XIX. KAPITULUA

Zer moldez behar den gudukatu, eta garaitu lohikeriazko bekhatua.

        Bizio hau bere-gisa behar duzu gudukatu, eta bertzeak baiño animo eta indar gehiagorekin. Huni ungi lotzeko, yakin eta orhoitu behar duzu, Pasione hunek badituela hirur ordo edo zirkonstanzia diferent. Lehenbizikoa, tentatua izan baino aintziñagokoa. Bigarrena, tentazione beraren denbora edo iraupena. Hirurgarrena, tentazionea iragan denekoa.

        Tentazionea ethorri baiño lehen, gure ahal eta artha guzia enplegatu behar dugu, den okasionerik xumenari ere ihes egiteko, eta urhuntzeko hirriskuzkoak diren presuna guzietarik. Baldin malhuruski, gure estatuz, obligatuak bagare, hunelakoekiñ solhas-egitera, behar dugu ahalik laburzkiena akhabatu, modestiarekiñ eta begiak beheititurik mintzatu; zerbitzatzen garela hitz honestez grabes, eta agertzen dugula aire serios bat, famillertasunik eta ergelkeriarik batere, urhundik ere, ez duena.

        Ez dezazula zure buruaren gaiñean haiñitz konda; zeren, (haiñitz urthez mundupean bizi izan ondoan), ez duzun hurren batere sentitu Haragiaren kilikadurarik edo mobimendurik. Ezen lohikeriaren Deabruak egiten du oren batez, urthek haiñitzez egiñ ez duena. Badago batzuetan denbora haiñitz, gauzen hobekiago preperatzen: ordean ematen dituen kolpeak hanbatenaz dire borthitzagoak, egiten dituen zauriak hanbatenaz perillosagoak, zenbatenaz baitaki, ungia eskarniatzen, eta ferekatuz heriotzeko kolpea ematen.

        Erremarkatzeko ere da, eta egun orozko experienziak erakutsten du, ez dela nihoiz hirriskua handiago, nola baita, egiten eta entrenitzen dugunean zenbait adiskidetasun, zeiñetan, iduriz, ez baita deus gaxtorik, fundatuak zeren diren arrazoiñ ederren gaiñean; hala nola ahaidetasunaren, ungi-egiñentzako bihurkundearen, edo bertze zenbait obligazione izanaren gaiñean, edo bederen, maitatzen dugun presunak dituen bertuten merezimenduaren gaiñean. Amodio likhitsa edo amurusia, adiskidetasun suerte hautara, sentitu gabe, lerratzen da bisita husuez, solhas luzez, famillertasun sobraniazkoez: sar-arazten du fiñean pozoiña bihotzeraiño, arrazoiña edo adimendua itsutzerañokoan. Orduan ezdeuskeria batzuentzat kondatzen dire modestiaren kontrako begi kolpeak, hitz eztiak solhas dostatzekoak, ergelak eta libroak, zeiñetarik sortzen batire tentazione borthitzak, eta hurren ezin-garaituzkoak.

        Bertze moien guziak enplegatu baiño lehen, egiozu beraz ihes bekatuko okasioneari: ezen, gardia ungi, su handi baten hurbillean lasto pixka bat bezala zare. Ez zakizkola fida zure bertuteari, ez eta Jainkoa ofensatu baiño lehen hilltzeko hartu duzun borondateari: ezen zeiñ nahi den borondate on izan dezazun, konbersazione ezti eta husu horietan pixten den amodio lohiaren sua, hartaranokoan kharretan emanen da, non ez baita deus gai izanen zu hunen iraungizeko. Gure pasionea kontentatu nahizko lehia itsuak, debekatuko zaitu entzutetik zure adiskiden konseillu onak; galduko duzu Jainkoaren beldurkundea; ohoreaz eta biziaz ez duzu axolarik izanen; Iferñuko Suak berak ez du iraungiren, zu erretzen zaituen lohikeriaren kharra.

        1. Ihesi egiñez, billa zazu beraz zure salbamendua; non ez, uste gaberik hartua izanen zare, eta fidantzia presunzionetsu hortaz punitua izan zaitezentzat, eroriko zare heriotze eternalera.

        2. Egiozu gerla alferkeriari; duzun bethi gogoan zer egiñ behar duzun, eta konpli-tzatzu, deus ahantzi gabe, zure estatuko egiñbide inportant guziak.

        3. Gogo onez eta uzkurkeriarik gabe obedi diozozute zure Buruzagiei. Hitza aditu bezain lauster, egizu manatzen darotzutena: eta gauzarik humiliagarrienei, eta zure nahiei gehien kontra-egiten diotenei, lehia eta enpresamendu handienarekin bethi lot zakizkote.

