3. INFERNUAREN GANEKO SERMOEA

(B, 133-138. or.)

Dominus dabit ignem, et vermes ut urantur
et sentiant usque in sempiternum.
Judith, cap.16.v.21.

        1. Eztago neure kristiñauak, mundu onetan infernuarena baño begiraune eta gogoeta bildurgarriagorik, eta alan guztiz astun egiten yake, eta garratz euren guraari zitai eta pekatuetan sarturik bizi direanai: bere izena enzunagaz beste bagarik, ikaraturik geratuten dira deseperadurik legetxe, baita gomuteak betetan deutsez beaztun minez euren gozotasun eta olguraak. Orregaitik eneunke bere ganean berbarik egingo, banenki ni ixilik egonagaz amatau edo gitxituko litzatekezala ango suak, edo berba eginagaz geiagotuko litxatekezala; baia ez berba egin arren geiagotuko dira, ezta ixilik egon arren gitxituko bere; nai berba egin, nai egin ez, beti sen baten izango dira; ni ixilik egon arren, etzare andik librauko, eta bear bada nik berba eginda, etzare an yausiko, ze dirausku S. Juan Krisostomo-k eztagoala Infernua begien aurrean eukitea langorik infernura ez yoateko, arimako pekatuen orban edo loikeriak garbituteko. Ango suen ala, eta zorigogor ikaragarrizkoen gomuteak pekatari txito asko ta andiak atera dituz ekandu deungeetatik, eta ameneko beste onenbeste zuei yazo lekikezue. Orregaitik, bada, iminiko deutsuet arraztegi onetan zeuen begien aurrean Infernuko mineen anditasun eskergea, zati bitan: lelengoa da suak an emoiten daben tormentua, eta bigarrena konzienziako arrak emoten dabena.

Lenengo zatia

        2. Esanik J.K°.k arpegi aserre ta berba gogorrakaz pekatari galduari: «zoaz ortik zorigogorreko ori, Diabruentzako iminita dagozan suetara»; yausiko da arako leku ilun eta itzalera, non guztia da nekea, lana, atsakabea ta argi-bako sua: non eztagoan gauza onik, ez artezik, ezpabere deadarra, negarra, ulua, garraxia ta arrabia. Eztau leku onetan eukiko kondenadu tristeak atsegin ez argi puska bat; eztira iños bere ala eta tormentuak azkenduko, ez gitxuituko; eztira bere negar anpuluak eguño bere leortuko. Egongo da gosez amurruturik, eta etxako ogi apurtxu bat bere emongo: egongo da egarriz itoten, eta etxako ur tangatxu bat bere emongo, emon etxakana legez ainbeste milla urte onetan arako J.K°.k ebanjelioan diñoan aberatzari. Guztia izango da mina, guztia ala, guztia zorigogorra, guztia amurrua; bere alde eta sensun guztiak egongo dira, esan bere esan ezin leikezan min-alez yosirik. Begiak ainbat Demoniño ain ezain, eta ikaragarri ikusiagaz: ze bat bakar-bakarrik mundu onetan agertuko balitz, bera izango litzateke asko, gizon guztiak ilik geratuteko. Belarriak eztabe enzungo deadarra, negarra, zispurua, inziria, garraxia, biraoa, ta blasfemiak baxen. Suurrak eukiko dituz asufre, uia eta beste ke atsitu kiretzakaz, eta ainbeste kondenadu ustelen usain atsagaz beterik. Gustua beaztunik mingotzenagaz, eta beneno gogorrenagaz: azkenean, barriz, gorputz guztia eukiko dau errerik, burdiña gori bat sutegiti urte-itorduan dagoana legez.

