3. JAUNGOIKOAREN GRAZIAREN
GANEKO SERMOIA

(B, 209-214 or.)
Sta in sorte propositionis. Eccli. c.17.v.24

        1. Bein Jaungoikoaren adiskidetasuna, eta grazia artutera eldu bazara, zagoz sendo egokera edo estadu orretan. Ezin euki leike gizonak zorion andiagorik mundu onetan, bein emon yakan grazia ondo gordetean baño; eta alan gizonen artean aurkituten dan zorakeriarik andiena da ain yaramon gitxi egitea, Jaungoikozko doe au bagarik badagoz, bera eukiteko, eta daukeenean ez galduteko. Euki dagizuezan begien aurrean, ezagutu dagizuen zer egiten daben Jaungoikoaren graziak gure ariman, zorakeria auxe nai neunke ezagutu dagizuen; eta onetarako esango deutsuet sermoe onetan: Lenengo zer egiten daben grazia onek gure ariman; eta emetik ezagutuko dozue bigarrenean, ze gitxi egiten dozuen grazia onegaitik. Lenengoan egingo dot alegina adierazoteko ze onra eta anditasun neurribakoa eregiten daben graziak gure arimean; eta auxe ezagutuagaz bakarrik ikusiko dozue ze itsumendi andia daukagun grazia onegaitik ezer ez gura izaitean.

Lelengo zatia

        2. Ain dira andi eta Jaungoikozkoak graziak gugan egiten dituzan miraariak ze, nekez iñok sinistuko leukez fedeak erakutsiko ezpaleu. Ain da zoragarria emoiten deutsan edertasuna ze, ez begik ikusi, ez belarrik enzun, ez gizonen gogotara eldu al leiteke bera leezkorik. Irargi eta izarren argitasuna geiagotu egizu al daizun guztia; bada au guztiau, bat eginda bere, ezaintasun eta iluntasuna baño ezta grazian dagoan arimearen parean. Eta alan ikusiko bagendu arima bat grazian dagoanean, zeruan gagozala usteko geunke; mundu onetarako gauzarik ederrenak antoju emongo leuskegue; gure guraaria bera ikusten egotea izango litzateke, antxe egongo ginatekez kokoturik berari begira, gomutarik izan baga ez yaterik, ez edaterik, ez lorik. Orregaitik ez eban gura Jaungoikoak ikusi gengian geure arimea grazian dagoanean, arroturik bere edertasuna ikusiagaz, galdu ez ginaitezan, Luzifer bere edertasuna gaitik galdu zana legez; bada ainbeste edertasun ikusiagaz geugan, usteko geunke Jaungoikoa beste gareala; ak uste izan ebana legez. Zeruko aingeruak arritu eta muturik dagoz grazian dagoan arimearen edertasuna ikusiagaz; euren guraari guztia da berari adi egotea, diño S. Juan Krisostomo-k. Eta auxe adierazo gura izan eban Dabid Erregeak esan ebanean bere arpegia ikusi gurako ebala zeruko aberatsak, eta alan dirautse biurtu zaitez, biurtu zaitez onantza, ikusi zaiguzan. Ikusirik bere edertasuna ain zoragarria, itanduten deutse batak besteari: Nor da datorren au egunsentiko izarra baxen ederrago, ilargia baxen miragarriago, eta eguzkia baxen argiago, eta bere arerioentzat exerzitu ondo ifiniak baño bildurgarriago? Au guzti au eta geiago esaten oi dabee Aingeru santuak grazian dagoan arimeagaitik.