        4. Begirautzu ungi, zure proximo lagunaz yuiamendu ariñik ematetik; bere gainki lohikeriaz kestione denean. Baldinetaria, bere ondiko handitan, bekhatu huntan erori bada, eta haren bekhatua publik errendatu bada; ez dezazula hargatik mespreza; ez zaitezela haren kontra kolera eta alarma: baiñan urrikal bekizu haren flakeza; eta zure ahalean progotxa zaite haren hutsaz, Jainkoaren aintzinean zeroni humiliatzen zarela. Aithor zazu ez zarela basa eta herrautsa baizen; ezdeus phuru bat baizen: berre-tzatzu zure othoitzak: lehen baiño, artha gehiagorekin ihes egiozute ezagutza perillos guziei, den gutiena xuxpitxatzekoak badire. Ezen baldin zure anaia giristiñoez gaizki yuiatzera ekharria, eta lausterregia bazare, Jaiñkoak permetituko du, zu punitzeko eta denbora berean zu korreyitzeko, zeroni, kondenatzen ditutzun flakeza beretan eror zaitezen; eta ahalkeria hortaz ezaguturik zure urguillua eta zure prudenzia eskasa, billatuko ditutzu, batarentzat eta bertzearentzat, behar diren erremedioak.

        Baiñan flakeza ahalkagarri hetarik zure burua gardatzen bazindu ere, yakiñ zazu, baldiñ yuiamendu ariñen egiteko, eta xuxpitxa ariñen hartzeko usantzan bazare, galtzeko hirrisku handian zeroni bethi izanen zarela.

        5. Zure bihotza baldin sentitzen baduzu, gozo eta konsolazione izpiritualez bethea, ez dezazula zure barnean izan ixillikako konplazenziarik; ez dezazula gogoan har, perfekzioneko gorenera igana zarela eta Etsaia, zuri kalte egiteko estatutik kanpoan dela; zeren iduritzen zaitzun, ez duzula harentzat mespreziorik, hodiorik, eta abhorrimendurik baizen. Izan zaite seguratua, atzartasun oso bat gabe, hagitz gaitz izanen zaitzula, erori gabe egotea.

        Mintza gaitezen orai, tentazionearen ordu bereko gauzez. Berehala ikhusi behar da, ea hura altxa-arazi duen kausa, barnekoa, ala kanpokoa den.

        Erraten dudanean Kanpokoa aditzen dut, gauza guti honesten gainean den kuriostasun, ala begiezkoa, ala beharriezkoa: aditzen dut, arropen edertasuna, fintasuna, magnifizenzia; aditzen ditut, adiskidetasun Jaiñkozko ez direnak, eta munduzkogiak; aditzen ditut solhas libroegiak. Gaitz huni erremedioa ematen zaio, modestia oso batez, eta gorritzeko errextasun honest batez, zeinak atxik-arazten baititu begiak eta beharriak zarratuak, izpiritua lohi dezaketen, objet guzientzat. Ordean erremedio soberanoa eta hoberena da, ya erran dugun bezala, ihes-egitea.

        Barneko kausa heldu da, indarren, osasunaren, hazkartasunaren sobraniatik, edo izpiritura tropelaka ethortzen diren gogoeta gaxtoetarik. Eta hauk dire, bekhatuzko gure usantza gaxtoen efetuak, edo Satanen asmuak eta linbuzteriak.

        Gorphutzak, asepean eta gurikerian kostumatuak, behar du izan matutua, flakatua, eta hebaindua barurez, izifriñez, zilizioez, gaubellez, eta bertze mortifikazione suertez: ordean hunelakoetan ere, ez dire behiñ ere iragan behar dizkrezionearen eta obedienziaren mugarriak.

        Gogoeta lizunez denaz bezanbatean, nondik nahi ethor daitezen khasa eta aparta detzakegu. 1. gure estatuko lanei serioski aplikatzen gaizkotela; 2. Othoitzaren eta Meditazionearen medioz: (Meditazionea da, mihia eta ezpainak erabilli gabe, Relijioneko zenbait Ponturen edo misterioren gaiñean, gure izpiritua eta pensamenduak, ahal bada, guziak, edo bederen ahalik gehiena eta luzena, erabilltzea).

        Othoitza hunelaxe egin behar da. Pensamendu lohi zenbait, izpiritura ethortzen zaitzunekotz, eta haren markak zure baitan sentitzen hasten zarenekotz, sar zaite zure bihotzaren barreneraiño, eta Jesus Gurutzefikatuari adrezatzen zaizkola, errozu: O ene Jesus on eta miserikordosa! lauster egizu ni laguntzera; ene Etsaien eskuetara erortzeko menean naiz. Bertze aldi batzuez, Jesus itzatua izan den Gurutzea besarkatzen duzula, haren Oiñetako zauri sakratuei milla musu eman diotzotzute, amodiorekin eta fidantziarekin erraten duzularik: O zauri adoratzekoak! o zauri guzizko sainduak! zuen markak inprima-tzatzue ene bihotzean krimez eta itsuskeriez bethea den biotz huntan; eta garda-nazazue bekhatu egitetik.