        3. Yatsi gaitezan, neure Kristiñauak, gure arimako begiakaz leku ataraxe, baita ikusi daigun su ikaragarri au. Kontu daigun suzko edo berun (edo plomo) urtuzko itxaso bat irakiten: antxe kondenadu tristeak sarturik arrañak itxasoan dagozana legetxe, euren alde guztietatik sua dariela: aotik sua, surretatik sua, belarrietatik sua, begietatik sua, esku, oin, sabel, eta beste alde guztietatik sua: bere garaun, odol eta aragia urturik, eta irakiten: an guztiak dagoz bata besteen kontra estuturik, sardinak otsaran legetxe, zirkinik bere ezin dabeela. A ze bizi-modu negargarria! Ze egokuna bildurgarria! A ikustekorik errukigarriena! Baita, A pekatuaren malizia eskergea! Baia oraindokoarren zerbaist obeto ezagutu gura badogu infernuko nekatuen egokera itsaltsua uste egizue gizon bat dagoala buruko min andi bategaz, begiak kanpora urtenik, belarriak anditurik, aoa pustulaturik, aginak alez ausirik, azurrak urraturik, aragia usteldurik, eskuak ebagirik, oñak zapaldurik: batetik alboko mina, bestetik tripa alak, samaan garrotilloa, oñetan errematismu gogorra; kalenturaz erretan, egarriz itoten; eta esku, oiñ eta beste alderik minarren baterik bestera eroan ez mobidu ezin dabela. Ze ikusgarri errukigarria egongo litzateke! Zelango negarrak egingo leukezan! Ze inziriak! Nok bere erruki eukiko eleuke?

        4. Bada ara, neure Kristiñauak, au guzti au ezta infernuko penarik txikienen gerizea bere, bada ak gizon ak euki leike oe bat, edo bai gitxienez lurra non etxun; baia infernuko tristeak eztauko su ikaragarrizko bat baxen non etxun. Gexo ak artu leike atsegin apur bat baterik bestera aldatuagaz; barriz infernukoak ezin zirkintxu bat bere egin leike; ze an yausten dan moduan egon bearko dan betiko. Gexo ak euki leikez seme, guraso, senide edo adiskideren batzuk ikusita konsuelugarri emon leikioenak bere erruki izanagaz eta berba bigun eta onakaz: baia infernukoak eztau eukiko bere borreru direan Demoniñoak baxen beste lagunik, eta beste kondenaduak, zeintzukaz egongo dan aginka, alkar zatituten direala, txakur amurrutu batzuk legeztxe. Gexo ak eskindu ta opa leioz Yaungoikoari bere min ta nekeak bere pekatuen ordean, zeinek emoiten daben poz-andi bat: infenuko kondenaduak, barriz, ezta atsegintxu au bere ezin euki leie, bada gorrotoz begiratuten deutse Yaunari, eta dauke euren areriorik andienentzat. Gexo ak baki nos edo nos, eriotzeagaz baño ezpada bere, azkendu ta kenduko direala bere gatxak: baia infernukoak eztauko alangorik, dakialako betiko izango direana, eta Yaungoiko dan arte guztian iraungo dabela, eternidade guztirako beragaz izango dituzala.

        5. Geratu gaitezan puska bat ementxe, neure Kristiñauak, eta begiratu daigun, al dogun ondoen, zer dan betiko iraupide au, kaburik ez eukite au, eta iños bere, iños bere, iños bere ez azkendute au. Kontu egizue mundu guztia dagoala areaz zeruetaragiño beterik, eta eun milla urterik eun milla urtera kenduten dala garautxu bat. Zeinbat milla millinoe urte bearko ete litzatekez area pillo au kentzeako? Bada nos edo nos dana kenduko, ta aldatuko litzateke: barriz eztira eguño bere amaituko, eztabee iñosko aldian atserenik izango infernukoen penaak. Igaroko dira egunak egunen atsean, asteak asteen atsean, ilak ilen atsean, urteak urteen atsean; igaroko dira eun urte, igaroko dira milla urte, igaroko dira amar milla, eun milla, igaroko dira milla milla millinoe, eta beti egongo dira infernuko nekatuak leengo lekuan erre eta kiskilduten. Asiko da begiratuten ea ikusi ta begiztau al daian, urrunetik baño ezpada bere, bere ikaragarrizko neke ta zori gogorren azkena, eta eztau ikusiko, eta gogoeta onek, pensamentu onexek emongo deutso, min eta alarik andiena. Negarretan urturik esango dau erremedio-bako zispuru artean: Nos akabauko dira tormentu ikaragarri oneek? Iñoz bere ez. Nos amatauko da su au? Iños bere ez. Nos gitxituko dira ala eta min oneek? Iños bere ez, Nos urtengo dot emetik? Iños bere ez. Nok nire erruki eukiko dau? iñok bere ez. Nok pozalditxu bat edonos emongo deust? iñok bere ez. Eztago niretzako erremediorik? Emetik milla urtera ezta izango? Ez. Emetik amar milla urtera? Ez. Emetik milla millinoe urtera? Ezta bere, zer egingo dot bada? A ene tristea! egonda egon: erre ta erre: kiskildu ta kiskildu; desesperadu (ernegau, amurrutu), aginka egin nire aragiai (buruari) arrabiaren arrabiagaz, negar, zispuru ta garraxika sekula betiko egon. Onelantxe dago, neure Kristiñauak, Kain zori-galdukoa igaroko sei milla urte oneetan, eta alantxe egongo da geure Yaungoikoa Yaungoiko dan arte guztian, beti, beti-betiko. O betiko zori-gogorra! O azkenbako iraute betikoa! Ze latz, eta ze itsaltsua dan zure gomutea! Eta orregaitik bere ain da gogorra gure biotza ze, au guzti au ezta asko ardura artu erazoteko leku atatik alde egitearren.