        3. Baia ze mirari Aingeruak modu onetan berba egitea eta arriturik egotea arimearen edertasunagaz, Jaungoikoa bera guraariz beterik badago bera ikusteko, beragaz egoteko, eta beragaz berba egiteko, diño S. Juan Krisostomo-k? eta auxe berau aitu gura ebala Dabidek esan ebanean: ikusi gurako dau Erregek zure edertasuna. Ze berba gozoak esaten deutsaz zoraturik legez beragaz ain ederrik dagoalako! Dirautsa: guztiz zara ederra, neure maitea, ikustekoa da zure yanzia. Ai ze ederra zarean! Beste batzuetan dei egiten deutso bere esposa laztana, bere usoa, bere bakarra; eta beste batzuetan Erregiña. Berba guzti oneetan gura dau ezagutu daigun ze andia dan deutsan amodioa, eta leku altura eregiten daben graziak ari mea, bada egiten dau bere Esposa maite, eta orregaitik Erregiña ez lur zatiren bateko, ez urien batzuetako, ezpada lur guzti eta Zeruko; bada S. Paulo Apk. dirausku ze, grazian dagoana J.Kºgaz batera dala Aita betikoaren herederu. Auxe berau diño Apostolu onek beste leku baten. Graziak, diño, egiten gaituz Jaungoikoaren seme: baita seme bagara, bere ondasun guztien herederu ta yaubegei. Geratu gaitezan ementxe piska baten, eta begiratu daigun, al daigun ondoen, S. Paulok diñoana ezagututeko zerbaist noragiño erantetan gaituzan graziak. Jaungoikoaren herederu diño egiten gaituzala, eta J.K°.ren lagun herenzia onetan. Herenzia onek emoiten deuskun eskubidea, J.K°.ren direan gauza guztietara elduten da, eta alan, esan ebanean gauza guztiak ifini zituzala Aita Eternoak bere eskuetan, zan esatea oneek guztiok emon euskuzala guri bere. Biztu egizuz orain zure pensamentu eta guraari guztiak, eta ikusi egizu ea aurkitu al daizun graziak emoten ezteuskun gauzarik. Alperrik ibiliko zara billatuten, bada ez bakarrik eztozu aurkituko, ezta ezin gogora bere iñori eldu leikio onelango gauzarik, bada graziak emoiten deuskuna ezta urre gorria, ez arri baliotsoak, ez luurra, ez eguzkia, ez irargia ez zeruak, ez Aingeruak; Jaungoikoa bera da, bere ondasun, ontasun, eta yakituriagaz eta orregaitik zirautsan Dabid Erregeak Jaunari, zu zara neure herenzia.

        Begiratu nosbait, Ne.Ea.Mk. (neure entzula maiteak), graziak arimeari emoiten deutsan ondasun miragarri au. Yagi zaitez nosbait pekatuaren lupatzatik. Iratzartu zaitez nos edo nos lozorro orretarik, eta ikusi egizu Jaungoikoak opa deutsun zorion, sinistu bere nekez leikeana: zure eskuetan daukazu, gura badozu Jaungoikoaren seme izan. Jaungoikoak emon deutsu eskubidea gura dozunean bere Seme (izaiteko) egiteko, dirautsu S. Juan Ebanjelisteak. Mundu onetako agintari, Errege eta andiak izanik gu legez gizon ilkor ta ilbear batzuk, auts puska bat, zimaur zati bat, gu legez il bear direanak, gu legez luur biortu, eta ustelduko direanak sepultura baten, ez gaituez euki gura adiskidetzat, ozta berba egiten deuskue, ozta begiratuten deuskue. Baia Jaungoiko neurribaga, kabubaga, eta azken-bageak, izanik mundu guztiaren yabea, zeruluurraren egillea, ez bakarrik begiratuten deusku, ez bakarrik izan gura dau geure adiskide, ez bakarrik nai dau beragaz bizi gaitezan, baita bere gura dau bere seme izan gaitezan, eta geure borondatean itxiten deusku nai dogunean graziaren bitartez bere seme egiteko. O ontasun parebakoa! O Jaunaren gizonaganako amudio sinistu bere ozta leikiana! O karidade errea! Zer da, Jauna, gizona bere gomuta izan zaitezan, edo gizonaren semea ainbestean euki zengian? Gizon batek bestea baño puskatxu bat andiago dalako, hazienda apur bat geiago daukalako, edo diru zati batzuk dituzalako, ozta begiratu gura deutsa besteari, ozta berba egin gura deutsa, ozta beragaz ibili gura dau, eta nekez bere adiskide ta laguntzat gura dau, eta izanik zeu zeru-lurraren yaubea, eta gizona pobre, nekatu eta kaden bat; zeu Angeru, eguzki, ilargi, izar eta gauza guztiak adoretan zaituezana, eta gizona yaio orduko iges egiten dauen geriza bat; zeu mundu guztia zeure anditasun neurri bageagaz betetan dozuna, eta gizona luur puskatxu bat: zeuk gauza guztiak eta gizona bera ezer-bere ezetatik egin zenduzana, eta gizona zeu zeure eskuakaz egina; eta alan-da guzti zeure aldean ezer eztan gizon oneri ez bakarrik begiratuten deutsazu, ez bakarrik berba egiten deutsazu, ez bakarrik gura dozu zeure adiskide izan dedin, ez bakarrik isten deutsazu zugaz naste etse baten bizi izaiten, mai baten yanari bat yaten, ezpabere nai dozu zeure seme izan dedin, eta aginduten deutsazu izan dedila, emoten deutsazula onetarako eskuikunea nai dauenean egiteko Jaungoikoaren seme. Kk., ze poz ta atsegin, ze olgura emon bear ezteusku, Jaunak emoiten deuskun eskubide onek? Zer egin bear eztogu anditasun onetara eldutarren? Zeinbatean euki bear eztogu semetasun onetara eregiten gaituzan grazia?

