion; eta lanbide artarako Jose bera baño obeago eta adituagorik ezin arkitu zitekeala pensaturik, agindu zion, Erreinu guziaren Buru eta Eraentzalle jarri zedilla; eta jende guzia aren esanera egongo zala. Bere eskualdi guziak eman ziozkan: eskuko erraztuna beatzean ipiñi zion; eta artzen zuen agintea adierazten zuten beste gauza asko ere eman ziozkan; bere bigarren edo urreneko kotxean sartu zuen; eta atzenean agindu zuen, Joseren aurretik pregonari bat ibiltzeko, Joseren etorrera adierazten; eta ots au aditzen zuten lekuan, guziak belaunikatu zekizkiola, eta Ejipto guziko Buru, Nagusi edo Gobernatzalletzat ezagutu zezatela.

        Josek anditasun eta eskualdi onetara igo zanean, ogeita amar urte zituen. Lanari bereala ekin zion. Erreinuko bazter guzietara joan zan; bere ordeko eraentzalleak or-emen ipiñi, eta ganbara edo aletegiak egin zituen. Zazpi urte abuztu ugaria eman bear zutenak asi ziranean, Jose ere laboreak ganbaraetan sartzen asi zan. Zazpi urte on oiek bukatutakoan, berebat zazpi ez-urteak ere asi ziran. Jendea zer janik etzuela arkitu zanean, Faraon-i eske jarri zitzaiozkan, eta Faraonek erantzun zien; Josegana zoazte, eta berak esaten dizutena, egizute. Jendea Joseri joan zitzaion; ganbarak zabaldu zituen; eta bear zuten guzia txit merke ematen zien.

6. Joseren anaiaen joanera Ejiptora

        Gosete izugarri au Ejipton, ez ezik, auzoetan ere sortu zan; beragatik Ejiptokoai bezala, atzerrietakoai ere Josek eskua luzatzen zien, eta zijoazkion guziak, eskatzen zutena, bere ganbaraetan arkitzen zuten. Kanaango alderdian ere gaitz au sortu zan; eta Jakob emen bizi zana, norabait eske joan bearrean arkitu zan. Barreatu zan, zer jana Ejipton saltzen zala; eta Jakobek Benjamin gaztea etxean utzi, eta beste amar semeak gari-eske Ejiptora bialdu zituen. Jakoben amar seme oiek beren anaia Joseri aurkeztu zitzaiozkan, eta bere aurrean belaunikatu ziran, ara zijoazkionak egin oi zuten bezala, zeñaren bidez anziñako ametsean Joseri iruditua egin zuten. Nor ziran, Josek bereala ezagutu zituen; baña Benjamin anaiatxoa an ez ikusteak atsekabe andia eman zion, berari egiña bera Benjamini ere egin zioten bildurrak artu zuelako. Gogorkiro itzegiñaz, galdetu zien; ea nongoak ziran, edo nondik zetozen? Ea Ejiptora zertara joan ziran? Onelako galde zorrotzak Joseren aotik aditu zituztenean, beren anaia zutela oartu edo kontuan jauzi gabe, beren buruak garbitu nai izan zituzten, erantzunaz,etzutela Ejiptora asmo gaiztorik eraman; ezpada bakar-bakarrik beren diruarekin gari-eske zijoazela. Esan zioten, nola aita eta anaia gaztetxo bat etxean utzi zituzten; nola beste bat ere izan zuten, baña etzala ageri. Au guzia egiaz esaten bazuten ere, Jose kezketan zegoan, eta karzelan sarerazo zituen. Irugarren egunean karzelatik atera zituen, eta esan zien, beretatik bat baituria edo prendatzat utzi, eta besteak etxera joan, eta anaia gaztea ekarri zizaiotela. Orduan oartzen ziran, anaia Joserekin zer egin zuten, eta elkarri ziotsaten; neke oiek guziak bidez daramazkigu, anaiaren negarrak aditu nai ez giñituelako. Ruben anaia zarrenak besteai esan zien; ez nizuten nik esan, anaiari ez gaitzik egiteko? Aren odola emen dabilkigu. Itzketa au, etzuten uste Josek aditzen zuenik, zeren Ijipto garbi-garbi, aien itzkuntza etziekienatzat zeukaten. Baña guzia aditzen zien, eta kupiturik, eta ezin beregan gorderik, bazter batera joan, eta negar-aldi luzea egin zuen. Gero itzuli zitzaien, eta esan zien, etxera joan zitezela, Benjamin zekarten artean Simeon an geldituta. Josek aldegin zuen, eta bere morroiai agindu zien, bederatzi anaiai zakuak gariz betetzeko, eta zakuetan nori bere dirua isillik ipiñtzeko. Morroiak onela egin zuten, eta anaiak tristura andian Kanaanera itzuli ziran.

