—XIV—

        Egunak egunakaz, gauak gauakaz bardiñak yakaz Nikanor-eri. Eztul sekera zitala, izerdi likiña, sukarra, iñoiz arnas-estua ta itobearra. Goizeko argi-erraiñua maite dau, egunsenti barriak edonori bere, poz-atximurkadea egiten deutsalako biozpean. Arratsa eldu-ala, ba dau arako guraria, argialdi osteko berotasuna ta nekea ibitu ta gozatuko yakazalakoan. Oean gurago dau, jagita baiño.

        Bai egoera narrasa! Geiso ta bakar, ezezagun inguruan, lege-jagolen menpean, burdiñaz beteriko leio zeken otzen artean. Atxillotuaren egoerea...

        Zetarako izan ditu gaztetasun gordiña, askatasun ederra, dirua ta laket-auzkera zabala? Txakur-ames berealakoan etena, aurki.

        Seniderik bako umezurtza; emazterik artu ez dauan gizaseme gazte lorrindua; erbestean ortozik arrapau daben txakur gosekilla...

        Nun ziran adiskide apurrak? Nun Beronike? Aaztu egin al da, aldegin eta dau, ala a bere, geisorik ete dago?... Itxaropenez bizi izan da Nikanor. Emakume orren itxaropenez. Alan bere, gomuta gozoak, leenaren ots eta usaiña lez dakartsa. Errimiña ausnarrean darabil; etxekomiña guraso ta anai-arrebarik bage.

        Gaurko egunak, albista zelakoa edo alakoa, damotsa. Matxinen gutuna dakartse; erritiko kartatxua.

        «Egundoko ara-ona ta joan-etorriak egin ditugu, laguntzarra —dirautsa lerro zabaletan itxasgizon azkarrak— eta Olarratz jauna zuritu dogu zure alde zerbait egin dagian. Baiezkoan dago, ta orra or zuretzako barri ona, oraingoz».

        «Ortik laster urtengo dozu, aurki. Ta beste zerualde bat eta beste aize osasuntsuagoa izango dituzu zure lagun, ta luzaro barik, ganera...».

        Negarrari emon deutsa mutil eriak. Barruan zarrada aundia egin deutse Matxinen letra kankailluak.

        Beste zeru bat, espetxe illuna utzirik; aize osasungarria, leio txiker ta gela sostorreko oe inguingarriari agur egiñik, ango aize kikilduaganik urrun.

        Gaztelako lur eremu lauetan dagoan kartzela-eritegirako gertuko deutsaz paperak Olarratz jaunak, orain beiñeon.

        —Arreba, ikusi egizuz lerro oneek...!

        Ta lekaimeetarik zaarrenak, irakurri ostean, irribarre samurra —amarena iduri— eskeiñiaz, ba dirautsa esan bere:

        —Nikanor!... Ba al dakizu ez dala ezer ederragorik eta bikaiñagorik, itxaropena galtzeke, maite gaituan norbaitengan uste sendoa, siñispen bizi bizia izatea baiño?

        —Olantxe da, Arreba.

        —Olarratz zaldunak zure alde zerbait egin baldin badau, a eta zu eta ni bizirik gaukazan Jaungoikoak, ez al ditu gauza guztiak bide oneratuko, zeu egingo zaituan lez?

        —Ba leiteke.

        Bapatean odol-gorazkoa datorkio. Izara ta oe-estalkia gorribaltzez loitu ditu. Argizagiaren kolorez lotu dira aren arpegi ta eskuak. Ezpanak amusko, begiak its eta urtsu.

        Odol-okada itzalaren ostean, monjatxuak emonik, gurutze bat besarkatu ta itz makal baiña gozatsuz dirautsa Nikanor-ek:

        —Jesu...

        —Erruki nizaz! Maite zaitut! —geitu deutsa lekaimeak samur samur.

        —Maite...

        Ta irudi beso zabalduari mun egin naian gogortu da. Ortxe datza, epel otoz, irribarre antzez, Kristori azken-laztan egokia ostu urren.

AMAIA