        6. Yaigi gaitezan nos edo nos lo zorro onetatik, eta enzun daigun S. Juan Krisostomo-k dirauskuna. Zeinbat urte biziko zareala uste dozu? Itanduten dau Santu andi onek. Elexa onetan gagozanak eranzun bear bageunskio, esango geunke batzuk ogei urte; beste batzuk ogeita bost, edo berrogei. Baia daigun eun urte biziko zareela, edo geiago; baita gura b'ozue Juizioko egunera artean; bitartean, barriz, biziko zareela gura dozuen atsegin, olgura, pozgarri eta gozo artean: ta beingoan esateko, gizon batek mundu onetan gura al leikezan zorionez beterik, edo esan daroaguna legez, esnetan legetxe. Baia ezin aurrera igaro zinaitekeze: gox edo berandu etorriko da zure bizitzearen atserengoa. Baita orduan, zer izan zala usteko dozue bizi izan zareen denpora guztia? Bart egin dozuen loa, edo amesa langoa. Ezpabere esan egidazue, zer deritxazue dala bizi izan zareen arte guztia? Deritxazue atso zenbiltzela oraindio ume, zuen lagunakaz yokoan, edo enredetan eta olgetan. Zeinbat bidar esan daroazue arako ume edo gazte denporako (egunetako) gauzaren bat konteta-orduan, eta esan ezkero zeinbat urte igaro direan yazo zala: ze laster doazan urteak! Atso yazo zala uste dot. Bada eztira geldiago igaroko ganeko urteak atsean itxi dozuezanak baño. Orregaitik ziñoan Job santuak: emakumea (andrea) ganik yaioko gizona denpora (apur bat bizi orduko) gitxi barru betetan da gatxez: urteiten dau lora eder batek legez, eta lei otzak edo eguzki beroak yo orduko, gerizeak legetxe iñesi egiten dau: eztago iños sen baten. Ume denporea doa sensun bagarik, eta ezer yakin ez ezagutu bagarik: bator gaztetasuna, eta eldu orduko beingoan gagoz atso-agurak eginik: geure bizi guztia geroko betikoaren parean puntutxu bat da, begi itxi-idigi bat, edo obeto esatearren, ezerberezkeria bat. Itandu dagiogun ezpabere Kaineri; ea zer deritxan mundu onetan bizi izan zan denporeari: eta eranzungo deusku, ozta gomuta dabela bizi izan zanik: urrunera begiztetan dabela bere bizitzea puntutxu txiker, nekez ikusi leikean bat legez, eta begitanduten yakala yaio orduko iltzala. Auxe diñoe oraintxe, neure Kristiñauak, infernuko guztiak: Eskritura Santeak dirauskuneti, eta auxe berau esango dozue zuek bere, zori-gogorrez an yausten bazare. Eta orregaitik bere denpora apur, puska onegaitik, eta berean euki al dagizuezan gustutxu beingo bateko batzukaitik, gura dogu arimea galdu beti-betiko? Neure Kristiñauak, ez gaitezan ain zoroak izan; ukatu daioguzan gorputzari bere guraariak, izan zedin euren gomutea infernuan gure (arerio ta) nekerik aserreena: eta aror non daukazuen