        Aitak bere ondoan ikusi zituenean, bereala jakin nai izan zuen, bide luze artan nola ibilli ziran. Semeak erantzun zioten, ango Nagusiak txit zorrotz artu zituela; zure eta senide guzien galdeak egin, eta kontuak eskatu dizkigu, esan zioten aitari; eta gure esanak ez sinistu naiez, Simeon presondegian bere mendean gelditu du, esanaz, ez diola irteten utziko, eta guk ere ez degula aren aurrean berriz zer jarririk, alik eta Benjamin ari eraman arteraño. Au esan, eta asi ziran zakuak ustutzen, eta nork bere dirua zakuan arkitu zutenean, izu-ikara gorriak artu zituen. Jakoben biotza ere semeak emandako berriak erdiratu zuten; eta «Seme gabe utzi nazute» deadar egin zuen: Jose il zan; Simeon katibu dago; eta orain berriz Benjamin eraman nai didazute? Semeak etzioten bere lasatu-aldia artu artean, itzik erantzun nai izan. Jakob zerbait berera zanean, Rubenek esan zion, Benjamin iguzu, eta nik itzuliko dizut. Ez orrelakorik, aitak erantzun zion, ez da, ez, nere semea zuekin joango; zeren ezbearren bat oni etorri ezkero, onen miñez illa nintzake. Urtebetean semeak leiatu zitzaiozkan, baña beti alperrik; etzuen alabañan, bere Benjamin maitea begietatik kendu nai. Geroenean, Ejiptotik eramandako garia aitu, eta zer janik gabe arkitu ziranean, Jakobek semeai esan zien; Ejiptora zoazte, eta jatena ekarzute. Ori ezin daiteke, Judasek erantzun zion. Gizon ark esan zigun, baldin anaia au ezpagenduen eramaten, il bearrak giñala. Iguzu, eta bereala joango gera; Benjamin nere kontura gelditzen da: nere biziak arenagatik erantzungo du. Jakobek, orduan, beste biderik etzegoala ikusirik, bere seme maitea eramateko baimena eman zien. Agindu zien, arkitu al-zitezkean eskuerakutsirik obenak artu zitzatela, gizon ari emateko; zakuetan eramandako dirua ere, itzuli zizaiotela, berriz erosteko bear zanarekin batean. Aita ansiatuak, bada, azken-agurra egin zien, osotoro Jaunaren eskuetan jarririk.

7. Bigarren joanera

        Semeak Ejiptoronz abiatu ziran; eta Josek ikusteko tokira eldu ziranean, bereala Benjamini begiak ezarri ziozkan, eta bidante oiek itzegin zizaioten baño lenago, etxeko kontuartzalle edo maiordomoari agindu zion, bazkari oñ bat ipiñi zezala, elkarrekin guziak jateko. Maiordomoak ongietorri andiarekin etxean sartu zituen; baña amar anaiak etxe artan arkitu ziranean, ikaratu ziran, eta elkarri ziotsaten; zakuetan eraman genduen diruagatik au egiten zagu: lapurtzat erabilliko gaituzte: galduak gera. Esturasun onetan maiordomoari eskaratzean albora joan, eta asi zitzaiozkan beren buruak garbitzen, esanaz, diru aien berririk etzutela, zakuak ustutzean ikusi zituzten arteraño; aiek eta orain erosteko bear zutena berekin zutela; beren usteetan gaitz edo kulparik etzutela. Maiordomoak erantzun zien; pakea zuekin, ez ikaratu: zuen Jainkoak diru aiek zakuetan ipiñi zizkizuten. Gero ekarri zien katibu utzi zuten anaia Simeon, zeñari laztan gozoak eman, eta aien biotzak lasatu ziran. Maiordomoak gela eder batera eraman zituen, eta esan zien, itxedon zezatela, alik eta Nagusia eguerdian zetorren arteraño.

