Donostiako udaleko lehiaketa literarioa edo Euskal-Erria aldizkarian agertzen diren programa ofizialak

(1881)

EUSKARAZKO JOSTA-GUDA

PEDRO CALDERON DE LA BARCA-REN ONOREAN

        Uri onetako Bilguma chit goituak, onmeneake modestitsu bat egin nairik Pedro Calderon de la Barca jaun iskribatzalle doagaraituari, bere bigarren eunteko mugaldian, eta euskara eta bere jakintzak parte artutzeko asmoakin, dramaasle español doagaraituaren alabanzan, datorren Maiatzean Madrillen egin bear dan pesta aundian, erabaki du bilkida bat egitea euskarazko izkuntzan, eta eskeñi zillarezko koru bat, Calderon-i kantacho edo oda bat berria egokiago paratzen dionari, edo euskarara obetoago itzulitzen duenari aren iskribuetatik artutako edo zeiñ zati bat, itz-neurtuan edo itz-larrian.

        Berdintasunean naiago izango dira moldaera berriak izkuntza batetik bestera itzuliak baño, eta itz-neurtuzko lanak itz-larrizkoak baña.

        Izkuntz batetik bestera itzulitako lanai dagokionez, etzaio bakarrik begiratuko bereizten dan beretitz edo texto bezuzendeak euskaratzeko dituen neke aundi chikiai, baizikan baita ere lanaen luze laburtasunai.

        Moldaerak izan ditezke iskribituak euskarak dituen edozeiñ itzeratan, era bearko zaiozka biraldu uri onetako Bilguma goituari, paper ichietan, barrenen dutelarik beste pliego edo tolestorri bat, ichia ere, zeñek izango duen egillearen izena, aldeko Maiatzaren 10.ª baña len, bada egun au irago ezkero ez dira artuko biraltzen diran lanak.

        Pliego edo tolestorri bat eta bestek bearko dute eraman iskribatua gañean itz-azalkai bat, zeña paratuko dan moldaeraren buruan.

        Bilguma goituak bereziko ditu Juradua moldatu bear duten personak, biraldutzen diran lanak ikartu edo esamiñatzeko.

        Saritua gertatzen dan moldaera biralduko zaio moldizkiratua eunteko batzarre bereziar zentroko edo erdiorrari, erregalatzen zaiozkalarik 50 egilleari.

        Bilgumak izango du argitaratzeko eskubidea, ongi iruditzen bazaio, eta berari deritzaion erarik oberenean, bilkidara biraldutzen diran lan guziak edo batzuek.

        Egilleen izenak daukazkiten barrengo pliego edo tolestorriak, zeñetan dauden sarituak ez diran moldaerak, izango dira erreak, Juraduak bere erabakia ematen duen beziñ laster ondo ikusteko biraltzen zazkion moldaeraen gañean.

        Ez dira itzuliko moldaerak, zeñak geldituko diran Bilgumaren goarpelarian. Baña egilleak irichi lezateke goarpelari artarik, eskatzen dituzten erabezta edo kopiak, bera edo artarako biraldutzen duten beste persona baten bidez.

        Ez diteke izan Juraduko, bilkidara lanen bat biraltzen duenik.

        Josta-guda au moldatzeko bere gaiñ artu duen Bilguma goitiko batzarre bereziak deitzen dizkie euskal-erriko euskal-iskribitzalleai, parte arturik bilkida onetan, eman dezaiotela izan ditekean egokida eta otsandiagorik aundiena egiteko oni, berari dagokion onerako, eta euskara eta bere jakintzaren prochurako.

Donostian Apirillaren 1.an 1881.an - Alkate-Dianagusia, J. Olano.

On Pedro Calderon Barca-ren bigarren euntea otsanditzeko, Donostiako Bilguma goitituari doneskañi zaiskon antolamendu izkiratuen iritz-iztaldiotuba

        Eraskode arandeak egikariturik, bean ziazkatzen duten jaunen Batzarrak igaro zuan esamiñatzera eta onesbedatzera doneskañitako lanak; eta preziaturik chit geldiró eta erizmateak griñatzen duan bezela, ez bait beretan azaltzen diran monetasunak eta gaizki dauden utsandiak bakarrik, baita ere beren balio elkarkidezkoak eta izkirutdakayan jarritako bainandeak, eman zuan bere iritzia eta epaia segidan ezarritzen dan moduan:

        Josta-guda onetan saiatu diran bost antolariyen artian, bi dira omen andikoak egin diranak: On José Manterola eta On Claudio Otaegui, zeñen lanak adirakitubak dauden beakidero «Euskal-Oroitza» eta «Pedro Calderon Barcarengori kantachoa» izenarekin, jatorrizkoak biak.