        Esan egidazu, N^e.E^a.M^a., artuko bazenduz Errege Españakok bere semetzat, aginduko baleu ezagutu zagiezala Asturia-ko Prinzipetzat, artu edo eskojiduko bazinduz bere ondasun ta Erreinu guztien oñordeko ta herederu, zelangoa izango litzateke zeure onrea, ta zelango poza ta atsegina asmauko etzenduke zeure biotzean? Eta kastigaduko ta biralduko baleutsue oraintxe zoazala bere yauregi-palaziora, bertan bizi izateko, beragaz mai baten yan, beragaz ibili, Errege baten semeari datorkion anditasun guztiagaz, luzatuko zeunke egunerik egunera yoatea, etxeko zeregin bategaitik, diru puska bategaitik, hazienda zatiren bategaitik, edo olgura, yolas ta dibersiñoren bategaitik? Zein gitxi. Leenago sinistuko neunke nik zer-egin guztiak, diru guztiak, hazienda guztiak, eta fiesta guztiak, itxiko zeunkezala ta bertatik, al dagizun baxen laster, yoango ziñatekezala Erregegana, ikustearren zeure burua an onra andian. Baia, zer da Errege Españakok emongo leuskezun onra ta ondasun guztiau, Ygkoaren graziak emoten deutsunaren parean? Ezer-bere ez, neure Kristiñauak; eze Erregek emon leikezun semetasunak, zeu legezko gizon baten seme baño etzeunkez egingo, ta beti geratuko zintekez ilkor ta il-bearra, lur puska bat eta gatxez ta nekez beterik beterik leen legez; barriz graziak egiten gaituz Yangoikoaren Seme Zeruko, ta eriotza bagak Erregek emon leikezun ondasunak eta erreinuak, luur zati baño ezin izan leitekez; baia graziak emoten deutsun herenzia da zeruko ondasun guztia. Erregek emon leikezun onreak guztiz gitxi iraungo dau, denpora puska baterako baño izango ez da: baia graziak emoten daben beti betikoa izango da. Erregek emon arren erreinua, kendu leikezue, edo galdu zinaike; baia graziak emoten deutsun erreinua, zeuk gura ezpadozu, ezin iñok kendu leikezu, ez eriotzeak, ez Demoniñoak, ez infernuak.