        Ordua iritsi zanean, Jose sartu zitzaien, eta senide guziak belaunikaturik, agur egin, eta etxetik zeramazkiten eskuerakutsiak eskeñi ziozkaten. Josek diosal txit lanotsua egin, eta gero galdetu zien; zuen aita zarra oraindik bizi dezute? ondo gelditu da? Bai, Jauna, erantzun zioten; zure serbitzari gure aita onik gelditu da. Au esan, eta berriz ere belaunikaturik agur egin zioten. Orduan Josek Benjamiri begiak ezarri, eta esan zuen; Jainkoak urruki zaitzala, ene seme. Au esan, eta biotza autsi eta malkoak begietara agertu zitzaiozkalako, alde egin zuen. Bere gelan sartu, eta negarrari eman zion, eta negarrez urtutzen luzaro egon zan. Lasatu-aldia artu zuenean, irten zan, eta agindu zuen, maia ipintzeko. Senide guziak zarrenetik zarrenera esererazo zituen, eta bere eskuz jana ematen zien txit ugari, baña Benjamini beti besteai baño bost aldiz geiago. Senide guziak, zekustenarekin arriturik, jan-edan zuten, eta Joserekin poz andian zeuden, nor zan ezagutu gabe. Bazkalondoan Jose jaiki eta maiordomoari agindu zion, aien zakuak gariz bete zitzala, eta lengo aldian bezala, nori bere dirua isillik zakura itzuli zizaiola; eta Benjaminenean Joseren edanontzi zillarrezkoa sartu zezala. Agindua maiordomoak egin zuen.

        Biaramonean senide guziak elkarrekin aita ikusteko pozean bideari eman zitzaiozkan; baña etziekiten, zeren begira zeuden. Josek oraindik obeto ikusi nai zuen, arekin len egin zuten lanbide gaiztoaren damu egiazkoa ote zeukaten, edo ez. Uritik irten ziranean, maiordomoari Josek agindu zion, gizon aiei zerraikiela, eta esan zizaiela, zertako ona gaitzarekin ordaintzen dezute? Daramazuten edanontzia nere nagusiarena da. Maiordomoak bidean iritsi zituen, eta zorrotz itzegin zien; baña senide guziak beren buruak garbitu naiez,zioten, etzutela bear etzan iñoren gauzarik, eta menaz zebiltzala sinisterazotzeko, esan zioten; ontzi ori duenik gure artean bada, il bedi, eta besteok katibu geldituko gera. Ez, ez det orrenbeste nai, maiordomoak erantzun zien; asko da, hura daukana nerekin gelditzea; besteak beren bidean badijoazke. Bereala zakuak lurrera jautsi, eta nork berea zabaldurik, maiordomoak aztertu eta ikusi zituen, zarrenarenetik asi, eta gazteenarenañoko guziak, eta Benjamin gazteenarenean edanontzia arkitu zuen.

        Senide guziak lanbide hura ikusi zutenean soñekoak urratu, eta abereetan zakuak arturik, Josegana itzuli ziran, eta auzpez barkazio-eske jarri zitzaiozkan. Josek bekoki illunarekin artu zituen, esanaz; zergatik ori egin dezute? ez dakizute, gauza isillak asmatzen niri eramaten didanik iñor ez dala? Joseren aurrean guziak auzpezturik, isillik zeuden; eta Judasek guzien izenean, eta besteen artean nabarmendurik, esan zuen; zer gure Jaunari erantzun dizaiokegu? Guk oben-kulparik ezdegu; baña gauza bat dago, alakotzat egiten gaituena. Len guk gaizki egin giñion Jainkoak gisa onetan kastigatzen gaitu. Ara zure mendean non gauzkazun, bai gu, eta bai edanontzia zeukana. Ez ori, Josek erantzun zion; Edanontzia zeramana emen gelditu bedi; besteok zeron aitari zoazkiote.