        «Euskal-Oroitza» argidotar eta beargille On José Manterolaren pluma ongi maneatuaren banernea edo lana da amabi biurzeko kantacho bat, toleskabea berez, bañan ederki jantzia; mintzo garbi eta nasgabekoa; bitzera galai eta autatukoa eta biurtza osdunekoa, zeña goitzendan gure koplari edo bertsolariyen artean. Lenbiziko irakurtzan eta mugildaldan desgaintzen edo agertzen dira iru doai oek kantacho polit onetan. Badu gañera beste aldekoi begirune ez chikiagokoa, erizmatariak lan andigabe asmatuko duana, baldin piska bat gelditzen bada minkistutzen urriki zabalduta dauden mallizak, bere, ez asko, bañan bai ondo moldatutako lototzetan: au da kanporatzen dan edertasun eta arrizdea euskal-izkuntzan sortu eta banernetzea biursariaren zentzuban iskidatu ziran modu ber berean; gauza garbiroki agertzen dana irakurri utzarekin bere asleak erdarara egin duan itzulera, nun alde aldean itzaltzen diran usbetoró jatorrizko kantuban disdiatzen diran galantasuna eta dotzuera.-Iz batean esataeko, «Euskal-Oroitza» beti izango da iskirasko joi chiki bat, bakuna eta modestitsuba ziertoró, bañan chit estimagarria, zeña, edertu albaleike euskal-ekantza batekin, izen gañez deituko giñoke Kuttun bat.

        Iritzi iztaldiatu onen bigarren antolamenduba eta izendatzen dana, ezan dan moduban, «Pedro Calderon Barcarengori kantachoa», On Claudio Otaegui, euskal-jakinte ospatsubak izkribatua, obeto da itz-neurtuzko boandigoa, konponde kantatulitekeana baño; aren obreen onkai eta birtuteen kontajusta, baña ez kanta. Ezegokitasun bat arkitzen da Demostenesen deieran, eta Calderoni ematen dion ezizenean Ziadien Fenixa; bañan utsandi oen artean, erras ezagutu eta aitzakiatzen diranak, izanik lanbide aserretzua, ez bait bakarrik izkribatzea 37 berezi kantachoa parkidatzen dutenak, baita ere beste antolamendu chit nekosoak, gure esamiñara ekarriak izandu ez badira ere, argiró asaltzen dira doai banatiak, balio andikoak, zeinzubek diran bere izjarioa, ondia, irzezko ugaria, mintzoerako okarteztea, otzerrua eta beste asko ikurasten edo argitzen dutenak euskal-izkuntzaren ezaguera andia.

        Esan diran arrazoiaren bidez eta zaletubak Batzar-epalleko jaunak beren lana asmoró eta aldeztanik gabe egin nayan, emanik bidez arreto irazarri dedin leia euskal-jakintzaren landille onen artean, erabakidu lendabiziko zaria On José Manterolari, zeña dan zillarrezko korua, bere lanaren bost eun araudeen otsandiarekin; eta On Claudio Otaeguiri, aitamen onoretsua, irureun araudeekin.

Donostian 1881.an Mayatzaren 15.an- Batzar-epakitzalleak, José Olano, Buruzagia.- Rufino Machiandiarena.- Luis Maria Eleizalde.- Manuel Gorostidi.- Canuto Ignacio Muñoz, Goarpelaria.

Non: «Euskarazko josta-guda: Pedro Calderón de la Barca-ren onorean = Certámen euskaro: en honor de D. Pedro Calderón de la Barca», Euskal-Erria: revista bascongada, tomo II (enero a abril de 1881), 233-235 or.; «On Pedro Calderon Barca-ren bigarren euntea otsanditzeko, Donostiako Bilguma goitituari doneskañi zaiskon antolamendu izkiratuen iritz-iztaldiotuba = Dictámen razonado acerca de las composiciones literarias que han sido presentadas al Excmo. Ayuntamiento de San Sebastián, para solemnizar el segundo centenario de la muerte de D. Pedro Calderón de la Barca», Euskal-Erria: revista bascongada, tomo III (mayo a agosto de 1881), 36-39 or.

Bertsio honen iturria: Imanol Trebiño, Administrazio zibileko testu historikoak, HAEE-IVAP, 2001