        Meditazioneaz denaz bezanbatean, ez darotzut konseillatzen, tentazioneak borthizkienik hersteñ eta tormentatzen zaituen denboran, egitea, lohikeria abhorri-arazteko, zenbeit Liburuk irakhasten dutena: hala nola konsideratzea bizio hau ahalkagarria dela; eziñ sasia daitekela; bere ondotik darraizkola milla desgostu, milla nahigabe, milla khexagune edo xagriñ, eta batzuetan, ontasunen, osasunaren, biziaren, ohorearen, etc, kaltea ere. Huna ene sentimenduaren arrazoiña: hunelako konsiderazioneak ez dire moien aski botheretsuak, hirriskutik zu atheratzeko edo libratzeko: aitzitik, maiz gehiago baizen ez gaituzte barna sar-arazitzen; zeren, baldiñ alde batetik izpirituak khasatzen baditu pensamendu gaxtoak, bertze partetik bereganatzen baititu, eta bethi ematen baitute bihotza konsentitzeko hirriskuan.

        Beraz biderik segurena, hunelako gogoetarik lauster libratua, izateko da, ez xoillki gure izpiritutik objet likhitsen urruntzea, baiñan oraiño haukiei kontra-egiten diotenez ere ez orrhoitzea; zeren kontrakoen medioz, hek urruntzera entsaiatzen garen denboran, hetan, nahi edo ez, pensatzen baitugu, eta hekien imayinak gogoan erabilltzen baititugu. Kontenta zaite beraz orduan Meditazione egiteaz salbatzaillearen biziaren eta pasionearen gaiñean; eta baldin meditazione saindu horren denboran, gogoeta berak heldu bazaizkitzu, aintzinago baiño pena gehiago, gertha daiteken bezala, egiten badarotzute; ez dezazula horrengatik animoa gal, ez eta utz Meditazionea. Hekien kontra efort handiak enplegatu gabe, mespreza tzatzitzu, ez zure ganik, baiñan Deabruaren ganik heldu diren tentazione batzuek bezala; zohaz bethi aintzina, ahalik atenzionerik gehienarekiñ, Jesus Kristoren Heriotzearen gaiñean hasi duzun Meditazionea. Ezen ez da deus geiagorik eta puxantagorik, lohikeriazko Izpirituaren desterratzeko eta khasatzeko, nola baitire Pasioneko Misterioak: Satan deliberatua balitz ere, behiñere gelditu gabe, zuri gerla egitera.

        Akhabatuko duzu zure Meditazionea Othoitz huntaz, edo bertze hunelako zenbaitez: o Ene Kreatzaillea eta ene Redenptorea! zure miserikordia infinituaz, eta zure Pasionearen merezimenduez libra nazazu ene Etsaietarik. Ordean, hori erratean, duzun atenzione, ez niholere gogora erakhartzea, urrundu nahi duzun, bizioa; zeren haren orhoitzapenik xumena ere orduan perillos baitzinduke. Gardia emozu beregainki, ez dezazun denbora gal, arrazoiñatzen zure buruarekiñ yakiteko, ea tentazioneari konsentitu diozun, ala ez diozun konsentitu. Ezen etsamen suerte hau, Etsaiaren imintzione bat da, zeiñak, itsurazko ungi baten, eta funts-gabeko eginbide baten aitzekian, inkietatu eta nahasi nahi baitzaitu; edo bederen esparantza baitu, zenbait plazer har-araziren darotzula, gogora erakhartzen darozkitzun, objet itsusi eta lohi hekietan.

        Beraz, klarki ageri ez denean, bekhatuari konsentitu diozula; kontentatu behar duzu, zure Aita izpiritualari fede-onez errateaz, tentazione haren gaiñean, dakizun guzia; eta hark erraten darotzunaren arabera, atxik zazu zure izpiritua errepausuan, eta ez hartaz gehiago orhoit. Baiñan ager diozozu garbiki zure bihotzaren funts guzia, behiñere deus gorde gabe, edo ahalkeria triste eta damnagarri batez, edo bertze zeiñnahi den arrazoiñez. Ezen baldiñ humilitatea nezesario baduzu, yeneralean zure etsai guzien garaitzeko; zenbatetarañokoan ez othe duzu humiliatu behar, zure bihotza libro atxikitzeko bizio huntarik, zeiña baita, khasik bethi, urguilluaren punizionea.

        Fiñean tentazionea iragan ondoan, huna zer egiñ behar duzun. Errepausu oso batean zaudezen arren, eta segurean zarela uste duzun arren, guziarekin ihes egiozute, zure ahal guziaz, tentazione hura sor-arazi darotzuten, gauzei eta objetei; eta ez dezazula sofri berriz zure izpirituan sar daitezen, nahiz bertutearen, nahiz hetarik ardiets dezakezun zenbait bertze on delakoen kolorearen azpian, ethor dakizkitzun. Ezen aitzekia suerte horiek, haragi korrunpituaren falseriak dire, eta Satanen artifizioak, zeiñak hagitz ungi eskarniatzen baitu Aiñgeru onaren figura, zu berekin traiñatzekotzat Kanpoko illunbetara: hauk dire Ifernuko illunbeak.