        Gizon arroak, gizon andiguraak, zabaldu egizuez zeuen gurariak: biztu egizue zeuen gogoa, eta ikusi ea eldu al bazinateekezan Yangoikoak emoten deutsuen beste gura izatera, nai dala ondasunetan, nai dala onran, nai guztietan. Nekazale triste, gaixo ta nekatuak, zetaako daukazue gizon aberatsen ondasunen, diruen, yanarien, etse ederren, ta onreen enbidia? Zeuek euki zinaike au guzti au baño geiago; Yangoikoak emoten deutsue onetarako eskubidea. Dedit eis... Egin zaiteze graziaren bitartekoz Yaungoikoaren seme, eta eukiko dozuez gizonik aberatsenak eta ondraduenak euki leian onra, ta ondasunak baño geiago. Aterik ate eskean zabiltzen edadeko tristeak, zetako daukazue Erregeen, Prinzipeen, Duke-en, ta Markesen enbidia? Zeuen eskuan daukazue aek baño onraduago ta andiago izateko esku-eskuinea. Egin zaiteze Yaungoikoaren Seme, grazian ifinirik zeuen arimea, eta ezta aurkituko Errege, Prinzipe, Duke, ez Markesen artean zuek baño gizon ondraduagorik, ez andiagorik. Neure Kristiñauak, zetako nekatu zuen buruak, mundu onetako ondasun, onra, dignidade, eta leku eregiak alkanzetarren? Ez egizue urten zeuen biotzetatik; ortxe ortxe daukazue bakotxak erreinurik zabal, eder, eta andiena, eta aberatsena, dirautsue Yesukristo-k. Baliau zaiteze Yaungoikoak emoten deutsuen eskubideagaz, eta egin zaiteze Yaungoiko. Arritutentzare berba oneek entzunda? Eztozue sinistu gura? Ara bada zer dirautsuen san Paulo Apostoluak: Yaungoikoak emon deutsue, diño, grazia bere izatearen parte ta lagun izan zaitezen. San Paulo Apostoluak diño, Yangoikoagaz graziaren bitartekoz batuten dana, espiritu bat beragaz egiten dala. Yesukristo-k dirausku: Neuk esan dot, Yaungoikoak zare zuek, eta zeruko Yaunaren semeak guztiok. Pozturik bada anditasun onegaz esan dagigun san Yoan Ebanjelisteagaz: Yaungoikoaren semeak gara. Ara or, neure kristiñauak, zer egiten gaituzan graziak. Eta orregaitik bere, mundu onetako gauzak-gaitik bear geiago egiten dogu Yaungoikozko doe augaitik baño? Larregi itsumendi auxe adierazoten da bigarren zatian.

Bigarren zatia

        Eztauka gizonak mundu onetan gurago daben gauzarik, andi izatea baño. Eztau ezegaitik bear geiago egiten, leku eregira igotea gaitik baño; eztau beste gauza gaitik, augaitik baño neke geiago iragoko. Augaitik artuten dira nekeak, augaitik igaroten dira pellebruak, augaitik galduten dira ondasun eta diruak, au gaitik gitxitan izaten dau batzuetan bizitzea bera. Zeinbat bizitza dakusguz galdurik, gizon batzuen Errege izateko gurariagaitik? Zeinbat odolegaz lurra bustirik; zeinbat etxe errerik, zeinbat uri irulirik? Zelango gerrak, zelango ibilerak, zelango eriotzak, zelango gastuak? Mundu guztia errebolbidurik ibili da, batak baño besteak andiago izan gurarik. Eta, zer atera dabe gizonak euren neke, lan, izerdi, eta ibilera onekaz? Zer atera dabe ainbat gerra, ainbat degrollu, ainbat eriotza, ta ainbat odolegaz? Ezer-bere-ez. Iltzirean: yaio ezpalira legez ixilik gelditu zirean, aztu zan euren izena eta sepultura baten lurpetu zan beti iraungo ebala uste izan ebeen onra, anditasun, eta gloria guztia. Oneek gura izan, ta alkanzadu ezin izan ebeen onra eta anditasuna baño andiagoa opa deutsu Yaunak. Badaki gizonen biotzetik ezin kendu leitekeala gurari au, eta nai ta nai ez legez, aurkituten dala gogo onegaz: eta dirautsue benetako anditasuna eta gloria billatuteko. Au alkanzetako eztozue bear mundu onetako gizon arroak egin ebeen beste. Ez yatzue aginduten batuteko ejerzitu andiak, aurkituteko ondasun andiak onei pagetako; ez irulietako uriak, irabazteko gazteluak, ilteko gizonak. Ezteutsue aginduten egiteko ontziak, sartuteko euretan, igaroteko itxasoak. Ezteutsue aginduten isteko zeuen etseak, aztuteko gurasoak, umeak, senarra, emaztea, eta aideak. Berba baten, munduan aurkitu al leitekean baño onra andiagora elduteko, ez yatzue eskatuten gizon askok bertatik iragoten dan axe puska bat alkanzetako igaro daben nekeren eungarren parterik.