        Joseren esanak Judas ezin geiagoraño estutu zuen, eta erantzun zion; Jauna, itz bat esan nai dizut, eta ez aserretu. Lendabizian etorri giñanean, galdetu ziguzun Aitarik edo anaiarik badezute? Erantzun giñizun, aita zarra, eta anaia txiki zarzaroan jaio zitzaiona eta txit maite zuena genduzkala; eta esan ziguzun; onara ekardazute; ikusi nai det. Erantzun giñizun, gure aita, semetxo hura bere ondotik kendu ezkero, illa gelditzen zala. Zuk esan ziguzun; ezbadezute ekartzen, ez nere aurrean geiago jarri. Etxera joan giñan; zuk zer eskatzen zenduen, aitari esan giñion, eta berri onekin naigebeturik, luzaro etzigun eman nai izan. Atzenean zer jana aitu, eta goseak larritu ginduenean, aitak esan zigun; Ejiptora zoazte, eta gari piska bat erosi ezazute. Guk erantzun giñion, ezin onara anaia gazteena gabe etorri gintezkeala. Aita txit ansiatuak erantzun zigun; zuek dakizute, nere Rakel maiteak etzirala seme bi baizik eman; bat nere ondotik joan zan, eta esan zenduten pisti batek jan zuela, eta egundaño etzat agertu. Baldin orain au eramango bazendute, eta bidean ez-bearren bat izan, tristuran lurpetuko nazute. Orain, bada, Jauna, baldin gu aitagana joan, eta seme au gurekin ezbalijoa, miñaren miñez ilko litzake, eta gu zure serbitzariok aren ezurrak penaz lurpera eramango giñituke. Ni nerau onen ordez zure mendeko izango naiz, itza emanik nagoan bezala; ni nerau emen geldituko naiz, eta Benjamin bere anaiakin dijoala. Ni bera gabe nere aita gizaxoagana ez noa, nere guraso ona iltzen ez ikusteagatik.

        Ontaraño Josek, nekez bederik, bere Jauntasunari, eta inguruan zeuzkanai begiratuta, negar gabe iraun zuen; baña ezin geiagora zanean, an zeuden guziak irtenerazo zituen, eta gizon arrotz ziralako aiekin bera bakarrik gelditu zan. Orduan negar-artean ots andi batekin itz labur oiek doi-doi esan zituen: Jose ni naiz! Nere aita oraindik bizi da? Eta mututu zan. Anaiak ere izuturik, etzuten ezer esateko kemenik izan. Ijiptoak Joseren lantu eta negar-otsa aditu zutenean bereala igerri zioten, zergatik izango zan; baita laster Faraoni adierazo ere. Josek, berera edo kontura zanean, esan zien; ni naiz zuen anaia, zuek saldu ninduzutena. Ez ikaratu; zuen onerako zuen aurretik Jainkoak Ejiptora bialdu ninduen, eta Faraonen aita-ordeko eta Ejipto guziko Nagusi egin nau. Zoazkiote, eta nere aitari esaiozute; zure seme Jose bizi da; eta ara zer gaztigatzen dizun. Jainkoak Ejipto guziko Nagusi egin nau. Bere-bereala onara atoz. Gesengo alderdian biziko zera, eta nere ondoan egongo zerate zu zerori, zure seme, eta oien humeak, abere, atzienda eta dezuten guziarekin. Zer jana nik emango dizut, eta zure etxea eta zure etxekorik ez da galduko; bada, beste bost urtean gosete gogorrak iraun bear du. Esaiozute, bada, nere Jauntasuna eta Ejipton ikusi dezuten guzia. Zoazte bereala, eta ekardazute. Itz oiek esan, eta Benjamini beso biakin eldu zion, eta biak besarkaturik luzaro egon ziran laztanka, eta malkoak ugari zerieztela. Beste senideak ere laztandu zituen, eta guziai negar egin zien. Ordurako Joseren anaiaen etor-berria etxe guzian barreatu zan, eta Faraon eta bere etxekoak ere txit poztu ziran. Faraonek bereala Joseri atotsi, eta esan zion; abereak gariz beteta, anaiak etxera bialdu zitzala eta aita bere aide guziakin erakarri zezala, eta bear zuten zer jan guzia berak emango ziela. Berebat agindu zion, Kanaandik Ejiptora gauza guziak aldatzeko bear ziran gurdiak ere eman zizaieztela.

        Erregeak agindu guzia Josek egin zuen. Beste anaiai biña, eta Benjamini bost soñeko, eta diru eta eskuerakutsi andiak aitarentzat emanik, Kanaanera bialdu zituen. Aitaren etxera eldu ziran, eta guraso penatu onek Benjamin maitea ikustearekin eta Jose ustez illa, Ejipton Jauntasun andian bizi zalako berriarekin artuko zuen poza eta atsegiña nork esan? Semeak etziran isillik luzaro egon; ikusi orduko elkarren leiean esan zioten: Zure seme Jose bizi da, eta Ejipto guzian agintzen duela, dago. Jakob albista onekin sortua, eta esaten ziotena, ezin sinisturik jarri zan. Semeak obeto sinisterazotzeko, Ejipton gertatu guzia, semearen agintea, eta anditasuna zearo esan ziozkaten; baña gauza oiek sinisteko aita uzkur zegoan. Atzenean, semeak bialtzen ziozkan gurdi, diru, eskuerakutsi edo erregaloak erakutsi ziozkatenean, poz eta atsegiñezko ots andi bat egin zuen, ziola; asko det, ene Jainkoa, baldin nere seme Jose oraindik bizi bazat. Joango natzaio, eta il baño lenago ikusiko det.