Bigarren zatia

        7. Ezin esanezkoak, eta guztiz ikaragarriak dira, benetan, infernuko suak kondenaduai emoiten deutseezan min-ala eta tormentuak; baia eztira, ez, txikerragoak izango konzienziako arrak emongo deutseezanak. Gauza bigaz egongo da ar au gau ta egun aginka zatituten ta urratuten infernuko tristearen biotza; igaro dabeen bizitzea gomuteagaz, eta galdu daben zeruko gloriaren anditasunaren ezaukereagaz. Etorriko yakaz burura, diño Espiritu Santuak, bere pekatu guztiak, eta mundu onetan egin zituzan gatxak (okerkeriak) izango dira bere salatari, edo akusadorerik aserreenak. Gomutauko dau ze errukiorra dan Yaungoikoa, eta zenbat bider atera gura izan daben (eban) pekatutik: onetarako biraldu eutsazala gatxak, nekeak, pobrezea, eta lanak: onetarako dei egin eutsala batzuetan bere biotzera bialduten eutsazan argi-aldiakaz, beste batzuetan predikadoreen, eta konfesoreen bitartekoz: sarri ta sarri bildurtu gura izan ebala, orain daukazan tormentu ikaragarrien gomuteagaz, barriz berak bere biotz gogorragaz gitxitan euki zituzala Yaungoikoaren ardura guztiak, eta gurago izan ebala bere gurari zitalai yarraitu, ezen-ez Yaungoikoak erakusten eutsan bideti ibili. Pensamentu onekaz amurruturik usika egingo deutse bere aragiai (buruari), zatitu, eta urrutuko dituz aginka, beteko da tristeza itzalez, eta esango dau damu eta garbai ezetako eztan bategaz. Non dira orain arako nire adiskide eta lagun maiteak, zeintzukaz ainbat pozegaz neukazan (euki oi nituzan) nire guraariak, olgurak (dantza), eta yolasak? Non dira arako oe bigun ta astinduak (astin eginak), non arako yateko, ta edateko gozo zalegarriak? Non dira munduan neunkazan atseginak (atsegintasunak)? Non dira arako soñeko eder eta baliozkoak, neure burua apaindutearren, eta munduaren aurrean (begietan) eder iruditerren,prezioari begiratu bagarik, eta bear izan bagarik (ez nituzala) erosten nituzanak? Zer balio deuste orain arako ainbat arduraz, ainbat izerdiz, ainbat gaubelaz, ainbat tranpa ta engañuz baturiko (batu nituzan) ondasunak?. Zer balio deust orain nire asko-eretxiak, andigureak, agintari izanak, eta gura neban guztiagaz beti urteinteak?. Zer balio deust orain neure alde, eta adiskideak ondo akomodeteak, izan bazan injustiziagaz, eta beste obeago bateri emon bear yakanagaz? Igaro zirean direanak odoi gerizea igaro oi dana legez, yoan zirean egaz aldetik doan (yoan oi dan) txoria legez oñatsik ez igargarririk itxi bagarik (Sap. 5.). Eta zeinbat eneban burua galdu arean balio ezteusten guraari ta ondasunakaitik? Gau ta egun egon niñoan arterik artu bere egin bagarik, burua austen, nondik nora geien irabaziko neban: Nik ikusi nituzan otzak, beroak, indriskak, iñastasiak, euriak, edurrak, diru apur bat irabaztearren! Galdu nituzan gau ta gaberdiak neure loikerietako lagunakaz egotarren, eta iñoen gauzea ostutearren! A! beste onenbeste egin izan baneu neure arimeagaitik! ze beste modutan ikusiko neunkean nik orain neure burua! Errazago izango neban zerura yoatea, erabili dodazan bideetatik ibiltea baxen. Adu-galdukoak izan daitezala, arren, nire lan eta neke guztiak: adu-galdukoak nire gustu zitalak; adu gogorrekoak gorputza ondo eukiteko emon nituzan izerdi eta pausuak: adu-gogorrekoak pobreai emon bearrean, aberaztuteko, eta gorderik eukiteko batzaindu nituzan diruak eta ondasunak, baita adu-gogorrekoak nire gorputza, zein libradu ezin izan dabeen arrak'anik nire alegin guztiak, bada oraintxe dago ustelduta (obia edo sepultura baten) lurpean, eta nos edo nos etorri bearko dau su ikaragarrizko oneetara. Onexek dira, neure Kristiñauak ango soñu, kanta eta berbaikunaak.