        Zer eskatuten yatzu bada? Yangoikoaren grazian zagozela, eta nosbait zeuen argaltasunez galduten badozue, ainbat lasterren barriztadu dagizuela zeuen ariman, Yaunari parka eskatu, eta konfesaduagaz. Au egin zinaikee zeuen etseko atsegin onean zagozela, zeuen zereginak aztu-bagarik, zeuen senar, emazte ta familia itxibagarik, loa galdu-bagarik. Eta orregaitik bere nekez egin gura da zerbait Yaungoikoak opa deuskun leku eregi onera elduteko; eta aror non yazoten dan, ozta sinistu leitekean gauza bat. Geugan daukagu onra, dignidade, eta leku gorera eregiteko gurari bizi bat, zeinek indarrez legez garoazan axe alkanzetara; zeinbat eta andiagoa eta altuagoa dan onrea, ainbat eta geiago ixiotuten da bere guraritan, bera yadiesteko ta alkanzetako esperantzarik badago. Onetarako ez da aleginik egin bagarik isten; dirua bear bada, topetan da; adiskideai berba egiten yake; billatuten dira bitartekoak. Eta au alkanzadu ezkero, beste leku gorago bat agiri bada, barriro egiten dira aleginak araxe igoteko. Beste aldetik, sinistuten dogu ta autortuten dogu eztagoala munduan, ta ezin izan bere leitekeala, Yaungoikoaren Seme izatea baño onra andiagorik. Eta izanik ain erraza leku onetara igotea, eztogu auxe, gauza erraz au, egin gura, Yaungoikoaren Semetasun onetara elduteko; Dei egiten badeutsuee lapurra, esaten badeutsuee guzurraren ganean yuramentu egin dozuela, norbaitek badiño yudegu-kastak zareela, bertatik diñozue: «ondra galdu deust, ezin itxi neio»; belan kerellea; eskribaua batetik, letradua bestetik; gastetan da dirua, itxiten da bearra, eta au guzti au ontzat eroaten da, yagotearren onrea. Galduten da arimako onrea pekatuagaz, eta izanik ain erraz barriro onra orretara biurtutea, gogor egiten da. Esaten bada nongura daukazala konfesoreak, yaiegun gox bat artu dagiala Yaungoikoaren Seme izatera biurtuteko, onetarako eztabela bitartekorik zer billatu, eztabela dirurik gastau bearrik, gox bateko zeregina dala graziara biurtutea, ezta falta izaten atxakiaren bat: norabait yoan bear dala, norbaitegaz egon, edo zer egin daukala, familia andia daukala, euren ardureak ezteutsala isten astirik konfesetan yoateko. Modu onetan luzatuten da Yaungoikoaren Seme egitea. Badago esperantzaren bat (nobere burua edo) seme bat ondo ifinteko, leku onen baten sartzeko, gizon andi egin dedintzat; ze zeregintsu ibilten da: gitxituten dira, al daitean guztia, etxeko gastuak, berari lagundutearren, bada biar edo etsi izango da geure onragarri. Baia Yaungoikoaren Seme izatera elduteko pagadu (atera) bear badira zorrak, biurtu bear bada ostua, kendu edo egin dan kaltea, eztago zegaz, ozta ozta elduten yat mantenietako (etxea estalduteko).