8. Jakoben jaiskera Ejiptora

        Biderako prestamenak bereala egiñik, Jakob bere seme, illoba, mirabe, abere eta gauza guziakin Ejiptoronz abiatu zan. Kanaango atzeneko mugara zanean, etzuen lur promestu hura Jainkoaren berri gabe utzi nai izan. Ofrendak egin ziozkan, eta erregutu zion, zer egin bear zuen, arren, erakusteko. Jainkoak Jakobi gauaz itzegin, eta esan zion; ez ikaratu; Ejiptora zoaz; eta erri andi baten buru an egingo zaitut. Zure begiak Josek itxiko dizkizu; zure ondorea bere denboran andik atera, eta promestuta daukadan lur autu onetara ekarriko det.

        Baimen onekin Jakob Ejiptora jatxi zan, irurogeita sei lagun berekin zituela. Joseri aurretik Judas bialdu zion, bazetorkiola esatera. Josek berri au artu zuenean bereala kotxean sartu, eta aitari bidera Gesenen irten zitzaion. Aldi onetan aita-semeen artean zer ikusi zan, esateko, bat begira egon bear litzake; eta ala ere, ogei urteren buruan iltzat zeukan semea aitak, eta ainbeste neke eta gora-beeraen ondoren aita semeak ikustearekin artuko zuten poza eta atsegiña, ez luke bear bezala eta bear adiña agertuko. Jose kotxetik irten, eta aitari kolkoan sartu zitzaion; asko laztan eta mosu eman ziozkan, zeriozkan malkoakin arpegia bustitzen ziola. Jakobek ere bere seme ain ona eta maitagarria besarkatu zuen, eta eskuetatik utzi gabe, esaten zion; ene seme, orain, bai, atsegiñez ilko naiz, zu ikusteko poza bein izan dedan ezkero. Josek beste aide guziai bereala itzegin zien, eta egon-aldi gozo au egin zutenean, Errege-etxera itzuli zan. Faraoni esan zion, aita bere seme eta etxeko guziakin etorri zitzaiola, eta Gesenen gelditu zala, Faraonek zer agintzen zien begira. Faraonek albista onekin txit atsegin andia artu zuen; eta Josegandik etorri zitzaiozkan mesede eta onak gogoan zeuzkala adierazteko, esan zion; Ejipto guzia zerekin daukazu; bazterrik obena autu ezazu; eta Gesengo alderdian bizitzea gogo badute, eman zaiezu. Gero laster Josek aita zarra, eta bost anaia, beste guzien izenean, Faraoni aurkeztu ziozkan; eta bere oiekin itzuli zan Gesenera, non, abere eta atziendaentzat txit toki ona eta erakoa zala ikusirik, beren bizi-lekuak egin, eta bizi izan ziran. Jose bere egitekoetara biurtu zan, eta geroz bere ikusiak txit maiz ematen ziezten; eta goseteak iraun zuen ondorengo bost urteetan, ezeren ere ez-izanik etzuten izan, bear zan guzia Josek eratzen zielako.

9. Jakoben iltzea

        Jakobek, Gesenen jarri zanean, eunda ogeita amar urte zituen, eta beste amazazpi urtean bizi izan zan. Bitarte onetan bere semeetatik ondorengo asko sortu zitzaiozkan. Geroenean, bere bizi guziko neke gogorrak alde batetik easanda, eta bestetik zartuta, bere laster-il-bearra ezagutu zuen, eta ezurrai bere gurasoen ondoan lurra eman naiez, Joseri deiturik, esan zion; ez ni Ejipton lurpetu, ezpada gurasoak dautzan lekura eramango nazu. Onela egiteko itza Josek eman zion; baña ain laster aita ilko zitzaionik uste etzuelako, Errege-etxeko bere egitekoetara itzuli zan. Egun gitxiren epean aita txit gaizki zegoalako berria izan zuen, eta Manases eta Efrain bere bi semeak berekin arturik, aitari joan zitzaion. Jose ikusi zuenean, Jakob zerbait bizkortu zan, eta oiean eserita, Jainkoagandik ikasi izan zituen geroko berri on asko Joseri eman ziozkan. Manases eta Efrain bere semetzat artu zituen, eta beste semeakin seni-partean berdin sartzeko eskubidea eman zien, eta bedeinkatu zituen. Atzenean Joseri esan zion: dakusu, ene seme, nereak egin duela, iltzera noala. Jauna zurekin izango da, eta zure gurasoen lurrera eramango zaituzte.