        8. Bigarren, konzienziako arrak infernuan dagoanari emongo deutsan, paratzagako usikadea izango da burura ekar-arazotea santuak zeruan dauken zori-on ta suertea. Ikusirik euren gloria, eta zoragarrizko pozak, beteko da atsakabez, eta gogaitgarrizko tristuraz, eta negarretan urturik, ta aiaika itsalakaz esango dau: Ai! Ara zelan dagozan Yaungoikoaren seme eginda, munduan bizi ginean artean arako nik gitxitan neukazanak. Nik ezetan bere eneukazan, arako nire asmu eta tranpak, egin gura etzituezanean, burla ta barre egiten neuntsen, ni legez etzebiltzalako danzetatik, yolas eta dibersiñoetatik, eta lagundu gura ez eustelako (meriendetan) gaubaz ibilten, lapurretan egiten eta tabernara yoaten. Sinpletzat neukazan sarri konfesetan zirealako, Elexan errezetan egozalako, al eiezan sermoiak enzuten zituezalako, eta pekatu zala enzuten ebeen (gauzarik) guztia egin gura ez ebeelako. Eskrupuloso batzuk zireala esaten oi neban, yai-egunetan bearrik egin gura ez ebeelako, gugaz batu gura etzirealako, berba arinik esaten bagenduan agiraka egiten euskuelako, eta geure erokeriak enzun gura etzituezalako. Neu bai izan nasala zoroa eta sensunbakoa. Ikusiko dau gizon aberats zeken-esku-eutsiak gloriako atsegin artean arako berak ateetatik limosna bagarik deadarrez eta agiraka kendu eban pobretxu billos eta goseak-ila: yakingo dau Yaungoikoak biraldu eutsala bere atetara, eta orduan limosnea egin baleutso, Yaungoikoak bere sarri biralduko eutsazala grazia geiago eta salbaduko zala, eta ez emonagaitik dagoala su aetan kiskilduten. Ikusiko dau seme galdu, geisto, eta agindu-txarrekoak Angeru artean bere ama, noen esanik egin gura izan ez eban, baita ezagutuko dau aen agirakak, ta oñoteak bere onerako zireala: aginduten beutsan gaubaz etxetik urten ez eiteko, goxetik etxera etorteko: esaten eutsanean etzediala lagun deungakaz batzaindu, ez zedila yokoan imini, iges (alde) egiala neskatillakanik; txotxaturik egoala esaten ebala; baia bera izan zala benetako sensunbagea, bere konselluen yaramonik egiten ez ebanean. Ikusiko dituz besteak argiz yantzirik, eta zeruko prinzipe eta jaun andi eginik arako berak bere loikerietan, lapurrerietan, eta ordikerietan euki zituzan lagunak: baita berak egin gura izan ez eban, penitenzia egin ebeelako, libradu zireala berak daukan suerte zori-gogorrekotik, eta dagozala Yaungoikoaren seme eginik, bera barriz Demoniñoaren menpeko ta aginduko. Ezauera onegaz beteko da amurru gogorrez, diño Dabid Erregeak, aginakaz karrazkada bildurparriak egingo dituz; ta bere artean karramarratu ta arrabiauko da.