        Bada Kristiñauak, ain astun, ain gogor egiten baiatzue Yangoikoak eskatuten deutsuen puskatxu au egitea, bere Seme izateko, bere erederu, bere ondasun guztien yaube, eta beragaz batera zeruko andi, zeruko Prinzipe, eta zeruko Errege, zer esango zeunke eskatuko baleutsue egiteko, gizon arroak egiten dabena, mundu onetako gaur bada, biar izango eztan nagusitasuna gaitik? Baia, zer diñot? zer esango zeunke eskatuko baleutsue beragaz bat izan gura bazare, egin dagizuela mundu onetako ondasun, onra, edo guztiz gura dozuen gauza bategaitik egiten dozuena? Ai, neure kristiñauak! Bakizue zer adierazoten dozuen alan eginagaz? Geiago balio dabeela mundu onetako ondasun, onra eta olgurak, bere seme izateak baño; bada zeinbat eta geiago egiten dan gauzaren bategaitik, ainbat eta geiago egiten da gauza ori, ainbeste alegin eder egiten da beragaitik; baia gitxitan badaukagu zerbait, eztogu ezer egiten beragaitik. Da esatea deungaro egiten ebeela santuak, ainbat lan, neke, gose, egarri, oraziño, barau, gaubela igarotea (egitea) Yangoikoaren Seme izatearren. Da esatea deungaro egin ebala Yesukristo-k ainbat azote, ainbat zauri, pasiño ain garratza, ta eriotza ain gogorra igarotea (ikustea) zuek bere seme egitearren, eta graziagaz zuen arimak apaindu ta edertutearren. Esan egidazue, neure kristiñauak, deritxazue yakitunagoak zareela santuak, eta santuen santua baño? Esan ziñaike aek baño obato dakizuela zer balio daben Yangoikoaren Semetasunak? Eztakit asartuko bazare, ta biotzik ta arpegirik izango badozue au esateko. Bada ainbestean euki badabe aek Yaungoikoaren Seme izatea, zelan zuek daukazue ain gitxitan? Ainbeste maitatu badabee aek Yaunaren grazia, zela zuek ain gitxi egiten dozue grazia ori? O itsumendi arrigarria! O zorakeria guztien artean zorakeriarik andiena! Yaungoikoaren Semea egiten da gizonaren seme, gizonaren semea Yaungoikoaren seme egitearren; eta gizonaren semeak eztabee Yaungoikoaren Seme izan gura. Yangoikoa egiten da aragi, aragia Yaungoiko egitearren, eta eztau aragiak Yaungoiko izan gura. Yaungoikoa yazten da lurrera, lurra zerura eroatearren, eta lurrak eztau zerura igon gura.

        Iratzartu zaiteze nosbait pekatuen lotan zagozenok: eta ezagutu egizue Yaungoiko baten Seme onegan, zeinbat maitetu bear dozuen (ze balio andikoa dan) Yaungoikoaren seme izatea.

        Begiratu egizue Yangoikoaren seme onegan, ze laztan izan bear dozuen Yaungoikoak opa deutsuen grazia. Zuei doe au ekartera etorri zan mundu onetara, zuek beragaz aberastutearren egin zan pobre guztiak baño pobreago; zuek beragaz edertutearren dago dakutsuen moduan ezaindurik; zuek beragaz edertu ta apaindutearren, dago guztiz billosik; zuek beragaz osatutearren dago berau geixorik eta zauri bat eginik; eta zuei beragaz bizitzea emotearren dago berau ilik; zuek beragaz onretearren dago ain lotsari eta desonra andian kurutzeko urkamendi onetan yosirik. Begiratu egiozue, eta ikusiko dozue zer egin bear dozuen beronen seme izateko, beronek ainbeste egin ezkero. Nori yoako geiago, neure kristiñauak, zuek Yaungoikoaren seme izatean, zuei ala Yaun oni? Zer yoakan Yaun oni mundu guztia galdu balitz bere? Etzan ain andi, ain altsu ta poderosoa, eta ain yakituna izango, zein da gizon guztiak salbau balira? Ezin ukatu zinaie. Eta, zer izango da zuekaz, Yaun onenak ezpazaree? Demoniñoaren menpeko, galduak betiko infernu baten. Eta orregaitik bere ainbeste eginik Yaun onek zuek bere seme betiko zorioneko, eta zeruko Prinzipe izan zaitezen, eztozue zerbait egingo ain leku altura, ain onra arrigarrira eldutearren? Benetan diñot eztaukazuela sensunik, etzareela gizonak, bada gizon guztiak dauke gurari bizi bat leka altu eta onragarrirako; ta zeinbat leku eregiago ta onragarriago, ainbat gurari biziago. Eta alan bazeunke gizonaren biotza, gura ta gur'ez legez egingo zeunke alegiña Yaungoikoaren seme izatearren: bertatik sartuko zinatekez gurari bizian konfesiño on bat egiteko, eta bizitza barri bat (egiteko) asiteko. Ezagutu, bada, nos edo nos; eta ikusirik ze gitxitan euki dozuen orain artean Yaungoikoaren grazia, parka eskatu egiozue Yaun oni. Emon egiozue berba oso bat, ainbat lasterren konfesetako, eta ementxe agindu egiozue, onik aurrera eukiteko beti zeuon arimea bere grazian; esan egiozue biotz guztirik: Neure Ye.K°.