        Joserekin au egin, eta beste seme guziak ere bere ondora eraman zituen, eta nori bere etorkizuna edo patua, illunpean bederik, adierazo zion, eta aitaren esanak semeak txit kontuz artu zituzten, gero nork bere etxean gogoan idukitzeko. Atzenean Jakobek, len Joseri bakarrik bezala, guziai batean agindu zien, ildakoan aren gorputz-illa Kanaanera eraman, eta gurasoen ondoan obiatu zezatela. Itzaldi au eginda, oiean zuzendu zan, eta lo-irudian jarririk, iltzen zegoanen antzik gabe, Jaunari kontu eman zion. Aita illa Josek ikusi zuenean, arpegiz-arpegi jarri zitzaion, laztandu zuen, negar-malkoz bustitzen zuela, eta begiak itxi ziozkan, Jainkoak lenagotik esanik zeukan bezala. Josek negar-aldia egin ondoan, gorputz-illa balsamatuerazo zuen, gero noizbait Kanaanera eramateko.

        Jakoben il-berria Ejipto guzian barreatu zan, eta bere seme eta etxekoakin batean irurogeita amar egunez Ijiptoak Errege berai bezain progu andia eta miña egin zioten. Oien ondoren Faraonen baimenarekin Josek, bere anaia eta Erreinuko andizkiak zerraizkiola, aita zanaren gorputz-illa Kanaanera eraman, eta bere ait-ama Isaak eta Rebeka, eta asaba Abraham eta Sararen ondoan obiatu zuen, eta eraman zituen senide eta beste lagunakin Ejiptora itzuli zan.

10. Joseren iltzea

        Aita il zitzaionean Jose berrogeita amasei urtekoa zan, eta gero ere beste berrogeita amalauean lenagoko anditasun berean bizi izan zan, Erregeak eta beeragokoak txit asko nai ziotela, eta bere anaia eta oien ondorengoaz kontu eta ardura andia zuela. Baña zartu zan, eta bere laster-il bearra ezagutu zuenean, anaiai esan zien; ni iltzen naizanean, Jainkoak ikusiko zaituzte, eta Abraham, Isaak, eta Jakobi promestutako lurrera emendik igoerazoko dizute. Orduan nere ezurrak emen utzi gabe, zerokin eraman itzatzute. Au egiteko itza senide guziak eman zioten; eta andik laster eunda amar urtekoa il zan. Gorputz-illa balsamatu, eta ontzi batean sarturik, Israeltarrak Ejipton egon ziran bitartean begirune andiarekin gorde zuten; eta irten ziranean, ibilli guzietan berekin erabilli, eta atzenean Kanaanen lurpetu zuten.

        Joseren izaera asieratik atzeneraño, guziz da miraritsua, eta zer esan andiak dauzkana. Aurtasunetik agertu zuen ontasunak aitaren biotza beretu zion; eta senideen gaiztakeriak ezin eramanak aitari salatu-erazo ziozkan; baña on-bearrez egindako lan onekin anaiaen gorrotoa irabazi zuen, eta saltzera ipiñi zituen. Ordea Jainkoaren kontra gizonen asmoak zer dira? Gizonak galdu nai izan zuten, baña Jainkoak zaintzen zuen. Neke batetik ondo irten orduko, emakume galdu baten gogo gaiztoari gogor egin bearrean arkitu zan. Aitaren etxean bezain Jainkoaren bildurrekoa Putifar-enean zan; argatik etxekoandre gizakoi lotsagabeari etzion lekurik eman; eta merezi zuen sariaren ordez, ziega illuna eta kate lodiak artu zituen. Oietatik ere Jainko Kontuartzalle onak atera, eta Jauntasunik andienean ipiñi zuen; eta il arteraño izaera onetan iraun zuen. Aitortu bedi, bada, etzaiola on-egiña Jainkoari aztutzen; eta beste munduan, ez ezen, emen ere saristatzen, badakiela.