        9. Amurruturik (ernegaurik) gogo aldi (gogoeta) oneekaz, biurtuko da bere buruaren kontra, apurtuko dituz bere aragiak eta ikusirik eztagoala iñondi bere erremediorik (urteiteko biderik), eta zarraturik dagozala beretzako miserikordiaren ateak esango dau negar, larri, eta garraxi artean: Ergo erravimus a via veritatis. Neuk, neuk daukat errua, neuk uts egin dot: gura izan baneu neure eskuan neunkan zerua, ze neure borondatera, neure aukera, ta eskojiara ifini eustan Yaungoikoak; baia nik gurago izan neban neure guraari zitalai yarraitu, Yaunaren legea gorde baño, eta orregaitik uts egin dot bidea. Ergo.... Sarri ta sarri esan eusten konfesoreak zer yazoko yatan, itxi ezik yoko larregiari, taberneari, (danzea), eta beste pekatu-bide galtzaigarriai; baia nik uste neban ze estuegiak zireala konfesoreak. Sarri askotan esan eusten predikadoreak Demoniñoaren asmuak gu galdutekoak zireala, guk mutil-neskatillak alkarren artean egiten genduzan batzaarrak, kanta zoroak, danza, eta yolasak; itxi nengiola birao egiteari; biurtu nengizala lapurreriakaz, tranpakaz eta engañuakaz batu ta artu nituzan gauzaak, nik barriz enituzan egin gura izaiten, nik neukazan txotxakeriatzat ta eskrupulutzat: uste neban eze gu bildurtutearren esaten zituezala onango gauzaak: baia oraintxe dakust egia ziñoela, eta neuk uts egin nebala. Ergo... Oraintxe gomuta dot arako lagun geistoagaz egin neban pekatu loia; andixek erne yatan ekandu zitala; zeinbat aziago ainbat eta indar geiago artute'eban, eta ibili ta ibili berak onaxe ekarri nau: Oraintxe gogoan dodaz, arako nire artu-emon, eta saldu-erosi okerrak aberaztu gureagaz egin nituzanak: beti neunkan bildurra egin al baneban ala ez; baia diru zaletasunak (irabazteko amurruak) itsutu ninduan, eta eneuntzan kausiñorik egiten; baita alan galdu nintzan betiko. Ergo... A! Urliak eta urleziak egin ebeen penitenzia egin baneu, ze zori-onekoa izango nintzan ni orain! Aek nire lagun izan zirean; neugaz egin ebeen pekatu, neugaz naste ibili zirean ordikerietan, lapurrerietan eta loikerietan: baia denporaz akordau zirean; itxi ninduen ni, eta egin ebeen euren pekatuen penitenzia: zorotzat neukazan nik orduan: gura neban lengo moduan ibili zitezan; baia eurak eukeen sensuna, neu barriz nintzan zoroa ta sensunbako utsa. Amaitu zan aen penitenzia, amaitu zirean nire gustu lotsagarriak bere, baia ezta azkendu, ez azkenduko bere, ez euren gloria, ez nire tormentuak. Ergo... Auxe da, Kristiñauak, arako Ygkoak diñoan iños bere ilgo eztan konzienziako arra.

        10. Zer egingo dau tristeak bere burua alan ikusita? Asiko da, ea begiztau egin al balegi bere neke ikaragarrien azkena: baia ezin. Kontua aterako dau ea ogei milla urteren buruan azkenik izango dabenez; baia eztaue izango. Ea, bada, eun milla urte-garrengo edo gitxienez bost eun milla urte garrengo; baia orduan bere orain legez. Ea ezpabere milla millinoe urte igarota, edo itxasoak dituzan urtanga lainbeste millinoe urte igarota; baia orduan bere orain legetxe; zegaitik-eze eternidadeak, zorigogorreko betikoak eztauko azkenik, eztauko ondorik, ez iños ez izaiterik. Zer egingo dau, bada, ikusirik urteiteko biderik eztagoala, eta Yaungoikoa dan arte guztirako zori-galduko izango dala? Asiko da biraoka bai biraoka. Zori-gogorrekoa izan deila arren egin ninduan aita, zori-gogorrekoa sortu ninduan ama. Zori-gogorrekoa bedaratzi ilabetean erabili ninduan sabela, eta ugatza emon eustan bularra. Zorigogorrekoa yan neban ogia, eta edan neban ura. Zori-gogorrekoak niri yaioten, aziten, bizi izaten eta pekatu egiten lagundu eusten guztiak. Baita eztira emen geldituko bere biraoak: begiunduko yako, Yaungoikoak, Y.K°.k, bere ama guztiz santeak eta beste zeruko Angeru eta Santuak deutsela errua, eta egingo dituz euren kontra birao guztiz eskergaak, eta blasfemia enteroko ikaragarriak. Baia ezteiguzan enzun; itxi daioegun leku itzal atan dagozanai euren susterrak (izpiak) erabilten; eta iratzarturik geure pekatuen lo zorrotik biurtu gaitezan gure senera, baita artu daigun bertan yausi ez eiteko modua. Ezagutu daigun, onetarako, ze zoroak garean pekatu egiten dogun bakotxean.

        11. Izan bere, neure Kristiñauak, non da gure sensuna pekatu egiten dogunean yakinik beragaitik yausi bearko gareala onango betiko zori-deungaan? Esan egidazu ezpabere, pekataria zareana zareala, iminiko baleude laba, karobi, edo sutegi ondo exetu bat, eta esango baleutsue, antxe alboan dagoan sagartxu bat yan egiten badozu (yaterakoan, yatera ezkerokoan), bertatik sartu egingo zaituezala laba, karobi edo sutegian, asartuko zinatekez sagarrari aginakaz eltzean? Eukiko zeunke biotzik gustu zital axegaitik su atan errerik ilteko bidean ifinten (zure burua iminteko)? Ezetz eranzungo dozu nire eretxian. Eta, berpertatik igaroten dan guraaritxu bategaitik imini gura dozu zure burua infernuan yausteko bidean? Zer dauko zer ikusi mundu onetako surik andienak, infernuko penarik txikienagaz? Guztiz andia izan arren laba, karobi edo sutegirik gorienean euki al zeunkean min-ala edo tormentua, geien-geien bere kredo baten bitartean bere ez leuke iraungo, bada bertatik edo ito edo erreko (erre egingo) zinatekez: baia infernuko suak ez dira bein bere amatauko, ta eztozu zeuk bein bere bizitzea galduko: beti-betikoa izango da ango erre bearra. Eta alan bere gatx txiki baten yausi ez eitearren egiten doguna, eztogu egin gura gatx, neke, eta zorigogorrik ikaragarrienetan ez yausteko: bertatiko suari bildur andia, betikoari barriz bapere bildurrik ez. Ederto baten (ondo) diño S. Juan Krisostomo-k umetxu txikerrak legetxe gareala: Oneek, diño, papaoa ikusten badabe bildurrez betetan dira, eta ezteutse bildurrik suari (garrari); eta kandela exetua dakusen'ako, oratu gura deutse argiari. Dexonraren baten yausiko bada, lotsaariren bat igaroko bada, Errege edo beste gizon andiren bat aserratuko bada, bertatik itxiko da naien dan gauzea; barriz Yaungoikoa aserratu ez eitearren (eiteko), eta betiko dexonran eta lotsaarian yausi ez eitarren, eztogu itxi gura guraaririk txikienena, ta ikuskiena.

        12. Kristiñauak, birik bat; edo eztaukagu federik, edo ez beintzat sensunik: bada sinistuko bagendu infernu bat dagoala, eta sensuna bageunko, ez geunke ain ardura gitxi eukiko, andik libretako. Eztaigun esan kristiñauak gareala; eztaigun esan sinistuten dogula infernu bat dagoala, eta pekatuan ilten dana an yausiko dala; ze ikusirik gure bizi-modua edozeinek esango deusku, guzurra diñogula. O Jesus ona! O Jesus laztana! Nos artean egongo gara itsuturik? Nos artean izango gara zoroak? Esaten dogu eztagoala gauza gogorragorik zugaz betiko aserre egotea baxen, zure gloriatik erbesteturik eta kanpora botarik, betiko erretan egotea baxen: baia gure bizi-moduak deadar egiten dau eztogula sinistuten, ze sinistu ezkerokoan, ez ginatekez egongo neke zori-negargarrizko oneetan yausi egiteko (yausteko) pellebruan. O Jauna, Jauna! Eternidade oso baten egongo al nas zure izen santua blasfemetan, zure kontra biraoka, zuri gorroto deutsudala, eta zure arerio gogor eginik? Ez Jauna, ez Jauna; ez alangorik, ezta izango alangorik. Bene-benetan artzean dot gogo sendo eta eragille bat alegina egiteko leku itsal atan yausi ez eiteko: eztot luzatu gura zugana biurtutea; oraintxe, oraintxe etxun gura nas zure oñetara, eta bizitza barri bat egiteko proposituagaz dirautsut biotz guztitik: Neure J.K°. Yauna.